Το Υπόμνημα του Δρα Ν. ΠουλιανούΟ Δρ. Ν. Πουλιανός, μόνιμος παλαιοανθρωπολόγους με βαθμό Β΄ στην Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας  - Σπηλαιολογίας Νοτίου Ελλάδος  της Γενικής Δ/νσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, έστειλε το ακόλουθο υπόμνημα προς το Τοπικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο Μνημείων Κεντρικής Μακεδονίας, με κοινοποίηση στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, την Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, τη Διεύθυνση Μουσείων, την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας Ν. Ελλάδος (ΕΠΣΝΕ) & Τμήμα Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας, Αρδηττού 34β, Αθήνα και την Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος (ΑΕΕ).

Θέμα, η άδεια μελέτης του ανασκαφικού υλικού, σε συνάρτηση με τα γεωλογικά δεδομένα του σπηλαίου Πετραλώνων Χαλκιδικής:

Εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο η Εφορεία Παλαιαανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας Βόρειας Ελλάδος (ΕΠΣΒΕ) επίμονα αρνείται ενώπιόν σας να χορηγήσει άδεια μελετών του σπηλαίου Πετραλώνων Χαλκιδικής και των ευρημάτων του, τόσο σε μένα όσο και σε άλλα στελέχη της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Επειδή τελικά η όλη υπόθεση εμφανίζεται να παρουσιάζει και πολιτικό χαρακτήρα, ενώ παράλληλα υπεισέρχονται ζητήματα νομικής φύσεως (ενδεχόμενες αξιόποινες πράξεις), αναγκαία είναι πλέον μια πιο αναλυτική παρουσίαση των αντίστοιχων δεδομένων και γεγονότων.

Επίσης, η συνεχώς αυξανόμενη ένδικη εμπλοκή μελών της ΕΠΣΒΕ με την ΑΕΕ, έχει φέρει την Υπηρεσία του Δημοσίου να επιδεικνύει εν πολλοίς απαράδεκτη συμπεριφορά, διότι αναφέρεται ολοένα και περισσότερο σε άσχετα ουσιαστικά ζητήματα με το υπό εξέταση θέμα. Από την ώρα όμως που εμπλέκει προσωπικά και εμένα, αναγκάζομαι να αμυνθώ, διότι διαφορετικά είναι σαν να παραδέχομαι ότι δήθεν έχει έστω και κατ’ ελάχιστο κάποιο δίκιο. Η συνακόλουθη σύγχυση της ΕΠΣΒΕ έχει ως αποτέλεσμα την αλαζονική στάση της, ενώ τίποτα από τα παραπάνω δεν θα είχαν συμβεί και δεν θα υπήρχε η ανάγκη να χρονοτριβούν τόσα στελέχη του Υπουργείου, εάν υπήρχε στοιχειωδώς ευρύτερη αντίληψη των πραγμάτων.

Συνοπτικά, σύμφωνα με το παρόν υπόμνημα η ΕΠΣΒΕ, παράνομα και καταχρηστικά, αρνείται να εισηγηθεί θετικά, παρόλο που ανάλογες μελέτες μόνο να προσφέρουν μπορούν στην επιστήμη και τον τόπο, ιδίως από επιστήμονες υψηλής εξειδίκευσης, οι οποίοι ασχολούνται με το σπήλαιο για περισσότερα από 30 χρόνια.

Σημ: Προς αποφυγή επισύναψης περισσότερων σελίδων, ορισμένα από τα σημαντικότερα εν συνεχεία αναφερόμενα έγγραφα απαντώνται στο διαδίκτυο (π.χ. culture.gr, www.aee.gr, κ.ά. διευθύνσεις).

Εισαγωγή

Το υπό εξέταση ζήτημα (μαζί με την κατεξοχήν παλαιαοανθρωπολογική του σημασία) μπορεί να θεωρηθεί αρκετά απλό. Τουναντίον όμως, με την πάροδο του χρόνου έχει έντονα περιπλακεί. Έτσι, η κατ’ επανάληψη και επιμόνως αρνητική εισήγηση της ΕΠΣΒΕ δυσχεραίνει την εκ μέρους σας κρίση και συνακόλουθη γνωμοδότηση. Όλα, δε, αυτά συμβαίνουν τη στιγμή που ασχολούμαι από το 1968 (εδώ και 44 χρόνια) με το σπήλαιο Πετραλώνων, ενώ από το 1984 και μετά διατελώ υποδιευθυντής του μουσείου, αλλά και γενικότερα των ερευνών και των μελετών του χώρου και των ευρημάτων που φυλάσσονται εκεί. Την τελευταία 15ετία είμαι ο μόνος διδάκτωρ με την ειδικότητα του παλαιοανθρωπολόγου στην Αρχαιολογική Υπηρεσία.

Στην αρνητική της εισήγηση πολλάκις η ΕΠΣΒΕ επικαλείται το γεγονός ότι έχει έρθει στο παρελθόν σε αντιπαράθεση με την ΑΕΕ. Αυτό όμως κατά τη γνώμη μου είναι άσχετο υπηρεσιακά αφού η 1121/ 5-5-2011 αίτησή μου περισσότερο στηρίζεται, πέρα από την ιδιότητα του στελέχους του ΥΠΠΟΤ, στην προαναφερόμενη πολυετή μου πείρα, έχοντας συγγράψει επί του θέματος 43 εργασίες και 2 διδακτορικές διατριβές. Βασίζεται εξάλλου και στην ιδιότητα του ερευνητή που είναι γνωστός στη διεθνή επιστημονική κοινότητα, όπως π.χ. από το λεξικό Who is who, αλλά και πρόσφατα 1-6-2012 εκείνο του American Biographical Institute με τη βράβευση του man of the year 2012. Επίσης, σε μια δυσμενέστατη για τη χώρα μας συγκυρία έχω εκλεγεί για τη διετία 2010-2012 μέλος του 9μελούς Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ανθρωπολογικής Ένωσης και επανεκλεγεί σύμφωνα με σημερινό e-mail για τα έτη 2012-2014. Ο μόνος λόγος που επικαλούμαι παράλληλα την ιδιότητα του μέλους της ΑΕΕ είναι επειδή αυτή πιο πολύ κατοχυρώνει νομικά τα όποια απαραβίαστα πνευματικά δικαιώματα απορρέουν αναφορικά με τα ανασκαφέντα από τον Άρη Πουλιανό, αλλά και εμένα, ευρήματα του σπηλαίου Πετραλώνων. Εν ολίγοις ήλπιζα να μη χρειαστεί η υποβολή του παρόντος υπομνήματος, το οποίο καταθέτω μόνο από ανάγκη, ώστε να καταστεί δυνατή η ολόπλευρη εξέταση της υπόθεσης, παράλληλα με τις λιγότερο γνωστές πτυχές της.

Εξαρχής επίσης θεωρώ σκόπιμο να επισημάνω το γεγονός ότι στους συνάδελφους μου εν ΕΠΣΝΕ, μόνιμους γεωλόγους Δρες Ευάγγελο Καμπούρογλου και Βασίλη Γιαννόπουλο είχα ζητήσει περίπου προ 10ετίας, πολύ πριν την πιο πρόσφατη (4-4-2011) απομάκρυνση της ΑΕΕ από το σπήλαιο Πετραλώνων, την επιστημονική τους συμβολή, καθότι είχαν ήδη ασχοληθεί 20-25 χρόνια υπηρεσιακά και επιστημονικά με το χώρο. Τότε εκείνοι, με την ευαισθησία που τους διακρίνει, ενώ μπορούσαν, εύσχημα αρνήθηκαν να συμμετάσχουν, λέγοντας ότι εφόσον υπάρχουν νομικά προβλήματα με την ΑΕΕ, δεν θα ήθελαν ως δημόσιοι υπάλληλοι να εμπλακούν, παρά μόνο όταν ξεκαθαρίσει το ζήτημα. Μετά την προ ~1,5 έτους εγκατάσταση της ΕΠΣΒΕ στα Πετράλωνα, αναζωπυρώθηκε το ενδιαφέρον τους για συμμετοχή στις μελλοντικές μελέτες. Έτσι και με τη σύμφωνη γνώμη τους διαβιβάστηκε δια της  ΕΠΣΝΕ η 1121/ 5-5-2011 αίτηση, γεγονός που θα μπορούσε να εκληφθεί ταυτόχρονα και ως ένδειξη γενικότερης αποδοχής των γεγονότων και αλλαγής σελίδας στο όλο θέμα.

Τμήμα Α΄- Η γνωριμία μου με τον προϊστάμενο της ΕΠΣΒΕ και περιπτώσεις μεθόδευσης ανάλογων με το θέμα ζητημάτων εις βάρος του Δημοσίου.

