Γράφει η
Νίκη Καλτσόγια

Ίσως το 2016, που έκλεισε πριν από λίγες μέρες, να ήταν ο πιο τραγικός χρόνος διάψευσης όλων των ελπίδων, που διακηρύχθηκαν με  τρόπο πανηγυρικό  με την έλευση του  21^ου αιώνα. Πέρα από την οικονομική κρίση που μαστίζει πολλές χώρες και κυρίως τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου και μεταξύ αυτών και τη χώρα μας, τα τύμπανα ενός τρίτου ακήρυχτου παγκοσμίου πολέμου ηχούν  ασταμάτητα. Ενός πολέμου  που εκτυλίσσεται σε χώρες του Ισλάμ  στ’  όνομα της θρησκείας, αλλά σ’  αυτόν εμπλέκονται και οι μεγάλες δυνάμεις της Δύσης. «Η επιστροφή του Θεού», ενός Θεού εκδικητή σπέρνει τον όλεθρο όχι μόνο στις χώρες του Ισλάμ, αλλά και στη Δύση, με ανελέητα τρομοκρατικά χτυπήματα με εκατοντάδες νεκρούς. Δεν είναι μόνο ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία, χώρα με πλούσια πολιτισμική παράδοση και οικονομική ανάπτυξη που σωριάζεται σε ερείπια, αφήνοντας τα χαλάσματα ενός μακραίωνου πολιτισμού, που σπρώχνει χιλιάδες ξεριζωμένους από τις εστίες τους,  σ΄ έναν αφιλόξενο  δυτικό κόσμο. Η ζωή και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια πνίγεται στα νερά της Μεσογείου και  κουρελιάζεται στα σύρματα των συνόρων   των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ήταν γνωστές οι θρησκευτικές διαφορές στις χώρες του Ισλάμ, όμως  όσο κρατούσαν τα αυταρχικά καθεστώτα στο Ιράκ και στη Συρία  έπνεε άνεμος ελευθερίας και εκσυγχρονισμού, κυρίως στο οικογενειακό δίκαιο, αλλά και δυνάμεις φεμινισμού που επεδίωκαν την απελευθέρωση των γυναικών από τα παραδοσιακά στερεότυπα. Όμως όλα χάθηκαν  μετά την κατάρρευση του αυταρχικού καθεστώτος στο Ιράκ και τον κλονισμό του στη Συρία. Και βέβαια οι μεγάλες δυνάμεις, όπως άλλωστε σε όλη την παρουσία τους στην ιστορία,  επεδίωκαν τα δικά τους εθνικά και οικονομικά συμφέροντα. Όλα αυτά είχαν αποτέλεσμα την ανάπτυξη των πιο ακραίων θρησκευτικών εντάσεων στις χώρες αυτές, με τη δημιουργία του Ισλαμικού Κράτους, γνωστού πλέον ως ISIS, που μάχεται με μια πρωτόγνωρη βαρβαρότητα για την επικράτηση των  πιο ακραίων δογμάτων του Ισλαμισμού.  Και αυτή η βαρβαρότητα που στηρίζεται στο Κοράνι, που με πολύ σημαντικές μελέτες απέρριπταν μεγάλοι σύγχρονοι ισλαμιστές διδάσκαλοι και στη Δύση,  είναι η σημερινή πραγματικότητα. Βαρβαρότητα που εκδηλώνεται με γενοκτονίες που φέρνουν μνήμες του 20ού αιώνα, αλλά και  πράξεις τρομοκρατίας με χιλιάδες θύματα και στις μεγάλες χώρες της Δύσης. Συνέπεια όλων αυτών των τραγικών φαινομένων είναι η εκτίμηση πολλών ότι ζούμε έναν τρίτο ακήρυχτο παγκόσμιο πόλεμο, οι συνέπειες του οποίου είναι ορατές σε πολλές, και κυρίως στις αναπτυγμένες χώρες της Δύσης. Ξενοφοβία,  ρατσισμός, ανάπτυξη ακραίων δεξιών, φασιστικών ιδεολογιών και κομμάτων, κλείσιμο συνόρων, ακύρωση αρχών και νομικών δεσμεύσεων  που στηρίζονται σε βασικές συνθήκες, αποσχιστικές τάσεις από το οικοδόμημα της Ενωμένης Ευρώπης, που πολλοί πλέον μιλούν  για διάλυσή του. «Το έθνος-κράτος», «η εθνική ταυτότητα» είναι οι  αξίες που  τείνουν να ακυρώσουν  τη μεγάλη προσπάθεια οικοδόμησης της Ενωμένης Ευρώπης. 

