Γράφει ο
Νίκος Καλλιακμάνης

H Tbc οφείλεται στο Mycobacterium Tuberculosis. Εμφανίζει ποσοστό 20 – 43% παγκόσμια. Υπολογίζεται ότι 3.000.000 πεθαίνουν κάθε χρόνο από τη νόσο.

Μεγάλη έξαρση εμφανίζει η Tbc στις υποανάπτυκτες χώρες και μειονότητες μεταναστών, στους ασθενείς που πάσχουν από AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome).

Η Tbc μεταδίδεται αερογενώς (αέρας που εισπνέεται και περιέχει μικρόβια Tbc). Το μικρόβιο εισέρχεται στους πνεύμονες όπου και καταπολεμάται από το αμυντικό σύστημα (κύτταρα μακροφάγα) του οργανισμού. Τα κύτταρα αυτά βρίσκονται στις κυψελίδες των πνευμόνων.

Η Tbc σαν λοίμωξη μεταδίδεται ΑΙΜΑΤΟΓΕΝΩΣ ΚΑΙ ΛΕΜΦΟΓΕΝΩΣ (με τη λέμφο) και μάλιστα πριν προλάβουν να κινητοποιηθούν οι ανοσοποιητικές δυνάμεις του οργανισμού. Το στάδιο αυτό ονομάζεται ΠΡΩΤΟΠΑΘΗΣ Tbc. Το πρωτοπαθές στάδιο συνήθως είναι κλινικά και αντικολογικά ΣΙΩΠΗΛΟ!

Όταν κινητοποιηθεί το ανοσολογικό σύστημα του οργανισμού (χυμική και κυτταρική ανοσία – Δ.Ε.Σ. : Δικτυοενθοθηλιακό Σύστημα) τότε περιχαρακώνεται η λοίμωξη και δημιουργείται το ΚΟΚΚΙΩΜΑ.

Με τους παραπάνω μηχανισμούς η Tbc δεν εκδηλώνεται αλλά και δεν εκριζώνεται τελείως. Αυτό συμβαίνει γιατί «ζώντα μικρόβια Tbc» (μυκοβακτηρίδια) «αποκοιμιούνται» εντός των κοκκιωμάτων που έχουν σχηματισθεί.

Τα άτομα που πάσχουν από ΛΑΝΘΑΝΟΥΣΑ ΜΟΡΦΗ Tbc δεν έχουν ενεργό νόσο και δεν μεταδίδουν τη νόσο.

Νοσήματα που επηρεάζουν την φυσιολογική κατάσταση και αντίδραση του ανοσολογικού συστήματος του ατόμου και εμφανίζουν ΑΝΑΖΩΠΥΡΩΣΗ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ, είναι :

1. Κίρρωση ήπατος.
2. Σακχαρώδης διαβήτης.
3. HIV λοίμωξη.
4. Θεραπεία με κορτιζόνη.
5. Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.
6. Διάφορες νεοπλασίες (Λευχαιμίες – Λεμφώματα).
7. Κακή θρέψη.
8. Λήψη ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων για νεοπλασίες (ειδικά θεραπεία με παράγοντα ανταγωνιστών νέκρωσης όγκου (tumor necrosis factor) όπως είναι η infliximab και etanercept.

To 90% των περιπτώσεων Tbc στους ενήλικες οφείλεται σε αναζωπύρωση παλαιάς Tbc. Νέες διαγνωστικές τεχνικές όπως P.C.R. (Polymerase Chain Reaction : αντίδραση αλυσωτής πολυμεράσης), DNA fingerprint (αποτύπωμα DNA – συστατικού πυρήνα κυττάρων) αποδεικνύουν ότι το 1/3 των νέων περιστατικών Tbc στον αστικό πληθυσμό (πληθυσμό πόλεων) είναι ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΙΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΑΤΟΜΟ → ΑΤΟΜΟ.

Γενικά το ποσοστό ασθενών που εμφανίζουν Tbc με άτυπη συμπτωματολογία, κυρίως ηλικιωμένα άτομα, ασθενείς με HIV – ιδρυματικοί ασθενείς, έχει παγκόσμια αυξηθεί. Η Tbc εντοπίζεται στους πνεύμονες και στην ακτινογραφία των πνευμόνων. Εμφανίζονται πνευμονικά διηθήματα κυρίως στους άνω λοβούς των πνευμόνων.

ΝΑΙ. Όταν η Tbc εντοπίζεται εντός των βρόγχων των πνεύμων (ενδοβρογχική εντόπιση Tbc).

ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΣΥΝΗΘΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ (Ισονιαζίδη – Ριφαμπικίνη – Πυραζιναμίδη) της Tbc έχει παρατηρηθεί :

1. Σε αλλοδαπούς, μετανάστες από χώρες όπως Κεντρική Αμερική, Σαχάρα, Ινδία, που έχει αναπτυχθεί αντίσταση σε φάρμακα.
2. Σε άτομα που έρχονται σε επαφή – συγχρωτισμό με αρρώστους που έχουν ήδη αναπτύξει φαρμακευτική αντίσταση στη συνηθισμένη θεραπεία της Tbc.
3. Σε αρρώστους που αρχικά είχε χορηγηθεί ανεπιτυχής ή ατελής θεραπεία.
4. Σε αρρώστους μη συνεργάσιμους με το γιατρό τους – ανυπάκουους.

