Γράφει η Μαρίνα Κουρμπέλα

Με δεδομένο, ότι  το θέμα της μεταρρύθμιση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ)   θα  μας απασχολήσει για καιρό, ακόμη, χρήσιμο είναι να γνρίζουμε τι σημαίνουν οι διάφορες, θετικές ορολογίες και οι νέες ρυθμίσεις που προτείνονται

Υπενθυμίζουμε, πως τον Ιούνιο του 2018 η σύνοδος κορυφής της ευρωζώνης έδωσε εντολή στο Eurogroup να ενισχύσει περαιτέρω τον τρέχοντα σχεδιασμό της ΟΝΕ. 
Η εντολή περιλάμβανε:

• ενίσχυση της τραπεζικής ένωσης
• μείωση των κινδύνων στον τραπεζικό τομέα
• εισαγωγή κοινού μηχανισμού ασφαλείας για το Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης, που θα παρέχει ο ΕΜΣ
• και ανάπτυξη μέσων χρηματοδοτικής συνδρομής και του ρόλου του ΕΜΣ
•  
• Γλωσσάριο

Τραπεζική Ένωση

Διάσωση με ίδια μέσα (bail-in): Μηχανισμός μέσω του οποίου το κόστος της διάσωσης μιας τράπεζας που βρίσκεται σε σημείο πτώχευσης ή κινδυνεύει να πτωχεύσει βαρύνει πρωτίστως τους μετόχους και τους πιστωτές της, και όχι τους φορολογούμενους (διάσωση με δημόσιους πόρους ή bail-out).

Τραπεζική ένωση: Σύστημα εποπτείας και εξυγίανσης των τραπεζών σε επίπεδο ΕΕ το οποίο λειτουργεί βάσει κανόνων που ισχύουν σε όλη την ΕΕ.

Μηχανισμός ασφαλείας του ΕΜΣ για το Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης (ΕΤΕ): Έσχατη εξασφάλιση στην περίπτωση εξυγίανσης τράπεζας, η οποία χρησιμοποιείται όταν δεν επαρκούν οι διαθέσιμοι πόροι του ΕΤΕ. Τα δανειζόμενα από τον μηχανισμό ασφαλείας κεφάλαια εξοφλούνται στη συνέχεια από τον τραπεζικό τομέα. Ο μηχανισμός ασφαλείας θα παρέχεται από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (βλέπε παρακάτω) και θα καθιστά δυνατό τον διπλασιασμό της ικανότητας του ΕΤΕ.

Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασφάλισης Καταθέσεων: Πρόταση της Επιτροπής που αποσκοπεί στην ισχυρότερη και πιο ομοιόμορφη προστασία των καταθέσεων στη ζώνη του ευρώ. Απώτερος στόχος είναι να θεσπισθεί ένα ενιαίο κοινό σύστημα που θα ασφαλίζει όλους τους καταθέτες στην τραπεζική ένωση μέχρι το ποσό των 100 000 ευρώ.

Ελάχιστες απαιτήσεις ιδίων κεφαλαίων και αποδεκτών υποχρεώσεων (MREL): Ελάχιστο ποσό ιδίων κεφαλαίων και υποχρεώσεων που οφείλει να διαθέτει μια τράπεζα προκειμένου να απορροφά τις ζημίες και να προβαίνει σε ανακεφαλαιοποίηση σε περίπτωση πτώχευσης. Πρόκειται για βασικό μέσο το οποίο επιτρέπει την εύτακτη εξυγίανση των τραπεζών που βρίσκονται σε σημείο πτώχευσης χωρίς να απειλείται η σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Μη εξυπηρετούμενα δάνεια: Ένα δάνειο χαρακτηρίζεται ως μη εξυπηρετούμενο όταν περάσουν πάνω από 90 ημέρες χωρίς εξόφληση των δόσεων ή των τόκων που έχουν συμφωνηθεί από τον δανειζόμενο. Το δεύτερο τρίμηνο του 2018, το 3,4% του συνόλου των δανείων στην ΕΕ ήταν χαρακτηρισμένα ως μη εξυπηρετούμενα.

Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης (ΕΤΕ): Ταμείο το οποίο χρησιμοποιείται για την παροχή χρηματοδοτικής στήριξης σε τράπεζες που βρίσκονται σε σημείο πτώχευσης. Χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από τον τραπεζικό τομέα. Το στοχευόμενο μέγεθός του, όταν θα έχει ολοκληρωθεί η συγκρότησή του μέχρι το 2024 το αργότερο, θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 1% των καλυπτόμενων καταθέσεων στην τραπεζική ένωση, δηλαδή περίπου 60 δισ. ευρώ.

Ενιαίος Μηχανισμός Εξυγίανσης: Σύστημα το οποίο εξασφαλίζει την εύτακτη εξυγίανση των τραπεζών που βρίσκονται σε σημείο πτώχευσης, ελαχιστοποιώντας το κόστος για τους φορολογούμενους και την πραγματική οικονομία. Αποτελείται από κεντρική αρχή εξυγίανσης εντός της τραπεζικής ένωσης, το Ενιαίο Συμβούλιο Εξυγίανσης και το Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης.