Σ’  αυτόν τον εφιαλτικό κόσμο του 2016, η χρονιά έκλεισε με ένα μήνυμα ελπίδας. Ελπίδας από μια συνείδηση που φαίνεται να βρίσκεται σε εγρήγορση και να καλεί απεγνωσμένα σε αφύπνιση και δράση. Είναι η απονομή του Βραβείο Ζαχάρωφ, στο όνομα του μεγάλου Ρώσου πυρηνικού επιστήμονα και αντιστασιακού Αντρέι Ζαχάρωφ,  που θεσμοθετήθηκε το 1988 από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και  απονέμεται κάθε χρόνο σε πρόσωπα και οργανώσεις ως αναγνώριση των αγώνων τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το βραβείο αυτό που θεωρείται ισάξιο του Νόμπελ Ειρήνης, έχει απονεμηθεί από το 1988 σε μεγάλες προσωπικότητας. Για το 2016 επελέγησαν μεταξύ άλλων υποψηφίων δύο κοπέλες ακτιβίστριες από την  κοινότητα των Γεζίντι του Ιράκ,   η Nadia Murad Basee Taha και η Aji Bashar

Η  επιλογή ήταν δύσκολη. Όμως η τελική επιλογή  απονομής  του  στις δύο αυτές κοπέλες –και μάλιστα ομόφωνα-  ανταποκρίνεται κατά τρόπο μοναδικό  στους σκοπούς του βραβείου.  Και οι δύο  είναι μάρτυρες της πιο ακραία αποτρόπαιης μεταχείρισης ανθρώπου από άνθρωπο, αλλά και υποδείγματα δύναμης αντίστασης και θέσης της δικής τους τραγωδίας στην υπηρεσία των δικαιωμάτων του ανθρώπου και μάλιστα των δικαιωμάτων των γυναικών, που, παρά τις όποιες κατακτήσεις ισότητας και της ύπαρξης  ειδικών θεσμικών πλαισίων διεθνούς δικαίου, η θέση τους παραμένει στο περιθώριο,  ιδιαίτερα  στη σημερινή περίοδο της κρίσης. Όμως η πιο απάνθρωπη βία και κακοποίηση των γυναικών γίνεται σήμερα στις χώρες του Ισλάμ Ιράκ και Συρία, όπου οι θρησκευτικοί πόλεμοι ξεπερνούν σε βαρβαρότητα, κυρίως σε βάρος των γυναικών, και την πλέον ακραία νοσηρή φαντασία.

Σ’  αυτά ας προσθέσουμε  και το δράμα των προσφύγων στους καταυλισμούς φιλοξενίας τους και κυρίως των μικρών κοριτσιών που γίνονται θύματα εκμετάλλευσης από τις ίδιες τις οικογένειές τους. Με οικονομικά ανταλλάγματα  πουλιούνται σα νύφες σε ηλικιωμένους άνδρες με τη μεσολάβηση επιτήδειων διακινητών. Το δράμα αυτών των νεαρών κοριτσιών, παιδιών θα λέγαμε καλύτερα, είναι συγκλονιστικό. Και δε σταματά στην αγοροπωλησία.  Η προστασία τους  μετά το “γάμο”  είναι ανύπαρκτη. Δεν έχουν δικαίωμα ασύλου ως “έγγαμες” στις χώρες της Ευρώπης, αλλά διώκεται ο άνδρας ως ενήλικας!  Δηλαδή δυό φορές ο βιασμός, έστω και διαφορετικός.

