ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΘΑ ΕΠΗΡΕΑΣΟΥΝ ΟΛΗ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗΣχέδιο διαμελισμού της Συρίας Γράφει ο Χρήστος Μηνάγιας

Με το πάροδο του χρόνου, καθίσταται σαφές ότι αλλάζουν οι ισορροπίες στην Μέση Ανατολή, ενώ οι εξελίξεις στη Συρία θα επηρεάσουν ολόκληρη την περιοχή. Υπόψη ότι η Συρία δεν είναι ούτε Ιράκ ούτε Αφγανιστάν διότι τα γεωστρατηγικά συμφέροντα είναι ιδιάζουσας σημασίας και μέσω της χώρας αυτής διεξάγεται ένας πόλεμος ισχύος και εξουσίας μεταξύ Ανατολής και Δύσης.

Πριν από τέσσερις μήνες σε μυστική συνδιάσκεψη που πραγματοποιήθηκε στη Σαγκάη για το μέλλον της Συρίας προβλέφθηκε ότι η χώρα θα διασπασθεί σε 5 ομόσπονδα κρατίδια και θα εξουσιοδοτηθεί η Τουρκία να επέμβει στρατιωτικά, εφόσον κριθεί απαραίτητο, για τη δημιουργία ζώνης ασφαλείας εντός του συριακού εδάφους.

Σύμφωνα με πληροφορίες του τουρκικού περιοδικού Aksiyon, στην προαναφερθείσα συνδιάσκεψη ελήφθησαν σημαντικές αποφάσεις και συμμετείχαν ειδικοί επί θεμάτων διεθνούς ασφάλειας από χώρες που θα αποφασίσουν το μέλλον της Συρίας. Ας σημειωθεί ακόμη ότι η επιλογή της Σαγκάης αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον δεδομένου ότι αποτελεί το κέντρο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (ΟΣΣ) ο οποίος ιδρύθηκε στις 14-6-2001.

Ο ΟΣΣ αριθμεί 6 κράτη μέλη: την Κίνα, τη Ρωσία, το Καζακστάν, τη Κιργιζία, το Τατζικιστάν και το Ουζμπεκιστάν, συμμετέχουν 4 κράτη με την ιδιότητα του παρατηρητή: Ινδία, Πακιστάν, Ιράν και Μογγολία, καθώς επίσης και 3 κράτη με την ιδιότητα του συνομιλητή, όπως η Τουρκία, η Λευκορωσία και η Σρι Λάνκα.

Σε ό,τι αφορά στην Τουρκία επισημαίνεται ότι ο Τούρκος πρωθυπουργός Ερντογάν κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στη Ρωσία δήλωσε στο Ρώσο πρόεδρο Πούτιν ότι σε περίπτωση συμμετοχής της Τουρκίας στον ΟΣΣ, η Άγκυρα θα έχανε κάθε ενδιαφέρον για την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι αποφάσεις που ελήφθησαν στη Σαγκάη αναγράφονται σ’ ένα κείμενο 25 παραγράφων τα κυριότερα σημεία του οποίου συνοψίζονται στα εξής:

• Η διακυβέρνηση της Συρίας από μια κεντρική διοίκηση έλαβε τέλος.

• Η κάθε πληθυσμιακή ομάδα (εθνική-θρησκευτική) θα αποκτήσει τη δική της αυτόνομη περιφερειακή διοίκηση. Ειδικότερα, θα δημιουργηθούν 4 ή 5 αυτόνομα κρατίδια: ένα κουρδικό, δύο σουνιτικά, ένα μπααθικό (αλαουίτες-νουσαϊρί) και ένα των δρούζων. Τα κρατίδια αυτά θα έχουν τη δική τους σημαία, τη δική τους γλώσσα, τη δική τους θρησκεία και τα δικά τους πολιτιστικά δικαιώματα. Ως επίσημη γλώσσα θα είναι τα αραβικά ή τα κουρδικά ενώ δεν θα υπάρξει καμία παρεμπόδιση στη χρησιμοποίηση άλλων γλωσσών σε ότι αφορά στην εκπαίδευση και σε διάφορες κοινωνικές δραστηριότητες.

• Η κάθε περιφερειακή διοίκηση θα εκπροσωπείται στη νέα Δημοκρατία της Συρίας, θα συνταχθεί καινούργιο Σύνταγμα και θα πραγματοποιηθεί απογραφή του πληθυσμού.

• Στο μπααθικό κρατίδιο παραχωρείται το δικαίωμα να διατηρήσει τον Μπασάρ αλ Άσαντ ως αρχηγό του.