Αν και τα αναφερόμενα ζητήματα σε αυτό το κεφάλαιο μπορεί να θεωρηθούν άσχετα με την εν θέματι αίτηση, είναι όμως διαφωτιστικά για την κατανόηση όσον αφορά την αντιμετώπισή μου εκ μέρους του κ. Ανδρέα Ντάρλα, τον οποίο γνωρίζω από τα τέλη της 10ετίας του ’70 όταν ήταν ακόμα φοιτητής. Εκείνη την εποχή έκλινε προς τη θρησκειολογία, αλλά ύστερα από προτροπές και ιδιαίτερα φροντιστηριακά μαθήματα του Δρα Άρη Πουλιανού, ακολούθησε τον κλάδο της Παλαιολιθικής. Έτσι, στις 24-1-1979 έκανε αίτηση να γίνει μέλος της ΑΕΕ. Το 1982 παρουσίασε ανακοίνωση στο Ανθρωπολογικό Μουσείο Πετραλώνων κατά τις εργασίες του 3ου Πανευρωπαϊκού Συνεδρίου Ανθρωπολογίας, του οποίου Πρόεδρος είχε εκλεγεί ο Δρ Άρης Πουλιανός. Κατά τη διάρκεια αυτού του Συνεδρίου ο Δρ Άρης Πουλιανός συνέστησε τον κ. Ντάρλα στον καθηγητή τότε και νυν ακαδημαϊκό κ. Hunry de Lumley. Ακολούθησε, ως είθισται, συστατική επιστολή της ΑΕΕ και κατ’ αυτό τον τρόπο ο Γάλλος επιστήμονας ανέλαβε τον κ. Ντάρλα να ξεκινήσει κοντά του το μεταπτυχιακό του.

Τον Ιούνιο του 1986 προσλήφθηκα στην ενιαία τότε ΕΠΣ. Ύστερα από μερικούς μήνες (αφού προηγήθηκε παρέμβαση προς την εκλιπούσα Ευαγγελία Πρωτονοταρίου-Δεϊλακη εκ μέρους του Δρα Άρη Ν. Πουλιανού υπέρ του πρώην μαθητή του), στο δυναμικό της Υπηρεσίας εντάχθηκε και ο κ. Ντάρλας. Μέλος επίσης της ΑΕΕ πριν από 33 χρόνια είχε γίνει και ο ερασιτέχνης στη σπηλαιολογία και προϊστορία κ. Ανδρέας Ανδρέικος, ο οποίος είχε εντοπίσει 10δες παράκτιες προϊστορικές θέσεις στη Λακωνία. Την εποχή εκείνη από τον Πρόεδρο της ΑΕΕ Άρη Πουλιανό οργανώθηκαν αποστολές εξερεύνησης των σπηλαίων της Μάνης με τις υποδείξεις των θέσεων από τον κ. Ανδρέικο και τη συμμετοχή πολλών μελών της ΑΕΕ. Σε μια από αυτές τις αποστολές συμμετείχε και ο κ. Ντάρλας, ο οποίος αργότερα τη 10ετία του ’90 ως αρχαιολόγος της ΕΠΣ προώθησε την ανασκαφική έρευνα του σπηλαίου στα Καλαμάκια Μάνης. Εκεί δεν άργησε να έρθει σε προστριβή με τον κ. Ανδρέικο, ο οποίος με τη σειρά του στράφηκε εναντίον του κ. Ντάλρα και δικαστικά (για παράνομες ερευνητικές δραστηριότητες) ζητώντας και τη συνδρομή της ΑΕΕ. Η Εταιρεία όμως δεν αναμίχθηκε στη διαμάχη των παραπάνω δύο μελών της, καθώς κατά την κρίση της οι όποιες αιτιάσεις δεν ήταν επαρκώς τεκμηριωμένες. Αξίζει να σημειωθεί ότι στα μέσα της 10ετίας του ’90 ο κ. Ντάρλας παρουσίασε τα ανασκαφικά του ευρήματα στην αίθουσα διαλέξεων του Γαλλικού Ινστιτούτου, όπου παρευρίσκονταν οι κ. Lumley και Ανδρέικος. Κάποια στιγμή ο κ. Ντάρλας ανέφερε ότι ανακάλυψε το σπήλαιο Καλαμακίων και αμέσως ο κ. Ανδρέικος πετάχτηκε επάνω φωνάζοντας ότι ο κ. Ντάρλας ψεύδεται διότι ο εκείνος είχε πρωτοεντοπίσει το σπήλαιο (εκτός δηλ. από εκείνο του Απηδήματος με τα δύο ανθρώπινα κρανία).

Σχετικά υπάρχει δική μου αναφορά προς την ΕΠΣ με την επισήμανση ότι μπορεί να είναι ο κ. Ντάρλας ο αρχαιολόγος που του ανατέθηκε η έρευνα, όμως ανάγκη είναι να αναγνωρίζεται η προσφορά έστω ενός ερασιτέχνη, χάρη στον οποίο (και την ΑΕΕ) είχε αναλάβει το πιο σημαντικό μέχρι στιγμής ερευνητικό του έργο στην Ελλάδα.

Αφότου όμως ανέλαβε την ΕΠΣΒΕ άρχισε να επιδεικνύει όλο και περισσότερο μια έντονα αρνητική στάση, η οποία ουδόλως συνάδει με το ρόλο του προϊσταμένου μιας κρατικής Υπηρεσίας. Ενδεικτικά, αναφέρω ορισμένες περιπτώσεις, οι οποίες θα πρέπει ενδεχομένως να διερευνηθούν ξεχωριστά.

Η πρώτη περίπτωση σχετίζεται και με μια δική σας γνωμοδότηση του 2005 αναφορικά με τα τρία ημιτελή κτίρια που βρίσκονται 50 μ. νότια του Μουσείου, τα οποία είχε αναγείρει το 1979-1982 η ΑΕΕ δίπλα στο σπήλαιο Πετραλώνων. Η αρχαιολόγος που είχε αναλάβει το 2003/4 την ίδρυση και την οργάνωση της ΕΠΣΒΕ ήταν η κ. Έφη Πουλάκη-Παντερμαλή, στην οποία ο Άρης Πουλιανός είχε κάνει αίτημα να αποπερατωθούν τα κτίρια με δικά του αποκλειστικά χρήματα και σκοπό την προστασία της περιουσίας του Δημοσίου, τον καλλωπισμό του χώρου, καθώς και την αποφυγή ενδεχόμενων ατυχημάτων, κυρίως για τους μαθητές (αφού το χώρο μπορεί να επισκέπτονται ταυτόχρονα πολλά σχολεία). Πρέπει να αναφερθεί ότι χάρη στη φροντίδα του Δρα Άρη Πουλιανού και όχι του κράτους, ως όφειλε, γινόταν η όλη προσπάθεια. Παρόμοιο ενδιαφέρον για την περιουσία του Δημοσίου, ενώ θα μπορούσε να αδιαφορεί εντελώς, απαντάται μόνο σε ανθρώπους του αναστήματος του Άρη Πουλιανού, καθότι ονειρευόταν να τα δει ολοκληρωμένα και του προκαλούσε θλίψη το γεγονός ότι τα μέχρι τότε έξοδα ανέγερσης που είχε κάνει ο ίδιος, υπήρχε κίνδυνος να χαθούν, όπως και οι προ 30ετίας κόποι του.

Μαζί με το αίτημα ο Άρης Πουλιανός υπέβαλε και τα σχέδια των τριών κτιρίων, για τα οποία πλήρωσε τον ιδιώτη αρχιτέκτονα κ. Γεώργιο Δεληγκάρη. Παράλληλα η κ. Παντερμαλή ζήτησε από την ΙΣΤ ΕΠΚΑ να διαθέσει δικό της μηχανικό, ώστε από κοινού να προβούν σε αυτοψία των κτιρίων. Ο μηχανικός αυτός επιβεβαίωσε ότι οι τσιμεντένιοι σκελετοί τους εκτεθειμένοι από το 1982 στις καιρικές συνθήκες (βροχές, καλοκαιρινό ήλιο, ψύχος) κινδύνευαν να αχρηστευτούν, και η ΕΠΣΒΕ ήταν έτοιμη να προχωρήσει στην έκδοση της σχετικής άδειας. Τότε όμως η κ. Παντερμαλή πληροφορήθηκε ότι ενδεχομένως απομακρυνόταν από την Υπηρεσία που δημιούργησε εκ του μηδενός, αλλά μη θέλοντας να δεσμεύσει τον όποιο αντικαταστάτη της, είπε στην ΑΕΕ να επανέλθει ξανά αργότερα. Όταν ανέλαβε ο κ. Ντάρλας, για το αντίστοιχο αίτημα της ΑΕΕ ζήτησε να του αποσταλούν τα σχέδια του κ. Δεληγκάρη αλλαγμένα ως προς τις μεσοτοιχίες (χωρίς δηλ. αυτές), παραδεχόμενος ότι πράγματι ήταν ανάγκη να προστατευθούν τα κτίρια. Με νέα έξοδα του Δρα Άρη Πουλιανού ικανοποιήθηκε και αυτό το αίτημα.

Σε ανάλογες πάντως περιπτώσεις, όταν προϊστάμενος κρατικής Υπηρεσίας ζητά να του αποσταλούν σχέδια, έστω τροποποιημένα, θεωρείται ότι αποδέχεται τη σκοπιμότητα χορήγησης αντίστοιχης άδειας. Αντίθετα ο κ. Ντάρλας απευθύνεται σε σας εισηγούμενος αρνητικά, χωρίς να ενημερώσει ούτε τον άμεσα ενδιαφερόμενο ώστε να παραστεί, ούτε,  πιθανολογώ, εσάς για την όλη κατάσταση. Όταν βγήκε η σχετική αρνητική απόφαση, ο υπερήλικας πλέον Άρης Πουλιανός δεν έκρυψε τη δυσαρέσκειά του για τη μεθόδευση της υπόθεσης και ενώ του είχα ζητήσει να επανέλθει ενώπιόν σας, εκείνος προτίμησε να προχωρήσει ώστε να περισωθούν τα κτίρια. Τότε ο κ. Ντάρλας υπέβαλε εναντίον του μήνυση για παράβαση του Αρχαιολογικού Νόμου, αλλά και εναντίον εμού παρά το γεγονός ότι τότε βρισκόμουν εν Αθήναις στην ΕΠΣΝΕ. Μάλιστα στη μηνυτήρια αναφορά του ανέγραφε (ως μηχανικός, γεωλόγος ή και τα δύο…) ότι μπορεί να κινδύνευε το σπήλαιο από την τοιχοποιία… την ώρα που το έγκοιλο βρίσκεται σε κατηφορική πλαγιά αρκετές 10δες μέτρα πιο πάνω (ανατολικότερα) από τα ημιτελή κτίρια!!

