Γράφει ο
Πέτρος Ιωαννίδης

"Οὐκοῦν διάνοια μέν και λόγος ταὐτόν”                                                                                                                                               (Πλάτων 427-347. «Σοφιστής», 263d)

ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ =

ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

Ο Αδαμάντιος Κοραής, 1748-1833, γιατρός, φιλόλογος με βαθιά γνώση του Ελληνικού Πολιτισμού και σημαντικός εκπρόσωπος του Ελληνικού Διαφωτισμού έλεγε ότι: «Το Πρῶτον Βιβλίον παντός Ἕλληνος εἶναι τό Λεξικόν τῆς Γλώσσης του».

Σήμερα οι μαθητές δυσκολεύονται να διαβάσουν ένα έντυπο βιβλίο, γιατί έχουν ξεχάσει πώς γυρίζουν οι σελίδες του! Χρησιμοποιούν τα ηλεκτρονικά μέσα και έχουν εθιστεί στο να διατρέχουν τις σελίδες διά της αφής.

Οι “Επτά επί Θήβας” του Αισχύλου, 525-456, παρίσταναν/δίδασκαν την πολιορκία των Θηβών από τον εξόριστο γιο του Οιδίποδα, Πολυνείκη, και τους ήρωες του Άργους που εξεστράτευσαν μαζί του,  τη μάχη και την αλληλοσφαγή των δυο αδελφών. Με το θάνατό τους υποδηλώνεται η αδυσώπητη Ειμαρμένη και η ακατάσχετη δύναμη των Ερινύων.

Από το Β’ “Στάσιμο” του δράματος (στ. 720-791) παραθέτω το απόσπασμα, αντιστροφή ε’, (στίχ. 785-791).

ΧΟ: «Τέκνοις δ᾽ἀγρίας / ἐφῆκεν ἐπικότους τροφᾶς, / αἰαῖ, πικρογλώσσους ἀράς,

καί σφε σιδαρονόμῳ / διά χερί ποτε λαχεῖν

κτήματα· νῦν δέ τρέω / μή τελέσῃ καμψίπους Ἐρινύς».

= Και προς τους γιους του, οργισμένος γιατί τους είχε αναθρέψει, ξεστόμισε, αλίμονο, πικρόγλωσσες κατάρες, με σίδερο στο χέρι τους κάποτε να μοιράσουν την περιουσία του/το βασίλειό του· και τώρα τρέμω μήπως η γοργόποδη Ερινύα κάνει αυτές να τελεσφορήσουν).

Η τραγωδία “Φοίνισσαι” του Ευριπίδη, γράφτηκε το 409 ή 408 π.Χ. και έχει περίπου την ίδια υπόθεση με τους “Επτά επί Θήβας” του Αισχύλου αλλά είναι πολύ εκτενέστερη και πλουσιότερη σε επεισόδια.

Από τον Πρόλογο του δράματος (στ. 1-201) σας παραθέτω το απόσπασμα από τον εκθετικό ιστορικό, ειρηνόφιλο, μονόλογο της βασίλισσας της Θήβας, Ιοκάστης (1-87).

ΙΟ: «Ζῶν δ᾽ἔστ᾽ἐν οἴκοις· πρός δέ τῆς τύχης νοσῶν ἀράς ἀρᾶται παισίν ἀνοσιωτάτας, θηκτῷ σιδήρῳ δῶμα διαλαχεῖν τόδε». (στ. 66-68).

(= Ζει τώρα και βρίσκεται μες στο παλάτι· και καθώς υποφέρει απ’ την τύχη του, εξακοντίζει πάρα πολύ ανόσιες κατάρες για τα παιδιά του, με ακονισμένο σίδερο αυτό το παλάτι να μοιράσουν μεταξύ τους).

ΣΧΟΛΙΟ: Πάσα ομοιότητα με πρόσωπα, ονόματα, καταστάσεις είναι εντελώς συμπτωματική και δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα!