Στην Αμερική η φαρμακευτική αντίσταση υπολογίζεται σε ≈ 1%. Τέτοια περιστατικά εμφανίστηκαν κυρίως στη Νέα Υόρκη, στη Φλόριντα. ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Tbc :

• Ανορεξία.
• Αδυναμία.
• Απώλεια σωματικού βάρους.
• Νυκτερινοί ιδρώτες.
• Χρόνιος βήχας χαρακτηρίζει την Tbc (ξερός βήχας και παραγωγικός, συνοδευόμενος από αιματηρά πτύελα ή και αιμόπτυση).

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Ανίχνευση DNA, RNA μικροβίων με ειδικές ενισχυμένες τεχνικές όπως προαναφέρθηκαν ΤΡΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΑ πτυέλων πρέπει να λαμβάνονται για τα καταδειχθεί η παρουσία οξεαντόχων βακτηριδίων Tbc σε πτύελα.

Η συνήθης τεχνική χρώσης Ziel – Nielsen σε χαρακτηρίζει την Tbc (η θετικότητά της μπορεί να οφείλεται σε σαπροφυτικά όχι Tbc μικρόβια – μυκοβακτηρίδια).

Σε άτομα που θεωρούνται ύποπτα για Tbc πρέπει να γίνεται βρογχοσκόπηση με εύκαμπτο βρογχοσκόπιο.

Επίσης, για την ανίχνευση του μυκοβακτηριδίου της φυματίωσης συνιστάται συλλογή και εξέταση μετά ολονύχτια νηστεία του γαστρικού περιεχομένου (του περιεχομένου του στομάχου) που μπορεί να δώσει θετικά αποτελέσματα (αυτό γιατί το μικρόβιο της Tbc είναι οξεάντοχο, δεν επηρεάζεται δηλαδή από το πλούσιο σε HCI (υδροχλωρικό οξύ) περιεχόμενο του στομάχου.

Επίσης, καλλιέργειες αίματος του ασθενούς σε ποσοστό 15% δείχνουν το μικρόβιο της Tbc. Υπάρχει ακόμα και ο βιολογικός ενοφθαλμισμός σε ινδόχοιρο, για τη διάγνωση της Tbc, που χρειάζεται όμως 12 εβδομάδες.

Test ευαισθησίας ή ανεύρεσης αντίστασης στα συνήθη φάρμακα κατά της Tbc, γίνεται :

1. Όταν η θεραπεία αποτυγχάνει.
2. Όταν οι καλλιέργειες πτυέλων παραμένουν θετικές μετά από θεραπεία 2 μηνών.

MANTOUXΔΟΚΙΜΑΣΙΑ «TEST»

Είναι δερμοαντίδραση που γίνεται στην έσω επιφάνεια του αντιβραχίονα με την ένεση υποδορίως 5 μονάδων κεκαθαρμένης φυματίνης για τη διάγνωση της Tbc.

Η αξιολόγηση και ανάγνωσή της γίνεται μετά 48 – 72 ώρες, όπου μετρείται ο διαμετρικός δακτύλιος σε χιλιοστά.

Δείχνει άτομα που έχουν έρθει σε επαφή με το μικρόβιο Tbc αλλά δεν διακρίνει η Mantoux αν η λοίμωξη είναι ενεργός ή λανθάνουσα. ¨

Η Mantoux χρησιμεύει :

1. Για να ελεχθεί άτομο με συμπτώματα Tbc.
2. Για άτομο χωρίς συμπτώματα που μπορεί να έχει Tbc.

Γενικά 2 – 10 εβδομάδες περνούν για την θετικοποίηση της Mantoux μετά από μόλυνση με Tbc. Γενικά μία αρνητική δερμοαντίδραση Mantoux επανελέγχεται μετά 1 – 3 εβδομάδες.

Άτομα με σύγχρονη λοίμωξη HIV και Tbc απαντούν καλύτερα σε θεραπεία της Tbc, όταν αντιμετωπιστεί πρώτα η HIV λοίμωξη.

Οπωσδήποτε όλοι οι άρρωστοι με Tbc πρέπειν να εξετάζονται για HIV 2 μήνες μετά τη διάγνωση της Tbc. Ένα νέο «Test» θεωρείται ότι μπορεί να αντικαταστήσει τη Mantoux. Αυτό είναι το Quanti FERON – TB Gold που μετράει 2 ειδικές πρωτεΐνες που παράγονται από το M. Tuberculosis. Πρώτη πρωτεΐνη : early secretary antigenic target 6 (ESAT – 6), δεύτερη πρωτεΐνη : culture filtrate protein – 10 (cfp – 10).

Πλεονεκτήματα του Test : λιγότερα ψευδή θετικά αποτελέσματα.

Μειονεκτήματα : Λήψη αίματος – Περιορισμένη εργαστηριακή και κλινική εμπειρία του test.

Το Quanti FERON – TB Gold test αρνητικοποιείται :

1. Σε λοίμωξη HIV.
2. Σε λήψη ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων που χορηγούνται σε μεταμόσχευση οργάνων.
3. Νεοπλασίες όπως καρκίνωμα κεφαλής – λαιμού – πνευμόνων.
4. Σακχαρώδη Διαβήτη.
5. Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια.
6. Αιματολογικά νοσήματα (Λευχαιμία – Λέμφωμα).