• Εφόσον απαιτηθεί, ο ΟΗΕ θα αποστείλει στη Συρία περιορισμένο αριθμό στρατιωτικών δυνάμεων, ως ειρηνευτική δύναμη, προκειμένου να συμβάλει στη διαμόρφωση της Νέας Συρίας.

• Όλες οι γειτονικές χώρες θα ενημερώνονται για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις που θα πραγματοποιούνται εντός του συριακού εδάφους.

•  Δεν θα διεξαχθεί καμία στρατιωτική επέμβαση εναντίον της ρωσικής πυραυλικής ασπίδας και της ρωσικής βάσης στη Ταρτούς της Συρίας.

• Δεν θα υπάρξει καμία παρέμβαση στις ιρανικές και ρωσικές επενδύσεις στη Συρία.

• Δίδεται το δικαίωμα στην Τουρκία να δημιουργήσει ζώνη ασφαλείας εντός του συριακού εδάφους κατόπιν αιτήσεως της.

• Η Τουρκία θα διατηρήσει το δικαίωμα να απαντήσει στρατιωτικά σε κάθε απειλή που θα προέρχεται από τα συριακά σύνορα.

• Θα μειωθεί αμοιβαία ο αριθμός των Αμερικανών και Ρώσων πρακτόρων στη Συρία.

•  Η Ρωσία και η Κίνα θα πραγματοποιήσουν επενδύσεις στη Συρία μέσω του Ιράν.

•  Όλα τα παραπάνω εάν δεν υλοποιηθούν ο  Μπασάρ αλ Άσαντ θα διωχθεί ως εγκληματίας πολέμου.

• Η Ρωσία, η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έχουν το δικαίωμα να επεμβαίνουν στη Συρία για θέματα σχετικά με τη νέα διαμόρφωση της χώρας.

• Το νέο σχέδιο για τη Συρία θα τεθεί σε εφαρμογή μετά τις προεδρικές εκλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι σύμφωνα το περιοδικό Aksiyon, αρχικά υπολογίσθηκε ο αριθμός των πληθυσμιακών ομάδων κατά πόλη και στη συνέχεια αποφασίσθηκε ο καθορισμός των συνόρων των νέων κρατιδίων.

Αναλυτικότερα, οι πόλεις Χουμούς και Νταραά θα παραχωρηθούν στους σουνίτες οι οποίοι θα έχουν ως κύρια κέντρα διοίκησής τους τη Δαμασκό και το Χαλέπι. Επισημαίνεται ότι η Άγκυρα υποστηρίζει τους σουνίτες της Συρίας και θα συνεχίσει να τους βοηθά προκειμένου να ισχυροποιήσουν τις θέσεις τους στις ιστορικές τους περιοχές.

Οι αλαουίτες-νουσαϊρί που αποτελούν το 8-10% του συνολικού πληθυσμού της Συρίας θα δημιουργήσουν το κρατίδιο των Μπαάθ κατά μήκος των ακτών της Ανατολικής Μεσογείου. Άλλωστε οι περισσότεροι εξ αυτών ζουν στην εν λόγω περιοχή που ελέγχεται πλήρως από αυτούς. Οι πόλεις που θα παραχωρηθούν στους Μπαάθ είναι η Λατάκεια, η Ταρτούς, η Μπανίγιας και οι πέριξ αυτών περιοχές. Το κρατίδιο των δρούζων θα δημιουργηθεί πλησίον των συνόρων με τον Λίβανο προκειμένου αυτοί να έχουν επαφές με τους συγγενείς τους που ζουν εκεί.

Τέλος, σε ότι αφορά τους Κούρδους αποφασίσθηκε η δημιουργία ενός ομόσπονδου κρατιδίου με ονομασία «Δημοκρατική Ομοσπονδία του Κουρδιστάν». Εκτός τούτου, οι Κούρδοι εκτείνονται μέχρι το Χαλέπι και έχουν υπό την κυριαρχία τους τις περιοχές Kamışlı, Afrin, Kobani και Amadi δεδομένου ότι οι κρατικοί φορείς και τα νοσοκομεία που ευρίσκονται εκεί έχουν παραχωρηθεί σε αυτούς, με το καθεστώς Άσαντ να καλύπτει τη μισθοδοσία τους. Επισημαίνεται επίσης, ότι πέριξ του  Kamışlı υπάρχουν συριακά στρατιωτικά τμήματα δυνάμεως 4.000 ατόμων και δεν υπήρξε καμία σύγκρουση με τον κουρδικό πληθυσμό. Περαιτέρω, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι στη Συρία υπάρχουν 12 κουρδικά κόμματα από τα οποία μόνο τα δύο έχουν ισχύ: το PYD (Κόμμα Δημοκρατικής Ενότητας με αρχηγό τον Salih Müslüm Muhammed) που υποστηρίζεται από το KCK/PKK και το KDP (Κουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα με αρχηγό τον Abdülhakim Başar Kanadı) που υποστηρίζεται από τον Μπαρζανί της Κουρδικής Περιφερειακής Διοίκησης του Βόρειου Ιράκ, ο οποίος φιλοδοξεί να παίξει ηγετικό ρόλο μεταξύ των κουρδικών ομάδων στην ευρύτερη περιοχή για τη δημιουργία του Μεγάλου Κουρδιστάν. Στη συνέχεια παρατίθενται τα υπόλοιπα κουρδικά κόμματα:

