Δευτέρα
25 Νοεμβρίου 2024
25 Νοεμβρίου 2024
Ημερήσια ηλεκτρονική εφημερίδα, Αρ. φύλλου 5181
Κοινοτικά κονδύλια: Μια ιστορία διαφθοράς και ανεπάρκειας
Σε ένα όργιο διασπάθισης, αδυναμίας απορρόφησης και αναποτελεσματικότητας εξελίχθηκε το σκηνικό της διαχείρισης των κοινοτικών κονδυλίων.
Τα σημάδια υπήρχαν – οι εκθέσεις και τα καμπανάκια από την ΕΕ. Αλλά υπήρχαν και λεφτά. Οπότε λίγοι έδιναν σημασία στις προειδοποιήσεις και ακόμη λιγότεροι ανησυχούσαν για το μέλλον. Σύσσωμος ο πολιτικός κόσμος είχε βρει λεφτά-χάρισμα για να συνεχίσει τον εκμαυλισμό του λαού με ξένα κόλλυβα.
Το καλοκαίρι του 2003, αφού απολαύσαμε το μεγαλείο της Προεδρίας της ΕΕ, αφού είχαμε θριαμβολογήσει για την είσοδο της Κύπρου στην Ένωση (με εξαίρεσή της από τον ευρωστρατό) και με πρόσφατη την θριαμβολογία από την επίτευξη του «εθνικού στόχου» της εισόδου στην ΟΝΕ (με το κόλπο των swaps όπως αποδείχθηκε), σήμανε συναγερμός στο κυβερνητικό επιτελείο.
Η ανησυχία οφειλόταν στο γεγονός ότι το πρόγραμμα του Γ΄ ΚΠΣ βρισκόταν ήδη στο μέσον της υλοποίησής του, αλλά οι απορροφήσεις δεν ξεπερνούσαν το 22%.
Αστοχίες… 75%!
Στη δημοσιότητα είχε δοθεί και ο απολογισμός του κοινωνικού προϋπολογισμού της Κομισιόν για την περίοδο 2000 – 2003 (με στοιχεία που είχαν καταχωρηθεί ως τις 15 Μαΐου 2003). Σύμφωνα με το κείμενο, η Ελλάδα βρισκόταν μεταξύ των πέντε χωρών με τις μεγαλύτερες αστοχίες προβλέψεων και απορροφήσεων, με μια απόκλιση-ρεκόρ της τάξης του 75%. Όπως αναφερόταν στην έκθεση, η χώρα μας δέσμευε κονδύλια που μετά δεν μπορούσε να απορροφήσει – και αυτόματα (καθώς είχαν δεσμευθεί) πήγαιναν στην πρώτη χώρα που τα ζητούσε και είχε καταβάλει την εθνική συμμετοχή.
Ειδικότερα τα στοιχεία που είχαν προκαλέσει την (καθυστερημένη κινητοποίηση), ανέφεραν ότι το κονδύλι για την πρόσβαση των γυναικών στην αγορά εργασίας παρουσίαζε απορρόφηση της τάξης του 1%, εκείνο για τα λιμάνια βρισκόταν στο 1,96%, εκείνο που προοριζόταν για την προβολή της Ελλάδας ως τουριστικού προορισμού στο 9%, το κονδύλι για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας στο 6%, ενώ μηδενική ήταν η απορρόφηση για την βελτίωση των υποστηρικτικών μηχανισμών και της ενημέρωσης του αγροτικού πληθυσμού με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, καθώς και του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος Κεντρικής Μακεδονίας, και των κονδυλίων για την ανάπτυξη του ορεινού όγκου και των μειονεκτικών περιοχών.
Όλα αυτά, ενώ στις 7 Μαΐου του 2001, ο κ. Κ. Λαλιώτης είχε δηλώσει ότι δεν είχε χαθεί ούτε δραχμή από το Β΄ ΚΠΣ και πως όλα είχα προγραμματιστεί σωστά για το Γ΄ ΚΠΣ.
Διαβάζουμε από δημοσίευμα της 6ης Μαΐου 2003 από την εφημερίδα «Έθνος»: Τα κονδύλια της Ευρώπης δεν φθάνουν στον πολίτη. Το πρόγραμμα προκηρύσσεται μέσα Φεβρουαρίου και οι αιτήσεις συμμετοχής πρέπει να υποβληθούν ως τα τέλη Απριλίου. Απαιτούνται 34 δικαιολογητικά. Ανυπέρβλητα εμπόδια και φωτογραφικές διατάξεις ώστε να λυμαίνονται τα κονδύλια οι ημέτεροι. Τα υψηλόβαθμα στελέχη της δημόσιας διοίκησης δεν έχουν τεχνογνωσία για να βοηθούν τους ενδιαφερόμενους. Το κενό καλύπτουν ιδιωτικές εταιρίες που επηρεάζουν έτσι τα κέντρα αποφάσεων. Καμιά βοήθεια από τις τράπεζες που απέτυχαν πλήρως να διαχειριστούν το πρόγραμμα του υπουργείου Οικονομίας για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Κατάρρευση εσόδων
Την ίδια περίοδο καταγραφόταν κατάρρευση των εσόδων όσον αφορά στην απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων. Στο τέλος Ιουνίου 2003 η Ελλάδα είχε εισπράξει μόνο 4,6 δις ευρώ από τα 21,3 του Γ΄ ΚΠΣ. Και η έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας διαπίστωνε καταποντισμό των εισπράξεων από ΕΕ κατά 60% τον Απρίλιο και κατά 27% το πρώτο εξάμηνο του 2003.
Το πρώτο τρίμηνο του 2003 η Αθήνα δεν κατάφερε να δεσμεύσει παρά μόλις το 9% των συνολικών πόρων του Γ΄ ΚΠΣ που προβλεπόταν για το συγκεκριμένο τρίμηνο. Σύμφωνα με την Κομισιόν, η Ελλάδα έχει αναλάβει την υποχρέωση να δεσμεύσει το 2003 το 60% περίπου των συνολικών πόρων του Γ΄ ΚΠΣ. Μέχρι τον Φεβρουάριο του 2003 η απορρόφηση σε πραγματική εκτέλεση έργων, ήταν 12,45%, μη συμπεριλαμβανομένης της προκαταβολής.
Έτσι, το καλοκαίρι του 2003, ο τότε πρωθυπουργός Κ. Σημίτης συγκάλεσε επείγουσα σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου με θέμα την (κακή) πορεία του Γ΄ ΚΠΣ (τα προηγούμενα είχαν ήδη φαγωθεί και χωνευτεί). Εξαιρουμένων 531 εκ ευρώ από το Β΄ ΚΠΣ, που μόλις είχε γίνει γνωστό πως είχαν χαθεί οριστικά.
Κατά την έξοδό τους από την σύσκεψη, όλοι ήσαν περιχαρείς. Οι απαντήσεις τυπικές: «Πάμε αρκετά καλά», «Οι ρυθμοί είναι ικανοποιητικοί», «Περιμένουμε πρόοδο ως το τέλος του έτους», «Δεν θα χαθεί ούτε ένα ευρώ». «Θα συντονιστούμε», «Οι ενέργειές μας θα εντατικοποιηθούν».
Στο σημείο αυτό, αξίζει να θυμίσουμε ότι ο αρμόδιος για την διαχείριση των κοινοτικών κονδυλίων υφυπουργός κ. Χρήστος Πάχτας είχε αποπεμφθεί με αφορμή ένα σκάνδαλο (για το οποίο αργότερα αθωώθηκε) και όχι για τον τρόπο με τον οποίο παρακολουθούσε και ενεργούσε σχετικά με την πορεία του ΚΠΣ.
Τον Οκτώβριο του 2003 έγγραφο της Κομισιόν (Γενική Διεύθυνση για την Περιφερειακή Πολιτική της Ε.Ε. με ενδιάμεσο αποδέκτη τον αρμόδιο επίτροπο Μισέλ Μπαρνιέ και τελικό παραλήπτη την τότε Επίτροπο κ. Α. Διαμαντοπούλου) διαπιστώνει σημαντικές καθυστερήσεις, προβλήματα κακοδιαχείρισης και αδυναμία της δημόσιας διοίκησης στην υλοποίηση του Γ’ ΚΠΣ.
Τον Νοέμβριο του 2003, δόθηκε στη δημοσιότητα η ενδιάμεση έκθεση αξιολόγησης του Γ΄ ΚΠΣ από εταιρία συμβούλων που διευθυνόταν από γνωστό υψηλόβαθμο στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, πρώην γραμματέα υπουργείου, τον κ. Κανδαλέπα. Σύμφωνα με αυτήν από τα 24 επιχειρησιακά προγράμματα του Γ' ΚΠΣ, μόνο το πρόγραμμα οδικών αξόνων έχει απορρόφηση 37%, ενώ τα προγράμματα που θα μπορούσαν να συμβάλουν αποφασιστικά στην ανάπτυξη της χώρας και να βελτιώσουν το βιοτικό επίπεδο του λαού καθυστερούσαν. (Ανταγωνιστικότητα 8%, κοινωνία της πληροφορίας 8%, υγεία-πρόνοια 7%).
Αδιαφορία για την μεταποίηση
Με δεδομένο ότι για να εκταμιευθούν κοινοτικά κονδύλια απαιτείται η καταβολή της εθνικής συμμετοχής, προκύπτει ότι βρίσκονταν χρήματα για τον κατασκευαστικό τομέα, ενώ έμεναν πίσω σημαντικοί τομείς όπως οι νέες τεχνολογίες ή η μεταποίηση. Στην πραγματικότητα, στο σύνολο του ελληνικού ΚΠΣ, το «παραγωγικό περιβάλλον» απορροφούσε μόνο το 22% των συνολικών κοινοτικών πόρων, ενώ στην Ισπανία η συγκεκριμένη απορρόφηση βρισκόταν στο 22% και η Ιταλία είχε απορροφήσει το 48,5% με σκοπό την ανάπτυξη του νότου της.
Τελικά, τον Δεκέμβριο του 2003, το υπουργείο των Οικονομικών έδωσε νέα στοιχεία για την πορεία των κονδυλίων. Η απορρόφηση στους τομείς υγείας – πρόνοιας βρισκόταν στο 10,05%, Κοινωνίας της Πληροφορίας στο 16%, Ανταγωνιστικότητας στο 19%, Περιβάλλον στο 17%, Δ. Ελλάδα στο 12%, Β. Αιγαίο και Ήπειρος στο 13%, Πελοπόννησος στο 14%, Περιφέρεια Θεσσαλίας στο 15%, Περιφέρεια Ιονίων Νήσων στο 17%, Δ. Μακεδονία και Ν. Αιγαίου στο 18%, Κ. Μακεδονία στο 19%. Συνολικά είχε απορροφηθεί το 23%, στο οποίο πρέπει να προστεθεί το 7% της προκαταβολής. Ήταν πλέον σαφές ότι το Γ΄ ΚΠΣ πάλευε με τα κύματα της γραφειοκρατίας, καθώς μεσολαβούσαν 15 μήνες μεταξύ της έναρξης των έργων και της υπογραφής των τελικών συμβάσεων.
Στις 15 Μαΐου 2004 ανακοινώθηκε συνολική απορρόφηση της τάξης του 24% (τομεακά προγράμματα 27%, περιφερειακά 18%).
Τον Σεπτέμβριο του 2004, η Γερμανίδα τότε Επίτροπος αρμόδια για θέματα προϋπολογισμού ανακοίνωσε ότι οι καθαρές απολαβές της Ελλάδας το 2002 ήταν 3,1 δις ευρώ – χαμηλότερες κατά 1,05 δις ευρώ σε σχέση με το 2001 – εξαιτίας, όπως είπε καθυστερημένης υποβολής των προγραμμάτων του Γ΄ ΚΠΣ.
Προείσπραξη από off-shore
Σε όλα αυτά, πρέπει να προσθέσουμε και απώλειες από καταβληθείσες προμήθειες, καθώς τον Οκτώβριο του 200 εκχωρήθηκαν μελλοντικά έσοδα από το Γ’ ΚΠΣ συνολικού ύψους 2 δισ. ευρώ (για την περίοδο ως τον Ιανουάριο 2007), στις off-shore εταιρίες «Αίολος», «Αριάδνη» και «Άτλας» με έδρα το Λουξεμβούργο, στις οποίες καταβλήθηκαν προμήθειες ύψους 7 δισ. δρχ.
Δια της εκχώρησης δεσμεύθηκαν εθνικοί πόροι για 5, 10 και 19 χρόνια, που αντιστοιχούσαν στις επόμενες πέντε κυβερνήσεις και στις επόμενες γενιές. Ουσιαστικά από τα μελλοντικά έσοδα από το Γ΄ ΚΠΣ, τα κρατικά λαχεία και το Γιουροκοντρόλ προεισπράχθηκαν και δαπανήθηκαν πάνω από 2 δις.
Το 2004 δημοσιοποιήθηκαν νέα απογοητευτικά στοιχεία: Η απορροφητικότητα του πρώτου κύκλου του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητας (ΕΠΑΝ), που είχε ημερομηνία ένταξης την 31η Ιουλίου 2002, βρισκόταν στα επίπεδα του 6%.Το συγκεκριμένο πρόγραμμα κινητοποιούσε πόρους ύψους 6,4 δις ευρώ (κοινοτική και εθνική χρηματοδότηση) για την ενίσχυση των παραγωγικών ικανοτήτων της ελληνικής οικονομία• και για να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητά της. Συνολικά το πρόγραμμα της Ανταγωνιστικότητας, τον Απρίλιο του 2004, μόλις που άγγιζε το 15%, ενώ το ΕΠΑΝ αναδεικνυόταν πρωταθλητής στις απώλειες κονδυλίων.
