Γράφει ο
Νίκος Καλλιακμάνης

Το stress αποτελεί μία πολυσύνθετη έννοια και μία εκδήλωση που είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί ένας ξεκάθαρος και σαφής ορισμός του.

Γενικά το stress αποτελεί μηχανισμό προετοιμασίας του κάθε οργανισμού για την αντιμετώπιση καταστάσεων «εκτάκτου ανάγκης» - «κινδύνου» πραγματικού ή φανταστικού.

Η ετυμολογία της λέξης «stress» προέρχεται από την γαλλική λέξη estresse που σημαίνει καταπόνηση, ένταση ενώ η λέξη άγχος προέρχεται από το ρήμα άγχω = σφίγγω, πνίγω.

Τα ερεθίσματα του stress περιλαμβάνουν φυσικά – ψυχικά, συναισθηματικό, πραγματικά ή φανταστικά αίτια.

Όλα τα παραπάνω ερεθίσματα περιλαμβάνουν παράγοντες που διαταράσσουν την «ομοιοστατική» λειτουργία (ισορροπία) του οργανισμού και προκαλούν την ΚΑΤΑΠΟΝΗΣΗ του.

Η απάντηση του κάθε οργανισμού στην καταπόνηση αυτή είναι η ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ.

Οι παράγοντες πρόκλησης του stress (στρεσσογόνοι παράγοντες) αποτελούν οι ξαφνικές μεταβολές εξωτερικού και εσωτερικού μας περιβάλλοντος.

Ενώ οι νοητικοί γνωστικοί στρεσσογόνοι παράγοντες αντιπροσωπεύουν απειλές και κινδύνους που προέρχονται από διεργασίες του νού και εκφράσεις του «εγώ» του κάθε ατόμου.

STRESS – ΚΟΡΩΝΟΪΟΣ

Είναι σημαντικές για την ψυχοσωματική υγεία οι έντονες συναισθηματικές πιέσεις και οι διάφοροι γενικά στρεσογόνοι παράγοντες που συνδέονται άμεσα με τις αλλαγές του τρόπου της προσωπικής και κοινωνικής ζωής που είχαν προκληθεί από την πανδημία του ιού Cov.19 και τον υποχρεωτικό εγκλεισμό μας.

Δεν υπάρχουν κανόνες για την διαχείριση του stress αλλά αυτοί εξατομικεύονται και έχουν βέβαια σχέση με τις προηγούμενες συνήθειες, εμπειρίες του κάθε ατόμου.

Το stress μπορεί να προκαλέσει άμεσες εκδηλώσεις συναισθημάτων, και έμμεσες που εκδηλώνονται με χρονική καθυστέρηση μηνών ή και χρόνων.

Οι κατηγορίες των ατόμων που αντιδρούν με μεγάλου βαθμού stress είναι οι ακόλουθες :

1. 1.     Οι μεγάλης ηλικίας άνθρωποι που πάσχουν από χρόνια νοσήματα.
2. 2.     Νεαρά άτομα – Έφηβοι.
3. 3.     Άτομα που επαγγελματικά αντιμετωπίζουν τον Covid-19 (γιατροί – νοσοκόμες – παραϊατρικό προσωπικό – προμηθευτές υγείας)
4. 4.     Άτομα με ψυχιατρικά προβλήματα, χρήστες ναρκωτικών.

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ STRESS

• Επιδιώξτε επαφές με συνανθρώπους σας (τηλεφωνικά – δημιουργία γραπτών κειμένων – μέσω skype).
• Δείξτε κατανόηση και αποδοχή των γύρω σας, που μπορεί να έχουν και αυτοί stress. π.χ. μην παίρνετε προσωπικά τις αναιτιολόγητες εκρήξεις θυμού, συναισθημάτων.
• Συζητείστε μεταξύ σας, αναζητείστε ασχολίες, αντικείμενα που μπορούν να μετριάσουν το stress.
• Η παρακολούθηση των εξελίξεων της πανδημίας να γίνεται όσο το δυνατόν πιο επιλεκτικά από τα ΜΜΕ και να επακολουθεί συζήτηση, ανάλυση, ανταλλαγή ενημερώσεων με φίλους και συγγενείς.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΟΥ STRESS ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ

• Μεγάλη ανησυχία προσωπική υγεία και την υγεία των αγαπημένων προσώπων.
• Μεταβολές ύπνου, τροφικών συνηθειών.
• Διαταραχές πνευματικής συγκέντρωσης, ύπνου.
• Αναφερόμενη επιδείνωση των προϋπάρχοντων χρόνιων νόσων.
• Αύξηση χρήσης αλκοόλ – καπνίσματος – χρήσης εθιστικών ουσιών (χασίς – ηρωϊνης κ.α.)

Τα παιδιά και οι έφηβοι δεν αντιδρούν στα στρεσογόνα ερεθίσματα με τον ίδιο τρόπο που αντιδρούν οι ενήλικοι.

