Γράφει ο
Γιάννης Βασιλείου

      Οι βασικοί στόχοι της Περιφερειακής Πολιτικής και Πολιτικής Συνοχής για την περίοδο 2014-2020, σύμφωνα πάντα με τους στόχους του προγράμματος «Ευρώπη 2020» συνοψίζονται με τον ακόλουθο τρόπο. Μέχρι το 2020 α) το 75% του συνολικού πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) στις ηλικίες 20-64 θα πρέπει να έχει βρει απασχόληση, β) το 3% του συνολικού Ακαθάριστου Εγχωρίου Προϊόντος (ΑΕΠ) της ΕΕ θα πρέπει να έχει επενδυθεί στους τομείς έρευνας και ανάπτυξης, με έμφαση στην καινοτομία, γ) θα πρέπει να έχουν γίνει πραγματικότητα οι κλιματολογικοί και ενεργειακοί στόχοι «20/20/20» (δηλαδή 20% μείωση στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου συγκριτικά με το επίπεδο του 1990, αύξηση του ποσοστού της κατανάλωσης ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές στην ΕΕ στο 20% και βελτίωση της τάξεως του 20% στο πλαίσιο της ενεργειακής απόδοσης στην ΕΕ), σε συνδυασμό με μια μείωση κατά 30% των εκπομπών αερίων, δ) τουλάχιστον 20 εκατομμύρια κάτοικοι της ΕΕ θα πρέπει να έχουν εξέλθει από το όριο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού και ε) τουλάχιστον το 40% των κατοίκων της ΕΕ θα πρέπει να είναι απόφοιτοι τριτοβάθμιας ή άλλου είδους ανάλογης εκπαίδευσης και επιπλέον το ποσοστό των νέων που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο θα πρέπει να μειωθεί τουλάχιστον στο 10% (European Commission/Cohesion Policy 2014-2020, 2013; European Commission/Cohesion Policy/Europe 2020, 2013; European Commission/Climate, 2013).      

       Κατά τη διάρκεια της περιόδου 2014-2020, μεταξύ 50% και 80% του προϋπολογισμού του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) θα πρέπει να επενδυθεί σε προγράμματα σχετικά με έρευνα, ανάπτυξη, καινοτομία, ανταγωνιστικότητα μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, ηλεκτρονική μηχανοργάνωση και μια οικονομία περισσότερο φιλική προς το περιβάλλον και χαμηλότερων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Παράλληλα, τα κράτη-μέλη της ΕΕ θα πρέπει να θέσουν σαφείς και μετρήσιμους στόχους σχετικά με τον αντίκτυπο των επενδύσεών τους. Η όποια πρόοδος θα πρέπει να προσμετράται με ακρίβεια και να ανακοινώνεται. Επιπλέον, ειδικά μέτρα θα ληφθούν για περαιτέρω χρήση της ηλεκτρονικής τεχνολογίας προς το στόχο της συνοχής, μέσω της πρωτοβουλίας e-cohesion. Ειδική έμφαση θα δοθεί στο φλέγον θέμα της οικονομικής κρίσης, στην προστασία του περιβάλλοντος, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και βεβαίως στο μόνιμο πρόβλημα των διαρκώς αυξανόμενων εκπομπών αερίων. Γενικά η ΕΕ κατά την περίοδο 2014-2020 θα προσπαθήσει να επιτύχει μια «έξυπνη» (smart), αειφόρο και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη (European Commission/Cohesion Policy 2014-2020, 2013; European Commission/Cohesion Policy/Europe 2020, 2013; European Commission/Climate, 2013).      

       Προτεραιότητες της ΕΕ για την περίοδο 2014-2020 αποτελούν επίσης α) η πιο αποδοτική εναρμόνιση κανόνων μεταξύ του ΕΤΠΑ, του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ), του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ), του Ταμείου Συνοχής και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ), και βέβαια η δημιουργία ενός (όσο είναι πρακτικά δυνατόν) κοινού συνόλου κανόνων μεταξύ των προαναφερθέντων Ταμείων με στόχο την απασχόληση και την ανάπτυξη, σύμφωνα πάντα με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020», β) η αύξηση της αναλογικότητας και μια μεγαλύτερη ευελιξία στον καταρτισμό προγραμμάτων, γ) μια μεγαλύτερη διαφάνεια, σε συνδυασμό με λιγότερες παρατυπίες σε ζητήματα κανονισμών, δ) η μείωση των γραφειοκρατικών εμποδίων, ε) τα Κοινά Σχέδια Δράσης και στ) η περαιτέρω απλοποίηση στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας (European Commission/Cohesion Policy 2014-2020, 2013; European Commission/Cohesion Policy/Europe 2020, 2013; Europa/Simplification, 2012; European Academy, 2013; InsidEUROPE, 2013; INTERACT, 2013].