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ

Ο Θεός είπε προς τον Αδάμ κατά την έξωσή του από τον Παράδεισο: «ἐν ἱδρῶτι τοῦ προσώπου σου φαγῇ τόν ἄρτον σου». [ΓΕΝΕΣΙΣ κεφ.3, 19 -το Α' βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης (εβραϊκή ονομασία Beresith=στην αρχή, από τις αρχικές λέξεις του κειμένου "ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τήν γῆν")], ήτοι με τον ιδρώτα του προσώπου του να βγάζει το ψωμί του. Η ανθρώπινη εργασία επιβλήθηκε από το Θεό στον Αδάμ, όπως και ο θάνατος, ως τιμωρία για το προπατορικό αμάρτημα.

ΟΙ ΤΡΑΓΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΔΙΧΑΣΜΟΥ

Ο Διχασμός και η Πόλωση όσο πλησιάζουμε την πολυπόθητη ημέρα των εκλογών θα φουντώνει διαρκώς μέχρι να έρθει η μητέρα των μαχών, η Κυριακή των εκλογών, οπότε προβλέπεται πως θα κορυφωθεί η Τραγωδία χωρίς όμως την αναμενόμενη Αριστοτελική Κάθαρση. Το προπατορικό αμάρτημα των Ελλήνων είναι η Διχόνοια και δυστυχώς δεν πρόκειται να απαλλαγούμε απ’ αυτό όσο δεν αλλάζουμε Νόον (= Νοοτροπία). Δεν προκύπτει όμως από την παλαιοδιαθηκική έννοια της ανυπακοής των πρωτόπλαστων προς το Θεό, αλλά από εκείνη της έλλειψης σεβασμού και τιμής απέναντι στους γενάρχες /προπάτορές μας, που στάθηκε και η αιτία διακοπής της μέθεξής μας με το ΑΓΑΘΟΝ/ΑΡΕΤΗ και της αποκοπής μας από την ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑ). Είναι μια εθνική ασθένεια ανίατη, που οδηγεί μοιραία και αναπόφευκτα στον όλεθρο.

Αίτια της Διχόνοιας: η Αρχομανία, η Φιλοπρωτία, η Δοξομανία, η Μεγαλομανία, ο Εγωισμός, η Έπαρση. Ο Ελληνικός λαός έχει την συνήθεια να αυτομαστιγώνεται, να αυτοτυφλώνεται, να αυτοτιμωρείται, να αυτοχειριάζεται, αλλά - αλίμονο!- όχι για λόγους ευθιξίας, ευσυνειδησίας και αξιοπρέπειας. Φαίνεται να τον διακατέχει μία σχέση σαδομαζοχισμού, ήτοι μία νοσηρή επιθυμία να επιβάλλεται σε άλλο πρόσωπο και ταυτόχρονα να υποτάσσεται σ’ αυτό.

Η Εθνική μας Ενότητα δυστυχώς πραγματώνεται μόνο σε περιστάσεις εξωτερικής επιβουλής και επιδρομής, ωσάν δηλαδή ο εξωτερικός κίνδυνος να αποτελεί ζωτική ανάγκη για τη διατήρηση της εθνικής μας ενότητας. Ο Ρωμαίος ιστορικός Τίτος Λίβιος, 59 π.Χ. - 17 μ.Χ., από την Πάντοβα της Ιταλίας, στη μνημειώδη ιστορία της Ρώμης και του ρωμαϊκού λαού, «ab Urbe Condita Libri», (= βιβλία από την ίδρυση της πόλης), που καλύπτει την περίοδο από τους πρώτους θρύλους της Ρώμης πριν την παραδοσιακή ίδρυσή της το 753 π.Χ. και μέσω της βασιλείας του Οκταβιανού Αυγούστου μέχρι την εποχή του Λιβίου, πάνω στο θέμα αυτό επισημαίνει: «καμμία πόλη δεν μπορεί επί χρόνο να κρατηθεί σε ηρεμία. Αν δεν έχει εξωτερικό εχθρό, αυτός θα βρεθεί μέσα στους κόλπους της». Το έργο απαρτίζεται από 142 βιβλία, αλλά σώθηκαν αποσπασματικά μόνο τα 35.

