Γράφει ο
Κάρολος Γάδης

Αξιότιμε κύριε Γενικέ Γραμματέα,

Θα ήθελα κατ’ αρχή να αναγνωρίσω τον ιδιαίτερα πολύπλοκο, δύσκολο και εξισοροπητικό χαρακτήρα των καθηκόντων σας, αλλά και να αναγωρίσω επίσης τις πρωτοβουλίες και προσπάθειές σας σε πολλές περιπτώσεις εντός των πλαισίων της αρμοδιότητάς σας. 

Με αυτό το πρίσμα, δεν ομιλώ σήμερα ως πρώην Διπλωμάτης, ούτε ως πολιτικός αναλυτής, αλλά απλώς ως «ένας πολίτης εντός της νατοϊκής Συμμαχίας».

Είναι σαφές ότι πολιτικοί παρατηρητές θεωρούν ότι σήμερα το  ΝΑΤΟ έχει να αντιμετωπίσει, εκτός από τις «εξωτερικές απειλές» και ορισμένες εσωτερικές καταστάσεις, που ελαχιστοποιούν το κύρος  της αποστολής του.

Ένα από αυτά, είναι το θέμα της «συλλογικής άμυνας» υπό την έννοια ότι όταν ένα κράτος μέλος δέχεται «ένοπλη επίθεση» (armed attack), τότε θεωρείται ότι η επίθεση αυτή κατευθύνεται εναντίον όλων των μελών.

Πουθενά δεν υπάρχει  ο οποιοσδήποτε περιορισμός ότι η «ένοπλη επίθεση» πρέπει να προέρχεται εκτός της περιοχής ευθύνης του ΝΑΤΟ, παρά τις διαφορές και διαφοροποίησεις των μαξιμαλιστών με τους μινιμαλιστές ως προς την ερμηνεία εν προκειμένω.

Τον Απρίλιο 2017, ο Michael Howard, πρώην ηγέτης του Συντηρητικού Κόμματος (2003-2005), αφού επαίνεσε τις στρατιωτικές επιχειρήσεις από την Margaret Thatcher στα Νησιά Falklads, 1982, υπογράμμισε ότι «Είμαι απολύτως βέβαιος ότι ο σημερινός Πρωθυπουργός μας θα έχει να επιδείξει την ίδια αποφασιστικότητα στο πλευρό του λαού του Γιβραλτάρ».

Πολιτικοί αναλυτές παρατηρούν  ότι «Αν το Η.Β. αποφασίσει να κηρύξει τον πόλεμο στην Ισπανία, το άρθρο 5 του Βορειο-Ατλαντικού Συμφώνου θα δώσει εντολή στο ίδιο το Η.Β. να κηρύξει πόλεμο εναντίον του εαυτού του!», θεωρώντας  - πέρα από κάθε χιουμοριστικό ευφυολόγημα - ότι «οι άλλοι Σύτμμαχοι» θα πρέπει να σταθούν στο πλευρό του κράτους που δέχεται την «ένοπλη επίθεση!».

Τον Σεπτέμβριο 2017, αξιωματούχος του ΝΑΤΟ υπογράμμιζε ότι «Η Τουρκία δεν ενημέρωσε το ΝΑΤΟ για την αγορά του ρωσικού αντι-πυραυλικού συστήματος S-400» προσθέτοντας ότι «Προβληματίζει ιδιαίτερα από νατοϊκής σκοπιάς το γεγονός ότι αυτός ο Σύμμαχος θέλει να αναπτύξει επιθετικές πυραυλικές ικανότητες.

Τον Ιούλιο 2017, το κρατικό τουρκικό ειδησεογραφικό  Anadolu έδωσε στη δημοσιότητα τις τοποθεσίες 10 αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων και φυλακίων στη βόρεια Συρία, εντός εμπόλεμης ζώνης, την στιγμή που Η.Π.Α. διεξήγαγαν επιχειρήσεις εναντίον του Ισλαμικού κράτους! Ναι, ένα κράτος μέλος του ΝΑΤΟ να ενεργεί στρατιωτικά εναντίον ενός άλλου κράτους μέλους του ΝΑΤΟ!...

Τον Σεπτέμβριο 2017, η γερμανική αεροπορική δύναμη στη βάση Incirlik, μετεγκατεστάθη σε άλλη αεροπορική βάση στην Ιορδανία, ενώ την αποχώρηση «σκέφτονται» και πολλοί στην Ουάσιγκτων.

Τον Νοέμβριο 2017, ο Σύμβουλός του Erdogan, Yalcin Topcu λάνσαρε δημοσίως την ιδέα ότι «η Τουρκία πρέπει να αναθεωρήσει την συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ».

Στο Afrin η Τουρκία αποφάσισε να αναμετρηθεί όχι μόνο με τους Κούρδους αλλά και με τις ΗΠΑ : Η δήλωση του Αναπλ. Πρωθυπουργού Bekir Bozdag, «παρά το ότι η κυβέρνησή μου προσπαθεί να αποφύγει την σύγκρουση, οι ΗΠΑ  πρέπει να προειδοποιήσουν τους συμμάχους τους στην εμπόλεμη ζώνη να μην αντιμετωπίσουν την Τουρκία!» αποτελεί την πολιτική επιβεβαίωση μιας εντός-ΝΑΤΟ (intra-NATO) σύγκρουσης κρατών μελών, και μάλιστα σε περίοδο ανάπτυξης των στρατιωτικών συμμαχικών δυνάμεων, γεγονός που ουδέποτε έχει παρατηρηθεί ως τώρα! 