Την ίδια περίοδο, το πρόγραμμα «Κοινωνία της Πληροφορίας», αν και στον πέμπτο χρόνο υλοποίησής του μετά βίας ξεπερνούσε (χωρίς την προκαταβολή) το 12%.
Στις μεταφορές η απορροφητικότητα μόλις που άγγιζε το 18%, τέσσερα χρόνια μετά την ισχύ του Γ’ ΚΠΣ. Καρκινοβατούσε το πρόγραμμα «Σιδηρόδρομοι – Αεροδρόμια – Αστικές Συγκοινωνίες». Το ύψος των κονδυλίων για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις βρισκόταν στο 20% (και με την αναδιάρθρωση υπολογιζόταν στο 30%), τη στιγμή που στην Ισπανία είχε απορροφηθεί το 48,5%.
Ο μέσος όρος απορροφητικότητας του Γ΄ ΚΠΣ ήταν μέχρι το τέλος Μαρτίου 5,64% σε ετήσια βάση, ενώ η Ελλάδα βρισκόταν στην προτελευταία θέση μετά την Ολλανδία και τελευταία στις δεσμεύσεις, κατά δήλωση του αρμοδίου Επιτρόπου Φρανς Φίσλερ.
Ως γνωστόν, ο κανόνας Ν+2 επέβαλλε απορρόφηση εντός του 2004 όσων κονδυλίων είχαν δεσμευθεί μέχρι το 2002. Οι καθυστερήσεις είχαν επιπτώσεις και στην εκτέλεση του προϋπολογισμού, ενώ άρχισαν οι εσωτερικές ανακατατάξεις με μεταφορές πόρων από προγράμματα που εμφάνιζαν καθυστερήσεις σε προγράμματα που εξελίσσονταν κανονικά.
Συνολικά, 585 εκ ευρώ χάθηκαν τη δεκαετία 1993-2003 από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Προσανατολισμού και Εγγυήσεων. Εξ αυτών, τα τελευταία 5 εκ χάθηκαν με την απόφαση της 3ης Μαρτίου 2004 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, λόγω ελεγκτικών και διαχειριστικών παραλείψεων κατά την τριετία 1999-2001.
Τα στοιχεία της ντροπής
Αναλυτικά, σύμφωνα με τα στοιχεία που είχαν καταχωρηθεί μέχρις τις 15 Μαΐου 2004, όσον αφορά στις απορροφήσεις στα Επιχειρησιακά Προγράμματα, είχα ως εξής:
Εκπαίδευση και Αρχική Επαγγελματική Κατάρτιση:
Πρόσβαση των Γυναικών στην αγορά εργασίας, 1%
Ανάπτυξη και προώθηση της επιχειρηματικότητας και της προσαρμοστικότητας των νέων, 8%
Προώθηση και βελτίωση της επαγγελματικής κατάρτισης και της παροχής συμβουλών, 4%
Οδικοί άξονες, λιμένες, αστική ανάπτυξη:
Μετρό Θεσσαλονίκης, μηδενική
Λιμάνια, 1,96%
Λοιποί οδικοί άξονες, 9%
Ασφάλεια ναυσιπλοΐας - έρευνα και διάσωση στη θάλασσα, 3%
Οδική ασφάλεια, 9%
Σιδηρόδρομοι, Αστικές συγκοινωνίες, αεροδρόμια:
Αναδιάρθρωση ΟΣΕ και εφαρμογή του επιχειρησιακού σχεδίου, 3%
Βελτίωση και εκσυγχρονισμός των εγκαταστάσεων και των αεροδρομίων, 9%
Οδική ασφάλεια και τεχνική βοήθεια, 3%
Ανταγωνιστικότητα:
Βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος, 5%
Διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος-προβολή της Ελλάδας ως τουριστικού προορισμού, 9%
Ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού και προώθηση της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας, 4%
Ενέργεια και αειφόρος ανάπτυξη, 6%
Ανθρώπινοι πόροι, 9%
Αγροτική ανάπτυξη – ανασυγκρότηση της υπαίθρου:
Βελτίωση των υποστηρικτικών μηχανισμών και της ενημέρωσης του αγροτικού πληθυσμού με την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών, μηδενική.
Παρεμβάσεις στο γεωργικό προϊόν, 4%
Πρόγραμμα ανάπτυξης αγροτικού χώρου, 3%
Αλιεία
«Άλλα μέτρα», μηδενική
Ανανέωση και εκσυγχρονισμός αλιευτικού στόλου, 11%
Περιβάλλον:
Υδατικό περιβάλλον, 3%
Στερεά Απόβλητα, 9%
Ατμοσφαιρικό περιβάλλον, θόρυβος, 6%
Θεσμοί, περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, 5,62%
Άλλες περιβαλλοντικές δράσεις, 1%
Χωροταξία, πολεοδομία, αναπλάσεις, 6%
Πολιτισμός:
Ανάπτυξη σύγχρονου πολιτισμού, 6%
Υγεία:
Ψυχική υγεία, 8%
Πρόνοια, 7%
Κοινωνία της Πληροφορίας:
Επικοινωνίες, 1%
Εξυπηρέτηση του Πολίτη και βελτίωση της ποιότητας ζωής, 7%
Ανάπτυξη και Απασχόληση, 9%
Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα:
ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας, ανάπτυξη ορεινού χώρου, εσωτερικών ζωνών και μειονεκτικών/προβληματικών περιοχών, μηδενική.
ΠΕΠ Δυτικής Μακεδονίας, Αναδιάρθρωση τοπικής οικονομίας, ενίσχυση εξωστρέφειας επιχειρήσεων, 7%. Ολοκληρωμένη ανάπτυξη ορεινών και παραλιμνίων περιοχών, 5%.
ΠΕΠ Ηπείρου. Ανάδειξη της περιφέρειας ως δυτικής πύλης για τη Βόρεια Ελλάδα – αναπτυξιακή αξιοποίηση του πλεονεκτήματος των μεγάλων έργων μεταφορών, 7%. Ενίσχυση των αστικών υποδομών και υπηρεσιών, 8%. Αειφόρος ανάπτυξη της υπαίθρου, 8%
ΠΕΠ Θεσσαλίας. Ενίσχυση παραγωγικού περιβάλλοντος, 4%
ΠΕΠ Ιονίων Νήσων. Αειφόρος ανάπτυξη της υπαίθρου, 7%
ΠΕΠ Στερεάς Ελλάδας. Ενίσχυση-εκσυγχρονισμός των επιχειρήσεων και διασύνδεση με την τοπική οικονομία, 5%. Βασικές και κοινωνικές υποδομές, ενίσχυση του αναπτυξιακού ρόλου των αστικών κέντρων, 9%.
ΠΕΠ Αττικής. Μείωση της ανεργίας και αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού, 7%
ΠΕΠ Πελοποννήσου. Αειφόρος ανάπτυξη της υπαίθρου, 7%
ΠΕΠ Βορείου Αιγαίου. Διαφοροποίηση της νησιωτικής οικονομίας και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας με την αξιοποίηση της κοινωνίας της πληροφορίας και της ανάπτυξης της καινοτομίας, 4% Στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης-ανάπτυξη της υπαίθρου, 6%
ΠΕΠ Νοτίου Αιγαίου. Ενίσχυση και αξιοποίηση των δυναμικών νησιωτικών κέντρων ανάπτυξης, 6%. Ανάπτυξη της υπαίθρου και ενίσχυση των νησιών και περιοχών χαμηλής οικονομικής ανάπτυξης, 7%
ΠΕΠ Κρήτης. Συμμετοχή της περιφέρειας στα διεθνή μεταφορικά δίκτυα ως κόμβος διαμετακόμισης, 3%.
«Έτσι χάνετε τα λεφτά»!
Τον Ιούνιο του 2004 πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα η 5η Σύνοδος της Επιτροπής Παρακολούθησης Κοινοτικών Κονδυλίων, για την περίοδο 2001-2003. Ο Ρ. Σόττον, υπεύθυνος για την εποπτεία των προγραμμάτων του ελληνικού ΚΠΣ, υποστήριξε ότι υπάρχει «ασυνεννοησία» μεταξύ της Κεντρικής αλλά και των Περιφερειακών Διαχειριστικών Αρχών με τους τελικούς δικαιούχους των κοινοτικών πόρων, με αποτέλεσμα συχνές υπερβάσεις τόσο του φυσικού αντικειμένου όσο και του αρχικού προϋπολογισμού.
Επανέλαβε την ανάγκη για άμεσες αλλαγές στη διαδικασία ανάθεσης και υλοποίησης των μεγάλων έργων και ειδικότερα των προγραμμάτων των Οδικών Αξόνων. Εντόπισε εκεί εκτεταμένες παραβάσεις των κοινοτικών κανονισμών, με αποτέλεσμα απώλειες χρηματοδότησης. «Έτσι χάνετε τα λεφτά του πακέτου», έγραψε στις 9 Ιουνίου 2004 η «Ελευθεροτυπία», αναφερόμενη στις δηλώσεις Σόττον.
Χαρακτηριστική περίπτωση του πώς χάθηκαν τα κοινοτικά χρήματα, ήταν αυτή του Κτηματολογίου: Το 1996 ξεκίνησε ένα πρόγραμμα κτηματογράφησης και με κοινοτική χρηματοδότηση, αλλά το 2002 ο αρμόδιος επίτροπος διαπίστωσε ότι έγινε «το μισό έργο με τα διπλάσια κονδύλια». Σταμάτησε η χρηματοδότηση από το Γ΄ ΚΠΣ και η Ελλάδα υποχρεώθηκε να επιστρέψει 100 εκ ε που είχε λάβει από το Β΄ ΚΠΣ.
Σκάνδαλο αποκαλύφθηκε και με αφορμή χιλιάδες τόνους ρυζιού που προορίζονταν για ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και είχαν πληρωθεί γι’ αυτό το σκοπό από την Ε.Ε. προκειμένου να διασφαλισθεί η ελάχιστη τιμή του προϊόντος. Αγοράστηκαν από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης με λεφτά της Κοινότητας, υποθηκεύθηκαν και έκαναν φτερά. 7.500 τόνοι αξίας 2.250.000 ε.
Και δεν ήταν αυτό το μοναδικό πρόβλημα ως προς την αγροτική μας οικονομία. Όπως προέκυψε από τις δηλώσεις του τότε αρμόδιου Επιτρόπου Φίσλερ, μεταξύ του 2001 και του 2003 η Ελλάδα δεν συμμετείχε σε καμιά κοινοτική ενέργεια για προώθηση γεωργικών προϊόντων.. Με την Ελλάδα απούσα είχαν εγκριθεί συνολικά 30 προγράμματα που εξελίσσονταν στις αγορές των τρίτων χωρών, συνολικού κόστους 45,1 εκ ευρώ, εκ των οποίων η Ε.Ε. κάλυπτε το 50%. Μέχρι τέλους Φεβρουαρίου 2004, η απορρόφηση στα 4 επιχειρησιακά προγράμματα είχαν ως εξής: 22,3% στο Ε.Π. Αγροτικής Ανάπτυξης και Ανασυγκρότησης της Υπαίθρου, 22,3% στο Ε.Π Αλιείας, 10, 2% στην Κ.Π. Λήντερ και 44,9% στο Έγγραφο Προγραμματισμού Αγροτικής Ανάπτυξης.
Οι χαμηλές απορροφήσεις και οι απώλειες κοινοτικών πόρων ξεπέρασαν το 1% του ΑΕΠ (περί το 1,5 δις ευρώ), το 2005. Τα έργα του Γ΄ΚΠΣ από το 2000 ως το 2003 που εντοπίσθηκαν από τον έλεγχο του Εξειδικευμένου Συμβούλου Ελέγχου Ποιότητας και από άλλους ελεγκτικούς μηχανισμούς ότι δεν ικανοποιούσαν τις προϋποθέσεις των κοινοτικών κανονισμών ήσαν ύψους 950 εκ ευρώ. Για τα έργα αυτά δεν ζητήθηκαν (για να μην προκληθεί περικοπή άλλων πόρων) από την ΕΕ οι επιδοτήσεις και οι σχετικές δαπάνες καταγράφηκαν στο έλλειμμα.
Διαβάζουμε στην Καθημερινή (16 Δεκεμβρίου 2004, Σεραφείμ Κωνσταντινίδης): «Το Α΄ ΚΠΣ εξανεμίσθηκε χωρίς κανείς να καταλάβει το παραμικρό. Το δεύτερο σε οδικά και άλλα δημόσια έργα με μικρές επιπτώσεις στην ανάπτυξη. Στο τρίτο, θεωρείται δεδομένο ότι δεν θα απορροφηθούν τα προβλεπόμενα κονδύλια».
Στις 15 Δεκεμβρίου 2004, ο εκπρόσωπος της Κομισιόν, τομεάρχης Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής Πολιτικής, Βίλφκοφ Σλόιτερ έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου: Καταβάλλονται σοβαρές προσπάθειες, αλλά δεν έχουμε ακόμη τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Η απόκλιση βρίσκεται στο 25%, παρατηρείται σοβαρή καθυστέρηση στα περιφερειακά προγράμματα.