Ο Νικολό Μακιαβέλλι, (1469-1527), έχει γράψει τις “Διατριβές πάνω στην πρώτη Δεκάδα” του Τίτου Λιβίου. Είναι το δεύτερο μετά τον “Ηγεμόνα”, δημοφιλέστερο βιβλίο του και χαρακτηριστικό της δημοκρατικής πλευράς του Μακιαβέλλι.

Όταν ο εξωτερικός κίνδυνος έχει περάσει και ενώ οι δάφνες στέφουν ακόμη τα κεφάλια των νικητών, εμφανίζεται η “δολερή” Διχόνοια, κρατώντας σαν άλλο μήλο της Έριδας το περίφημο σκήπτρο, στη θέα του οποίου είναι πάντα ευαίσθητα και ευσυγκίνητα ο Εγωισμός, η Φιλοπρωτία και η Εξουσιολαγνεία του Έλληνα.

ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΕΜΦΥΛΙΟΤΗΤΑΣ

ΤΟΥ ΤΡΩΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Μάταια ο Μέγας Παιδαγωγός Όμηρος διακήρυξε διά στόματος Νέστορος, στην ΙΛΙΑΔΑ, Ραψωδία Ι΄, στ. 63-64:                                                                                                                                                                        «ἀφρήτωρ ἀθέμιστος ἀνέστιός ἐστιν ἐκεῖνος ὅς πολέμου ἔραται ἐπιδημίου ὀκρυόεντος».

(= ακοινώνητος/άγριος, άδικος/ασεβής, άπατρις είναι αυτός που αγαπά τον φριχτό εμφύλιο πόλεμο).

Εις μάτην ο εθνικός μας ποιητής, ο Διον. Σολωμός, 1798-1857, μας εξόρκισε να αποφεύγουμε το μεγάλο διαχρονικό πάθος της φυλής μας, να προστατεύουμε την αχίλλειο πτέρνα μας:

144: Η Διχόνοια που βαστάει / ένα σκήπτρο η δολερή, / καθενός χαμογελάει / “πάρ’ το”, λέγοντας, “και συ”.

145: Κειο το σκήπτρο που σας δείχνει / έχει αλήθεια ωραία θωριά, / μην το πιάστε, γιατί ρίχνει / εισέ δάκρυα θλιβερά.

Τα τρόπαια όλων των ελληνικών θριάμβων, δυστυχώς, αμαύρωσε η Διχόνοια, η οποία επισώρευσε δεινά επί δεινών.

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΤΗΣ ΛΕΞΗΣ “ὠλεσίπατρις”

Η λέξη εντοπίστηκε σε ένα απόσπασμα του Παμπρεπίου, φιλοσόφου, επικού ποιητή και μάντη, που έζησε στη βυζαντινή αυτοκρατορία. Γεννήθηκε το 440 μ.Χ. στην Πανόπολη της Αιγύπτου και εκτελέστηκε από τους στασιαστές στο κάστρο Παπύριο της Ισαυρίας το 484 μ.Χ., κατηγορούμενος για μυστική συνεννόηση με το Ζήνωνα. Υπήρξε από τους όψιμους δημόσιους υποστηρικτές της Αρχαίας Πατρώας (Εθνικής) Θρησκείας. Μαθήτευσε κοντά στον ποιητή Νόννο τον Πανοπολίτη (5ος αιών μ.Χ.) και άκμασε επί βασιλείας του αυτοκράτορα Ζήνωνα (474/491). Ανήκει στους λεγόμενους “Νοννιακούς” ποιητές, ήτοι τον Μουσαίο τον Γραμματικό, τον Κόλλουθο, τον Παμπρέπιο και τον Τριφιόδωρο, οι οποίοι αποτέλεσαν την τελευταία αναλαμπή της Αρχαιοελληνικής Ποίησης. Ο Παμπρέπιος επαναστάτησε κατά του Ζήνωνα με στόχο να επαναφέρει και να αναβιώσει την Αρχαία Πατρώα (Εθνική) Θρησκεία, όπως και ο Ιουλιανός ο “Επαναστάτης” - και όχι αποστάτης ή παραβάτης, προσωνυμία που κακώς του προσήψαν οι Χριστιανοί για να τον αμαυρώσουν. Οποιοσδήποτε αγωνίζεται για την πίστη του και τα “πιστεύω” του, όταν αυτά καταπιέζονται, χλευάζονται ή καταργούνται, δικαίως επαναστατεί, μόνο όποιος τα προδίδει και αλλαξοπιστεί θεωρείται αποστάτης και παραβάτης.