Και το πρόβλημα αυτό έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις. Αρκεί μια περιήγηση στο Ιντερνετ για να αντιληφθεί κανείς ότι  η βαρβαρότητα κατά των γυναικών που εκδηλώνεται στις εμπόλεμες  χώρες του μουσουλμανικού κόσμου είναι  το στίγμα του 21^ου αιώνα.  Ειδικά στο θέμα των γάμων ανηλίκων στους καταυλισμούς των προσφύγων και όχι μόνο στη χώρα μας, ο αρμόδιος υπουργός δήλωσε ότι «πρέπει να παρθούν μέτρα». Αλλά τη λήψη των αναγκαίων  μέτρων για το καθεστώς των προσφύγων προβλέπουν συμβάσεις του διεθνούς δικαίου. Ειδικά όμως μέτρα για την προστασία των γυναικών, πέραν των όσων επιτάσσει η Διεθνής Σύμβαση για την Εξάλειψη όλων των Ανισοτήτων σε Βάρος των Γυναικών,  του 1979, η περίφημη CEDAW,  επιτάσσει και η πρόσφατη  Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας,  γνωστή ως Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης του 2011,  η οποία  έχει ήδη υπογραφεί από 34 μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης - μεταξύ αυτών και την Ελλάδα- και έχει τεθεί σε ισχύ το 2014. Οι διατάξεις της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης του 2011, όπως είναι ευρύτερα γνωστή, στα 81 συνολικά άρθρα της, καλύπτουν όλα τα θέματα που αφορούν την προστασία των γυναικών  και κυρίως προβλέπουν τη λήψη ειδικών μέτρων προστασίας τους, ακόμα και θετικών,  τα οποία, κατά το άρθρο 7, παρ. 3, του ΙΙ Κεφαλαίου «Ολοκληρωμένες πολιτικές και συλλογή δεδομένων» δεν θεωρούνται «διακριτική μεταχείριση».

Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης του 2011,   απευθύνεται κυρίως στα κράτη της Ευρώπης, γενικότερα της Δύσης και ακουμπά τον πυρήνα της φιλοσοφίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου,  σε μια περίοδο εξαιρετικά κρίσιμη του πολιτισμού και της ειρήνης όχι μόνο της Δύσης αλλά του κόσμου ολόκληρου. Είναι τραγικά επικίνδυνο, κατά τη γνώμη μου τουλάχιστον, να γίνεται και επίσημος λόγος για «δίκαιο δικαιωμάτων δυτικού τύπου και μουσουλμανικού». Η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου,  του 1948, έχει σφραγίσει με τις διατάξεις της την οικουμενικότητα του ανθρωπιστικού δικαίου και των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Το θέμα της φύσης των δικαιωμάτων του ανθρώπου στη Δύση και στην Ανατολή είναι σήμερα ουσιαστικής  σημασίας και όχι απλά θεωρητικό. Ζούμε σε μια πολυπολιτισμική πραγματικότητα, η οποία ειδικά σήμερα με τις προσφυγικές ροές επιβάλλει να μελετήσουμε την ουσία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων  και την πορεία της εξέλιξης της φιλοσοφίας αλλά και της εφαρμογής τους στο δυτικό κόσμο. Αυτό θα μας βοηθούσε να διαπιστώσουμε την κοινή πορεία εξέλιξης του ανθρωπιστικού δικαίου. Και φυσικά εδώ μόνο επισήμανση του θέματος μπορούμε να κάνουμε. Και αυτό είναι άμεσα αναγκαίο. Και ειδικά για τα δικαιώματα των γυναικών, στη θέση των οποίων ο μουσουλμανικός κόσμος στηρίζει όλη τη  φιλοσοφία του ισλαμισμού, αλλά κυρίως την εθνική του ταυτότητα.  