Με τον τρόπο αυτό, το Δημόσιο αναίτια μπήκε σε επιπλέον έξοδα για δίκες, νέα σχέδια κτιρίων, μελέτες, καθώς κι άλλα μεταγενέστερα έξοδα για τα υλικά οικοδομών, εργάτες κλπ, τα οποία όπως προαναφέρθηκε είχε ήδη αναλάβει προσωπικά ο Δρ Άρης Πουλιανός. 

Πρόσφατα, την 16-5-2012, εκδικάστηκε για άλλη μια φορά η υπόθεση στο Δ΄ Πλημμελειοδικείο Θεσσαλονίκης. Εγώ αθωώθηκα και πάλι. Ο Δρ Άρης Πουλιανός καταδικάστηκε στη μη εφέσιμη ποινή των δύο μηνών. Κατά τη δική μου γνώμη αυτή η «επιτυχία» της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας μέλλει να είναι για αιώνες και το μελανότερό της άγος. Την ώρα της εκδίκασης άκουσα τους μηνυτές να λένε την ολοφάνερη ανακρίβεια, ότι δηλαδή δεν κινδυνεύει κανείς, ούτε επισκέπτες, ούτε μαθητές, αφού δήθεν δεν υπάρχει πρόσβαση στα κτίρια, τα οποία βρίσκονται πολύ μακριά (;) από το σπήλαιο. Ένας από τους λόγους που ζήτησα στις 27-6-2012 από τα μέλη του Συμβουλίου σας να προβείτε σε αυτοψία στο χώρο είναι και αυτός.  Δηλ. ιδίοις όμμασι να διαπιστώσετε ότι αντίθετα: η αλήθεια είναι πως τα κτίρια βρίσκονται μόλις 100 μ. από το σπήλαιο, ενώ την ίδια στιγμή υπάρχουν δύο οδοί άμεσης πρόσβασης, μια ασφαλτοστρωμένη και μια χαλικοστρωμένη, αποτελώντας συνεχή κίνδυνο για τα παιδιά (με σίδερα να εξέχουν, χάσματα χωρίς τοιχία στο κενό κλπ). Τότε μάλιστα που στο χώρο ήταν ο Άρης Πουλιανός με 12 εργαζόμενους (οι οποίοι σήμερα είναι άνεργοι….), πάλι υπήρχε πρόβλημα όταν έρχονταν στο χώρο 4 ή 5 σχολεία ταυτόχρονα, πόσο μάλλον τώρα που ο αριθμός των φυλάκων κυμαίνεται από 1 έως 3.

Η δεύτερη περίπτωση σχετίζεται με δήθεν λαθρανασκαφές εκ μέρους εμού και του Δρα Άρη Πουλιανού στο σπήλαιο Πετραλώνων. Αρχικά κατηγορηθήκαμε από τους αρχαιοφύλακες κ. Κώστα Παπαδόπουλο (αδελφό του Γ.Γ. του ΠΑΣΟΚ Χαλκιδικής) και Απόστολο Χατζαρίδη, τα έτη 1999-2005. Επειδή συνέχισαν να μας «καταγγέλλουν» και μάλιστα με απαράδεκτα προσβλητικές εκφράσεις, αναγκαστήκαμε να προσφύγουμε στη Δικαιοσύνη. Έτσι στις 23-5-2005 μας επιδικάστηκαν 4.500 ευρώ ως αποζημίωση από καθέναν εξ αυτών. Αφότου ανέλαβε ο κ. Ντάρλας, κατέθεσε μήνυση εναντίον μας στις 20-10-2006, με τις ίδιες ακριβώς κατηγορίες και τους ίδιους μάρτυρες. Στη συνέχεια αφενός βγήκε απαλλακτικό βούλευμα και αφετέρου τους ασκήθηκε αγωγή για κατ’ εξακολούθηση ψευδή καταμήνυση και μαρτυρία (την οποία επικαλείται και σε κατοπινό έγγραφό του προς εσάς).  Μετά από το απαλλακτικό βούλευμα, ο τ. Υπουργός κ. Παύλος Γερουλάνος ζήτησε από τον κ. Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου την αναπομπή της υπόθεσης στο ακροατήριο. Τελικά εκδόθηκε το νέο 1132 / 2011 απαλλακτικό βούλευμα στις 20-9-2011, αλλά παρόλα αυτά για το ίδιο ζήτημα παραπέμφθηκα την 10-11-2011 ενώπιον του Πειθαρχικού Συμβουλίου με το ΕΜΠ 1736. Σε επισυναπτόμενο μάλιστα έγγραφο ο νυν προϊστάμενος της ΕΠΣΒΕ αναφέρει ότι ανεξάρτητα από τις δικαστικές αθωωτικές αποφάσεις πρέπει να εξεταστώ οπωσδήποτε και πειθαρχικά! Πώς άραγε είναι δυνατόν ένας αρχαιολόγος να εμφανίζεται, πέραν όλων των άλλων, γνώστης νομικών ζητημάτων, υπεράνω ακόμα και δικαστών;

Αξίζει εδώ επίσης να αναφερθεί ότι κατόπιν συνεννοήσεως με την κ. Παντερμαλή ξεκίνησαν (βάσει του αρ. πρωτ. 948/19-7-2005 εγγράφου) από κοινού με την ΑΕΕ αυτοψίες και φωτογράφηση του σπηλαίου προς αποφυγή άλλων αιτιάσεων, αλλά ο κ. Ντάρλας ουδέποτε άφησε να συνεχιστεί αυτή η διαδικασία. Άραγε μήπως επειδή μόνο έτσι παρέμειναν για χρόνια να αιωρούνται οι αντίστοιχες καταγγελίες εις βάρος εμού και του πατέρα μου;

Η τρίτη περίπτωση σχετίζεται επίσης με μια άλλη δική σας γνωμοδότηση, την υπ’ αριθμ. 388 / 30-11-2009 (19ο θέμα), αναφορικά με την αδειοδότηση ανέγερσης αποθήκης 15 τ.μ. στην κ. Ε. Τσομπανέλλη, η οποία είναι η σύζυγος γνωστού από τη 10ετία του ’80, πολιτευτή της περιοχής, ο οποίος σήμερα είναι Αντιδήμαρχος του Δήμου Ν. Προποντίδας, αρμόδιος για το Δ. Δ. Τρίγλιας και Κ. Δ. Πετραλώνων. Τελικά κτίστηκε οικία περί τα 75 τ.μ., χωρίς η ΕΠΣΒΕ να σταματήσει την εκσκαφή ως όφειλε (με φύλακες που κατοικούν στο χωριό) όταν διαπιστώθηκε ότι πρόκειται για πολύ μεγαλύτερο κτίσμα από το εγκριθέν. Για το λόγο αυτό η υπόθεση έχει παραπεμφθεί ενώπιον της εισαγγελίας Θεσ/νίκης, και έχουν αρχίσει ανακρίσεις. Το προαναφερόμενο κτίσμα βρίσκεται περί τα 230 μ. από την είσοδο του σπηλαίου Πετραλώνων, εντός δηλαδή της προστατευμένης ζώνης των 500 μ. του αρχαιολογικού χώρου. Το χειρότερο όμως είναι ότι βρίσκεται σε οπτική επαφή από το σπήλαιο.

Επί μισόν αιώνα που ο Δρ Άρης Πουλιανός είχε την ευθύνη του χώρου, η κοιλάδα που βρίσκεται μπροστά στο σπήλαιο έμεινε ανέπαφη, χωρίς οιαδήποτε οικοδόμηση. Έτσι διατηρήθηκε μέχρι το 2011 και σχετικές φωτογραφίες (1-3) υπάρχουν στην  (βλ. και κατωτέρω) 827 / 28-4-2011 εισήγηση της ΕΠΣΒΕ, καθώς και στην επιδοτημένη από την Ε.Ε. εικονική περιήγηση των εξωτερικών χώρων του σπηλαίου Πετραλώνων (των 400 μ., στο petralona-cave.gr). Σε όσους εκ των κατοίκων της Κοινότητας Πετραλώνων διαθέτουν αγροτεμάχια σε αυτό το χώρο, ο Δρ Άρης Πουλιανός διεμήνυε να μην διανοηθούν να κτίσουν οτιδήποτε αλλοιώνοντας το άμεσο περιβάλλον των προϊστορικών κατοίκων της σπηλιάς. Εκείνοι από τη μεριά τους επιχειρηματολογούσαν λέγοντας ότι έτσι διαθέτουν περιουσία που μένει ανεκμετάλλευτη και εχθρεύονταν την ΑΕΕ που δεν τους επέτρεπε να δημιουργήσουν, κυρίως καταστήματα μπροστά στο σπήλαιο, μετατρέποντας τον σπουδαίο επιστημονικά αυτό χώρο σε «οίκο εμπορίου». Τώρα πλέον άνοιξε δυστυχώς ο δρόμος για μια ακόμα ανεξέλεγκτη οικοδομική δραστηριότητα στη χώρα μας. 