• Αριστερό Κουρδικό Κόμμα (SKP): Ιδρύθηκε το 1965 και αρχηγός του είναι Muhammed Musa Muhammed.
• Δημοκρατικό Κουρδικό Κόμμα (DKP) με αρχηγό τον Nasrettin İbrahim Kanadı αριστερών πολιτικών πεποιθήσεων.
• Κόμμα Κουρδικής Ενότητας (YEKITI): Πρόκειται για ένα αριστερό κόμμα με γενικό γραμματέα τον İsmail Hemmi.
• Κουρδικό Κόμμα ΑZADI: Η ονομασία του κόμματος έχει ιστορική και συμβολική σημασία και παραπέμπει στην εθνικιστική κουρδική οργάνωση AZADI το 1920. Πρόκειται για ένα κόμμα λαϊκού (κοσμικού) και αριστερού προσανατολισμού με αρχηγό τον Hayrettin Murat που ζει στη Νορβηγία.
• Δημοκρατικό Κόμμα Κούρδων Συρίας (SDKP): Πρόκειται για ένα μετριοπαθές κόμμα με αρχηγό τον Cemal Şeyh Baki.
• Κουρδικό Κόμμα Δημοκρατικής Ισότητας (DEKP): Αρχηγός του είναι ο Aziz Davut και συμπαρατάσσεται με το κόμμα ΚDP του Abdülhakim Başar Κanadı.
• Εθνικό Δημοκρατικό Κουρδικό Κόμμα (UDKP): Αρχηγός του είναι ο Tahir Safuk και συμπαρατάσσεται με το κόμμα ΚDP του Abdülhakim Başar Κanadı.
• Κουρδικό Κόμμα Δημοκρατικής Ενότητας (DBKP) με αρχηγό τον Muhittin Şeyh Ali.
• Προοδευτικό Δημοκρατικό Κουρδικό Κόμμα (IDKP): Πρόκειται για ένα μεταρρυθμιστικό κίνημα που συμπαρατάσσεται με το Κόμμα Δημοκρατικής Ενότητας (PYD) και έχει αρχηγό τον Abdülhamit Derviş.
• Κουρδικό Κόμμα El Müstakbel: Ο αρχηγός του κόμματος Meşal Temmo δολοφονήθηκε στις 7-10-2011 και τον διαδέχθηκε ο γιός του Faris Tammo.

Αν βέβαια γίνουν δεκτές ως ακριβείς οι προαναφερθείσες πληροφορίες του περιοδικού Aksiyon, η εικόνα που προκύπτει αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον, δεδομένου ότι το «παιχνίδι» της Συρίας έχει πολλούς παίκτες και οι «προστάτες» της ευρύτερης περιοχής είναι πολλοί. Επίσης, καθίσταται σαφές ότι για να επέμβουν οι Ηνωμένες Πολιτείες και να διαμορφώσουν τη Νέα Συρία θα πρέπει να εξασφαλίσουν είτε τη σύμφωνη γνώμη είτε την ανοχή της Ρωσίας, της Κίνας ακόμη και του Ιράν.

Συνακόλουθα δε, μία άλλη βασική επισήμανση αφορά στην Τουρκία. Εάν κρίνουμε από τις έως τώρα συμπεριφορές της Άγκυρας για την αντιμετώπιση του κουρδικού προβλήματος, διαπιστώνεται ότι η εθνικιστική τουρκοϊσλαμική αλαζονεία από τη μια και οι ραγδαίες εξελίξεις στη Συρία από την άλλη δημιουργούν σοβαρότατα προβλήματα ασφαλείας τόσο στα νότια σύνορα της χώρας όσο και στο εσωτερικό αυτής. Πρώτον, στα νότια σύνορα, διότι ενώ αρχικά οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις προσπαθούσαν να ελέγξουν μία περιοχή 300 χλμ κατά μήκος των τουρκο-ιρακινών συνόρων, τώρα καλούνται να καλύψουν επιπλέον και την περιοχή των τουρκο-συριακών συνόρων μήκους περισσότερο των 800 χλμ.