Σκληρή επιστολή και όργιο παρατυπιών
Τον ίδιο μήνα, αμέσως μετά την 6η Σύνοδο της Επιτροπής Παρακολούθησης του Γ΄ ΚΠΣ, η Πολωνή τότε αρμόδια Επίτροπος Ντανούτα Χούμπνερ έστειλε σκληρή επιστολή με την οποία ενημέρωνε για τις συνέπειες που σύμφωνα με τον κανονισμό οδηγούσαν σε πρόστιμα που κυμαίνονταν μεταξύ 10% και 100% του προϋπολογισμού του έργου στο οποίο είχαν γίνει οι λεγόμενες «συμπληρωματικές συμβάσεις», επειδή το έργο είχε ξεφύγει από τον προϋπολογισμό του.
Επρόκειτο για τις απευθείας αναθέσεις στον ανάδοχο, τακτική που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε απορρίψει, με την Ελλάδα να προχωρά σε νέα «τεχνική», τις λεγόμενες «επί έλαττον συμβάσεις». Οι συμβάσεις αυτές επέτρεπαν να αλλάξει – εσωτερικά στον προϋπολογισμό του έργου – η κατανομή των πόρων, έτσι ώστε να γίνει ολόκληρη η δαπάνη των κοινοτικών κονδυλίων.
Οι επί έλαττον συμβάσεις είχαν χρησιμοποιηθεί για την ανακατανομή των δαπανών, αλλά σε διαφορετικό αντικείμενο, με αποτέλεσμα η απορρόφηση των πόρων να δικαιολογείται, αλλά στην πραγματικότητα να αλλάζει το αντικείμενο του έργου. Το θέμα είχε τεθεί από το 2003 και ακολούθησαν διαπραγματεύσεις με τον τότε επίτροπο Μ. Μπαρνιέ, που το καλοκαίρι του 2003 κατέληξαν σε μια άτυπη συμφωνία να σταματήσουν με νόμο οι συμβάσεις αυτές και η Κομισιόν να ξεχάσει το θέμα. Η απομάκρυνση Πάχτα και οι εκλογές σταμάτησαν τη διαδικασία. Δυο μέρες πριν από τις εκλογές είχε υπογραφεί μνημόνιο, αλλά δεν ολοκληρώθηκε ποτέ.
Τον Ιανουάριο του 2005 πληροφορηθήκαμε ότι χάσαμε 956 εκ ευρώ από το Γ΄ ΚΠΣ, καθώς το υπουργείο Οικονομίας διέγραψε σειρά έργων γιατί θα τα απέρριπτε η ΕΕ.
Τον Φεβρουάριο του 2005, μαθαίνουμε ότι από τα ευρήματα ελέγχου της Κομισιόν την περίοδο 2001-2003, προκύπτει όργιο παρατυπιών και κακοδιαχείρισης στην υλοποίηση του Γ΄ ΚΠΣ την περίοδο 2001-2003, σύμφωνα με τα ευρήματα ελέγχου της κομισιόν τον Οκτώβριο 2003, στην οποία στηρίζει την απειλή της για αναστολή πληρωμών σε έργα που συγχρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Μερικά από τα έργα που χρηματοδοτήθηκαν από το Γ΄ ΚΠΣ ήταν ημιτελή έργα του Β΄ ΚΠΣ.
Τον Μάρτιο του 2005 πληροφορούμαστε ότι τελικά τα χρήματα που χάθηκαν οριστικά από το Β΄ ΚΠΣ ήταν 1 δις ευρώ, καθώς δεν κατέστη ακόμη εφικτό να κλείσουν τα επιχειρησιακά προγράμματα Οδικοί Αξονες και Σιδηρόδρομοι, λόγω διαχειριστικών και τεχνικών προβλημάτων που διαπιστώθηκαν ύστερα από ελέγχους της ΕΕ.
Αρχίζει η διαπραγμάτευση για να μην υλοποιηθεί η απειλή για περικοπή άνω των 2 δις ευρώ από το Γ΄ ΚΠΣ, με την ΕΕ να ζητά πίσω 1,25 δις ευρώ για «διορθώσεις» της περιόδου 2001-2004. Τελικά, γίνεται δεκτός ο διακανονισμός και η «ποινή» μειώνεται στα 518 εκ ευρώ.
Μ’ αυτά και μ’ αυτά, μέχρι τον Ιούλιο του 2005 (ένα χρόνο δηλαδή πριν από τη λήξη του), η Ελλάδα είχε απορροφήσει το 31,3% του Γ΄ ΚΠΣ.
Το Φθινόπωρο του 2005 τα μισά έργα του Ταμείου Συνοχής για το Περιβάλλον εμφάνιζαν μηδενική απορροφητικότητα. Από τα 14, τα 9 παρέμεναν εντελώς ανενεργά και η συνολική απορρόφηση βρισκόταν στο 20,2%. Σε επίπεδο περιφέρειας τα 46 από τα 84 περιβαλλοντικά έργα που εμπίπτουν στις χρηματοδοτήσεις του Ταμείου Συνοχής εμφάνιζαν μηδενική απορροφητικότητα.
Τον Νοέμβριο του 2005 έρχεται ο λογαριασμός: Έχουν χαθεί 1,3 δις ε (944 εκ από το Β΄ ΚΠΣ, 134 από τις Κοινοτικές Πρωτοβουλίες, 253,93 εκ ε από το Ταμείο Συνοχής και 1,08 εκ από μελέτες). ΄Αλλωστε, από τη δεκαετία του 1990 η βρετανική προεδρία είχα χαρακτηρίσει «ανάπηρη χώρα» την Ελλάδα, λόγω της αδυναμίας απορρόφησης κοινοτικών πόρων.
Στο μεταξύ, οι ρυθμοί επιταχύνονται και τα ποσοστά απορροφήσεων αυξάνουν, φθάνοντας από το 21,5% των πρώτων 50 μηνών λειτουργίας του Γ΄ ΚΠΣ, στο 41,6% τους επόμενους 22 μήνες.
Το μεγάλο φαγοπότι στα νοσοκομεία
Τον Φεβρουάριο του 2006, η Κομισιόν διενεργεί ελέγχους σε δέκα νοσοκομεία που κατασκευάστηκαν με κονδύλια από το Β και το Γ΄ ΚΠΣ. Διαπιστώνεται ότι σε κάποιες περιπτώσεις οι καθυστερήσεις ξεπέρασαν τα 4 χρόνια και οι υπερβάσεις κόστους έφτασαν το 28%.
Μερικά παραδείγματα: Το Νοσοκομείο της Αλεξανδρούπολης είχε χρηματοδοτηθεί από το Β΄ ΚΠΣ και έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί το 2000. Τελικά, εγκαινιάσθηκε το 2003, χωρίς όμως να πιστοποιηθεί επισήμως. Το συνολικό του κόστος έφτασε τα 117 εκ ευρώ και οι υπερβάσεις στο 59%. Το Αττικόν έπρεπε να δέχεται ασθενείς από το 1999, λειτούργησε το 2003. Στο νοσοκομείο των Σερρών σημειώθηκε καθυστέρηση τριών χρόνων και υπέρβαση της τάξης του 83%. Στο νοσοκομείο Πύργου διαπιστώθηκε υπέρβαση της τάξης του 26% και καθυστέρηση 4 χρόνων. Το νοσοκομείο της Ρόδου εγκαινιάσθηκε το 2003, αν και έπρεπε να λειτουργεί από 1998, ενώ οι υπερβάσεις έφθασαν τα 145 εκ ευρώ.
Ανάλογα προβλήματα εμφανίζονται και στα υπόλοιπα έργα, το 20% των οποίων «κόβεται» σε ελέγχους ποιότητας. Τον Ιούλιο του 2006 η Κομισιόν επανέρχεται με νέες συστάσεις για τη λειτουργία των διαχειριστικών ελέγχων.
Από τα 22.760 έργα που ήσαν ενταγμένα στο Γ΄ ΚΠΣ τα 4.552 σημείωναν αστοχίες ή κακοτεχνίες. Την ίδια περίοδο, η Ελλάδα καλείται να επιστρέψει 14,5 εκ ευρώ, από χρήματα που είχαν καταβληθεί από το Γεωργικό Ταμείο, για διαχειριστικά λάθη της περιόδου 2001-2003 στον γεωργικό τομέα.
Όπως είχε πράξει και η κυβέρνηση Σημίτη το καλοκαίρι του 2003, η κυβέρνηση της Ν.Δ. δημιουργεί «Διευθυντήριο» για το Γ΄ ΚΠΣ και το ΕΣΠΑ, ανακοινώνοντας την σύσταση Διϋπουργικής Επιτροπής Κοινοτικών Προγραμμάτων για να περιοριστούν οι απώλειες.
Τον Σεπτέμβριο του 2006, γίνεται γνωστό ότι οι εισροές κοινοτικών πόρων το 2005 έφθασαν στο 3,15% του ΑΕΠ, με την Ελλάδα περισσότερο ωφελημένη μετά τη Λιθουανία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν, το 2005 εισπράξαμε 5,6 δις ευρώ, ενώ ο τομέας της Γεωργίας επωφελήθηκε με το ποσόν των 2,755 δις ευρώ, εκ των οποίων τα 1,82 δις χορηγήθηκαν υπό μορφή απευθείας εισοδηματικών ενισχύσεων για τους αγρότες.
Τον Ιανουάριο του 2007 η απορρόφηση φθάνει στο 58%, με καλύτερες, όπως ανακοινώνεται, επιδόσεις στην Ανταγωνιστικότητα, την Εκπαίδευση και την Κατάρτιση.
Τον Ιούλιο μας του 2007 μας ενημερώνουν ότι απορρόφησαν το 78% των κοινοτικών κονδυλίων οι δασικές δράσεις του προγράμματος «Αγροτική Ανάπτυξη – Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου 2000-2006».
Μαθαίνουμε, όμως, επίσης ότι σε δεινή θέση βρίσκονται τα οδικά και περιβαλλοντικά έργα του Ταμείου Συνοχής, όπως προκύπτει από απολογιστική έκθεση για την περίοδο 2000-2006 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Από τα 3,3 δις ε που αρχικά δικαιούμασταν χάσαμε τα 492 εκ ε (το 15% του συνόλου). Τόσο μεγάλες απώλειες δεν εμφανίζονταν σε κανένα άλλο κράτος-μέλος.
Πρώτοι σε παρατυπίες και το 2006
Τα στοιχεία που έρχονται από τις Βρυξέλλες καταργούν ουσιαστικά τις θριαμβολογίες. Τον Δεκέμβριο του 2007, έρχεται η Ετήσια Έκθεση Εκτέλεσης των Διαρθρωτικών Ταμείων για το 2006 – κείμενο του επιτελείου της τότε Επιτρόπου Περιφερειακής Πολιτικής Ντανούτα Χούμπνερ.
Σύμφωνα με αυτά, ήμασταν πρώτοι σε παρατυπίες, που είχαν ήδη οδηγήσει σε απώλεια 837,61 εκ ευρώ και τελευταίοι σε απορροφήσεις (στο 53,3% (12,1 δις ε) έναντι 75% ακόμη και της συνήθως ουραγού Πορτογαλίας). Το ποσό που χάσαμε από το Γ΄ ΚΠΣ ως το τέλος του 2006 ήταν 837,61 εκ ε (518 με απόφαση της ΕΕ και τα άλλα με ελληνική πρωτοβουλία για να αποφύγουμε τον έλεγχο που θα οδηγούσε στο ίδιο αποτέλεσμα). Την περίοδο 1994 – 1999 επιστρέψαμε για τους ίδιους λόγους 359,8 εκ ευρώ.
Τον Φεβρουάριο του 2008 βρισκόμασταν στην 18η θέση στην απορρόφηση κονδυλίων των Διαρθρωτικών Ταμείων για την περίοδο 2000-2006. Η απορρόφησή μας βρισκόταν στο 74% (τρίτο χαμηλότερο ποσοστό στην «παλαιά Ευρώπη» των 15).
Στα τέλη του 2008, τα κοινοτικά όργανα έδωσαν στη δημοσιότητα τον απολογισμό του 2007 για όλες τις χώρες μέλη. Το 2007, λοιπόν, πάνω από το 50% των παρατυπιών και των περιπτώσεων απάτης σε 10 κράτη της ΕΕ τα οποία έλαβαν χρήματα από το Ταμείο Συνοχής, καταγράφηκαν στην Ελλάδα.
Οι έλεγχοι μόνο για το 2007 αποκάλυψαν στο σύνολο της ΕΕ προβλήματα σε έργα αξίας 110,2 εκ ευρώ, ποσά των οποίων ζητήθηκε η Επιτροπή. Από αυτά τα χρήματα, τα 67,2 εκ ευρώ των παρατυπιών εντοπίστηκαν στην Ελλάδα και ήδη έχουν επιστραφεί. Με αποτέλεσμα το κόστος των έργων να επωμιστεί ο κρατικός προϋπολογισμός.
Όλα αυτά, ενώ η Ελλάδα κατατασσόταν τελευταία στις απορροφήσεις πόρων του Ταμείου Συνοχής μεταξύ των 4 παλαιών χωρών που μετείχαν από το 2000.