Σε πρόσφατο μεγάλο διεθνές συνέδριο για την προσφυγική κρίση  στην Αθήνα[1] αναφέρθηκαν τα προβλήματα ενσωμάτωσης των προσφύγων στις χώρες της Ευρώπης από επαγγελματικής και οικονομικής             πλευράς. Όμως το θέμα των πολιτισμικών διαφορών, το οποίο δεν απασχόλησε καθόλου τη συζήτηση,  είναι ουσιώδες. Αυτό είναι τελικά το κλειδί της ενσωμάτωσης των προσφύγων. Και αυτό εξαρτάται από τη θέση της γυναίκας στο μουσουλμανικό κόσμο και τη δειναστική δύναμη των παραδόσεών του. Η μελέτη της μέχρι τώρα πορείας ενσωμάτωσης των μουσουλμάνων μεταναστών στις χώρες της Δύσης είναι αναγκαία. Θα έδειχνε την οπισθοδρόμηση στην πορεία αυτή, που οφείλεται στην έξαρση του θρησκευτικού  φανατισμού, που εμφανίζεται όχι μόνο στους μουσουλμάνους μετανάστες, αλλά και στους ίδιους τους πολίτες των δυτικών κρατών. Ο φανατισμός και η θρησκευτική μισαλλοδοξία εμφανίζονται και στις δύο πλευρές. Και η σύγκρουση των πολιτισμών  του Huntington  συμβαίνει στις ίδιες τις χώρες υποδοχής μεταναστών και προσφύγων.

Ας αφυπνιστούμε. Η θέση των μουσουλμάνων γυναικών, μεταναστριών ή προσφύγων δεν αφορά μόνο τη γυναίκα. Το κάλεσμα άμεσης δράσης  είναι αναγκαίο για την προάσπιση της ίδιας της οικουμενικής αξίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και καταπολέμησης της διάκρισης δυτικού  και ισλαμικού τύπου δικαιωμάτων του ανθρώπου,  που θα διαχωρίσει τους λαούς και θα συμβάλλει στη μισαλλοδοξία και στο χάος. Η ίδια η πορεία της διασφάλισης των δικαιωμάτων του ανθρώπου στο Δυτικό κόσμο και ο ρόλος της Εκκλησίας δείχνουν ότι η πορεία αυτή ήταν μακραίωνη και ακόμα χρειάζεται προάσπιση γιατί φαίνεται ότι εύκολα μπορεί να υπάρξει οπισθοδρόμηση. Και αυτή εκδηλώνεται με το φανατισμό, το ρατσισμό, την ξενοφοβία.

Η θέση των γυναικών είναι το κλειδί της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης και της ίδιας της δημοκρατίας, όπως κατέληξε η Πέμπτη  Παγκόσμια Διάσκεψη για τον Πληθυσμό και την Ανάπτυξη που έγινε στο  Κάιρο το 1994 και ρητά αναφέρεται στο Πρόγραμμα Δράσης. Και αυτά τα πορίσματα που επαναλαμβάνονται και στην έκτη Παγκόσμια Διάσκεψη, που έγινε στη Ν. Υόρκη το 1999, πρέπει να αφυπνίσουν τις ηγεσίες των δυτικών χωρών που δέχονται το μεγάλο κύμα των προσφύγων και νέων μεταναστών και να λάβουν μέτρα για την ενσωμάτωση των γυναικών στις κοινωνίες τους. Ασφαλώς δεν είναι εύκολο. Και εδώ χρειάζεται η συλλογική προσπάθεια, κάτι που επιβάλλει και προσφέρει τα θεσμικά πλαίσια η ίδια η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης.