Η τέταρτη περίπτωση σχετίζεται με την 827 / 28-4-2011 εισήγηση της ΕΠΣΒΕ προς το Τμήμα Αρχαιολογικών Χώρων και τη Δ/νση Μουσείων σχετικά με το σπήλαιο Πετραλώνων, όπως και την επανέκθεση των ευρημάτων του Μουσείου. Της 35σέλιδης και χαρακτηρισμένης εξ. επείγουσας εισηγήσεως έλαβα δυστυχώς γνώση μόνο το 2012. Δεν γνώριζα δηλαδή ότι υπήρχαν ήδη προειλημμένες προτάσεις προς τη ΓΔΑΠΚ, οι οποίες βρισκόταν στο στάδιο της επικύρωσης στη Γραμματεία του ΚΑΣ και του Συμβουλίου Μουσείων. Αποτελεί όμως η 827 εισήγηση σημαντικό στοιχείο για το παρόν υπόμνημα, καθώς ήταν αρκούντως σημαδιακή για το τι έμελλε να επακολουθήσει. Προφανώς συντάχθηκε με μεγάλη σπουδή, πιθανόν για να προληφθούν αντιδράσεις και να μην επισημανθούν οι ελλείψεις και υπερβάσεις, των οποίων πάντως ουκ έστιν αριθμός. Περιορίζομαι στα πιο κραυγαλέα.

Ήδη από το θέμα: Κήρυξη του σπηλαίου Πετραλώνων Χαλκιδικής ως οργανωμένου αρχαιολογικού χώρου και του μουσείου Πετραλώνων ως δημόσιου μουσείου, ο αναγνώστης πληροφορείται ότι ένας κηρυγμένος από το 1983 αρχαιολογικός χώρος πρόκειται να μετατραπεί σε «οργανωμένο» και το παρακείμενο μουσείο σε δημόσιο (με βασικότερο όχημα, όπως ομολογείται εν συνεχεία, χρηματοδοτήσεις από το ΕΣΠΑ). Δηλαδή μέχρι την αποβολή της ΑΕΕ το 2011 και την ανάληψη του χώρου από την ΕΠΣΒΕ αυτός δεν ήταν οργανωμένος και το μουσείο δεν ήταν δημόσιο, παρόλο που τα επισκέπτονταν χιλιάδες άνθρωποι κάθε χρόνο; Είναι σαν η ΕΠΣΒΕ να ισχυρίζεται ότι μέχρι το 2011 ενώ ο χώρος βρισκόταν υπό την εποπτεία της, εκτελούσε πλημμελώς τα καθήκοντά της, αναμένοντας αδρότατες χρηματοδοτήσεις ώστε να τα επιτελέσει. Το γεγονός ότι «κατόρθωσε» μέσα σε 1,5 χρόνο αντί για 12 εργαζόμενους με 24ωρη φύλαξη να διαθέτει ίσα-ίσα 3-4 υπαλλήλους και μόνο για 8 ώρες, χωρίς έσοδα για το κράτος, συσσωρεύοντας χιλιάδες προβλήματα (αντιδικίες, αντιεπιστημονικότητα, κλπ), δείχνει ότι και ανέτοιμη ήταν να παραλάβει το χώρο και ανίκανη να προβλέψει τι θα αντιμετώπιζε, παρόλο που είχε σχετικά ειδοποιηθεί αρκετά νωρίτερα (π.χ. 1797/ 5-1-2011 ήτοι 2070 της ΓΔΑΠΚ ή 1801 / 1-2-2011, με 639 αρ. πρωτ. κ. Υπουργού).

Στην 1η σελίδα (μέρος Α΄ - Ιστορικό) αναγράφεται: …μέσα (στο σπήλαιο) βρέθηκε ανθρώπινο κρανίο, κατάλοιπα ανθρώπινης δραστηριότητας (λίθινα τέχνεργα και διατροφικά κατάλοιπα) καθώς και παλαιοντολογικά κατάλοιπα που χρονολογούνται από το Μέσο Πλειστόκαινο, περίπου πριν από 600.000 έως 300.000 χρόνια. Εδώ η ΕΠΣΒΕ αναφερόμενη σε λίθινα τέχνεργα και διατροφικά κατάλοιπα, «πατάει» σε δικές μου (ή άλλες) δημοσιεύσεις, τις οποίες όμως παραγνωρίζει δια της αποσιώπησης. Ποίος ο λόγος για κάτι τέτοιο; Μήπως για να μην εμφανίζεται τελικά το έργο άλλων; Η επιλογή να αναφερθεί και στο ενδεχόμενο της ηλικίας των 300.000 ετών, είναι όχι μόνο ατεκμηρίωτη, αλλά αντιεπιστημονική και αντισυναδελφική, αφού προηγούνται οι δικές μου διδακτορικές διατριβές, όπου ξεκάθαρα αποδεικνύεται εκείνη των ~700.000 ετών. Δεδομένου ότι οι εν λόγω δημοσιεύσεις μου προηγούνται κατά πολλά χρόνια και προφανέστατα δεν ανατρέπονται από εισηγήσεις συνταγμένες εντός ολίγων ημερών, πάλι διερωτώμαι πού αποσκοπεί παρόμοια τακτική αν όχι να υπονομευθούν οι δικές μου επιστημονικές εργασίες και να προβληθεί ως «αναγκαίο το έργο που επιτελεί» και μάλιστα με πλήρη πολιτική κάλυψη η ΕΠΣΒΕ;

Δεν είναι εξάλλου δουλειά ενός αρχαιολόγου να ομιλεί για παλαιοανθρωπολογικά ζητήματα, όπως π.χ. ότι:  …το ανθρώπινο κρανίο είναι το αρχαιότερο ανθρώπινο κατάλοιπο που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα στον ελλαδικό χώρο, ανήκει σε πρώιμο μεταβατικό στάδιο ανάμεσα στο Homo erectus και τον αρχαϊκό Homo sapiens (Ανατομικά Σύγχρονο Άνθρωπο).  Άσχετα αν παρόμοιες (και λανθασμένες) αναφορές μπορεί η ΕΠΣΒΕ να τις βρήκε στη βιβλιογραφία, το ζήτημα είναι ότι όφειλε να συνεννοηθεί με τον υποφαινόμενο ως τον μόνο παλαιοανθρωπολόγο της ΓΔΑΠΚ, κάτι που όμως επιμελώς απέφυγε να πράξει.

Στη 2η σελίδα (τέλος μέρος Α΄ - Ιστορικό): Στις 4-4-2011… εκτελέστηκε το Πρωτόκολλο Διοικητικής Αποβολής… θέτοντας οριστικά αίσιο τέλος σε μια υπόθεση που ταλάνισε επί δεκαετίες την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Πάντως δεν είναι ούτε αίσιο, ούτε οριστικό, όπως αναρμόδια επικαλείται η ΕΠΣΒΕ (ως δήθεν νομικό-γνωμοδοτικό όργανο).

Στη 2η σελίδα (μέρος Β΄ - Ουσία): Προς το παρόν και μέχρι να εγκριθεί η διάθεση εισιτηρίων ο χώρος λειτουργεί με ελεύθερη είσοδο, με συνέπεια την απώλεια πολύ σημαντικών εσόδων για το Δημόσιο. Όμως όταν στις 20-7-2011 έγινε ερώτηση στη Βουλή για το πόσα χρήματα έχασε το Δημόσιο, η απάντηση της ΕΠΣΒΕ ήταν: Το Ελληνικό δημόσιο δεν απώλεσε έσοδα εξαιτίας της αποβολής της ΑΕΕ από το σπήλαιο Πετραλώνων.

Αν σε αυτή την περίπτωση δεν πρόκειται για ψευδείς δηλώσεις ενώπιον της Βουλής, άραγε για τί πράγμα πρόκειται; Εδώ είναι μάλλον περιττό να αναφερθεί ότι οι σημερινές ζημιές του Δημοσίου για τον τελευταίο μόνο 1,5 χρόνο ξεπερνούν συνολικά το 1 εκ. ευρώ.

Στο τέλος της 2ης σελίδας (μέρος Β΄ - Ουσία): Παρόλα αυτά και δεδομένου ότι κρίνεται αναγκαίο να συνεχιστεί αδιάκοπα η λειτουργία του σπηλαίου και του μουσείου, προς το παρόν επείγει η εκτέλεση των άκρως απαραίτητων επεμβάσεων, κυρίως στο μουσείο και λιγότερο στο σπήλαιο, προκειμένου να διορθωθεί πρωτίστως η μη επιστημονική παρουσίαση ορισμένων εκθεμάτων (λανθασμένες ταυτίσεις κτλ), ενώ για το μέλλον απαιτούνται ευρείας κλίμακας εργασίες ανακαίνισης. Τότε γιατί την άνοιξη του 2012 έκλεισε το μουσείο;

Μήπως για να μην βλέπει κανείς τις ασχήμιες στις οποίες προέβη (όπως π.χ. την επικάλυψη με μουσαμά των ζωγραφικών πινάκων του μεγαλύτερου εκλιπόντος Έλληνα λαϊκού ζωγράφου Χρ. Καγκαρά); Για τον ίδιο λόγο άραγε λίγο πριν κλείσει το μουσείο μού είχε απαγορευτεί οποιαδήποτε  φωτογράφηση στον προθάλαμο και την αίθουσα εκθεμάτων, όπως επίσης και η απλή αντιγραφή σε μια κόλλα χαρτί των πινακίδων των ευρημάτων; Εξάλλου που στηρίχθηκε και ομιλεί για λανθασμένες ταυτίσεις κτλ;

Στην 3η σελίδα (μέρος Β΄ - Σπήλαιο): Το σπήλαιο… σχηματίστηκε πριν από 2 και πλέον εκατομμύρια χρόνια. Όμως στις 20-4-2012 (πάλι σε εισήγηση προς τη ΓΔΑΠΚ και τη Δ/νση Μουσείων) με υπογραφή του κ. Ντάρλα αναφέρεται ότι είναι σχηματισμένο πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια…». Μέσα σε ένα χρόνο αναπροσαρμόστηκε η αντίστοιχη ηλικία κατά το ήμισυ, δίχως καμμία ερμηνεία (ελέω κάποιας «αλάνθαστης» προσέγγισης;). Όμως σύμφωνα με τον Τμηματάρχη της ΕΠΣΝΕ Δρα Ευάγγελο Καμπούρογλου, αμφότερες οι εκτιμήσεις είναι εσφαλμένες. Οπότε αντί να παριστάνει ξανά τον ειδικό σε επιστήμη που δεν κατέχει, θα μπορούσε να ρωτήσει κάποιο γεωλόγο και δη έναν από αυτούς που έντεχνα προσπαθεί να αποκλείσει (όπως τους κ. Καμπούρογλου και Γιαννόπουλο).