Σύμφωνα με τον ίδιο απολογισμό, στο τέλος του 2007 το ποσοστό απορρόφησης στην Ελλάδα ήταν 61%, έναντι 90% της Ιρλανδίας. Από τα 3,6 δις ευρώ του Ταμείου Συνοχής πήραμε τα 2,25 και τα υπόλοιπα 1,36 έμειναν στα αζήτητα.
Τον Αύγουστο του 2009 είχαμε νέα έκθεση-καταπέλτη:. Η Ελλάδα εισέπραξε αναλογικά τα πιο πολλά κοινοτικά κονδύλια από κάθε κράτος-μέλος της ΕΕ μέσω του Γ΄ ΚΠΣ: 22,6 δις ε (342 ε ανά κάτοικο τον χρόνο, ποσό-ρεκόρ αφού ο μέσος όρος ήταν τα 168,3 ευρώ ή ίσο με το 2,15% του ΑΕΠ). Αλλά, σύμφωνα με την έκθεση, τα κεφάλαια δεν συνοδεύθηκαν από επαρκή κρατική συμμετοχή, ούτε προσέλκυσαν ισχυρά ιδιωτικά κεφάλαια, προκειμένου να επιτευχθεί η πραγματική σύγκλιση της ελληνικής οικονομίας με την ευρωπαϊκή.
Οι ιδιωτικές δαπάνες έφθασαν μόλις τα 5,47 δις ε (19,2% του Γ΄ ΚΠΣ, δεύτερη χαμηλότερη αναλογία μετά την Ιρλανδία), έναντι 38,8% του κοινοτικού μέσου όρου. Χωρίς ιδιωτική συμμετοχή έγινε το 70,7% των επενδύσεων, έναντι 59,4% του κοινοτικού μέσου όρου. Τα ποσά μοιράστηκαν «υδροκέφαλα». Η περιφέρεια πήρε λιγότερα κονδύλια από κάθε άλλη χώρα. Ήμασταν πρώτοι σε χρηματοδότηση δρόμων και άλλων «βαριών» υποδομών και τελευταίοι σε δαπάνες για νέες τεχνολογίες και στήριξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Επίσης: Το 29,7% των χρημάτων κατέληξε σε 13 περιφερειακά έργα και το 60,3% σε 12 έργα που διαχειρίστηκαν σε κεντρικό επίπεδο τα υπουργεία, την στιγμή που κατά μέσο όρο στην ΕΕ το 70% των επιδοτήσεων πήγε στην περιφέρεια. Το 52,9% έγιναν δρόμοι και άλλα έργα υποδομής (μόνο στο Λουξεμβούργο εμφανίστηκε υψηλότερη αναλογία). Μόνο το 5,9% πήγε στην ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (2η μικρότερη αναλογία μετά το Λουξεμβούργο). Μόνο το 0,7% σε εταιρίες με πάνω από 250 εργαζόμενους (2,7% στην ΕΕ). Ο Τουρισμός έλαβε μόνο το 2,6% των κονδυλίων (τρίτο μικρότερο ποσοστό στην ΕΕ). Μόνο το 1,8% στην τεχνολογική ανάπτυξη (5,8% ο μέσος κοινοτικός όρος, ενώ Φινλανδία, Αυστρία και Βέλγιο ξόδεψαν πάνω από 13% των κεφαλαίων).
Η απορρόφηση του Γ΄ ΚΠΣ στο τέλος του 2008 στο 88,9% και ήταν υψηλότερη από τον μέσο κοινοτικό όρο (87,9%). Αλλά 405,4 εκ ε (1,79% των κονδυλίων, ποσό που είναι το τρίτο μεγαλύτερο στην ΕΕ) χάθηκαν λόγω παρατυπιών.
Τον Φεβρουάριο του 2009, η απορρόφηση του Γ΄ ΚΠΣ έφθασε στο 93%, με την Ελλάδα να έχει εισπράξει από τα τέσσερα διαρθρωτικά ταμεία (με εξαίρεση το Ταμείο Συνοχής) 20,9 δις ε από τα 23,4 που ήταν διαθέσιμα και την επίδοσή της συμπίπτει με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Τον Ιούνιο του 2009 παρουσιάστηκε στις Βρυξέλλες η θέση της Ελλάδας όσον αφορά στην κατασκευή οδικών αξόνων. Οι Ευρωπαίοι μίλησαν για «αναποτελεσματική χρήση των κονδυλίων». Ενδεικτικά υπολογίστηκε ότι η κατασκευή της Εθνικής Οδού (ΠΑΘΕ) κοστίζει περισσότερο και από τους 7 άλλους ευρωπαϊκούς άξονες που μελέτησαν. Σύμφωνα με την μελέτη, 1 ελληνικό χλμ αξίζει όσο 7 στην Ισπανία και στην Πορτογαλία.
Κι’ άλλη έκθεση – κόλαφος
Τον Σεπτέμβριο του 2009, είχαμε νέα έκθεση-κόλαφο: Τελευταία σε απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων αλλά και πρώτη σε επιστροφή επιδοτήσεων λόγω απάτης και παρατυπιών ήταν η Ελλάδα το 2008, σύμφωνα με έκθεση της Κομισιόν για την πορεία έργων αξίας 3,6 δις ε του Ταμείου Συνοχής. Καταγράφονταν τεράστιες καθυστερήσεις σε έργα περιβάλλοντος κυρίως στην Αττική.
Σύμφωνα με την έκθεση παρέμεναν ανεκμετάλλευτα 1,15 δις ε. Πρόκειται για πρόγραμμα που τρέχει παράλληλα με τα γνωστά (ΚΠΣ και ΕΣΠΑ) από τα οποία θα μπορούσε σήμερα η χώρα να έχει ρευστότητα 9 δις ε Η Ελλάδα έχει λάβει μόνο το 68,5% των κονδυλίων που της αναλογούν (2,45 δις ε), όταν άλλα κράτη, που ξεκίνησαν 4 χρόνια μετά, όπως η Σλοβακία και η Εσθονία είχαν ξεπεράσει το 77%. Στο 77% βρίσκονται και τα τέσσερα παλαιά κράτη που ξεκίνησαν το 2000.
Στο μεταξύ, υποτίθεται ότι είχε ξεκινήσει το ΕΣΠΑ (2007-2013). Αλλά σχεδόν
τρία χρόνια από την έναρξη του προγράμματος η απορρόφηση βρισκόταν στο 2,28% (διότι συνεχιζόταν η απορρόφηση του Γ΄ ΚΠΣ). Σύμφωνα με εσωτερικό έγγραφο της Κομισιόν, η Ελλάδα ήταν η χώρα με το χαμηλότερο ποσοστό απορρόφησης.
Τον Δεκέμβριο του 2009 είχαμε κοινοτική έκθεση που αξιολογούσε το κόστος των μεγάλων έργων που χρηματοδοτήθηκαν από κονδύλια του Γ΄ ΚΠΣ. Σημειώνονταν υπερβάσεις ακόμη και κατά 100%. Υπολογιζόταν ότι 1 χλμ αυτοκινητόδρομου κόστιζε ως και 65 εκ ευρώ, όταν το πιο ακριβό έργο στα υπόλοιπα κοινοτικά κράτη πληρώνεται το πολύ με 20 εκ ευρώ ανά χλμ.
Σύμφωνα με την έρευνα, η κακή αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων όχι μόνο αύξησε το κόστος, αλλά στέρησε την Ελλάδα από υποδομές που είχε ανάγκη και έμειναν στα χαρτιά. Η Εγνατία (τμήμα Ιωάννινα – Μέτσοβο) κόστισε 65 εκ ευρώ ανά χλμ. Το Τμήμα του Κηφισού, 60 εκ ευρώ.
Επισημάνθηκε επίσης ότι για πολλά έργα οι αρμόδιες υπηρεσίες δεν έδωσαν επαρκή στοιχεία για να εξαχθούν συμπεράσματα. Πολλά (28 από τα 173) αποδείχθηκαν ημιτελή. Ο Κηφισός αρχικά είχε υπολογιστεί σε αξία 26-27 εκ ευρώ ανά χλμ και κατέληξε σε 36 εκ ευρώ ανά χλμ (δύο συμβάσεις, η μία το 2003 και η άλλη το 2005). Η Αττική Οδός από 9 εκ ευρώ ανά χλμ έφτασε στα 20 εκ ευρώ (πάνω από 100% η αύξηση επί του αρχικού προϋπολογισμού). Και στις δύο περιπτώσεις είχαμε τις μεγαλύτερες υπερβάσεις κόστους στην ΕΕ.
Το κακό είναι ότι και σήμερα η Ελλάδα δεν κατορθώνει να επωφεληθεί από τα κοινοτικά κονδύλια. Η ΕΕ έχει διαθέσει (ως το 2013) κονδύλια ύψους 13,7 δις ευρώ για να στηρίξει την ελληνική οικονομία έναντι της κρίσης. Αλλά όλα δείχνουν ότι η Ελλάδα δεν θα καταφέρει να απορροφήσει τα κονδύλια – κάτι για το οποίο φόβους έχει εκφράσει και η τρόικα.
Τον περασμένο Μάιο, κατά την ετήσια συνάντηση για την πορεία του ΕΣΠΑ, υψηλόβαθμα κοινοτικά στελέχη άσκησαν σκληρή κριτική στην Αθήνα για τις τεράστιες καθυστερήσεις στην απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων, με άμεσο κίνδυνο όχι μόνο απώλειάς τους, αλλά και επιβολή κυρώσεων από την ΕΕ.
Αποκαλύφθηκε ότι δεν αξιοποιούνταν κονδύλια στήριξης των ανέργων, καθώς και μεγάλες ανεπάρκειες σε έργα αποβλήτων και προστασίας του περιβάλλοντος. Στη συνάντηση υπεγράφησαν οι Επιχειρησιακές Συμφωνίες Υλοποίησης του ΕΣΠΑ, δηλαδή κονδύλια ύψους 7,5 δις ε τα οποία μεταφέρονται πλέον στην αρμοδιότητα των 13 περιφερειών.
Τον Ιούλιο του 2010 η απορρόφηση του ΕΣΠΑ βρισκόταν στο 8%, ενώ η δέσμευση από το Μνημόνιο ήταν να απορροφηθούν 2,75 δις ε ως το τέλος του έτους.
Την ίδια ώρα, μετά από ερώτηση του ευρωβουλευτή Ι. Τσουκαλά, μαθαίναμε ότι η χώρα μας παραμένει πρωταθλήτρια στην Ευρώπη των 27 σε προσφυγές και καταδίκες για παραβιάσεις της κοινοτικής νομοθεσίας Το ευρωδικαστήριο έχει εκδώσει αποφάσεις για περισσότερες από 200 περιπτώσεις προσφυγών κατά της χώρας μας, εκ των οποίων οι 28 εκκρεμούν. Ο αριθμός των καταδικαστικών αποφάσεων έφθασε τις 183. Η Ελλάδα συμμορφώθηκε άμεσα μόνο σε 110 περιπτώσεις, που αφορούσαν κυρίως το περιβάλλον και την εσωτερική αγορά και σε μικρότερο βαθμό όσον αφορά στις περιπτώσεις φορολογίας, γεωργίας και υγείας.
Όσον αφορά στις επιδοτήσεις ο Πρόεδρος της Κομισιόν Μπαρόζο είπε ότι από το 1996 ζητήθηκε από την Ελλάδα να επιστρέψει ποσό ύψους 1.435.400.000 ε λόγω της εσφαλμένης εφαρμογής των κανόνων της ΚΑΠ. Όσον αφορά στη χρησιμοποίηση των διαρθρωτικών ταμείων και του Ταμείου Συνοχής, η ενίσχυση που χορηγήθηκε στην Ελλάδα μειώθηκε το 2005 κατά 518 εκ ε.
Πτώση εισροών κατά 50%
Τον περασμένο Σεπτέμβριο, η Ελλάδα βρισκόταν σε μια από τις τελευταίες θέσεις (23η) όσον αφορά στο ποσοστό απορρόφησης του ΕΣΠΑ, ενώ έναν χρόνο νωρίτερα βρισκόταν στην πέμπτη θέση. Το ποσοστό απορρόφησης (μαζί με την προκαταβολή του 7%) βρισκόταν στο 15,1%, με τον μέσο κοινοτικό όρο στο 18%, ενώ υπάρχουν επιμέρους προγράμματα με σχεδόν μηδενική απορρόφηση.
Το γεγονός καθίσταται ακόμη πιο ανησυχητικό καθώς η Ελλάδα έχει εξασφαλίσει δάνειο ύψους 2 δις ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για να χρηματοδοτήσει το ποσοστό της ίδιας συμμετοχής.
Σύμφωνα με στοιχεία της Κομισιόν που δόθηκαν στη δημοσιότητα στις 28 Σεπτεμβρίου 2010, το 2009 οι εισροές κοινοτικών κονδυλίων στη χώρα μας παρουσίασαν πρωτοφανή καθίζηση της τάξης του 50% - από 6,2 δις ευρώ το 2008, έπεσαν στα 3,1 δις ευρώ το 2009
Την ίδια ώρα, μόλις στο 6,2% βρίσκεται η απορρόφηση κονδυλίων για την ανεργία και την απασχόληση και δισεκατομμύρια ευρώ παραμένουν στα αζήτητα.