ΤΟΒΡΑΒΕΙΟΖΑΧΑΡΩΦ 2016 

στιςακτιβίστριες Nadia Murad Basee Taha και  Aji Bashar 

Ίσως το 2016, που έκλεισε πριν από λίγες μέρες, να ήταν ο πιο τραγικός χρόνος διάψευσης όλων των ελπίδων, που διακηρύχθηκαν με  τρόπο πανηγυρικό  με την έλευση του  21^ου αιώνα. Πέρα από την οικονομική κρίση που μαστίζει πολλές χώρες και κυρίως τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου και μεταξύ αυτών και τη χώρα μας, τα τύμπανα ενός τρίτου ακήρυχτου παγκοσμίου πολέμου ηχούν  ασταμάτητα. Ενός πολέμου  που εκτυλίσσεται σε χώρες του Ισλάμ  στ’  όνομα της θρησκείας, αλλά σ’  αυτόν εμπλέκονται και οι μεγάλες δυνάμεις της Δύσης. «Η επιστροφή του Θεού», ενός Θεού εκδικητή σπέρνει τον όλεθρο όχι μόνο στις χώρες του Ισλάμ, αλλά και στη Δύση, με ανελέητα τρομοκρατικά χτυπήματα με εκατοντάδες νεκρούς. Δεν είναι μόνο ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία, χώρα με πλούσια πολιτισμική παράδοση και οικονομική ανάπτυξη που σωριάζεται σε ερείπια, αφήνοντας τα χαλάσματα ενός μακραίωνου πολιτισμού, που σπρώχνει χιλιάδες ξεριζωμένους από τις εστίες τους,  σ΄ έναν αφιλόξενο  δυτικό κόσμο. Η ζωή και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια πνίγεται στα νερά της Μεσογείου και  κουρελιάζεται στα σύρματα των συνόρων   των χωρών της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης.

Ήταν γνωστές οι θρησκευτικές διαφορές στις χώρες του Ισλάμ, όμως  όσο κρατούσαν τα αυταρχικά καθεστώτα στο Ιράκ και στη Συρία  έπνεε άνεμος ελευθερίας και εκσυγχρονισμού, κυρίως στο οικογενειακό δίκαιο, αλλά και δυνάμεις φεμινισμού που επεδίωκαν την απελευθέρωση των γυναικών από τα παραδοσιακά στερεότυπα. Όμως όλα χάθηκαν  μετά την κατάρρευση του αυταρχικού καθεστώτος στο Ιράκ και τον κλονισμό του στη Συρία. Και βέβαια οι μεγάλες δυνάμεις, όπως άλλωστε σε όλη την παρουσία τους στην ιστορία,  επεδίωκαν τα δικά τους εθνικά και οικονομικά συμφέροντα. Όλα αυτά είχαν αποτέλεσμα την ανάπτυξη των πιο ακραίων θρησκευτικών εντάσεων στις χώρες αυτές, με τη δημιουργία του Ισλαμικού Κράτους, γνωστού πλέον ως ISIS, που μάχεται με μια πρωτόγνωρη βαρβαρότητα για την επικράτηση των  πιο ακραίων δογμάτων του Ισλαμισμού.  Και αυτή η βαρβαρότητα που στηρίζεται στο Κοράνι, που με πολύ σημαντικές μελέτες απέρριπταν μεγάλοι σύγχρονοι ισλαμιστές διδάσκαλοι και στη Δύση,  είναι η σημερινή πραγματικότητα. Βαρβαρότητα που εκδηλώνεται με γενοκτονίες που φέρνουν μνήμες του 20ού αιώνα, αλλά και  πράξεις τρομοκρατίας με χιλιάδες θύματα και στις μεγάλες χώρες της Δύσης. Συνέπεια όλων αυτών των τραγικών φαινομένων είναι η εκτίμηση πολλών ότι ζούμε έναν τρίτο ακήρυχτο παγκόσμιο πόλεμο, οι συνέπειες του οποίου είναι ορατές σε πολλές, και κυρίως στις αναπτυγμένες χώρες της Δύσης. Ξενοφοβία,  ρατσισμός, ανάπτυξη ακραίων δεξιών, φασιστικών ιδεολογιών και κομμάτων, κλείσιμο συνόρων, ακύρωση αρχών και νομικών δεσμεύσεων  που στηρίζονται σε βασικές συνθήκες, αποσχιστικές τάσεις από το οικοδόμημα της Ενωμένης Ευρώπης, που πολλοί πλέον μιλούν  για διάλυσή του. «Το έθνος-κράτος», «η εθνική ταυτότητα» είναι οι  αξίες που  τείνουν να ακυρώσουν  τη μεγάλη προσπάθεια οικοδόμησης της Ενωμένης Ευρώπης. 