Στην 3η σελίδα (μέρος Β΄ - Σπήλαιο): Στις αίθουσες του σπηλαίου έχουν δοθεί ονόματα τα περισσότερα από τα οποία είναι άστοχα και κρίνονται ακατάλληλα (π.χ. αίθουσα Debetz, αίθουσα Diana Fossey, αίθουσα Α. Πουλιανού, γωνιά Β. Τσιτσάνη κ.ά.). Όταν μελλοντικά ιστορικοί της επιστήμης αντιληφθούν ότι ένας αρχαιολόγος έχει γνώμη για τα πάντα, και ειδικότερα όσα είπε ή έκανε ο Άρης Πουλιανός τί μπορούν άραγε να υποθέσουν;

Στην 3η σελίδα (μέρος Β΄ - Σπήλαιο): Πινακίδες πληροφόρησης σε διάφορα σημεία υποδεικνύουν τις ανασκαφικές τομές καθώς και τις θέσεις αμφίβολων «ευρημάτων», όπως, για παράδειγμα, «ίχνη φωτιάς» (εικ.13), «τμήμα κρανίου νεαρού ατόμου» κλπ. Να υποθέσουμε ότι σε 3 περίπου εβδομάδες κατόρθωσε η ΕΠΣΒΕ χωρίς μελέτες να καταλήξει σε παρόμοια «επιστημονικά» συμπεράσματα ή ότι ήταν τόσο το μένος και η εμπάθεια που συμπαρέσυραν στο διάβα τους τα πάντα;

Για τα παραπάνω προτείνονται τα ακόλουθα:

- Να παραμείνουν οι προθήκες (όλες ή μερικές) στη σήραγγα, αφού απομακρυνθούν τα κακής ποιότητας εκμαγεία καθώς και τα μη αρχαιολογικά αντικείμενα (π.χ. πέτρες) που παρουσιάζονται ως δημιουργήματα του ανθρώπου.

Σχετικά υπάρχει αναπάντητο έγγραφο, όπου αμφισβητείται και η επιστημονική επάρκεια των στελεχών της ΕΠΣΒΕ, καθώς ουδέποτε ούτε ο Άρης Πουλιανός ούτε εγώ μιλήσαμε για πέτρες ως δημιουργήματα του ανθρώπου, οι οποίες μόνο από τη Φύση είναι δυνατόν να δημιουργηθούν…

- Να απομακρυνθούν όλες οι πινακίδες με τις ονομασίες των αιθουσών. Να παραμείνουν μόνο οι πινακίδες με τα ονόματα των ανασκαφικών τομών.

- Να απομακρυνθούν οι πινακίδες που υποδεικνύουν θέσεις ευρημάτων, εκτός από εκείνη στη θέση εύρεσης του κρανίου.

Για τα ανωτέρω που ομόφωνα γνωμοδότησαν και διάφορα συμβούλια, ποίος άραγε να ερωτηθεί και για το γιατί; Ή μήπως πάλι κατ’ αυτό τον τρόπο δικαιολογείται ότι η όποια αμοιβή δεν αποτελεί και αργομισθία; 

- Να απομακρυνθούν τα σκαπτικά εργαλεία (φτυάρια, αξίνες κλπ),  που έχουν αποτεθεί σε διάφορα σημεία της διαδρομής (τα οποία περισσότερο μπορεί να προκαλέσουν φόβο στους επισκέπτες παρά να είναι χρήσιμα), προκειμένου - υποτίθεται - να χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση αποκλεισμού μέσα στο σπήλαιο (εικ. 14).

Αυτό είναι τελείως ανακριβές, αφού σε περίπτωση φραγής υπόγειων αιθουσών (π.χ. λόγω σεισμού) θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμα τόσο από υλικής, όσο και ψυχολογικής απόψεως για τους επισκέπτες, όση ώρα μαζί με τους συνοδούς τους προσπαθούν να διανοίξουν κάποια δίοδο.

- Να απομακρυνθεί η υποθετική αναπαράσταση της στάσης του νεκρού αρχανθρώπου.
Άραγε προς τί;

- Στην είσοδο του σπηλαίου θα αναρτηθεί σύντομο κατατοπιστικό κείμενο.

Σε αυτό που τελικά αναρτήθηκε επαναλαμβάνονται οι παλαιοανθρωπολογικά ατεκμηρίωτες απόψεις του κ. Ντάρλα περί ενδεχόμενης ηλικίας των 300.000 ετών κλπ. Άραγε νομίζει ότι ο Νόμος του δίνει το δικαίωμα να υποστηρίζει οτιδήποτε εντελώς ατεκμηρίωτα; Τόσο δύσκολο ήταν να ερωτώνταν όσοι επί μισό αιώνα μόχθησαν σε αυτό το χώρο;

Στην 4η σελίδα (μέρος Β΄ - Μουσείο): Το μουσείο… στεγάζεται σε μεγάλο μονώροφο κτήριο με υπόγειο. Λόγω της κλίσης της επιφάνειας του εδάφους, στην κύρια όψη του το κτήριο εμφανίζεται σαν διώροφο. Το βόρειο ήμισυ του ισογείου καταλαμβάνει ο εκθεσιακός χώρος… ενώ το αντίστοιχο τμήμα του υπογείου καταλαμβάνουν οι αποθήκες και τα εργαστήρια (σχεδ. 3-4). Το υπόλοιπο τμήμα του ισογείου (όχι πια υπογείου) καταλαμβάνει η υποτυπώδης «βιβλιοθήκη» και το λεβητοστάσιο.

Τελικά η ΕΠΣΒΕ εμφανίζεται να μη γνωρίζει ούτε καν τί κτίριο παρέλαβε, μονώροφο με υπόγειο ή κάτι σαν διώροφο με ισόγειο; Αν ρωτούσαν και κάποιον αρχιτέκτονα, σίγουρα θα είχαν αποφευχθεί τέτοια νοηματικά σκαμπανεβάσματα. Προφανώς δεν μπορεί τη μια να παρουσιάζεται ο κάτω όροφος (το ισόγειο) με τα εργαστήρια ως υπόγειο (: δήθεν κάτω από τη γη), ενώ την άλλη το υπόλοιπο τμήμα του να ονομάζεται (αυτή τη φορά σωστά) ισόγειο με τη βιβλιοθήκη και το λεβητοστάσιο. 

Στην 4η σελίδα (μέρος Β΄ - Μουσείο): Η είσοδος προς την έκθεση γίνεται από το μέσον του κτηρίου, όπου διαμορφώνεται ευρύχωρος προθάλαμος. Δίπλα από την πόρτα που οδηγεί στην έκθεση υπάρχουν δύο τοιχογραφίες που παρουσιάζουν την εξέλιξη της ζωής κατά τον Αριστοτέλη (εικ. 18) και την εξέλιξη του Ανθρώπου κατά τον Α. Πουλιανό (εικ. 19), η οποία, όμως, απέχει πολύ από τα διεθνώς αποδεκτά πορίσματα της επιστημονικής έρευνας. Οι τοιχογραφίες αυτές προτείνεται να καλυφτούν από ύφασμα που θα στερεώνεται πάνω σε ελαφρύ ξύλινο πλαίσιο.

Πώς άραγε μπορεί ένας αρχαιολόγος να κρίνει τί προτείνει ένας ανθρωπολόγος για την εξέλιξη του Ανθρώπου; Από την άλλη, ο Αριστοτέλης τι του έφταιγε;

Στην 4η σελίδα (μέρος Β΄ - Μουσείο): Στο κέντρο της αίθουσας υπάρχει σε φυσικό μέγεθος αντίγραφο του θαλάμου όπου πιθανολογείται ότι βρέθηκε το κρανίο («Μαυσωλείο») καθώς και αναπαράσταση της πιθανής θέσης του κρανίου και του υποθετικού μετακρανιακού σκελετού (εικ. 21-22), δεδομένου ότι ο Α. Πουλιανός υποστηρίζει πως είχε σωθεί όλος ο σκελετός, αλλά καταστράφηκε από τους πρώτους ανασκαφείς (παντελώς ατεκμηρίωτη άποψη). Στο δάπεδο εκτίθεται αναπαράσταση της υποθετικής στάσης του νεκρού αρχανθρώπου (εικ. 23). Σε προεξοχές του «βράχου», στην πίσω όψη της κατασκευής, έχουν τοποθετηθεί δύο βαλσαμωμένα ζώα (ασβός και σκαντζόχοιρος, εικ. 24).