       Όσον αφορά το θέμα εναρμόνισης κανονισμών και διατάξεων μεταξύ των Ταμείων θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι αυτή ακριβώς η εναρμόνιση αποτελεί όχι μόνο μια εποικοδομητική πρωτοβουλία, αλλά πρωτίστως μια αναγκαιότητα. Πιο συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια του τέταρτου Κύκλου (ΕΣΠΑ) παρατηρήθηκε το γεγονός ότι σε ορισμένες περιπτώσεις, διαφορετικοί κανόνες επιλεξιμότητας ίσχυαν για παρόμοια προγράμματα, οπότε οι πάσης φύσεως δικαιούχοι οι οποίοι αιτούνταν και λάμβαναν χρηματοδότηση από διαφορετικές πηγές έπρεπε να αποκτούν εκτεταμένες (και ίσως ως ένα βαθμό περιττές) γνώσεις σχετικά με πολλά και δύσκολα σύνολα κανονισμών και διατάξεων, κάτι που καθιστούσε τη διαδικασία επίπονη και δημιουργούσε όχι μόνο καθυστερήσεις αλλά και ένα αρνητικό κλίμα απέναντι στους μηχανισμούς της ΕΕ. Αυτό δυστυχώς μεταφραζόταν όχι μόνο σε έλλειψη εμπιστοσύνης σχετικά με την αποτελεσματικότητα της Περιφερειακής Πολιτικής, αλλά και σε δυσπιστία σχετικά με τυχόν ύπαρξη παρατυπιών.   

       Οι νομοθετικές προτάσεις για την περίοδο 2014-2020 έλαβαν έγκριση από την Επιτροπή στις 6 Οκτωβρίου 2011. Εκτός από τις προτάσεις-κανονισμούς για το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ, το Ταμείο Συνοχής και τις Κοινές Διατάξεις για τα πέντε Ταμεία (ΕΤΠΑ, ΕΚΤ, Ταμείο Συνοχής, ΕΓΤΑΑ και ΕΤΘΑ), παρατηρούνται επίσης ενδιαφέρουσες προτάσεις για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση, το Πρόγραμμα της ΕΕ για την Κοινωνική Αλλαγή και την Καινοτομία, την Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία και τον Ευρωπαϊκό Όμιλο Εδαφικής Συνεργασίας (Europa/Regional Policy-Future-Legislation, 2013).

       Η στρατηγική κατεύθυνση μέσω του Κοινού Στρατηγικού Πλαισίου (ΚΣΠ) για την περίοδο 2014-2020 είναι κεφαλαιώδους σημασίας, αφού, με βάση αυτό το πλαίσιο (το οποίο παρουσιάστηκε από την Επιτροπή στις 14 Μαρτίου 2012) οι εθνικές και περιφερειακές αρχές θα προσπαθήσουν να καθορίσουν τα προσχέδια των δικών τους συμβάσεων εταιρικής σχέσης με την Επιτροπή (Europa/Regional Policy-Future-Legislation, 2013). Το αν αυτές οι πρωτοβουλίες οδηγήσουν στη μεγιστοποίηση του αντίκτυπου των επενδύσεων, στην αποτελεσματική εναρμόνιση των Ταμείων, στην ανάπτυξη και την καταπολέμηση της ανεργίας (μέσω της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας) θα το δείξει το εγγύς μέλλον.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Europa/Simplification (2012), “Simplifying Cohesion Policy for 2014-2020”, διαθέσιμο σε http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/informat/2014/simplification_en.pdf (πρόσβαση στις 8/9/2013).

Europa/Regional Policy-Future-Legislation (2013), «Περιφερειακή Πολιτική-Η μελλοντική πολιτική συνοχής-Νομοθετικές προτάσεις», διαθέσιμο σε http://ec.europa.eu/regional_policy/what/future/legi_el.cfm#11 και http://ec.europa.eu/regional_policy/what/future/legi_el.cfm#9 (πρόσβαση στις 9/12/2013).

European Academy (2013), “e-Cohesion: from Preparation to Implementation”, European Seminar Brochure, Berlin, 24-25 June, διαθέσιμο σε http://www.euroakad.eu/fileadmin/user_upload/dateien/seminars/e_Cohesion_from_Preparation_to_Implementation_DM.pdf (πρόσβαση στις 2/11/2013).

European Commission/Climate (2013), “European Commission-Climate Action”, διαθέσιμο σε http://ec.europa.eu/clima/policies/package (πρόσβαση στις 9/12/2013).

European Commission/Cohesion Policy 2014-2020 (2013), “Regional Policy-Cohesion policy 2014-2020”, διαθέσιμο σε http://ec.europa.eu/regional_policy/what/future/index_en.cfm#2 (πρόσβαση στις 25/9/2013).

European Commission/Cohesion Policy/Europe 2020 (2013), “Regional Policy-Cohesion Policy and the Europe 2020 strategy”, διαθέσιμο σε http://ec.europa.eu/regional_policy/what/europe2020/index_en.cfm (πρόσβαση στις 25/9/2013).

InsidEUROPE (2013), “Cohesion Policy 2014-2020: Key elements of reform”, διαθέσιμο σε http://insideurope.eu/node/423 (πρόσβαση στις 2/11/2013).

INTERACT (2013), “e-Cohesion”, διαθέσιμο σε http://www.interact-eu.net/e_cohesion/e_cohesion/499/12238 (πρόσβαση στις 2/11/2013).

-Από το βιβλίο «Ευρωπαϊκή Ενοποίηση-Μια Διαδικασία Σύγκλισης ή Απόκλισης;» (Β΄ Έκδοση-Ειδική έκδοση για Πανεπιστήμια) (Αθήνα: Historical Quest, 2014)