Σ’  αυτόν τον εφιαλτικό κόσμο του 2016, η χρονιά έκλεισε με ένα μήνυμα ελπίδας. Ελπίδας από μια συνείδηση που φαίνεται να βρίσκεται σε εγρήγορση και να καλεί απεγνωσμένα σε αφύπνιση και δράση. Είναι η απονομή του Βραβείο Ζαχάρωφ, στο όνομα του μεγάλου Ρώσου πυρηνικού επιστήμονα και αντιστασιακού Αντρέι Ζαχάρωφ,  που θεσμοθετήθηκε το 1988 από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και  απονέμεται κάθε χρόνο σε πρόσωπα και οργανώσεις ως αναγνώριση των αγώνων τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το βραβείο αυτό που θεωρείται ισάξιο του Νόμπελ Ειρήνης, έχει απονεμηθεί από το 1988 σε μεγάλες προσωπικότητας. Για το 2016 επελέγησαν μεταξύ άλλων υποψηφίων δύο κοπέλες ακτιβίστριες από την  κοινότητα των Γεζίντι του Ιράκ,   η Nadia Murad Basee Taha και η Aji Bashar

Η  επιλογή ήταν δύσκολη. Όμως η τελική επιλογή  απονομής  του  στις δύο αυτές κοπέλες –και μάλιστα ομόφωνα-  ανταποκρίνεται κατά τρόπο μοναδικό  στους σκοπούς του βραβείου.  Και οι δύο  είναι μάρτυρες της πιο ακραία αποτρόπαιης μεταχείρισης ανθρώπου από άνθρωπο, αλλά και υποδείγματα δύναμης αντίστασης και θέσης της δικής τους τραγωδίας στην υπηρεσία των δικαιωμάτων του ανθρώπου και μάλιστα των δικαιωμάτων των γυναικών, που, παρά τις όποιες κατακτήσεις ισότητας και της ύπαρξης  ειδικών θεσμικών πλαισίων διεθνούς δικαίου, η θέση τους παραμένει στο περιθώριο,  ιδιαίτερα  στη σημερινή περίοδο της κρίσης. Όμως η πιο απάνθρωπη βία και κακοποίηση των γυναικών γίνεται σήμερα στις χώρες του Ισλάμ Ιράκ και Συρία, όπου οι θρησκευτικοί πόλεμοι ξεπερνούν σε βαρβαρότητα, κυρίως σε βάρος των γυναικών, και την πλέον ακραία νοσηρή φαντασία.

Σ’  αυτά ας προσθέσουμε  και το δράμα των προσφύγων στους καταυλισμούς φιλοξενίας τους και κυρίως των μικρών κοριτσιών που γίνονται θύματα εκμετάλλευσης από τις ίδιες τις οικογένειές τους. Με οικονομικά ανταλλάγματα  πουλιούνται σα νύφες σε ηλικιωμένους άνδρες με τη μεσολάβηση επιτήδειων διακινητών. Το δράμα αυτών των νεαρών κοριτσιών, παιδιών θα λέγαμε καλύτερα, είναι συγκλονιστικό. Και δε σταματά στην αγοροπωλησία.  Η προστασία τους  μετά το “γάμο”  είναι ανύπαρκτη. Δεν έχουν δικαίωμα ασύλου ως “έγγαμες” στις χώρες της Ευρώπης, αλλά διώκεται ο άνδρας ως ενήλικας!  Δηλαδή δυό φορές ο βιασμός, έστω και διαφορετικός.