Στην ανατολική άκρη του βόρειου τοίχου, σε όλο το ύψος του, έχει τοποθετηθεί κατακόρυφη αναπαράσταση (υπό κλίμακα) της στρωματογραφίας των επιχώσεων του σπηλαίου, στην οποία ορίζονται κλιματικές φάσεις του Πλειστοκαίνου ονοματισμένες από τον ανασκαφέα Α. Πουλιανό (εικ. 25). Η υποδιαίρεση και οι ονομασίες των φάσεων ουδεμία σχέση έχουν με τα διεθνώς αποδεκτά πορίσματα και ορολογία της επιστημονικής έρευνας.

Κατά μήκος όλων των τοίχων υπάρχει μεγάλος αριθμός μικρών προθηκών (με ψηλές βάσεις που στέκονται στο δάπεδο) με τα ευρήματα (εικ. 26-27). Πολύ μεγάλος είναι ο αριθμός εκθεμάτων άσχετων με το σπήλαιο καθώς και αντικειμένων (είτε από το σπήλαιο και τον περιβάλλοντα χώρο είτε από άλλες περιοχές) που δεν αποτελούν αρχαία κατάλοιπα αλλά φυσικά αντικείμενα (πέτρες κτλ), συνθέτοντας έτσι μια συνολική εικόνα του μουσείου εντελώς αντιεπιστημονική. Άκρως ενδεικτικά αναφέρονται τα ακόλουθα:

- Πολλά εκθέματα, προερχόμενα από το σπήλαιο, που παρουσιάζονται ως λίθινα εργαλεία είναι απλές πέτρες, ενώ πολλές ταυτίσεις εκθεμάτων είναι μη επιστημονικές και στερούνται της σοβαρότητας που αρμόζει σε ένα μουσείο (π.χ. «απολιθωμένες τρίχες», «κρούστα» σταλαγμίτη παρουσιάζεται ως κρανιακό οστό, οστά χωνεμένα και αποβεβλημένα από ύαινες ως οστέινα εργαλεία, γκρίζο ίζημα ως τα αρχαιότερα ίχνη φωτιάς στον πλανήτη μας, ηλικίας 1.000.000 ετών κ.ά.) (εικ. 29-31).

- Εκτός από τα ευρήματα του σπηλαίου εκτίθεται η «Ιδιωτική Συλλογή Πουλιανών» (σύμφωνα με επιγραφή που υπάρχει πάνω από τις προθήκες), η οποία περιλαμβάνει αντικείμενα από διάφορα μέρη της Ελλάδος… Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται, ομοίως, και αρκετές φυσικές πέτρες, ή αντικείμενα δίχως κανένα αρχαιολογικό χαρακτήρα (εικ. 32-33).

- Σε μία προθήκη εκτίθεται εκμαγείο του λεγόμενου «πρωτόγλυπτου» (εικ.34), ενός φυσικού σχηματισμού που παρουσιάζεται ως το αρχαιότερο γλυπτό στον κόσμο.

- Αρκετές προθήκες περιλαμβάνουν εργαλεία από οψιανό, προερχόμενα από διάφορες αρχαιολογικές θέσεις ανά την Ελλάδα (εικ. 35)

- Εκτίθενται ακόμη και τμήματα απολιθωμένων δένδρων, καθώς και 2 δοκάνια (εικ. 36-37).

- Στο ανώτερο μέρος των τοίχων υπάρχει, εν είδει ζωφόρου, σειρά από τοιχογραφίες λαϊκού ζωγράφου που «διηγούνται» την εξέλιξη της ζωής καθώς και σκηνές από την καθημερινή ζωή των ενοίκων του σπηλαίου (εικ.26-28), οι οποίες όμως δεν αντέχουν σε επιστημονική κριτική.

Ατεκμηρίωτες και αντιεπιστημονικά διατυπωμένες απόψεις της ΕΠΣΒΕ αφού ουδεμία μελέτη έχει προηγηθεί για όλα τα ανωτέρω. Επιδεικτικά αγνοείται ακόμα και η επιστημονική μελέτη μου που αποδεικνύει περίτρανα το χώρο που βρέθηκε ο Αρχάνθρωπος των Πετραλώνων (σχετικά υπάρχει η πρόσφατη δημοσίευσή μου στον 22ο τόμο του ΑΕΜΘ, σελ. 387-398, αλλά και ολόκληρη η αντίστοιχη ομιλία μου στο διαδίκτυο). Εκείνο που γνωρίζω είναι ότι μόνο επιστημονικές μελέτες μπορούν να αντιπαραβάλλονται σε επιστημονικές έρευνες και όχι βέβαια νομιμοφανείς μεν, πανάσχετες δε επισημάνσεις σε εισηγήσεις, τις οποίες απλώς επικυρώνουν «διεπιστημονικά (;) συμβούλια». Εξάλλου εάν η ΕΠΣΒΕ ήθελε να συμβάλλει στο εν λόγω ζήτημα υπάρχουν περιθώρια, για τα οποία όμως απαραίτητη είναι πρωταρχικά η ευρύτητα απόψεων και όχι η ταμπουρωμένη στενότητα. Όσον αφορά εκείνη την φράση της ΕΠΣΒΕ περί παντελώς ατεκμηρίωτης άποψης του Πουλιανού, θα ήταν πιθανόν πιο διαφωτιστικό να σημειώνεται σε ποια στοιχεία στηρίζεται σχετικά ο κ. Ντάρλας και οι συν αυτώ (και όχι να διατυπώνεται έτσι απλά, αβάσιμα και αβασάνιστα κι εντελώς δυσφημιστικά). Πιθανόν κάποιοι προσπαθούν να εμφανίζονται ως σπουδαίοι επιστήμονες… Το μόνο όμως που κατορθώνουν με παρόμοιες ενέργειες είναι να εκτίθενται αρνητικά και ανεπανόρθωτα.

Στην 5η σελίδα (μέρος Β΄ - Μουσείο): Για όλα τα παραπάνω προτείνεται:

- Από την αναπαράσταση του «Μαυσωλείου» να απομακρυνθούν τα εκμαγεία των οστών του μετακρανιακού σκελετού και να παραμείνει μόνο το ομοίωμα του κρανίου. Να τοποθετηθεί πινακίδα που θα αναφέρει ότι πρόκειται για την πιθανή θέση εύρεσης του κρανίου. Να απομακρυνθούν επίσης τα βαλσαμωμένα ζώα.  ΓΙΑΤΙ;

- Να παραμείνει η αναπαράσταση της στρωματογραφίας αφού απαλειφθούν οι «κλιματικές φάσεις» (επικάλυψη με αδιαφανές αυτοκόλλητο πλαστικό). Από τις προθήκες να παραμείνουν μόνο εκείνες που περιέχουν εκθέματα από τις ανασκαφές του σπηλαίου, αφού τοποθετηθούν νέες ετικέτες με τους σωστούς προσδιορισμούς των εκθεμάτων. ΓΙΑΤΙ, ΜΕ ΤΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ;

- Να απομακρυνθούν τα λίθινα αντικείμενα που προέρχονται μεν από την ανασκαφή αλλά δεν είναι κατεργασμένα από τον άνθρωπο (παρουσιάζονται ανακριβώς ως εργαλεία). ;;;

- Να απομακρυνθούν όλες οι προθήκες με εκθέματα που δεν προέρχονται από το σπήλαιο («Συλλογή Πουλιανών», νεολιθικά κλπ). ΓΙΑΤΙ ΚΑΙ ΜΕ ΤΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ;

- Να καλυφτούν οι τοιχογραφίες. ΓΙΑΤΙ;

- Από την πρόσοψη του κτηρίου να αφαιρεθεί η μεγάλη μεταλλική επιγραφή «ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΕΕ».

Είναι άραγε τώρα καλύτερα που επί 1,5 χρόνο δεν αναγράφεται τίποτα; Δεν θα ήταν αντίθετα προτιμότερο, μέχρι να βρεθεί άλλη λύση, να βλέπουν οι επισκέπτες τί είναι αυτό το κτίριο, αφαιρώντας έστω μόνο το «ΑΕΕ»;

Στην 5η σελίδα (μέρος Β΄ - Υπαίθριος χώρος): Στο χώρο που εκτείνεται ανάμεσα στην είσοδο του σπηλαίου και το Μουσείο έχουν τοποθετηθεί ομοιώματα ζώων (εικ. 38-39). Ορισμένα από αυτά (ύαινες και ρινόκεροι, πολύ αδρά δοσμένα) σχετίζονται με το σπήλαιο, αφού απολιθώματά τους βρέθηκαν στο εσωτερικό του, ενώ το μεγάλων διαστάσεων ομοίωμα μιας καμηλοπάρδαλης (εικ. 40) ουδεμία σχέση έχει με το χώρο. ΓΙΑΤΙ;

- Προτείνεται η απομάκρυνση της καμηλοπάρδαλης, ενώ εξεταστέο είναι αν θα πρέπει να απομακρυνθούν τα υπόλοιπα (επισημαίνεται ωστόσο ότι δεν προκαλούν άσχημη εντύπωση). ΓΙΑΤΙ;

- Το πρανές μπροστά από την είσοδο του σπηλαίου και πάνω από το χώρο στάθμευσης έχει διαμορφωθεί σε ένα αμφιθεατρικό χώρο στον οποίο έχουν διαμορφωθεί αδρά λίγες κερκίδες. Έχει ονομαστεί Θέατρο Δάφνη (προς τιμήν της συζύγου του Αρ. Πουλιανού).