Και όλα αυτά μέσα σε μια απίστευτη κρίση, με την χώρα να βουλιάζει όλο και πιο πολύ στην ύφεση και στην ανεργία. Και να σκεφθεί κανείς ότι το ΕΣΠΑ, του οποίου η υλοποίηση ξεκίνησε την 1 Ιανουαρίου 2007, προβλέπει την δημιουργία 2,5 εκατομμυρίων νέων θέσεων εργασίας στην ΕΕ.
Τα σημάδια υπήρχαν – οι εκθέσεις και τα καμπανάκια από την ΕΕ. Αλλά υπήρχαν και λεφτά. Οπότε λίγοι έδιναν σημασία στις προειδοποιήσεις και ακόμη λιγότεροι ανησυχούσαν για το μέλλον. Σύσσωμος ο πολιτικός κόσμος είχε βρει λεφτά-χάρισμα για να συνεχίσει τον εκμαυλισμό του λαού με ξένα κόλλυβα.
Το καλοκαίρι του 2003, αφού απολαύσαμε το μεγαλείο της Προεδρίας της ΕΕ, αφού είχαμε θριαμβολογήσει για την είσοδο της Κύπρου στην Ένωση (με εξαίρεσή της από τον ευρωστρατό) και με πρόσφατη την θριαμβολογία από την επίτευξη του «εθνικού στόχου» της εισόδου στην ΟΝΕ (με το κόλπο των swaps όπως αποδείχθηκε), σήμανε συναγερμός στο κυβερνητικό επιτελείο.
Η ανησυχία οφειλόταν στο γεγονός ότι το πρόγραμμα του Γ΄ ΚΠΣ βρισκόταν ήδη στο μέσον της υλοποίησής του, αλλά οι απορροφήσεις δεν ξεπερνούσαν το 22%.
Αστοχίες… 75%!
Στη δημοσιότητα είχε δοθεί και ο απολογισμός του κοινωνικού προϋπολογισμού της Κομισιόν για την περίοδο 2000 – 2003 (με στοιχεία που είχαν καταχωρηθεί ως τις 15 Μαΐου 2003). Σύμφωνα με το κείμενο, η Ελλάδα βρισκόταν μεταξύ των πέντε χωρών με τις μεγαλύτερες αστοχίες προβλέψεων και απορροφήσεων, με μια απόκλιση-ρεκόρ της τάξης του 75%. Όπως αναφερόταν στην έκθεση, η χώρα μας δέσμευε κονδύλια που μετά δεν μπορούσε να απορροφήσει – και αυτόματα (καθώς είχαν δεσμευθεί) πήγαιναν στην πρώτη χώρα που τα ζητούσε και είχε καταβάλει την εθνική συμμετοχή.
Ειδικότερα τα στοιχεία που είχαν προκαλέσει την (καθυστερημένη κινητοποίηση), ανέφεραν ότι το κονδύλι για την πρόσβαση των γυναικών στην αγορά εργασίας παρουσίαζε απορρόφηση της τάξης του 1%, εκείνο για τα λιμάνια βρισκόταν στο 1,96%, εκείνο που προοριζόταν για την προβολή της Ελλάδας ως τουριστικού προορισμού στο 9%, το κονδύλι για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας στο 6%, ενώ μηδενική ήταν η απορρόφηση για την βελτίωση των υποστηρικτικών μηχανισμών και της ενημέρωσης του αγροτικού πληθυσμού με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, καθώς και του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος Κεντρικής Μακεδονίας, και των κονδυλίων για την ανάπτυξη του ορεινού όγκου και των μειονεκτικών περιοχών.
Όλα αυτά, ενώ στις 7 Μαΐου του 2001, ο κ. Κ. Λαλιώτης είχε δηλώσει ότι δεν είχε χαθεί ούτε δραχμή από το Β΄ ΚΠΣ και πως όλα είχα προγραμματιστεί σωστά για το Γ΄ ΚΠΣ.
Διαβάζουμε από δημοσίευμα της 6ης Μαΐου 2003 από την εφημερίδα «Έθνος»: Τα κονδύλια της Ευρώπης δεν φθάνουν στον πολίτη. Το πρόγραμμα προκηρύσσεται μέσα Φεβρουαρίου και οι αιτήσεις συμμετοχής πρέπει να υποβληθούν ως τα τέλη Απριλίου. Απαιτούνται 34 δικαιολογητικά. Ανυπέρβλητα εμπόδια και φωτογραφικές διατάξεις ώστε να λυμαίνονται τα κονδύλια οι ημέτεροι. Τα υψηλόβαθμα στελέχη της δημόσιας διοίκησης δεν έχουν τεχνογνωσία για να βοηθούν τους ενδιαφερόμενους. Το κενό καλύπτουν ιδιωτικές εταιρίες που επηρεάζουν έτσι τα κέντρα αποφάσεων. Καμιά βοήθεια από τις τράπεζες που απέτυχαν πλήρως να διαχειριστούν το πρόγραμμα του υπουργείου Οικονομίας για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Κατάρρευση εσόδων
Την ίδια περίοδο καταγραφόταν κατάρρευση των εσόδων όσον αφορά στην απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων. Στο τέλος Ιουνίου 2003 η Ελλάδα είχε εισπράξει μόνο 4,6 δις ευρώ από τα 21,3 του Γ΄ ΚΠΣ. Και η έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας διαπίστωνε καταποντισμό των εισπράξεων από ΕΕ κατά 60% τον Απρίλιο και κατά 27% το πρώτο εξάμηνο του 2003.
Το πρώτο τρίμηνο του 2003 η Αθήνα δεν κατάφερε να δεσμεύσει παρά μόλις το 9% των συνολικών πόρων του Γ΄ ΚΠΣ που προβλεπόταν για το συγκεκριμένο τρίμηνο. Σύμφωνα με την Κομισιόν, η Ελλάδα έχει αναλάβει την υποχρέωση να δεσμεύσει το 2003 το 60% περίπου των συνολικών πόρων του Γ΄ ΚΠΣ. Μέχρι τον Φεβρουάριο του 2003 η απορρόφηση σε πραγματική εκτέλεση έργων, ήταν 12,45%, μη συμπεριλαμβανομένης της προκαταβολής.
Έτσι, το καλοκαίρι του 2003, ο τότε πρωθυπουργός Κ. Σημίτης συγκάλεσε επείγουσα σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου με θέμα την (κακή) πορεία του Γ΄ ΚΠΣ (τα προηγούμενα είχαν ήδη φαγωθεί και χωνευτεί). Εξαιρουμένων 531 εκ ευρώ από το Β΄ ΚΠΣ, που μόλις είχε γίνει γνωστό πως είχαν χαθεί οριστικά.
Κατά την έξοδό τους από την σύσκεψη, όλοι ήσαν περιχαρείς. Οι απαντήσεις τυπικές: «Πάμε αρκετά καλά», «Οι ρυθμοί είναι ικανοποιητικοί», «Περιμένουμε πρόοδο ως το τέλος του έτους», «Δεν θα χαθεί ούτε ένα ευρώ». «Θα συντονιστούμε», «Οι ενέργειές μας θα εντατικοποιηθούν».
Στο σημείο αυτό, αξίζει να θυμίσουμε ότι ο αρμόδιος για την διαχείριση των κοινοτικών κονδυλίων υφυπουργός κ. Χρήστος Πάχτας είχε αποπεμφθεί με αφορμή ένα σκάνδαλο (για το οποίο αργότερα αθωώθηκε) και όχι για τον τρόπο με τον οποίο παρακολουθούσε και ενεργούσε σχετικά με την πορεία του ΚΠΣ.
Τον Οκτώβριο του 2003 έγγραφο της Κομισιόν (Γενική Διεύθυνση για την Περιφερειακή Πολιτική της Ε.Ε. με ενδιάμεσο αποδέκτη τον αρμόδιο επίτροπο Μισέλ Μπαρνιέ και τελικό παραλήπτη την τότε Επίτροπο κ. Α. Διαμαντοπούλου) διαπιστώνει σημαντικές καθυστερήσεις, προβλήματα κακοδιαχείρισης και αδυναμία της δημόσιας διοίκησης στην υλοποίηση του Γ’ ΚΠΣ.
Τον Νοέμβριο του 2003, δόθηκε στη δημοσιότητα η ενδιάμεση έκθεση αξιολόγησης του Γ΄ ΚΠΣ από εταιρία συμβούλων που διευθυνόταν από γνωστό υψηλόβαθμο στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, πρώην γραμματέα υπουργείου, τον κ. Κανδαλέπα. Σύμφωνα με αυτήν από τα 24 επιχειρησιακά προγράμματα του Γ' ΚΠΣ, μόνο το πρόγραμμα οδικών αξόνων έχει απορρόφηση 37%, ενώ τα προγράμματα που θα μπορούσαν να συμβάλουν αποφασιστικά στην ανάπτυξη της χώρας και να βελτιώσουν το βιοτικό επίπεδο του λαού καθυστερούσαν. (Ανταγωνιστικότητα 8%, κοινωνία της πληροφορίας 8%, υγεία-πρόνοια 7%).
Αδιαφορία για την μεταποίηση
Με δεδομένο ότι για να εκταμιευθούν κοινοτικά κονδύλια απαιτείται η καταβολή της εθνικής συμμετοχής, προκύπτει ότι βρίσκονταν χρήματα για τον κατασκευαστικό τομέα, ενώ έμεναν πίσω σημαντικοί τομείς όπως οι νέες τεχνολογίες ή η μεταποίηση. Στην πραγματικότητα, στο σύνολο του ελληνικού ΚΠΣ, το «παραγωγικό περιβάλλον» απορροφούσε μόνο το 22% των συνολικών κοινοτικών πόρων, ενώ στην Ισπανία η συγκεκριμένη απορρόφηση βρισκόταν στο 22% και η Ιταλία είχε απορροφήσει το 48,5% με σκοπό την ανάπτυξη του νότου της.
Τελικά, τον Δεκέμβριο του 2003, το υπουργείο των Οικονομικών έδωσε νέα στοιχεία για την πορεία των κονδυλίων. Η απορρόφηση στους τομείς υγείας – πρόνοιας βρισκόταν στο 10,05%, Κοινωνίας της Πληροφορίας στο 16%, Ανταγωνιστικότητας στο 19%, Περιβάλλον στο 17%, Δ. Ελλάδα στο 12%, Β. Αιγαίο και Ήπειρος στο 13%, Πελοπόννησος στο 14%, Περιφέρεια Θεσσαλίας στο 15%, Περιφέρεια Ιονίων Νήσων στο 17%, Δ. Μακεδονία και Ν. Αιγαίου στο 18%, Κ. Μακεδονία στο 19%. Συνολικά είχε απορροφηθεί το 23%, στο οποίο πρέπει να προστεθεί το 7% της προκαταβολής. Ήταν πλέον σαφές ότι το Γ΄ ΚΠΣ πάλευε με τα κύματα της γραφειοκρατίας, καθώς μεσολαβούσαν 15 μήνες μεταξύ της έναρξης των έργων και της υπογραφής των τελικών συμβάσεων.
Στις 15 Μαΐου 2004 ανακοινώθηκε συνολική απορρόφηση της τάξης του 24% (τομεακά προγράμματα 27%, περιφερειακά 18%).
Τον Σεπτέμβριο του 2004, η Γερμανίδα τότε Επίτροπος αρμόδια για θέματα προϋπολογισμού ανακοίνωσε ότι οι καθαρές απολαβές της Ελλάδας το 2002 ήταν 3,1 δις ευρώ – χαμηλότερες κατά 1,05 δις ευρώ σε σχέση με το 2001 – εξαιτίας, όπως είπε καθυστερημένης υποβολής των προγραμμάτων του Γ΄ ΚΠΣ.
Προείσπραξη από off-shore
Σε όλα αυτά, πρέπει να προσθέσουμε και απώλειες από καταβληθείσες προμήθειες, καθώς τον Οκτώβριο του 200 εκχωρήθηκαν μελλοντικά έσοδα από το Γ’ ΚΠΣ συνολικού ύψους 2 δισ. ευρώ (για την περίοδο ως τον Ιανουάριο 2007), στις off-shore εταιρίες «Αίολος», «Αριάδνη» και «Άτλας» με έδρα το Λουξεμβούργο, στις οποίες καταβλήθηκαν προμήθειες ύψους 7 δισ. δρχ.
Δια της εκχώρησης δεσμεύθηκαν εθνικοί πόροι για 5, 10 και 19 χρόνια, που αντιστοιχούσαν στις επόμενες πέντε κυβερνήσεις και στις επόμενες γενιές. Ουσιαστικά από τα μελλοντικά έσοδα από το Γ΄ ΚΠΣ, τα κρατικά λαχεία και το Γιουροκοντρόλ προεισπράχθηκαν και δαπανήθηκαν πάνω από 2 δις.
Το 2004 δημοσιοποιήθηκαν νέα απογοητευτικά στοιχεία: Η απορροφητικότητα του πρώτου κύκλου του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητας (ΕΠΑΝ), που είχε ημερομηνία ένταξης την 31η Ιουλίου 2002, βρισκόταν στα επίπεδα του 6%.Το συγκεκριμένο πρόγραμμα κινητοποιούσε πόρους ύψους 6,4 δις ευρώ (κοινοτική και εθνική χρηματοδότηση) για την ενίσχυση των παραγωγικών ικανοτήτων της ελληνικής οικονομία• και για να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητά της. Συνολικά το πρόγραμμα της Ανταγωνιστικότητας, τον Απρίλιο του 2004, μόλις που άγγιζε το 15%, ενώ το ΕΠΑΝ αναδεικνυόταν πρωταθλητής στις απώλειες κονδυλίων.