Και το πρόβλημα αυτό έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις. Αρκεί μια περιήγηση στο Ιντερνετ για να αντιληφθεί κανείς ότι  η βαρβαρότητα κατά των γυναικών που εκδηλώνεται στις εμπόλεμες  χώρες του μουσουλμανικού κόσμου είναι  το στίγμα του 21^ου αιώνα.  Ειδικά στο θέμα των γάμων ανηλίκων στους καταυλισμούς των προσφύγων και όχι μόνο στη χώρα μας, ο αρμόδιος υπουργός δήλωσε ότι «πρέπει να παρθούν μέτρα». Αλλά τη λήψη των αναγκαίων  μέτρων για το καθεστώς των προσφύγων προβλέπουν συμβάσεις του διεθνούς δικαίου. Ειδικά όμως μέτρα για την προστασία των γυναικών, πέραν των όσων επιτάσσει η Διεθνής Σύμβαση για την Εξάλειψη όλων των Ανισοτήτων σε Βάρος των Γυναικών,  του 1979, η περίφημη CEDAW,  επιτάσσει και η πρόσφατη  Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας,  γνωστή ως Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης του 2011,  η οποία  έχει ήδη υπογραφεί από 34 μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης - μεταξύ αυτών και την Ελλάδα- και έχει τεθεί σε ισχύ το 2014. Οι διατάξεις της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης του 2011, όπως είναι ευρύτερα γνωστή, στα 81 συνολικά άρθρα της, καλύπτουν όλα τα θέματα που αφορούν την προστασία των γυναικών  και κυρίως προβλέπουν τη λήψη ειδικών μέτρων προστασίας τους, ακόμα και θετικών,  τα οποία, κατά το άρθρο 7, παρ. 3, του ΙΙ Κεφαλαίου «Ολοκληρωμένες πολιτικές και συλλογή δεδομένων» δεν θεωρούνται «διακριτική μεταχείριση».

Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης του 2011,   απευθύνεται κυρίως στα κράτη της Ευρώπης, γενικότερα της Δύσης και ακουμπά τον πυρήνα της φιλοσοφίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου,  σε μια περίοδο εξαιρετικά κρίσιμη του πολιτισμού και της ειρήνης όχι μόνο της Δύσης αλλά του κόσμου ολόκληρου. Είναι τραγικά επικίνδυνο, κατά τη γνώμη μου τουλάχιστον, να γίνεται και επίσημος λόγος για «δίκαιο δικαιωμάτων δυτικού τύπου και μουσουλμανικού». Η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου,  του 1948, έχει σφραγίσει με τις διατάξεις της την οικουμενικότητα του ανθρωπιστικού δικαίου και των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Το θέμα της φύσης των δικαιωμάτων του ανθρώπου στη Δύση και στην Ανατολή είναι σήμερα ουσιαστικής  σημασίας και όχι απλά θεωρητικό. Ζούμε σε μια πολυπολιτισμική πραγματικότητα, η οποία ειδικά σήμερα με τις προσφυγικές ροές επιβάλλει να μελετήσουμε την ουσία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων  και την πορεία της εξέλιξης της φιλοσοφίας αλλά και της εφαρμογής τους στο δυτικό κόσμο. Αυτό θα μας βοηθούσε να διαπιστώσουμε την κοινή πορεία εξέλιξης του ανθρωπιστικού δικαίου. Και φυσικά εδώ μόνο επισήμανση του θέματος μπορούμε να κάνουμε. Και αυτό είναι άμεσα αναγκαίο. Και ειδικά για τα δικαιώματα των γυναικών, στη θέση των οποίων ο μουσουλμανικός κόσμος στηρίζει όλη τη  φιλοσοφία του ισλαμισμού, αλλά κυρίως την εθνική του ταυτότητα.  