- Σε ένα άλλο βράχο, στη μέση του οποίου έχει τοποθετηθεί βρύση, είναι χαραγμένη η επιγραφή «ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΟ ΑΡΧΑΝΘΡΩΠΟ ΤΩΝ ΠΕΤΡΑΛΩΝΩΝ Η ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ. 2004 Ή 319Η ΟΛΥΜΠΙΑΣ» (εικ.42).

- Προτείνεται να αφαιρεθούν οι εν λόγω επιγραφές. ΓΙΑΤΙ; Ο προϊστάμενος της ΕΠΣΒΕ

Για να μη θυμίζει τίποτε τον Άρη Πουλιανό, αφενός αφαιρέθηκε ο θεμέλιος λίθος του μουσείου κι αφετέρου μια μαρμάρινη πινακίδα στην είσοδο του σπηλαίου όπου αναφερόταν ο εκλιπών Φίλιππος Χατζαρίδης ως ο κάτοικος των Πετραλώνων που εντόπισε το σπήλαιο. Τελικά, για την πρώτη πινακίδα προτάθηκε εκ μέρους της ΕΠΣΒΕ η δικαιολογία ότι μάλλον (;) κάποιο φορτηγό την ξήλωσε (ενώ σύμφωνα με πληροφορίες του Άρη Πουλιανού ήταν ο προαναφερθείς αρχαιοφύλακας Κ. Παπαδόπουλος που την απομάκρυνε με σφυρί και καλέμι). Η δεύτερη πινακίδα επανήλθε στη θέση της, ύστερα από την κατακραυγή που ξεσήκωσαν κάτοικοι του χωριού. Ιδού μια χειροπιαστή απόδειξη της παλινωδίας, των αδικαιολόγητων εξόδων, αλλά και του μένους που διακατέχει στελέχη ή/και βοηθητικό προσωπικό της ΕΠΣΒΕ.

Μέρος Β΄ - Το πολιτικό υπόβαθρο

Κατά τη γνώμη μου, τίποτα από όσα περιγράφονται στο παρόν υπόμνημα δεν θα είχαν λάβει χώρα, δίχως την ύπαρξη του πανθομολογούμενα σάπιου πολιτικού υπόβαθρου που τις τελευταίες 10ετίες ταλανίζει την Ελλάδα. Καθώς αντίστοιχες ενέργειες χαρακτηρίζουν τις πολιτικές ηγεσίες τουλάχιστον του Υπουργείου Πολιτισμού, θεωρώ ότι αρκεί να παρατεθούν απομαγνητοφωνημένες «δηλώσεις» του κ. Ευάγγελου Βενιζέλου (οι οποίες υπάρχουν και στο  http://www.youtube.com/watch?v=2CgLZTWys8g&feature=plcp, μετά σχολίων της ΑΕΕ):

- Ευάγγ. Βενιζέλος - Σε κανένα άλλο θέμα πλην του μουσείου της Ακροπόλεως και του σπηλαίου των Πετραλώνων δεν υπάρχει τέτοια έμμονη της δικαστικής εξουσίας, ώστε να χάνει συστηματικά το ελληνικό Δημόσιο και να κερδίζουν συστηματικά οι ιδιώτες.
= Σχόλιο της ΑΕΕ: Εμμονή των Δικαστών; Ιδιώτης ο Άρης Πουλιανός; Αίσχος κ. Υπουργέ!
- Ευάγγ. Βενιζέλος - Σε ένα κράτος όπως η Ελλάδα τον τελευταίο λόγο δεν τον έχει ούτε η βουλή, ούτε η κυβέρνηση, αλλά ένας δικαστής… Άρα υπάρχουν πτυχές της κρατικής εξουσίας που δεν είναι δημοκρατικά ελεγχόμενες…
= Σχόλιο της ΑΕΕ: - Δηλαδή όταν διόριζε ως Υπουργός Δικαιοσύνης τους Προέδρους του Αρείου Πάγου και του ΣτΕ, εκείνοι δεν ήταν δημοκρατικά ελεγχόμενοι;
- Ευάγγ. Βενιζέλος - Την προσπάθεια αυτή (κατά της ΑΕΕ) μετά από σωρεία αρνητικών δικαστικών αποφάσεων που ολοκληρώθηκαν το 1997 την ανέλαβα εγώ, ψηφίζοντας νόμους ομόφωνα από τη βουλή, το 1997 και το 2001, χωρίς όμως αποτέλεσμα γιατί η σύμβαση (του 1981) έχει θωρακίσει τον κ. Πουλιανό με επιχειρήματα που κατά τη γνώμη μου κατά τρόπο αδικαιολόγητο επιστημονικά χρησιμοποιούν αυτές οι δικαστικές αποφάσεις, κατ’ εξοχήν οι  δικαστικές αποφάσεις του Ε΄ τμήματος του ΣτΕ, υπό την προεδρία άλλοτε του κ. Μ. Δεκλερή κι άλλοτε της κ. Ι. Μαρρή, οι οποίες ουσιαστικά δικαιώνουν πάντα τις απόψεις του κ. Πουλιανού.
= Σχόλιο της ΑΕΕ: - Αντιεπιστημονικές οι αποφάσεις Δικαστών διεθνούς κύρους; (Σημ. o Πρόεδρος του Ε΄ τμήματος του ΣτΕ  κ. Δεκλερής ήταν ο μόνος που συμμετείχε ως αντιπρόσωπος της Ελλάδας στη διάσκεψη του Ρίο ντι Τζανέιρο για το περιβάλλον και η νομολογία του Ε΄ Τμήματος του ΣτΕ χρησιμοποιείται σαν νομικό προηγούμενο από δικαστήρια του εξωτερικού).
- Ευάγγ. Βενιζέλος - Και να στείλει όλες τις αρμόδιες Υπηρεσίες (σημ: επικαλείται 7 Υπουργεία) να ασκήσουν ασφυκτικό έλεγχο στη λειτουργία του σπηλαίου από τον κ. Πουλιανό.  
= Σχόλιο της ΑΕΕ: - Άραγε αυτό δεν αποτελεί δείγμα μεσαιωνικών και «ολοκληρωτικών» αντιλήψεων;
- Ευάγγ. Βενιζέλος - Όπως φυσικά και το ΥΠ.ΠΟ. αρνείται την παροχή άδειας για τη συνέχιση του ερευνητικού ανασκαφικού παλαιοανθρωπολογικού έργου…
= Σχόλιο της ΑΕΕ: - Παράνομα σύμφωνα με αποφάσεις άλλων Δικαστών του ΣτΕ…
- Ευάγγ. Βενιζέλος - Κι εφόσον τώρα έχουμε και Εφορεία εδώ και πρόθυμο ερευνητικό δυναμικό από το Παν/μιο Θεσσαλονίκης, βλέπω και το Παν/μιο Θράκης που μπορεί να αναλάβει την άσκηση του έργου αυτού, τους οποίους να τους διαφυλάξ’ δημόσια δύναμη, να πάνε να ασκήσουν το αρχαιολογικό έργο.   
= Σχόλιο της ΑΕΕ: - Αήθης προτροπή για υφαρπαγή (παράνομα και αντισυνταγματικά) του 45ετούς πνευματικού έργου της Α.Ε.Ε.
- Ευάγγ. Βενιζέλος - Και είμαι βέβαιος ότι και η επιστημονική κοινότητα που θα μιλήσει μετά, θα δείξει τι σημαίνει επιστημονική συγκρότηση, επιστημονική σοβαρότητα, επιστημονική μέθοδος, σε σχέση μ’ αυτά που επί χρόνια τώρα διακινούνται ως… δήθεν επιστημονικές απόψεις.
= Σχόλιο της ΑΕΕ: - Έχει και ανθρωπολογικές απόψεις ο κ. Βενιζέλος; Άραγε μέσω ποίων κέντρων (σπουδών κλπ) τις απέκτησε;

Οι παραπάνω δηλώσεις και τα αντίστοιχα σχόλια μιλούν νομίζω από μόνα τους. Πιστεύω επίσης ότι όταν ένας πολιτικός του ανάλογου μεγέθους του κ. Βενιζέλόυ προβαίνει σε τέτοιου είδους προτροπές, γιατί να μην εφαρμόζουν ανάλογες τακτικές υπηρεσιακά όργανα και πολιτικά στελέχη του Υπουργείου Πολιτισμού;