Την ίδια περίοδο, το πρόγραμμα «Κοινωνία της Πληροφορίας», αν και στον πέμπτο χρόνο υλοποίησής του μετά βίας ξεπερνούσε (χωρίς την προκαταβολή) το 12%.
Στις μεταφορές η απορροφητικότητα μόλις που άγγιζε το 18%, τέσσερα χρόνια μετά την ισχύ του Γ’ ΚΠΣ. Καρκινοβατούσε το πρόγραμμα «Σιδηρόδρομοι – Αεροδρόμια – Αστικές Συγκοινωνίες». Το ύψος των κονδυλίων για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις βρισκόταν στο 20% (και με την αναδιάρθρωση υπολογιζόταν στο 30%), τη στιγμή που στην Ισπανία είχε απορροφηθεί το 48,5%.
Ο μέσος όρος απορροφητικότητας του Γ΄ ΚΠΣ ήταν μέχρι το τέλος Μαρτίου 5,64% σε ετήσια βάση, ενώ η Ελλάδα βρισκόταν στην προτελευταία θέση μετά την Ολλανδία και τελευταία στις δεσμεύσεις, κατά δήλωση του αρμοδίου Επιτρόπου Φρανς Φίσλερ.
Ως γνωστόν, ο κανόνας Ν+2 επέβαλλε απορρόφηση εντός του 2004 όσων κονδυλίων είχαν δεσμευθεί μέχρι το 2002. Οι καθυστερήσεις είχαν επιπτώσεις και στην εκτέλεση του προϋπολογισμού, ενώ άρχισαν οι εσωτερικές ανακατατάξεις με μεταφορές πόρων από προγράμματα που εμφάνιζαν καθυστερήσεις σε προγράμματα που εξελίσσονταν κανονικά.
Συνολικά, 585 εκ ευρώ χάθηκαν τη δεκαετία 1993-2003 από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Προσανατολισμού και Εγγυήσεων. Εξ αυτών, τα τελευταία 5 εκ χάθηκαν με την απόφαση της 3ης Μαρτίου 2004 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, λόγω ελεγκτικών και διαχειριστικών παραλείψεων κατά την τριετία 1999-2001.
Τα στοιχεία της ντροπής
Αναλυτικά, σύμφωνα με τα στοιχεία που είχαν καταχωρηθεί μέχρις τις 15 Μαΐου 2004, όσον αφορά στις απορροφήσεις στα Επιχειρησιακά Προγράμματα, είχα ως εξής:
Εκπαίδευση και Αρχική Επαγγελματική Κατάρτιση:
Πρόσβαση των Γυναικών στην αγορά εργασίας, 1%
Ανάπτυξη και προώθηση της επιχειρηματικότητας και της προσαρμοστικότητας των νέων, 8%
Προώθηση και βελτίωση της επαγγελματικής κατάρτισης και της παροχής συμβουλών, 4%
Οδικοί άξονες, λιμένες, αστική ανάπτυξη:
Μετρό Θεσσαλονίκης, μηδενική
Λιμάνια, 1,96%
Λοιποί οδικοί άξονες, 9%
Ασφάλεια ναυσιπλοΐας - έρευνα και διάσωση στη θάλασσα, 3%
Οδική ασφάλεια, 9%
Σιδηρόδρομοι, Αστικές συγκοινωνίες, αεροδρόμια:
Αναδιάρθρωση ΟΣΕ και εφαρμογή του επιχειρησιακού σχεδίου, 3%
Βελτίωση και εκσυγχρονισμός των εγκαταστάσεων και των αεροδρομίων, 9%
Οδική ασφάλεια και τεχνική βοήθεια, 3%
Ανταγωνιστικότητα:
Βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος, 5%
Διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος-προβολή της Ελλάδας ως τουριστικού προορισμού, 9%
Ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού και προώθηση της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας, 4%
Ενέργεια και αειφόρος ανάπτυξη, 6%
Ανθρώπινοι πόροι, 9%
Αγροτική ανάπτυξη – ανασυγκρότηση της υπαίθρου:
Βελτίωση των υποστηρικτικών μηχανισμών και της ενημέρωσης του αγροτικού πληθυσμού με την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών, μηδενική.
Παρεμβάσεις στο γεωργικό προϊόν, 4%
Πρόγραμμα ανάπτυξης αγροτικού χώρου, 3%
Αλιεία
«Άλλα μέτρα», μηδενική
Ανανέωση και εκσυγχρονισμός αλιευτικού στόλου, 11%
Περιβάλλον:
Υδατικό περιβάλλον, 3%
Στερεά Απόβλητα, 9%
Ατμοσφαιρικό περιβάλλον, θόρυβος, 6%
Θεσμοί, περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, 5,62%
Άλλες περιβαλλοντικές δράσεις, 1%
Χωροταξία, πολεοδομία, αναπλάσεις, 6%
Πολιτισμός:
Ανάπτυξη σύγχρονου πολιτισμού, 6%
Υγεία:
Ψυχική υγεία, 8%
Πρόνοια, 7%
Κοινωνία της Πληροφορίας:
Επικοινωνίες, 1%
Εξυπηρέτηση του Πολίτη και βελτίωση της ποιότητας ζωής, 7%
Ανάπτυξη και Απασχόληση, 9%
Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα:
ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας, ανάπτυξη ορεινού χώρου, εσωτερικών ζωνών και μειονεκτικών/προβληματικών περιοχών, μηδενική.
ΠΕΠ Δυτικής Μακεδονίας, Αναδιάρθρωση τοπικής οικονομίας, ενίσχυση εξωστρέφειας επιχειρήσεων, 7%. Ολοκληρωμένη ανάπτυξη ορεινών και παραλιμνίων περιοχών, 5%.
ΠΕΠ Ηπείρου. Ανάδειξη της περιφέρειας ως δυτικής πύλης για τη Βόρεια Ελλάδα – αναπτυξιακή αξιοποίηση του πλεονεκτήματος των μεγάλων έργων μεταφορών, 7%. Ενίσχυση των αστικών υποδομών και υπηρεσιών, 8%. Αειφόρος ανάπτυξη της υπαίθρου, 8%
ΠΕΠ Θεσσαλίας. Ενίσχυση παραγωγικού περιβάλλοντος, 4%
ΠΕΠ Ιονίων Νήσων. Αειφόρος ανάπτυξη της υπαίθρου, 7%
ΠΕΠ Στερεάς Ελλάδας. Ενίσχυση-εκσυγχρονισμός των επιχειρήσεων και διασύνδεση με την τοπική οικονομία, 5%. Βασικές και κοινωνικές υποδομές, ενίσχυση του αναπτυξιακού ρόλου των αστικών κέντρων, 9%.
ΠΕΠ Αττικής. Μείωση της ανεργίας και αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού, 7%
ΠΕΠ Πελοποννήσου. Αειφόρος ανάπτυξη της υπαίθρου, 7%
ΠΕΠ Βορείου Αιγαίου. Διαφοροποίηση της νησιωτικής οικονομίας και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας με την αξιοποίηση της κοινωνίας της πληροφορίας και της ανάπτυξης της καινοτομίας, 4% Στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης-ανάπτυξη της υπαίθρου, 6%
ΠΕΠ Νοτίου Αιγαίου. Ενίσχυση και αξιοποίηση των δυναμικών νησιωτικών κέντρων ανάπτυξης, 6%. Ανάπτυξη της υπαίθρου και ενίσχυση των νησιών και περιοχών χαμηλής οικονομικής ανάπτυξης, 7%
ΠΕΠ Κρήτης. Συμμετοχή της περιφέρειας στα διεθνή μεταφορικά δίκτυα ως κόμβος διαμετακόμισης, 3%.
«Έτσι χάνετε τα λεφτά»!
Τον Ιούνιο του 2004 πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα η 5η Σύνοδος της Επιτροπής Παρακολούθησης Κοινοτικών Κονδυλίων, για την περίοδο 2001-2003. Ο Ρ. Σόττον, υπεύθυνος για την εποπτεία των προγραμμάτων του ελληνικού ΚΠΣ, υποστήριξε ότι υπάρχει «ασυνεννοησία» μεταξύ της Κεντρικής αλλά και των Περιφερειακών Διαχειριστικών Αρχών με τους τελικούς δικαιούχους των κοινοτικών πόρων, με αποτέλεσμα συχνές υπερβάσεις τόσο του φυσικού αντικειμένου όσο και του αρχικού προϋπολογισμού.
Επανέλαβε την ανάγκη για άμεσες αλλαγές στη διαδικασία ανάθεσης και υλοποίησης των μεγάλων έργων και ειδικότερα των προγραμμάτων των Οδικών Αξόνων. Εντόπισε εκεί εκτεταμένες παραβάσεις των κοινοτικών κανονισμών, με αποτέλεσμα απώλειες χρηματοδότησης. «Έτσι χάνετε τα λεφτά του πακέτου», έγραψε στις 9 Ιουνίου 2004 η «Ελευθεροτυπία», αναφερόμενη στις δηλώσεις Σόττον.
Χαρακτηριστική περίπτωση του πώς χάθηκαν τα κοινοτικά χρήματα, ήταν αυτή του Κτηματολογίου: Το 1996 ξεκίνησε ένα πρόγραμμα κτηματογράφησης και με κοινοτική χρηματοδότηση, αλλά το 2002 ο αρμόδιος επίτροπος διαπίστωσε ότι έγινε «το μισό έργο με τα διπλάσια κονδύλια». Σταμάτησε η χρηματοδότηση από το Γ΄ ΚΠΣ και η Ελλάδα υποχρεώθηκε να επιστρέψει 100 εκ ε που είχε λάβει από το Β΄ ΚΠΣ.
Σκάνδαλο αποκαλύφθηκε και με αφορμή χιλιάδες τόνους ρυζιού που προορίζονταν για ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και είχαν πληρωθεί γι’ αυτό το σκοπό από την Ε.Ε. προκειμένου να διασφαλισθεί η ελάχιστη τιμή του προϊόντος. Αγοράστηκαν από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης με λεφτά της Κοινότητας, υποθηκεύθηκαν και έκαναν φτερά. 7.500 τόνοι αξίας 2.250.000 ε.
Και δεν ήταν αυτό το μοναδικό πρόβλημα ως προς την αγροτική μας οικονομία. Όπως προέκυψε από τις δηλώσεις του τότε αρμόδιου Επιτρόπου Φίσλερ, μεταξύ του 2001 και του 2003 η Ελλάδα δεν συμμετείχε σε καμιά κοινοτική ενέργεια για προώθηση γεωργικών προϊόντων.. Με την Ελλάδα απούσα είχαν εγκριθεί συνολικά 30 προγράμματα που εξελίσσονταν στις αγορές των τρίτων χωρών, συνολικού κόστους 45,1 εκ ευρώ, εκ των οποίων η Ε.Ε. κάλυπτε το 50%. Μέχρι τέλους Φεβρουαρίου 2004, η απορρόφηση στα 4 επιχειρησιακά προγράμματα είχαν ως εξής: 22,3% στο Ε.Π. Αγροτικής Ανάπτυξης και Ανασυγκρότησης της Υπαίθρου, 22,3% στο Ε.Π Αλιείας, 10, 2% στην Κ.Π. Λήντερ και 44,9% στο Έγγραφο Προγραμματισμού Αγροτικής Ανάπτυξης.
Οι χαμηλές απορροφήσεις και οι απώλειες κοινοτικών πόρων ξεπέρασαν το 1% του ΑΕΠ (περί το 1,5 δις ευρώ), το 2005. Τα έργα του Γ΄ΚΠΣ από το 2000 ως το 2003 που εντοπίσθηκαν από τον έλεγχο του Εξειδικευμένου Συμβούλου Ελέγχου Ποιότητας και από άλλους ελεγκτικούς μηχανισμούς ότι δεν ικανοποιούσαν τις προϋποθέσεις των κοινοτικών κανονισμών ήσαν ύψους 950 εκ ευρώ. Για τα έργα αυτά δεν ζητήθηκαν (για να μην προκληθεί περικοπή άλλων πόρων) από την ΕΕ οι επιδοτήσεις και οι σχετικές δαπάνες καταγράφηκαν στο έλλειμμα.
Διαβάζουμε στην Καθημερινή (16 Δεκεμβρίου 2004, Σεραφείμ Κωνσταντινίδης): «Το Α΄ ΚΠΣ εξανεμίσθηκε χωρίς κανείς να καταλάβει το παραμικρό. Το δεύτερο σε οδικά και άλλα δημόσια έργα με μικρές επιπτώσεις στην ανάπτυξη. Στο τρίτο, θεωρείται δεδομένο ότι δεν θα απορροφηθούν τα προβλεπόμενα κονδύλια».
Στις 15 Δεκεμβρίου 2004, ο εκπρόσωπος της Κομισιόν, τομεάρχης Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής Πολιτικής, Βίλφκοφ Σλόιτερ έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου: Καταβάλλονται σοβαρές προσπάθειες, αλλά δεν έχουμε ακόμη τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Η απόκλιση βρίσκεται στο 25%, παρατηρείται σοβαρή καθυστέρηση στα περιφερειακά προγράμματα.