Ενιαίος εποπτικός μηχανισμός: Κοινό σύστημα εποπτείας των τραπεζών στην ΕΕ. Η ΕΚΤ έχει υπό την άμεση εποπτεία της τις σημαντικότερες τράπεζες της ευρωζώνης (επί του παρόντος 118 τράπεζες, που συνιστούν το 82% του τραπεζικού ενεργητικού της ευρωζώνης), ενώ οι λιγότερο σημαντικές τράπεζες παραμένουν υπό την εποπτεία των εθνικών τραπεζικών αρχών και η ΕΚΤ παίζει συντονιστικό ρόλο.

Μεταρρύθμιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας

Αναδιάρθρωση χρέους: Διαδικασία που επιτρέπει σε ιδιωτικές ή κρατικές οντότητες οι οποίες αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες να μειώσουν ή να αναδιαπραγματευθούν χρέος που δεν είναι σε θέση να εξοφλήσουν, προκειμένου να βελτιωθεί ή να αποκατασταθεί η ρευστότητά τους ώστε να συνεχίσουν τις δραστηριότητές τους.

Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ΕΜΣ): Διεθνής χρηματοδοτικός οργανισμός ο οποίος παρέχει χρηματοδοτική ενίσχυση σε χώρες της ευρωζώνης που αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσχέρειες χρηματοδότησης ή απειλούνται από τέτοιες δυσχέρειες (μέχρι σήμερα Κύπρος, Ελλάδα, Ισπανία). Διαθέτει μέγιστη συνολική δανειοδοτική ικανότητα 500 δισ. ευρώ.

Δανειοδοτική εργαλειοθήκη: Σειρά εργαλείων που διαθέτει επί του παρόντος ο ΕΜΣ προκειμένου να επιτελεί τα καθήκοντά του: δάνεια στο πλαίσιο προγράμματος μακροοικονομικής προσαρμογής, αγορές στην (πρωτογενή και δευτερογενή) αγορά, προληπτικό πιστωτικό όριο, δάνεια για άμεση και έμμεση ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Μέχρι σήμερα έχουν χορηγηθεί μόνο δάνεια στο πλαίσιο χρηματοδοτικού προγράμματος και έμμεσης ανακεφαλαιοποίησης τραπεζών.

Προληπτικό πιστωτικό όριο: Χρηματοδοτική ενίσχυση που χορηγεί ο ΕΜΣ σε χώρες πριν αντιμετωπίσουν δυσκολίες στην άντληση κεφαλαίων στις κεφαλαιαγορές, ώστε να αποτρέπονται καταστάσεις κρίσεων. Η ενίσχυση αυτή μπορεί να χορηγείται με δανεισμό ή με έκδοση νέων μετοχών ή ομολόγων. Υπάρχουν δύο είδη προληπτικών πιστωτικών ορίων:

Προληπτικά πιστωτικά όρια υπό όρους (ΠΠΟΟ): Διατίθενται σε κράτη μέλη με κατ’ ουσίαν εύρωστη οικονομική και χρηματοπιστωτική κατάσταση, βάσει έξι κριτηρίων επιλεξιμότητας όπως το δημόσιο χρέος, η εξωτερική θέση ή η πρόσβαση στις αγορές με εύλογους όρους.

Πιστωτικό όριο με ενισχυμένους όρους (ΠΟΕΟ): Διατίθεται σε κράτη μέλη των οποίων η οικονομική και χρηματοπιστωτική κατάσταση παραμένει υγιής, αλλά δεν πληρούν τα κριτήρια επιλεξιμότητας για ΠΠΟΟ. Για τη χρήση ΠΟΕΟ απαραίτητη προϋπόθεση είναι η έγκριση διορθωτικών μέτρων ώστε να αποφεύγονται μελλοντικά προβλήματα σε σχέση με την πρόσβαση σε χρηματοδότηση από τις αγορές.

Ρήτρες συλλογικής δράσης ενιαίου σκέλους: Νομικοί κανόνες για τα κρατικά ομόλογα που καθιστούν πιο εύτακτη και προβλέψιμη την αναδιάρθρωση χρέους. Μειώνουν τον κίνδυνο να σχηματιστεί μια μικρή ομάδα ομολογιούχων οι οποίοι αποφασίζουν να μην συμμετάσχουν στην αναδιάρθρωση και να την παρεμποδίσουν, με στόχο να επιτύχουν καλύτερη συμφωνία προς όφελός τους (πρόβλημα με τους διαφωνούντες με την αναδιάρθρωση πιστωτές). Αυτά τα προβλήματα διαφωνίας μπορούν να οδηγήσουν σε καθυστερήσεις στην επίλυση της κρίσης. Οι υπουργοί Οικονομικών της ζώνης του ευρώ προτίθενται να θεσπίσουν τους κανόνες αυτούς μέχρι το 2022 και να συμπεριλάβουν τη δέσμευση αυτή στη Συνθήκη για τον ΕΜΣ.

Μέσο ανταγωνιστικότητας και σύγκλισης

Πρόταση να δημιουργηθεί ένα δημοσιονομικό μέσο με στόχο την αύξηση της οικονομικής σύγκλισης για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας στα κράτη μέλη της ευρωζώνης. Το μέσο αυτό θα αποτελεί μέρος του προϋπολογισμού της ΕΕ.