Σε ένα παπύρινο κώδικα του ποιητή που χρονολογείται από το 500 μ.Χ. αποδίδεται το παρακάτω απόσπασμα: «ἵμερος ὠλεσίπατρις ἐρύκακε», ήτοι (= επιθυμία, πόθο να καταστρέψει την πατρίδα εμπόδισε/απομάκρυνε).

(Παμπρέπιος επικογράφος, 440-484, Fragment 1r, 23)

Σχηματίστηκε αναλογικώς προς τα επίθετα: ὠλεσίβωλος, ὠλεσίθυμος, ὠλεσίκαρπος, ὠλεσίοικος, ὠλεσίσκαφος, ὠλεσίτεκνος. Ετυμολογείται από το ρήμα ὄλλυμι = καταστρέφω, αφανίζω + ἡ πατρίς -ίδος. Από το ὄλλυμι παράγεται και το ουσιαστικό ἡ ὤλεσις -εως = απώλεια, όλεθρος, καταστροφή.

Τα ανωτέρω νεοτευχθέντα αφηρημένα ουσιαστικά αποτελούν ασφαλώς καινολεξίες και δεν έχουν ακόμη λεξικογραφηθεί, εμφανίζονται για πρώτη φορά στην εφημερίδα “ΕΒΔΟΜΗ”.

Σημειωτέον: Το λήμμα «ὠλεσίπατρις» δεν έχει λεξικογραφηθεί στο Μέγα Λεξικόν όλης της Ελληνικής Γλώσσης του Δ. Δημητράκου, 15 τόμοι, έκδοση 1964. Έχει όμως αποθησαυριστεί στο “TLG”, Thesaurus Linguae Graecae, ψηφιακή βιβλιοθήκη πλήρους κειμένου, που περιλαμβάνει αρχαία κείμενα που σώζονται από την εποχή του Ομήρου μέχρι το 1453 μ.Χ.

―――――――

*Ῥυσιπατρία: η προστασία, η υπεράσπιση, η προάσπιση, η διαφύλαξη, η υποστήριξη, η άμυνα, η διάσωση, η σωτηρία της πατρίδας, της ακεραιότητας των εθνικών συνόρων. Παράγεται από το επίθετο  ὁ, ἡῥυσίπατρις -ιδος = ο σώζων, ο προστατεύων, ο υπερασπιζόμενος την πατρίδα του. Ετυμολογείται από το ρήμα  ῥύομαι = σώζω + ἡ πατρίς -ίδος.

Σχηματίστηκε αναλογικώς προς τα επίθετα:  ῥυσίβωμος, ῥυσιγένεθλος, ῥυσιγενής, ῥυσίδιφρος, ῥυσίκοσμος, ῥυσίπολις (= ο σωτήρ, ο ελευθερωτής, ο υπερασπιστής της πόλεως - προσωνύμιον της Αθηνάς), ῥυσίπονος, ῥυσίπτολις. Ως ουσιαστικά συναντώνται τα: ἡἀπατρία = η εξορία και ἡ φιλοπατρία = ο πατριωτισμός.

*Ὠλεσιπατρία: η καταστροφή (ολοσχερής), ο αφανισμός, η εξολόθρευση, η εκμηδένιση, η εξουδετέρωση, η αποδυνάμωση, η εξασθένηση της πατρίδας. Παράγεται από το επίθετο   ὁ, ἡὠλεσίπατρις - ιδος = ο καταστρέφων, ο αφανίζων την πατρίδα.