Ως εκ τούτου, θα πρέπει είτε να αυξηθεί η δύναμη του τουρκικού στρατού, είτε να μετακινηθούν στρατιωτικές μονάδες από άλλες περιοχές. Και δεύτερον, στο εσωτερικό της χώρας, διότι όπως διαφαίνεται το τελευταίο χρονικό διάστημα οι Κούρδοι αντάρτες του ΡΚΚ δεν διστάζουν πλέον να πραγματοποιήσουν επιχειρήσεις σε κρίσιμους στόχους, όπως η Ταξιαρχία Πεζοναυτών στη Φώκαια, η απαγωγή βουλευτή, ο στρατιωτικός αποκλεισμός κατοικημένων περιοχών απειλώντας παράλληλα την εδαφική ακεραιότητα της Τουρκίας κ.λπ.  Ως γνωστόν, η κυβέρνηση του Ερντογάν ενώ αρχικά έδειξε ότι έχει τη βούληση να επιλύσει το κουρδικό πρόβλημα, στη συνέχεια φοβούμενη τη διαρροή ψηφοφόρων της προς το εθνικιστικό κόμμα ΜΗΡ, άλλαξε τακτική με αποτέλεσμα να την προλάβουν οι εξελίξεις. Φυσικά, σε αυτό συνετέλεσε και το βαθύ κράτος της Τουρκίας που έχει διασυνδέσεις τόσο με το στρατιωτικό κατεστημένο όσο και με τους ισλαμιστές, ακόμη μάλιστα και με κουρδικές μειοψηφικές ομάδες που λειτουργούν με τη νοοτροπία της συμμορίας.

Η συγκεκριμένη άποψη επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι, όταν δρομολογείται κάποιο άνοιγμα προς τους Κούρδους αμέσως μετά ακολουθεί κάποια άλλη ενέργεια που το προβοκάρει. Αναφορικά δε, με την πρόσφατη απαγωγή του Hüseyin Aygün από το ΡΚΚ και την μετά από 48 ώρες απελευθέρωσή του, θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο εν λόγω βουλευτής του κόμματος CHP αποτελεί πλέον στόχο δολοφονικής ενέργειας από το βαθύ κράτος, ειδικά λόγω των δηλώσεων συμπάθειας που έκανε για τους αντάρτες του ΡΚΚ που τον απήγαγαν. Η εκτίμηση αυτή προκύπτει και από τις σχετικές δηλώσεις που έγιναν από επίσημους τουρκοϊσλαμικούς εθνικιστικούς κύκλους της Άγκυρας.

Συνεκτιμώντας όλα τα παραπάνω, καθίσταται σαφές ότι η ελληνική πλευρά θα ήταν σκόπιμο να τηρήσει μια στάση ενεργούς ουδετερότητας, έχοντας επαφές με όλες τις πλευρές και όλους τους παράγοντες της περιοχής, εθνικούς και θρησκευτικούς. Βεβιασμένες και εν θερμώ κινήσεις είτε υπέρ της μίας πλευράς είτε κατά της άλλης (Άσαντ, Κούρδοι, Ρώσοι, Αμερικανοί, Κινέζοι, Ιρανοί κ.λπ.) δεν εξυπηρετούν σε τίποτε, δεδομένου ότι μέχρι την υλοποίηση του προαναφερθέντος σχεδίου, για τη διαμόρφωση της Νέας Συρίας, μεσολαβεί ένα διάστημα μεγαλύτερο των τεσσάρων μηνών και η δρομολόγηση κινήσεων για υπονόμευση του και δημιουργία τετελεσμένων από όλες τις αντιμαχόμενες πλευρές θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη.

Πηγές:
Τουρκικό περιοδικό Aksiyon και τουρκική εφημερίδα Milliyet
Βιβλίο «Αραβική Άνοιξη-Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική», σελ. 257-260, Βασίλης Γιαννακόπουλος, 2012

Σχετικά άρθρα
Tουρκο-ισλαμικός εθνικισμός και εξελίξεις στη Συρία, www.geostrategy.gr, 17-4-2012
Τουρκο-ισλαμισμός και κουρδικό πρόβλημα, www.geostrategy.gr, 22-8-2011 www.geostrategy.gr