Σκληρή επιστολή και όργιο παρατυπιών
Τον ίδιο μήνα, αμέσως μετά την 6η Σύνοδο της Επιτροπής Παρακολούθησης του Γ΄ ΚΠΣ, η Πολωνή τότε αρμόδια Επίτροπος Ντανούτα Χούμπνερ έστειλε σκληρή επιστολή με την οποία ενημέρωνε για τις συνέπειες που σύμφωνα με τον κανονισμό οδηγούσαν σε πρόστιμα που κυμαίνονταν μεταξύ 10% και 100% του προϋπολογισμού του έργου στο οποίο είχαν γίνει οι λεγόμενες «συμπληρωματικές συμβάσεις», επειδή το έργο είχε ξεφύγει από τον προϋπολογισμό του.
Επρόκειτο για τις απευθείας αναθέσεις στον ανάδοχο, τακτική που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε απορρίψει, με την Ελλάδα να προχωρά σε νέα «τεχνική», τις λεγόμενες «επί έλαττον συμβάσεις». Οι συμβάσεις αυτές επέτρεπαν να αλλάξει – εσωτερικά στον προϋπολογισμό του έργου – η κατανομή των πόρων, έτσι ώστε να γίνει ολόκληρη η δαπάνη των κοινοτικών κονδυλίων.
Οι επί έλαττον συμβάσεις είχαν χρησιμοποιηθεί για την ανακατανομή των δαπανών, αλλά σε διαφορετικό αντικείμενο, με αποτέλεσμα η απορρόφηση των πόρων να δικαιολογείται, αλλά στην πραγματικότητα να αλλάζει το αντικείμενο του έργου. Το θέμα είχε τεθεί από το 2003 και ακολούθησαν διαπραγματεύσεις με τον τότε επίτροπο Μ. Μπαρνιέ, που το καλοκαίρι του 2003 κατέληξαν σε μια άτυπη συμφωνία να σταματήσουν με νόμο οι συμβάσεις αυτές και η Κομισιόν να ξεχάσει το θέμα. Η απομάκρυνση Πάχτα και οι εκλογές σταμάτησαν τη διαδικασία. Δυο μέρες πριν από τις εκλογές είχε υπογραφεί μνημόνιο, αλλά δεν ολοκληρώθηκε ποτέ.
Τον Ιανουάριο του 2005 πληροφορηθήκαμε ότι χάσαμε 956 εκ ευρώ από το Γ΄ ΚΠΣ, καθώς το υπουργείο Οικονομίας διέγραψε σειρά έργων γιατί θα τα απέρριπτε η ΕΕ.
Τον Φεβρουάριο του 2005, μαθαίνουμε ότι από τα ευρήματα ελέγχου της Κομισιόν την περίοδο 2001-2003, προκύπτει όργιο παρατυπιών και κακοδιαχείρισης στην υλοποίηση του Γ΄ ΚΠΣ την περίοδο 2001-2003, σύμφωνα με τα ευρήματα ελέγχου της κομισιόν τον Οκτώβριο 2003, στην οποία στηρίζει την απειλή της για αναστολή πληρωμών σε έργα που συγχρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Μερικά από τα έργα που χρηματοδοτήθηκαν από το Γ΄ ΚΠΣ ήταν ημιτελή έργα του Β΄ ΚΠΣ.
Τον Μάρτιο του 2005 πληροφορούμαστε ότι τελικά τα χρήματα που χάθηκαν οριστικά από το Β΄ ΚΠΣ ήταν 1 δις ευρώ, καθώς δεν κατέστη ακόμη εφικτό να κλείσουν τα επιχειρησιακά προγράμματα Οδικοί Αξονες και Σιδηρόδρομοι, λόγω διαχειριστικών και τεχνικών προβλημάτων που διαπιστώθηκαν ύστερα από ελέγχους της ΕΕ.
Αρχίζει η διαπραγμάτευση για να μην υλοποιηθεί η απειλή για περικοπή άνω των 2 δις ευρώ από το Γ΄ ΚΠΣ, με την ΕΕ να ζητά πίσω 1,25 δις ευρώ για «διορθώσεις» της περιόδου 2001-2004. Τελικά, γίνεται δεκτός ο διακανονισμός και η «ποινή» μειώνεται στα 518 εκ ευρώ.
Μ’ αυτά και μ’ αυτά, μέχρι τον Ιούλιο του 2005 (ένα χρόνο δηλαδή πριν από τη λήξη του), η Ελλάδα είχε απορροφήσει το 31,3% του Γ΄ ΚΠΣ.
Το Φθινόπωρο του 2005 τα μισά έργα του Ταμείου Συνοχής για το Περιβάλλον εμφάνιζαν μηδενική απορροφητικότητα. Από τα 14, τα 9 παρέμεναν εντελώς ανενεργά και η συνολική απορρόφηση βρισκόταν στο 20,2%. Σε επίπεδο περιφέρειας τα 46 από τα 84 περιβαλλοντικά έργα που εμπίπτουν στις χρηματοδοτήσεις του Ταμείου Συνοχής εμφάνιζαν μηδενική απορροφητικότητα.
Τον Νοέμβριο του 2005 έρχεται ο λογαριασμός: Έχουν χαθεί 1,3 δις ε (944 εκ από το Β΄ ΚΠΣ, 134 από τις Κοινοτικές Πρωτοβουλίες, 253,93 εκ ε από το Ταμείο Συνοχής και 1,08 εκ από μελέτες). ΄Αλλωστε, από τη δεκαετία του 1990 η βρετανική προεδρία είχα χαρακτηρίσει «ανάπηρη χώρα» την Ελλάδα, λόγω της αδυναμίας απορρόφησης κοινοτικών πόρων.
Στο μεταξύ, οι ρυθμοί επιταχύνονται και τα ποσοστά απορροφήσεων αυξάνουν, φθάνοντας από το 21,5% των πρώτων 50 μηνών λειτουργίας του Γ΄ ΚΠΣ, στο 41,6% τους επόμενους 22 μήνες.
Το μεγάλο φαγοπότι στα νοσοκομεία
Τον Φεβρουάριο του 2006, η Κομισιόν διενεργεί ελέγχους σε δέκα νοσοκομεία που κατασκευάστηκαν με κονδύλια από το Β και το Γ΄ ΚΠΣ. Διαπιστώνεται ότι σε κάποιες περιπτώσεις οι καθυστερήσεις ξεπέρασαν τα 4 χρόνια και οι υπερβάσεις κόστους έφτασαν το 28%.
Μερικά παραδείγματα: Το Νοσοκομείο της Αλεξανδρούπολης είχε χρηματοδοτηθεί από το Β΄ ΚΠΣ και έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί το 2000. Τελικά, εγκαινιάσθηκε το 2003, χωρίς όμως να πιστοποιηθεί επισήμως. Το συνολικό του κόστος έφτασε τα 117 εκ ευρώ και οι υπερβάσεις στο 59%. Το Αττικόν έπρεπε να δέχεται ασθενείς από το 1999, λειτούργησε το 2003. Στο νοσοκομείο των Σερρών σημειώθηκε καθυστέρηση τριών χρόνων και υπέρβαση της τάξης του 83%. Στο νοσοκομείο Πύργου διαπιστώθηκε υπέρβαση της τάξης του 26% και καθυστέρηση 4 χρόνων. Το νοσοκομείο της Ρόδου εγκαινιάσθηκε το 2003, αν και έπρεπε να λειτουργεί από 1998, ενώ οι υπερβάσεις έφθασαν τα 145 εκ ευρώ.
Ανάλογα προβλήματα εμφανίζονται και στα υπόλοιπα έργα, το 20% των οποίων «κόβεται» σε ελέγχους ποιότητας. Τον Ιούλιο του 2006 η Κομισιόν επανέρχεται με νέες συστάσεις για τη λειτουργία των διαχειριστικών ελέγχων.
Από τα 22.760 έργα που ήσαν ενταγμένα στο Γ΄ ΚΠΣ τα 4.552 σημείωναν αστοχίες ή κακοτεχνίες. Την ίδια περίοδο, η Ελλάδα καλείται να επιστρέψει 14,5 εκ ευρώ, από χρήματα που είχαν καταβληθεί από το Γεωργικό Ταμείο, για διαχειριστικά λάθη της περιόδου 2001-2003 στον γεωργικό τομέα.
Όπως είχε πράξει και η κυβέρνηση Σημίτη το καλοκαίρι του 2003, η κυβέρνηση της Ν.Δ. δημιουργεί «Διευθυντήριο» για το Γ΄ ΚΠΣ και το ΕΣΠΑ, ανακοινώνοντας την σύσταση Διϋπουργικής Επιτροπής Κοινοτικών Προγραμμάτων για να περιοριστούν οι απώλειες.
Τον Σεπτέμβριο του 2006, γίνεται γνωστό ότι οι εισροές κοινοτικών πόρων το 2005 έφθασαν στο 3,15% του ΑΕΠ, με την Ελλάδα περισσότερο ωφελημένη μετά τη Λιθουανία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν, το 2005 εισπράξαμε 5,6 δις ευρώ, ενώ ο τομέας της Γεωργίας επωφελήθηκε με το ποσόν των 2,755 δις ευρώ, εκ των οποίων τα 1,82 δις χορηγήθηκαν υπό μορφή απευθείας εισοδηματικών ενισχύσεων για τους αγρότες.
Τον Ιανουάριο του 2007 η απορρόφηση φθάνει στο 58%, με καλύτερες, όπως ανακοινώνεται, επιδόσεις στην Ανταγωνιστικότητα, την Εκπαίδευση και την Κατάρτιση.
Τον Ιούλιο μας του 2007 μας ενημερώνουν ότι απορρόφησαν το 78% των κοινοτικών κονδυλίων οι δασικές δράσεις του προγράμματος «Αγροτική Ανάπτυξη – Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου 2000-2006».
Μαθαίνουμε, όμως, επίσης ότι σε δεινή θέση βρίσκονται τα οδικά και περιβαλλοντικά έργα του Ταμείου Συνοχής, όπως προκύπτει από απολογιστική έκθεση για την περίοδο 2000-2006 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Από τα 3,3 δις ε που αρχικά δικαιούμασταν χάσαμε τα 492 εκ ε (το 15% του συνόλου). Τόσο μεγάλες απώλειες δεν εμφανίζονταν σε κανένα άλλο κράτος-μέλος.
Πρώτοι σε παρατυπίες και το 2006
Τα στοιχεία που έρχονται από τις Βρυξέλλες καταργούν ουσιαστικά τις θριαμβολογίες. Τον Δεκέμβριο του 2007, έρχεται η Ετήσια Έκθεση Εκτέλεσης των Διαρθρωτικών Ταμείων για το 2006 – κείμενο του επιτελείου της τότε Επιτρόπου Περιφερειακής Πολιτικής Ντανούτα Χούμπνερ.
Σύμφωνα με αυτά, ήμασταν πρώτοι σε παρατυπίες, που είχαν ήδη οδηγήσει σε απώλεια 837,61 εκ ευρώ και τελευταίοι σε απορροφήσεις (στο 53,3% (12,1 δις ε) έναντι 75% ακόμη και της συνήθως ουραγού Πορτογαλίας). Το ποσό που χάσαμε από το Γ΄ ΚΠΣ ως το τέλος του 2006 ήταν 837,61 εκ ε (518 με απόφαση της ΕΕ και τα άλλα με ελληνική πρωτοβουλία για να αποφύγουμε τον έλεγχο που θα οδηγούσε στο ίδιο αποτέλεσμα). Την περίοδο 1994 – 1999 επιστρέψαμε για τους ίδιους λόγους 359,8 εκ ευρώ.
Τον Φεβρουάριο του 2008 βρισκόμασταν στην 18η θέση στην απορρόφηση κονδυλίων των Διαρθρωτικών Ταμείων για την περίοδο 2000-2006. Η απορρόφησή μας βρισκόταν στο 74% (τρίτο χαμηλότερο ποσοστό στην «παλαιά Ευρώπη» των 15).
Στα τέλη του 2008, τα κοινοτικά όργανα έδωσαν στη δημοσιότητα τον απολογισμό του 2007 για όλες τις χώρες μέλη. Το 2007, λοιπόν, πάνω από το 50% των παρατυπιών και των περιπτώσεων απάτης σε 10 κράτη της ΕΕ τα οποία έλαβαν χρήματα από το Ταμείο Συνοχής, καταγράφηκαν στην Ελλάδα.
Οι έλεγχοι μόνο για το 2007 αποκάλυψαν στο σύνολο της ΕΕ προβλήματα σε έργα αξίας 110,2 εκ ευρώ, ποσά των οποίων ζητήθηκε η Επιτροπή. Από αυτά τα χρήματα, τα 67,2 εκ ευρώ των παρατυπιών εντοπίστηκαν στην Ελλάδα και ήδη έχουν επιστραφεί. Με αποτέλεσμα το κόστος των έργων να επωμιστεί ο κρατικός προϋπολογισμός.
Όλα αυτά, ενώ η Ελλάδα κατατασσόταν τελευταία στις απορροφήσεις πόρων του Ταμείου Συνοχής μεταξύ των 4 παλαιών χωρών που μετείχαν από το 2000.
Σύμφωνα με τον ίδιο απολογισμό, στο τέλος του 2007 το ποσοστό απορρόφησης στην Ελλάδα ήταν 61%, έναντι 90% της Ιρλανδίας. Από τα 3,6 δις ευρώ του Ταμείου Συνοχής πήραμε τα 2,25 και τα υπόλοιπα 1,36 έμειναν στα αζήτητα.