Όμως, στον  Τύπο διάβασα, αξιότιμε Γενικέ Γραμματέα, ότι κατά τη διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψής σας στην Τουρκία επαναλάβατε, μεταξύ άλλων ότι «οι διαφορές μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδος δεν αποτελούν αντικείμενο αρμοδιότητας του ΝΑΤΟ, πρέπει να αντιμετωπισθπούν διμερώς σε πνεύμα καλών σχέσεων από Τουρκία και Ελλάδα».

Το πλέον σημαντικό, κύριε Γενικέ Γραμματέα, στην συγκεκριμένη περίπτωση, είναι ότι πρέπει να γίνει σαφές, ότι δεν πρόκειται για κάποια «διαφορά» ή «διαμάχη» μεταξύ κρατών μελών του ΝΑΤΟ, αλλά για μια διαρκή τουρκική απειλή, ένα «χρονικό μιας προαναγγελθείσας επίθεσης».

Το να έχετε τη δική σας (εξωραϊστική) αντίληψη και προσέγγιση πάνω στον αποσταθεροποιητικό ρόλο της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή, παρά την άκρως αντι-νατοϊκή συμπεριφορά της, δεν συμβαδίζει με την όλη αντίληψη που επικρατεί στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ αυτή την περίοδο, αλλά αυτό βεβαίως είναι αναφαίρετη επιλογή σας.

Το να μετα-βαφτίζετε, όμως, ως «διαφορές» (differences) την διαρκή, κλιμακούμενη και ενόπλως εκδηλούμενη επιθετική συμπεριφορά ενός κράτους μέλους του ΝΑΤΟ εναντίον ενός άλλου κράτους μέλους, δεν αποτελεί μόνο μνημείο μεροληψίας, δεν αποτελεί μόνο διαστρέβλωση που αγγίζει το ψέμα, δεν περιορίζει απλώς την διαμεσολαβητική ικανότητα του ΝΑΤΟ σε «Πόντιο Πιλάτο», αλλά πιστέψτε με,  υποβαθμίζει τον ίδιο τον διεθνή του ρόλο.

Στην εποχή μας, εκτός από τον συμβατικό πόλεμο,  η Συμμαχία ευρίσκεται αντιμέτωπη με πολλαπλές και σύνθετες απειλές όπως τρομοκρατία (εντός ή εκτός περιοχής ευθύνης του ΝΑΤΟ), υβριδικός πόλεμος ή κυβερνο-πόλεμος, απειλές και πολλά άλλα, εντός ή εκτός περιοχής ευθύνης του ΝΑΤΟ.

Ακόμα κι αν η Ελλάδα  αγνοούσε τις δυνατότητες του ΝΑΤΟ για «συλλογική άμυνα» και ακολουθούσε τον ρυθμό της Τουρκίας σε πόλεμο, η ίδια η Συμμαχία θα έπρεπε να τις θέσει σε εφαρμογή, εφόσον είναι προφανές ότι οι δυσλειτουργίες του ΝΑΤΟ θα ήταν καθοριστικές, όχι μόνο για την Ελλάδα ή την Τουρκία, αλλά πρώτα από όλα για την ίδια την Συμμαχία.

Επομένως, σήμερα κανείς δεν θα μπορούσε να κρυφτεί πίσω από το δάχτυλό του, και κανείς δεν θα μπορούσε να προβάλει με πειθώ ότι «για να ενεργοποιηθεί η συλλογική άμυνα, πρέπει η απειλή ή η ένοπλη επίθεση  να προέρχεται εκτός της περιοχής ευθύνης του ΝΑΤΟ».

Όταν οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο ή ο υβριδικός πόλεμος προέρχονται από τρομοκράτες, στοιχεία οργανωμένου εγκλήματος ή μεμονωμένους hackers εντός της περιοχής ευθύνης του ΝΑΤΟ, η Συμμαχία αντιδρά αποτελεσματικά και νόμιμα.

Το Διεθνές Δικαστήριο, στην απόφασή του Oil Platforms, 2003, υπογραμμίζε ότι «η συσσώρευση διαδοχικών μικρο-επεισοδίων θα ήταν ισοδύναμη με ένοπλη επίθεση».

Κύριε Γενικέ Γραμματέα,

Γνωρίζετε, βεβαίως, ότι πρόσφατες αναλύσεις επικεντρώνονται στην «παγκόσμια εμβέλεια και τον διεθνή ρόλο του ΝΑΤΟ». Δεν πολυκοιτάζουν όμως,  στην εσωτερική συνοχή του. Το μεγάλο στοίχημα για την Συμμαχία της οποίας είστε ο Γενικός Γραμματέας, είναι να υπερβεί τις όποιες νομικές ή νομικίστικες θεωρήσεις και, κοιτάζοντας στον καθρέφτη, να απαντήσει  ειλικρινά στο ερώτημα: Επιθυμεί πράγματι να τιμήσει τον διεθνή της ρόλο και την διεθνή της εμβέλεια;

Κανείς μέχρι τώρα δεν έχει φτάσει σε τέτοια επιτυχία, χωρίς να έχει κατορθώσει να διευθετήσει πρώτα από όλα τις "εσωτερικές υποθέσεις" του.

-O K. Γάδης είναι πρώην Πρέσβης της Ελλάδος στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη και Πρεσβευτής-Συμβούλος σε Άγκυρα και Ουάσιγκτoν