Σε πρόσφατο μεγάλο διεθνές συνέδριο για την προσφυγική κρίση  στην Αθήνα[2] αναφέρθηκαν τα προβλήματα ενσωμάτωσης των προσφύγων στις χώρες της Ευρώπης από επαγγελματικής και οικονομικής             πλευράς. Όμως το θέμα των πολιτισμικών διαφορών, το οποίο δεν απασχόλησε καθόλου τη συζήτηση,  είναι ουσιώδες. Αυτό είναι τελικά το κλειδί της ενσωμάτωσης των προσφύγων. Και αυτό εξαρτάται από τη θέση της γυναίκας στο μουσουλμανικό κόσμο και τη δειναστική δύναμη των παραδόσεών του. Η μελέτη της μέχρι τώρα πορείας ενσωμάτωσης των μουσουλμάνων μεταναστών στις χώρες της Δύσης είναι αναγκαία. Θα έδειχνε την οπισθοδρόμηση στην πορεία αυτή, που οφείλεται στην έξαρση του θρησκευτικού  φανατισμού, που εμφανίζεται όχι μόνο στους μουσουλμάνους μετανάστες, αλλά και στους ίδιους τους πολίτες των δυτικών κρατών. Ο φανατισμός και η θρησκευτική μισαλλοδοξία εμφανίζονται και στις δύο πλευρές. Και η σύγκρουση των πολιτισμών  του Huntington  συμβαίνει στις ίδιες τις χώρες υποδοχής μεταναστών και προσφύγων.

Ας αφυπνιστούμε. Η θέση των μουσουλμάνων γυναικών, μεταναστριών ή προσφύγων δεν αφορά μόνο τη γυναίκα. Το κάλεσμα άμεσης δράσης  είναι αναγκαίο για την προάσπιση της ίδιας της οικουμενικής αξίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και καταπολέμησης της διάκρισης δυτικού  και ισλαμικού τύπου δικαιωμάτων του ανθρώπου,  που θα διαχωρίσει τους λαούς και θα συμβάλλει στη μισαλλοδοξία και στο χάος. Η ίδια η πορεία της διασφάλισης των δικαιωμάτων του ανθρώπου στο Δυτικό κόσμο και ο ρόλος της Εκκλησίας δείχνουν ότι η πορεία αυτή ήταν μακραίωνη και ακόμα χρειάζεται προάσπιση γιατί φαίνεται ότι εύκολα μπορεί να υπάρξει οπισθοδρόμηση. Και αυτή εκδηλώνεται με το φανατισμό, το ρατσισμό, την ξενοφοβία.

Η θέση των γυναικών είναι το κλειδί της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης και της ίδιας της δημοκρατίας, όπως κατέληξε η Πέμπτη  Παγκόσμια Διάσκεψη για τον Πληθυσμό και την Ανάπτυξη που έγινε στο  Κάιρο το 1994 και ρητά αναφέρεται στο Πρόγραμμα Δράσης. Και αυτά τα πορίσματα που επαναλαμβάνονται και στην έκτη Παγκόσμια Διάσκεψη, που έγινε στη Ν. Υόρκη το 1999, πρέπει να αφυπνίσουν τις ηγεσίες των δυτικών χωρών που δέχονται το μεγάλο κύμα των προσφύγων και νέων μεταναστών και να λάβουν μέτρα για την ενσωμάτωση των γυναικών στις κοινωνίες τους. Ασφαλώς δεν είναι εύκολο. Και εδώ χρειάζεται η συλλογική προσπάθεια, κάτι που επιβάλλει και προσφέρει τα θεσμικά πλαίσια η ίδια η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης..