Γράφει ο
Νίκος Καλλιακμάνης

Εξετάζεται:

1. Ανατομία μύτης
2. Φυσιολογικές λειτουργίες αυτής
3. Γίνεται αναφορά στις δοξασίες και ιστορικά στοιχεία
4. Αναφέρεται η σχέση όσφρησης – γεύσης, όπως και τα νοσήματα που αλλοιώνουν αυτές.

Ανθρώπινη μύτη

 Μέχρι το έτος 1920 είχαν αναφερθεί ότι 10.000 μυρωδιές ήταν το εφικτό εύρος της ανθρώπινης όσφρησης.

Σήμερα πιστεύεται ότι η όσφρηση που διαθέτουμε είναι ικανή να μυρίσει, να διακρίνει 1 τρισεκατομμύριο διαφορετικές μυρωδιές.

Πιθανό είναι ακόμα τα παραπάνω ευρήματα να είναι μικρότερα της πραγματικής, υπαρκτής όσφρησής μας.

Πρακτικά οι μυρωδιές, τα οσφρητικά ερεθίσματα τα οποία συναντάμε κάθε μέρα αποτελούν σύνθεση μοριακών μειγμάτων. Π.χ.: η γνωστή μυρωδιά του τριαντάφυλλου αποτελείται από 275 επί μέρους συστατικά και από αυτά ένα μέρος γίνεται αντιληπτό από τη μύτη μας.

 Οι φυσιολογικές λειτουργίες της μύτης του ανθρώπου είναι η διατήρηση μιας άνετης αναπνοής.

Η μύτη:

1. Δημιουργεί συνθήκες υγρασίας στον αέρα που εισπνέεται
2. Θερμαίνει τον αέρα πριν κατευθυνθεί στο κύριο αναπνευστικό σύστημα (τραχεία, πνεύμονες)
3. Χρησιμεύει σαν φίλτρο για τον αέρα που εισπνέουμε.

Ο αθλητής (ορειβάτες, αθλητές στίβου, κολυμβητές) χρειάζονται απόλυτα την απρόσκοπτη λειτουργία της μύτης για να επιτύχουν το μέγιστο της απόδοσής τους.

ΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΥΤΗΣ

Η μύτη του ανθρώπου αποτελείται από 2 ανατομικά παράλληλους αγωγούς που σχηματίζουν την κοιλότητα της ρινός.

Αυτή διαχωρίζεται με το ρινικό διάφραγμα το οποίο δημιουργείται από επίπεδο τμήμα χόνδρου, οστού, περιβάλλοντος ιστού (βλεννογόνου).

Στο πλευρικό τοίχωμα των ρινικών κοιλοτήτων (πριν το μέρος της μύτης που αντιστοιχεί στα μάγουλα) υπάρχουν τρεις τον αριθμόν στροβιλοειδείς ρινικές κόγχες οι οποίες πορεύονται παράλληλα προς το έδαφος της μύτης.

Τα ανατομικά αυτά στοιχεία περιέχουν μεγάλο αριθμό αιμοφόρων αγγείων που ρυθμίζουν τη ροή του εισπνεόμενου αέρα.

Αν το δεξί ρουθούνι της μύτης πάθει φλεγμονή και εμφανίσει οίδημα, το μεγαλύτερο μέρος του αέρα που εισπνέουμε θα διέλθει από το αριστερό ρουθούνι.

Μετά από πάροδο 8 ωρών, το δεξί ρουθούνι θα γίνει μικρότερο, το αριστερό θα εμφανίσει οίδημα και έτσι το μεγαλύτερο μέρος του εισπνεόμενου αέρα θα τραπεί  προς το δεξιό ρουθούνι.

Ο κύκλος συνολικά διαρκεί 8 ώρες συνολικά και εναλλάσσεται.

Οι στροβιλώδεις ρινικές κόγχες φλεγμαίνουν, εμφανίζουν οίδημα από αλλεργικές αντιδράσεις, από κοινό κρυολόγημα, από μόλυνση της ατμόσφαιρας.

Η μύτη αποτελεί το κύριο όργανο όσφρησης του ανθρώπινου σώματος.

Διαθέτει για τον λόγο αυτό  400 οσφρητικούς υποδοχείς.

Έχει βρεθεί βέβαια ότι η ικανότητα όσφρησης ότι διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Τα διάφορα ζώα διαθέτουν όσφρηση x2, x3 φορές καλύτερη του ανθρώπου που έχει περιοριστεί στις μυρωδιές της καθημερινής ζωή του.

Επίσης η μύτη (ρινική κοιλότητα) διαμορφώνει τη χαρακτηριστική χροιά του ήχου της φωνής μας χρησιμεύοντας σαν αντηχείο. Έτσι η χροιά της φωνής μας ακούγεται διαφορετικά όταν η μύτη είναι κλειστή (κοινό κρυολόγημα).

Άλλη λειτουργία μύτης – βοήθεια στην αναπνοή – στην εισπνοή ο αέρας καθαρίζεται και θερμαίνεται.

Συστηματικές παθήσεις μπορεί να προκαλέσουν κατάρρευση του τμήματος της μύτης, ρινικής κοιλότητας ή του ρινικού διαφράγματος, όπως:

1. Κοκκιωμάτωση του Wegener
2. Ρευματοειδής αρθρίτιδα
3. Φυματίωση
4. Σύφιλη
5. Λέπρα
6. Χρήση κοκαΐνης
7. Επαφή με χρώμιο

Ρινορραγία: εκροή αίματος από τα ρουθούνια της μύτης. Συνήθως η αιμορραγία προέρχεται από δίκτυο αιμοφόρων αγγείων (κηλίδα Kiesselbach) οφείλεται σε τραυματισμό – αρτηριακή υπέρταση- διαταραχές παραγόντων πήξεως του αίματος.

Η ειδική έντονη αιμάτωση της μύτης του ανθρώπου και των παρακείμενων ιστών αυτής στην παρουσία λοιμώξεων μπορεί να συντελέσει στη διασπορά και εξάπλωση των μικροβίων στον εγκέφαλο.

Οι γωνίες που σχηματίζουν τα τόξα της μύτης με τα μάγουλα του προσώπου έχουν την ονομασία «τρίγωνο κινδύνου» ή «τρίγωνο θανάτου».

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΥΤΗΣ

Στη μεγάλη διαδρομή των αιώνων πολλά έχουν γραφτεί για τη μύτη.

Ο άνθρωπος του Νεάντερνταλ είχε μεγάλη μύτη (προσαρμογή στο κρύο).

Η μεγαλύτερη μύτη σε όλο τον κόσμο είναι μύτη του Mohamet Ozyumek (Τούρκος στην καταγωγή) και έχει μήκος 8.8.

Η επαφή μύτης με άλλη μύτη αποτελεί σημείο χαιρετισμού στη φυλή των Μασάι, στην σημερινή εποχή. Υπάρχει και μνημείο στην Κορέα (Hamazuka) που είναι αφιερωμένο στους 38.000 Κορεάτες που σφαγιάστηκαν και υπέστησαν εκρίζωση της μύτης από τους Γιαπωνέζους κατά τον πόλεμο του 1952-1598.

Επίσης στα θεατρικά έργα, λαϊκή παράδοση, η ασύμμετρη μεγέθυνση της μύτης (αναφορά στον Πινόκιο) σημαίνει λεκτικά ψεύδη.

Η παρατήρηση και εμφάνιση της μύτης μας, στα όνειρά μας, σημαίνει ευοίωνη επίτευξη στόχων.

Επίσης η μύτη μεταφορικά συμβολίζει την ανθρώπινη περιέργεια («χώνει την μύτη του παντού»).

Εμφάνιση διπλής μύτης κατά τον ονειροκρίτη σημαίνει σκηνές ζηλοτυπίας.

Στης γένεσης το βιβλίο η μύτη, στη Βίβλο, αναφέρεται η δημιουργία της ανθρώπινης ζωής από την εκπνευστική κίνηση του Θεού στα ρουθούνια του Αδάμ.

Επίσης στην αρχαία Ελλάδα πίστευαν ότι το πτάρνισμα ήταν καλός οιωνός.

Αλλά και στην αρχαιότητα (αιγυπτιακά γραπτά, πάπυροι) αναφέρονται περί το 3000 π.Χ. στην αισθητική εμφάνιση της μύτης και ήταν το 600 π.Χ. όταν ο Ινδός γιατρός Sashura αναφέρθηκε στις εγχειρητικές βελτιώσεις, επεμβάσεις και δημιουργίας νέας μύτης και αποκατάστασης της και τούτο διότι υπήρχαν πολλά άτομα που οι διάφοροι παράνομοι κόβουν τη μύτη τους, ληστεύοντας και προπηλακίζοντας τα άτομα αυτά.

Κόψιμο μύτης και γεννητικών οργάνων γινόταν στους άπιστους συζύγους.

Κατά τον 19^ο και 20^ο αιώνα οι «πρησμένες» οιδηματώδεις μύτες εθεωρείτο σημάδι «σεξουαλικής εμμονής» και συστηματικού αυνανισμού.

Έτσι κάποιοι γιατροί εφάρμοζαν χειρουργικές επεμβάσεις στη μύτη, με σκοπό την διακοπή της «ανώμαλης αυτής συμπεριφοράς».

Ακόμα και ο μεγάλος Freud συμβούλευε τέτοιες εγχειρήσεις για γυναίκες «ασθενείς»!!!

Κατά ειρωνικό τρόπο, έχουν ανακαλύψει οι επιστήμονες σήμερα ότι η μύτη συνδέεται λειτουργικά με το πέος και την κλειτορίδα στη σεξουαλική διέγερση.

Ακόμα και στους πιο μοντέρνους καιρούς, η μύτη εθεωρείτο σαν σεξουαλικός συμβολισμός.

Επίσης ο χαρακτήρας και η κουλτούρα του κάθε ανθρώπου εθεωρείτο ότι είχαν σχέση με τη μορφολογία της μύτης.

Τον 18^ο -19^ο αιώνα οι λεγόμενοι «φυσιογνωμιστές» χαρακτηρίζουν το άτομο από τα ορατά μέρη του σώματος, από το σχήμα, μήκος της μύτης, όπως και τα αυτιά.

Το έτος 1848 ο Άγγλος «φυσιογνωμιστής» George Jabet, στο βιβλίο του «Περί Μύτης» ανάφερε ταξινομώντας τη μύτη, ότι εξέφραζε τη νοητική οργάνωση του ατόμου, δημιουργώντας 6 κατηγορίες μύτης που χρησιμοποιούσε ευρύτατα ο ρατσισμός της Ναζιστικής Γερμανίας.

Σήμερα είναι βέβαια αποδειγμένο ότι το βιβλίο γράφτηκε από τον Jabet υπό το όνομα του κυρίου Eden Warwick εξέφραζε ένα βλακώδες συγγραφικό αστείο!!!

Η μύτη των ανδρών συγκριτικά είναι μεγαλύτερη των γυναικών .

ΕΜΦΑΝΙΣΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΥΤΗΣ

Η κόκκινη μύτη μπορεί να θυμίζει στα μικρά παιδία τους κλόουν ή το ελαφάκι του Αγ. Βασίλη, αλλά η κόκκινη μύτη πρακτικά προκαλείται από εγκαύματα ηλίου, κοινό κρυολόγημα, rozacea = ροδόχρους ακμή, σημάδι αλκοολισμού.

Διόγκωση μύτης προκαλεί το ρινόφυμα (κυρώδες, ελαιώδες κίτρινο δέρμα γύρω από την περιοχή της μύτης).

Όταν υπάρχει αλλεργία (ρινική), συνάχι, σκούπισμα τα μύτης με την παλάμη των χεριών προκαλεί ρυτίδωση των πλάγιων επιφανειών της μύτης.

Όταν ο άνθρωπος ερεθίζεται από σκόνη, πιπέρι, διάφορα αρώματα προκαλείται πτάρνισμα που αποδίδεται σε συνδυασμό οπτικών και οσφρητικών ερεθισμών.

Το φωτοκινητικό αντανακλαστικό (1/4 των υγιών ατόμων) προκαλείται από άγνωστα αίτια (συνδυασμός όρασης – οσμής), αντανακλαστικά του εγκεφάλου και γίνεται με την έκθεση του ατόμου στο ηλιακό φως.

Η στεγνή μύτη συνοδεύει με το σύνδρομο Sjogren, εμφανίζεται με την αλόγιστη και συχνή χρήση αποσυμφορητικών αερολυμάτων. – Σύνδρομο άδειας μύτης.

Η δυσοσμία της μύτης οφείλεται σε Όζαινα, χρόνια ασθένεια με ατροφία μύτης.

Η λειτουργία της μύτης συνδέεται με την οσμή. Έτσι η οσμή του ανθρώπου είναι 10.000 φορές πιο ευαίσθητη από τις υπόλοιπες αισθήσεις.

Πράγματι ποσό 90% που εκλαμβάνεται σαν γεύση είναι στην πραγματικότητα οσμή.

Οι γυναίκες παρ’ όλο που έχουν μικρότερη σε εμφάνιση μύτη από τους άντρες, διαθέτουν μεγαλύτερη δυνατότητα όσφρησης και αυξάνεται αυτή κατά την ωορρηξία.

Η παραπάνω ιδιότητα αναφέρεται ότι είχε εφαρμογή στα προϊστορικά χρόνια όπου η επιλογή ερωτικού της συντρόφου της γυναίκας γινόταν από τις οσμές που είχε το αρσενικό φύλο!!!

Το κάπνισμα εκτός των άλλων βλαβερών επιπτώσεων που προκαλεί  στον ανθρώπινο οργανισμό, προκαλεί της φυσιολογικής όσφρησης.

Επίσης η παρουσία μηνιγγιώματος προκαλεί μείωση οσμής όπως και η νόσος Alzheimer και νόσος Parkinson.  

Η ΥΠΕΡΟΣΜΙΑ η οποία χαρακτηρίζεται από υπερβολική ευαισθησία και έξαρση των οσφρητικών ερεθισμάτων είναι καλοήθης κατάσταση.

Πολλές φορές έχει υπόστρωμα ψυχοσωματικό.

Η υπεροσμία αυτή παρατηρείται συχνά κατά την κύηση, επίσης και στη νόσο Addison’s (ανεπάρκεια επινεφριδίων).

Επίσης κατά τη διάρκεια της κύησης εμφανίζεται δυσοσμία – οσμές «φανταστικές» (που δεν υπάρχουν) όπως και κακοσμία.

Βέβαια οι επιληπτικές κρίσεις προκαλούνται συχνά από τις παραπάνω μεταβολές της οσμής όπως και η εμφάνιση επιληπτικής «αύρας».

Ref.: - Βικιπαίδεια
         - Body Signs
         - Meck Man (9^th edition)