Γράφει ο
Γιάννης Ξηντάρας

Ίσως, το πιο δύσκολο έργο των γονιών είναι η σωστή διαπαιδαγώγηση και ανατροφή των παιδιών τους. Είναι παρά πολύ σημαντικό με ποιον τρόπο θα επικοινωνήσουμε στα παιδιά μας, ποιες λέξεις θα επιλέξουμε, τι χροιά φωνής θα έχουμε, τι παραδείγματα θα τους δώσουμε, τι εμπειρίες ζωής θα αποκομίσουν. Με αυτά τα χαρακτηριστικά θα διαμορφωθεί η προσωπικότητα τους, καθώς είναι αυτά που βιώνουν, βλέπουν και ακούν μέσα από το οικογενειακό τους περιβάλλον.

Είναι πάρα πολύ σημαντικό να αποφεύγουμε κακές λέξεις, βωμολοχίες και γενικά λεξιλόγιο που δεν τιμά κανέναν. Θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε τα παιδιά ως ισότιμα μέλη της οικογενείας, να τα σεβόμαστε και να τα τιμούμε. Ακόμη και σε στιγμές έντασης, θα πρέπει να είμαστε εγκρατείς και να προσέχουμε κάποιες τυποποιημένες φράσεις που μπορεί να φαίνονται αθώες αλλά φέρουν μεγάλο ψυχολογικό φορτίο, συχνά δυσβάσταχτο για την ψυχή ενός παιδιού.

Παρακάτω ακολουθούν κάποιες φράσεις που θα ήταν καλό να αποφεύγονται:

1).  «Δεν θα κάνεις κάποτε δικό σου παιδί… τότε θα με καταλάβεις». Μια φράση που φορτίσει το παιδί με ενοχές πως κάτι δεν έχει κάνει καλά χωρίς να του αναλύσουμε περαιτέρω ή να του δώσουμε κάποιες κατευθυντήριες γραμμές. Πρόκειται για φράση που δεν εξελίσσει τον διάλογο.

2). «Δεν τα πήγες καλά, θα μπορούσες καλύτερα». Με αυτή την φράση το παιδί αντιλαμβάνεται πως σας έχει απογοητεύσει. Αγχώνεται και πιέζεται για να καταφέρει να σας ευχαριστήσει, χωρίς να έχει προσωπική ευτυχία, χωρίς να θέτει προσωπικό στόχο αλλά να ικανοποιήσει τις ανάγκες των γονιών του. Αλήθεια… σας αρέσει αυτό;

3). «Άσε δεν μπορείς εσύ, θα το κάνω εγώ». Η φράση ως φράση δεν έχει κάτι το μεμπτό (ίσα ίσα υποδηλώνει προστατευτικότητα), καθώς όντως μπορεί να είναι κάτι που δεν μπορεί ή δεν πρέπει να το κάνει ένα παιδί. Για παράδειγμα να σηκώσει ένα πολύ βαρύ φορτίο. Αλλά στα πλαίσια της σωστής ανατροφής είναι το παιδί να μάθει να αναλαμβάνει τις ευθύνες του μόνο του μέσα από καθημερινές δραστηριότητες. Για αυτό θα ήταν καλό, να μην υποτιμάτε την προσπάθεια τους, αντικαθιστώντας τα, όσο καλές κι αν είναι οι προθέσεις σας.

4). «Αχ, θα τα πω όλα στον πατέρα σου, όταν γυρίσει από την δουλειά». Μόλις μεταμορφώσατε τον πατέρα του παιδιού σε πατέρα- τιμωρό. Πώς είναι δυνατόν, να απειλείται τον παιδί σας με το πρόσωπο, το οποίο είναι ο προστάτης του σπιτιού; Στα μάτια των παιδιών η μορφή του πατέρα θα πρέπει να έχει την μορφή της ασπίδας που θα τα προστατεύσει στο οποιοδήποτε πρόβλημα και όχι την μορφή «μπαμπούλα». Προκαλείται σύγχυση και άγχος στο παιδί σας και δεν υπάρχει λόγος.  

5). «Μην κλαις». Τα παιδιά έχουν συναισθήματα και οφείλουν να τα εκδηλώνουν. Σκόπιμο είναι να διερευνήσετε τι του προκάλεσε την αντίδραση αυτή και όχι να του απαγορεύσετε να κλαίει, να γελάει ή να στενοχωριέται. Πρέπει να νιώθει ότι μπορεί να εκφραστεί ελεύθερα, χωρίς να λογοκρίνεται. Δείξτε τους με ποιο τρόπο να ξεπεράσει την λύπη του.

6). «Καλέ για μία γρατσουνιά, κάνεις έτσι;» Πρόκειται για συνέχεια του προηγούμενου. Το παιδί έπεσε και χτύπησε, είτε επειδή φοβήθηκε είτε επειδή όντως πονάει, έκλαψε. Σεβαστείτε τον πόνο του, περιποιηθείτε τον αλλά μην δώσετε στο συμβάν και μεγάλες διαστάσεις.

7). «Ο γείτονας μας είναι πολύ χαζός». Το λεξιλόγιο μας θα πρέπει να το προσέχουμε μπροστά στα παιδιά. Το πιο πιθανό, ένα παιδί να επαναλάβει τη λέξη «χαζός» καθώς την είπαν και οι γονείς του. Σίγουρα δεν θα σας αρέσει να δεχτείτε τα επικριτικά βλέμματα των συγγενών για το πώς εκφράζεται το παιδί σας ή μην ξαφνιαστείτε αν πάει στο γείτονα και τον αποκαλέσει ως «χαζό».

8). «Ο αδερφός σου, το έκανε πιο καλά από εσένα». Το κάθε παιδί είναι διαφορετικό. Έχει την δικιά του προσωπικότητα με τα δικά του ξεχωριστά και ιδιαίτερα χαρίσματα. Ποιος ο λόγος να συγκρίνετε τα παιδιά σας και να τους δημιουργείτε αισθήματα αντιζηλίας και κόντρας. Χειριστείτε το κάθε παιδί σας διαφορετικά.

9). «Σε βλέπει ο κόσμος».  Με αυτή την φράση το παιδί θα μάθει να είναι εξαρτημένο από το τι θα πει ο κόσμος, κάτι που θα μειώσει την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση του. Δεν θα είναι ανεξάρτητος να κάνει ότι επιθυμεί αλλά ότι είναι αρεστό στους άλλους, κάτι που από μόνο του είναι κακό.

H λάθος έκφραση που χρησιμοποιούν οι γονείς απευθυνόμενοι στο παιδί τους χωρίς να το καταλαβαίνουν έχει μεγάλο αντίκτυπο και βάρος στα παιδιά. Είναι πάρα πολύ σημαντικό εργαλείο για την σωστή διαπαιδαγώγηση το σωστό και ιδανικό λεξιλόγιο. Για αυτό την επόμενη φορά που θα έρθετε σε  κάποια ένταση μαζί τους… «μετρήστε τα λόγια σας»!

Ο Γιάννης Ξηντάρας είναι Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος στην Αγία Παρασκευή, τ.συνεργ. στο Νοσοκομείο Παίδων “Αγία Σοφία”, μέλος της Ελληνικής Εταιρίας Εφηβικής Ιατρικής και του Ευρωπαϊκού Συλλόγου Ψυχοθεραπείας. Απόφοιτος Ε.Κ.Π.Α, επιστημονικός υπεύθυνος στο Κέντρο Συμβουλευτικής και Ψυχολογικής Υποστήριξης “Επαφή”.