Τον Αύγουστο του 2009 είχαμε νέα έκθεση-καταπέλτη:. Η Ελλάδα εισέπραξε αναλογικά τα πιο πολλά κοινοτικά κονδύλια από κάθε κράτος-μέλος της ΕΕ μέσω του Γ΄ ΚΠΣ: 22,6 δις ε (342 ε ανά κάτοικο τον χρόνο, ποσό-ρεκόρ αφού ο μέσος όρος ήταν τα 168,3 ευρώ ή ίσο με το 2,15% του ΑΕΠ). Αλλά, σύμφωνα με την έκθεση, τα κεφάλαια δεν συνοδεύθηκαν από επαρκή κρατική συμμετοχή, ούτε προσέλκυσαν ισχυρά ιδιωτικά κεφάλαια, προκειμένου να επιτευχθεί η πραγματική σύγκλιση της ελληνικής οικονομίας με την ευρωπαϊκή.
Οι ιδιωτικές δαπάνες έφθασαν μόλις τα 5,47 δις ε (19,2% του Γ΄ ΚΠΣ, δεύτερη χαμηλότερη αναλογία μετά την Ιρλανδία), έναντι 38,8% του κοινοτικού μέσου όρου. Χωρίς ιδιωτική συμμετοχή έγινε το 70,7% των επενδύσεων, έναντι 59,4% του κοινοτικού μέσου όρου. Τα ποσά μοιράστηκαν «υδροκέφαλα». Η περιφέρεια πήρε λιγότερα κονδύλια από κάθε άλλη χώρα. Ήμασταν πρώτοι σε χρηματοδότηση δρόμων και άλλων «βαριών» υποδομών και τελευταίοι σε δαπάνες για νέες τεχνολογίες και στήριξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Επίσης: Το 29,7% των χρημάτων κατέληξε σε 13 περιφερειακά έργα και το 60,3% σε 12 έργα που διαχειρίστηκαν σε κεντρικό επίπεδο τα υπουργεία, την στιγμή που κατά μέσο όρο στην ΕΕ το 70% των επιδοτήσεων πήγε στην περιφέρεια. Το 52,9% έγιναν δρόμοι και άλλα έργα υποδομής (μόνο στο Λουξεμβούργο εμφανίστηκε υψηλότερη αναλογία). Μόνο το 5,9% πήγε στην ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (2η μικρότερη αναλογία μετά το Λουξεμβούργο). Μόνο το 0,7% σε εταιρίες με πάνω από 250 εργαζόμενους (2,7% στην ΕΕ). Ο Τουρισμός έλαβε μόνο το 2,6% των κονδυλίων (τρίτο μικρότερο ποσοστό στην ΕΕ). Μόνο το 1,8% στην τεχνολογική ανάπτυξη (5,8% ο μέσος κοινοτικός όρος, ενώ Φινλανδία, Αυστρία και Βέλγιο ξόδεψαν πάνω από 13% των κεφαλαίων).
Η απορρόφηση του Γ΄ ΚΠΣ στο τέλος του 2008 στο 88,9% και ήταν υψηλότερη από τον μέσο κοινοτικό όρο (87,9%). Αλλά 405,4 εκ ε (1,79% των κονδυλίων, ποσό που είναι το τρίτο μεγαλύτερο στην ΕΕ) χάθηκαν λόγω παρατυπιών.
Τον Φεβρουάριο του 2009, η απορρόφηση του Γ΄ ΚΠΣ έφθασε στο 93%, με την Ελλάδα να έχει εισπράξει από τα τέσσερα διαρθρωτικά ταμεία (με εξαίρεση το Ταμείο Συνοχής) 20,9 δις ε από τα 23,4 που ήταν διαθέσιμα και την επίδοσή της συμπίπτει με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Τον Ιούνιο του 2009 παρουσιάστηκε στις Βρυξέλλες η θέση της Ελλάδας όσον αφορά στην κατασκευή οδικών αξόνων. Οι Ευρωπαίοι μίλησαν για «αναποτελεσματική χρήση των κονδυλίων». Ενδεικτικά υπολογίστηκε ότι η κατασκευή της Εθνικής Οδού (ΠΑΘΕ) κοστίζει περισσότερο και από τους 7 άλλους ευρωπαϊκούς άξονες που μελέτησαν. Σύμφωνα με την μελέτη, 1 ελληνικό χλμ αξίζει όσο 7 στην Ισπανία και στην Πορτογαλία.
Κι’ άλλη έκθεση – κόλαφος
Τον Σεπτέμβριο του 2009, είχαμε νέα έκθεση-κόλαφο: Τελευταία σε απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων αλλά και πρώτη σε επιστροφή επιδοτήσεων λόγω απάτης και παρατυπιών ήταν η Ελλάδα το 2008, σύμφωνα με έκθεση της Κομισιόν για την πορεία έργων αξίας 3,6 δις ε του Ταμείου Συνοχής. Καταγράφονταν τεράστιες καθυστερήσεις σε έργα περιβάλλοντος κυρίως στην Αττική.
Σύμφωνα με την έκθεση παρέμεναν ανεκμετάλλευτα 1,15 δις ε. Πρόκειται για πρόγραμμα που τρέχει παράλληλα με τα γνωστά (ΚΠΣ και ΕΣΠΑ) από τα οποία θα μπορούσε σήμερα η χώρα να έχει ρευστότητα 9 δις ε Η Ελλάδα έχει λάβει μόνο το 68,5% των κονδυλίων που της αναλογούν (2,45 δις ε), όταν άλλα κράτη, που ξεκίνησαν 4 χρόνια μετά, όπως η Σλοβακία και η Εσθονία είχαν ξεπεράσει το 77%. Στο 77% βρίσκονται και τα τέσσερα παλαιά κράτη που ξεκίνησαν το 2000.
Στο μεταξύ, υποτίθεται ότι είχε ξεκινήσει το ΕΣΠΑ (2007-2013). Αλλά σχεδόν
τρία χρόνια από την έναρξη του προγράμματος η απορρόφηση βρισκόταν στο 2,28% (διότι συνεχιζόταν η απορρόφηση του Γ΄ ΚΠΣ). Σύμφωνα με εσωτερικό έγγραφο της Κομισιόν, η Ελλάδα ήταν η χώρα με το χαμηλότερο ποσοστό απορρόφησης.
Τον Δεκέμβριο του 2009 είχαμε κοινοτική έκθεση που αξιολογούσε το κόστος των μεγάλων έργων που χρηματοδοτήθηκαν από κονδύλια του Γ΄ ΚΠΣ. Σημειώνονταν υπερβάσεις ακόμη και κατά 100%. Υπολογιζόταν ότι 1 χλμ αυτοκινητόδρομου κόστιζε ως και 65 εκ ευρώ, όταν το πιο ακριβό έργο στα υπόλοιπα κοινοτικά κράτη πληρώνεται το πολύ με 20 εκ ευρώ ανά χλμ.
Σύμφωνα με την έρευνα, η κακή αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων όχι μόνο αύξησε το κόστος, αλλά στέρησε την Ελλάδα από υποδομές που είχε ανάγκη και έμειναν στα χαρτιά. Η Εγνατία (τμήμα Ιωάννινα – Μέτσοβο) κόστισε 65 εκ ευρώ ανά χλμ. Το Τμήμα του Κηφισού, 60 εκ ευρώ.
Επισημάνθηκε επίσης ότι για πολλά έργα οι αρμόδιες υπηρεσίες δεν έδωσαν επαρκή στοιχεία για να εξαχθούν συμπεράσματα. Πολλά (28 από τα 173) αποδείχθηκαν ημιτελή. Ο Κηφισός αρχικά είχε υπολογιστεί σε αξία 26-27 εκ ευρώ ανά χλμ και κατέληξε σε 36 εκ ευρώ ανά χλμ (δύο συμβάσεις, η μία το 2003 και η άλλη το 2005). Η Αττική Οδός από 9 εκ ευρώ ανά χλμ έφτασε στα 20 εκ ευρώ (πάνω από 100% η αύξηση επί του αρχικού προϋπολογισμού). Και στις δύο περιπτώσεις είχαμε τις μεγαλύτερες υπερβάσεις κόστους στην ΕΕ.
Το κακό είναι ότι και σήμερα η Ελλάδα δεν κατορθώνει να επωφεληθεί από τα κοινοτικά κονδύλια. Η ΕΕ έχει διαθέσει (ως το 2013) κονδύλια ύψους 13,7 δις ευρώ για να στηρίξει την ελληνική οικονομία έναντι της κρίσης. Αλλά όλα δείχνουν ότι η Ελλάδα δεν θα καταφέρει να απορροφήσει τα κονδύλια – κάτι για το οποίο φόβους έχει εκφράσει και η τρόικα.
Τον περασμένο Μάιο, κατά την ετήσια συνάντηση για την πορεία του ΕΣΠΑ, υψηλόβαθμα κοινοτικά στελέχη άσκησαν σκληρή κριτική στην Αθήνα για τις τεράστιες καθυστερήσεις στην απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων, με άμεσο κίνδυνο όχι μόνο απώλειάς τους, αλλά και επιβολή κυρώσεων από την ΕΕ.
Αποκαλύφθηκε ότι δεν αξιοποιούνταν κονδύλια στήριξης των ανέργων, καθώς και μεγάλες ανεπάρκειες σε έργα αποβλήτων και προστασίας του περιβάλλοντος. Στη συνάντηση υπεγράφησαν οι Επιχειρησιακές Συμφωνίες Υλοποίησης του ΕΣΠΑ, δηλαδή κονδύλια ύψους 7,5 δις ε τα οποία μεταφέρονται πλέον στην αρμοδιότητα των 13 περιφερειών.
Τον Ιούλιο του 2010 η απορρόφηση του ΕΣΠΑ βρισκόταν στο 8%, ενώ η δέσμευση από το Μνημόνιο ήταν να απορροφηθούν 2,75 δις ε ως το τέλος του έτους.
Την ίδια ώρα, μετά από ερώτηση του ευρωβουλευτή Ι. Τσουκαλά, μαθαίναμε ότι η χώρα μας παραμένει πρωταθλήτρια στην Ευρώπη των 27 σε προσφυγές και καταδίκες για παραβιάσεις της κοινοτικής νομοθεσίας Το ευρωδικαστήριο έχει εκδώσει αποφάσεις για περισσότερες από 200 περιπτώσεις προσφυγών κατά της χώρας μας, εκ των οποίων οι 28 εκκρεμούν. Ο αριθμός των καταδικαστικών αποφάσεων έφθασε τις 183. Η Ελλάδα συμμορφώθηκε άμεσα μόνο σε 110 περιπτώσεις, που αφορούσαν κυρίως το περιβάλλον και την εσωτερική αγορά και σε μικρότερο βαθμό όσον αφορά στις περιπτώσεις φορολογίας, γεωργίας και υγείας.
Όσον αφορά στις επιδοτήσεις ο Πρόεδρος της Κομισιόν Μπαρόζο είπε ότι από το 1996 ζητήθηκε από την Ελλάδα να επιστρέψει ποσό ύψους 1.435.400.000 ε λόγω της εσφαλμένης εφαρμογής των κανόνων της ΚΑΠ. Όσον αφορά στη χρησιμοποίηση των διαρθρωτικών ταμείων και του Ταμείου Συνοχής, η ενίσχυση που χορηγήθηκε στην Ελλάδα μειώθηκε το 2005 κατά 518 εκ ε.
Πτώση εισροών κατά 50%
Τον περασμένο Σεπτέμβριο, η Ελλάδα βρισκόταν σε μια από τις τελευταίες θέσεις (23η) όσον αφορά στο ποσοστό απορρόφησης του ΕΣΠΑ, ενώ έναν χρόνο νωρίτερα βρισκόταν στην πέμπτη θέση. Το ποσοστό απορρόφησης (μαζί με την προκαταβολή του 7%) βρισκόταν στο 15,1%, με τον μέσο κοινοτικό όρο στο 18%, ενώ υπάρχουν επιμέρους προγράμματα με σχεδόν μηδενική απορρόφηση.
Το γεγονός καθίσταται ακόμη πιο ανησυχητικό καθώς η Ελλάδα έχει εξασφαλίσει δάνειο ύψους 2 δις ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για να χρηματοδοτήσει το ποσοστό της ίδιας συμμετοχής.
Σύμφωνα με στοιχεία της Κομισιόν που δόθηκαν στη δημοσιότητα στις 28 Σεπτεμβρίου 2010, το 2009 οι εισροές κοινοτικών κονδυλίων στη χώρα μας παρουσίασαν πρωτοφανή καθίζηση της τάξης του 50% - από 6,2 δις ευρώ το 2008, έπεσαν στα 3,1 δις ευρώ το 2009
Την ίδια ώρα, μόλις στο 6,2% βρίσκεται η απορρόφηση κονδυλίων για την ανεργία και την απασχόληση και δισεκατομμύρια ευρώ παραμένουν στα αζήτητα.
Και όλα αυτά μέσα σε μια απίστευτη κρίση, με την χώρα να βουλιάζει όλο και πιο πολύ στην ύφεση και στην ανεργία. Και να σκεφθεί κανείς ότι το ΕΣΠΑ, του οποίου η υλοποίηση ξεκίνησε την 1 Ιανουαρίου 2007, προβλέπει την δημιουργία 2,5 εκατομμυρίων νέων θέσεων εργασίας στην ΕΕ.