Μερικά σημεία του stress μπορεί να είναι :

• Ανησυχία, κραυγές, ευερεθιστικότητα στα παιδιά.
• Επανεμφάνιση προηγούμενων συμπεριφορών, όπως :
  • Μη ελεγχόμενη αφόδευση.
  • Νυκτερινή ενούρηση.
• Αλλαγή σιτηρεσίου – ύπνου.
• Έκδηλη ανησυχία – θλίψη.
• Αδιαφορία για την μελέτη – σχολικά μαθήματα.
• Αδιαφορία για δραστηριότητες του παρελθόντος (σωματική άσκηση – «χόμπι»).
• Χωρίς αιτία άλγη σώματος – πονοκέφαλος.
• Χρήση αλκοόλης – καπνού – εξαρτησιογόνων ουσιών.

Η συμπεριφορά των γονέων έχει μεγάλη επίδραση στο stress των εφήβων, μικρών παιδιών.

Η εικόνα ενός ήρεμου – πειθαρχημένου γονέα – που ακολουθεί να ασχολείται με την καθημερινότητα, η όσον το δυνατόν πληροφόρηση σε ευχάριστο τόνο των παιδιών παίζει σημαντικό ρόλο στην μη εμφάνιση stress.

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ

Η ψυχολογική κατάρρευση προκαλείται σε κάθε άτομο όταν αυτό φτάσει στα όρια αντοχής του (ψυχολογική εξασθένηση – κόπωση από ποικίλους εσωγενείς και εξωγενείς παράγοντες άγχος – stress).

Όταν επέρχεται αυτή η ψυχολογική κατάρρευση στο άτομο αυτό αδυνατεί να λειτουργήσει σαν μονάδα συμμετοχή αλλά και στο περιβάλλον του (φιλικό – οικογενειακό – κοινωνικό).

Οι ενδείξεις της ψυχολογικής κατάρρευσης διαφέρουν από άτομο σε άτομο (εξατομικεύονται) αλλά μπορεί να εμφανιστούν ορισμένα σημεία, συμπτώματα δηλωτικά της ψυχολογικής κατάρρευσης, όπως :

• ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ, ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ : Αποτελούν συχνές αντιδράσεις στα στρεσογόνα ερεθίσματα με αποτέλεσμα μείωση της ψυχολογικής ενέργειας και αντίδρασης, κυρίως όταν τα ερεθίσματα αυτά (εσωγενή, εξωγενή) είναι σε μόνιμη βάση.
• ΠΟΛΛΕΣ ΩΡΕΣ ή ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΩΡΕΣ ΥΠΝΟΥ

Εμφανίζει αλλαγή των συνηθισμένων ωρών του καθημερινού ύπνου (πολλές ή λίγες ώρες).

Όταν υπάρχει «ψυχολογική κατάρρευση» τότε τα άτομα που πάσχουν από αυτήν, χρησιμοποιούν τον ύπνο σαν [fuga = φυγή, διαφυγή].

Στις λίγες ώρες ύπνου ο εγκέφαλος βρίσκεται καθηλωμένος στην βασανιστική καθημερινότητα των προβλημάτων.

• ΜΕΓΑΛΗ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΕΞΑΝΤΛΗΣΗ

Χαρακτηρίζει την ύπαρξη μεγάλου stress.

Η αναφερόμενη κούραση είναι σωματική και ψυχική και έχει σαν αποτέλεσμα αποχή και άρνηση καθημερινών ασχολιών. Η κούραση αυτή μπορεί να συνοδεύεται από ολοκληρωτική απώλεια ενδιαφέροντος και ευχαρίστησης σε δραστηριότητες που άλλοτε ικανοποιούσαν σημαντικά το άτομο (κοινωνικές, ατομικές).

• ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΙΣ ΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΟΡΕΞΗ ΓΙΑ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΤΡΟΦΗΣ

Η όρεξη για φαγητό επηρεάζεται είτε θετικά (περισσότερο φαγητό) είτε αρνητικά.

Η διάθεση κατανάλωσης τροφών με μεγάλη περιεκτικότητα σε ζάχαρη ή σε τροφές που περιέχουν «κακές» λιπαρές ουσίες αυξάνεται!!!

Όλοι μας πρέπει να δείξουμε υπομονή, κατανόηση, μεγάλη ψυχολογική αντοχή στη διαχείριση αυτών των μη φυσιολογικών για μας συνθηκών.

Στην περίπτωση του κορωνοϊού η αναμονή, υπομονή, καρτερικότητα, αποτελεί ΝΙΚΗ.

Υ.Γ. : Οι καταστάσεις που ζούμε είναι πρωτόγνωρες. Παρομοιάζονται με συνθήκες Πολέμου είναι μία «εμπόλεμη κατάσταση».