Τμήμα Γ΄- Οι υπό εξέταση κρινόμενες αιτήσεις

Κατ’ αρχάς, χωρίς να γνωρίζω οτιδήποτε για την από 827 / 28-4-11 εισήγηση της ΕΠΣΒΕ, στην 1121/5-5-11 αίτηση, εκτός από ένα σύντομο προσδιορισμό τού προς μελέτη υλικού και των συνεργατών για επιμέρους γεωλογικά ζητήματα, επεσήμανα ότι: «Ειδικά για την αίθουσα εκθεμάτων» υπάρχει ανάγκη «επαναπροσδιορισμού πολλών ευρημάτων σύμφωνα με τις νεότερες δημοσιευμένες επιστημονικές εργασίες». Έτσι, ταυτόχρονα (αλλά και προηγούμενα) με την ως άνω 827 εισήγηση της ΕΠΣΒΕ, έθετα επί τάπητος ανάλογα ζητήματα επανέκθεσης. Παραδόξως η ΕΠΣΒΕ δεν προβαίνει π.χ. στο ερώτημα: ποίες είναι οι νεότερες δημοσιευμένες επιστημονικές εργασίες που θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν για τον επαναπροσδιορισμό των ευρημάτων; Ούτε πάλι, εξ όσων γνωρίζω, ειδοποιεί επί τούτου τη ΓΔΑΠΚ (ενώ νομίζω ότι θα έπρεπε), αφού για παρόμοιο ζήτημα υπάρχει η εκπεφρασμένη γνώμη μου ως ειδικού παλαιανθρωπολόγου (και σύμφωνα με την ΕΠΣΒΕ, 17-4-2008, ανωτέρου στελέχους του ΥΠΠΟΤ). Επίσης, αφού το θέμα εξετάστηκε εκ των υστέρων 25-5-2011 ενώπιον του Συμβουλίου Μουσείων υπήρχε ο χρόνος ~3 εβδομάδων από τις 5-5-11 να προηγηθεί η αντίστοιχη αλληλογραφία και η ΕΠΣΒΕ να σταθμίσει τις πληροφορίες που εμπεριέχονταν στην αίτηση, ώστε ενδεχομένως να αποστείλει νεότερη ή/και συμπληρωματική εισήγηση. Εξάλλου μόνο να προσθέσουν θα μπορούσαν στην όλη διαδικασία (εκτός εμού) άλλοι δύο ειδήμονες με εμπειρία 10ετιών στο θέμα και όχι να εμφανίζεται η αρμόδια Υπηρεσία να αδιαφορεί (ακόμα και με μεθοδεύσεις αποκλεισμού των απόψεων των Δρων Καμπούρογλου, Γιαννόπουλου ή Πουλιανού). Τίποτα όμως από τα παραπάνω δεν έγινε, ενώ αντίθετα προωθήθηκε μια πολύ βιαστική διαδικασία, που μελλοντικά θα εμφανίσει πιθανότατα κι άλλες περαιτέρω νομικές περιπλοκές.

Ανεξάρτητα από τα παραπάνω, 31-5-2011 η ΕΠΣΒΕ απέστειλε το 897 έγγραφό της, αναφέροντας πως προκειμένου η 1121/ 5-5-2011 αίτηση να διαβιβαστεί ενώπιον του Συμβουλίου σας, χρειάζεται αναλυτικός κατάλογος των προς μελέτη ευρημάτων, καθώς και η γραπτή συγκατάθεση του ανασκαφέα. Επίσης, στην τελευταία παράγραφο αναφέρεται ότι δεν πρέπει να συγχέεται η μελέτη των ευρημάτων με την καταγραφή τους, χωρίς όμως να διευκρινίζεται και το γιατί. Αντίθετα, κατά τη δική μου γνώμη, η μελέτη σαφώς και διευκολύνει την καταγραφή, η οποία προχωράει τώρα αναγκαστικά από λιγότερο εξειδικευμένο προσωπικό που καταφανώς έχει πολύ μικρότερη πείρα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται από επιστημονικής και οικονομικής απόψεως.

Επίσης, εάν δεν είχα αναλάβει την υποχρέωση να ολοκληρώσω μεταξύ άλλων μαθημάτων για το Παν/μιο Αιγαίου τα φοιτητικά έτη 2003-5 τη συγγραφή εγχειριδίου για την Παλαιολιθική εποχή (σημειωτέον του μοναδικού μέχρι στιγμής ανάλογου πανεπιστημιακού συγγράμματος), η καταγραφή, μελέτη και δημοσίευση των ευρημάτων θα είχε προχωρήσει κι άλλο. Έτσι, μια προκαταρκτική πρώτη παρουσίαση, μετά από 40 ολόκληρα έτη των λίθινων εργαλείων από τις ανασκαφές του  σπηλαίου Πετραλώνων δεν προχώρησε παρά μόνο το 2008. Κατά την παράσταση που είχα ενώπιόν σας την 27-6-2012, σας επέδειξα το ίδιο βιβλίο, με τους καταλόγους, τις περιγραφές και τις φωτογραφίες των λίθινων εργαλείων και τέχνεργων. Λόγω του πολύ σημαντικού επιστημονικά εγχειρήματος προώθησα την αντίστοιχη μεθοδολογία σε διεθνές επίπεδο κατά ορισμένα έτη. Με σκοπό μια περαιτέρω και απευθείας επιστημονική επ’ αυτού συζήτηση, μετέβην την άνοιξη του 2008 στο Παρίσι και το έδειξα στον υπερήλικα ακαδημαϊκό κ. Hunry de Lumley και Διευθυντή του Ινστιτούτου Παλαιοντολογίας του Ανθρώπου (το οποίο καταλαμβάνει ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο). Λίγες ημέρες αργότερα, αφού είχα επιστρέψει στην Αθήνα, ο Γάλλος επιστήμονας μου απέστειλε για το σύγγραμμά μου (30-4-2008) δύο εγκωμιαστικές επιστολές (επισυνάπτονται), στις οποίες με προσκάλεσε να πάω στη Γαλλία με έξοδα του Ινστιτούτου να μελετήσω τα λίθινα τέχνεργα του Τουταβέλ. Τι ειρωνεία της τύχης μαζί και απογοήτευση, να με προσκαλούν για παλαιολιθικές μελέτες στο εξωτερικό με όλα τα έξοδα πληρωμένα κι εδώ να μου απαγορεύονται ακόμα και αμισθί.

Ο ίδιος Γάλλος ακαδημαϊκός σε άλλη, πολύ προγενέστερη (13-10-1987) επιστολή του, κατατεθειμένη στο αρχείο του Υπουργείου, αποδέχεται ότι ο Αρχάνθρωπος των Πετραλώνων και τα λίθινα τέχνεργά του ανάγονται στην ηλικία των 700.000 ετών. Κατά συνέπεια ο μαθητής του είτε π.χ. υπήρξε ανεπίδεκτος, είτε απέκρυψε τις αντίστοιχες πληροφορίες, απλά και μόνο για ευχαρίστηση ή παραπλάνηση των ανωτέρων του (διαβάλλοντας και συκοφαντώντας το έργο του Άρη Πουλιανού). Για αυτό με θλίψη αναρωτιέμαι: πώς και με τόσο λαμπρούς δασκάλους δεν τα κατάφερε ο κ. Ντάρλας να σταθεί σε ένα έστω κάπως ανάλογο ύψος;

Επιπλέον, πουθενά δεν στηρίζεται (νομικά) αυτό που αναφέρει η ΕΠΣΒΕ με το 1974/ 1-9-2011 έγγραφο πως η ΑΕΕ ήταν καθ’ οιονδήποτε τρόπο υποχρεωμένη να προχωρήσει στην εκ νέου  καταγραφή των ευρημάτων, αφού αυτό είχε ήδη γίνει πριν την πρώτη της βίαιη και παράνομη αποβολή του 1983.

Εξάλλου παντελώς ανακριβές είναι ότι δεν είχαν κατατεθεί αντίγραφα στο Υπουργείο Πολιτισμού ημερολογίων και καταλόγων ευρημάτων. Π.χ. υπάρχει η 421 /18-11-1983 αναφορά της ΑΕΕ που υπογράφει ο Δρ Άρης Πουλιανός, και την οποία είχε παραλάβει ο Έφορος κ. Πέτρος Θέμελης για λογαριασμό της ΕΠΣ με το 654 α.π., όπου είναι ξεκάθαρα αναφέρεται ότι είχαν κατατεθεί ανασκαφικά σχέδια, έγχρωμες φωτογραφίες κλπ. Μάλιστα στο ίδιο έγγραφο ανάμεσα στους 47 συνεργάτες ο Δρ Άρης Πουλιανός είχε συμπεριλάβει και τον κ. Ντάρλα, προφανώς χωρίς κάποια προκατάληψη υποστηρίζοντας τον πρώην μαθητή του. Εξάλλου ουδέποτε μετά το 1997 η Αρχαιολογική Υπηρεσία ζήτησε να προχωρήσει η ΑΕΕ στην όποια καταλογοποίηση και χορήγηση αντίστοιχων αντιγράφων. Ακριβώς για αυτό θεωρώ αφενός απαράδεκτη την παραπάνω μεθόδευση των κατηγοριών, και αφετέρου μη σύννομη τη μη καταγραφή όλων των αντικειμένων του χώρου, ευρημάτων συμπεριλαμβανομένων 4-4-2011.

Τα προαναφερόμενα βιβλία μου τόσο για το Παν/μιο Αιγαίου, όσο και τα λίθινα εργαλεία του σπηλαίου Πετραλώνων έχουν κατατεθεί στη βιβλιοθήκη της ΕΠΣΝΕ και είναι γενικότερα γνωστά στην επιστημονική κοινότητα ακόμα και σε παρουσιάσεις εντύπων (π.χ. Αρχαιολογία Ιούν. 2005 ή Ελευθεροτυπία 3-6-2005). Θεωρώ λοιπόν την τοποθέτηση της ΕΠΣΒΕ ανακριβή σχετικά με ότι δεν είμαι ειδικός για ζητήματα της Παλαιολιθικής. Σύμφωνα με τη δική μου γνώμη οι απόψεις που, μεταξύ άλλων, έχει διατυπώσει π.χ. για δήθεν πέτρες δημιουργημένες από ανθρώπους είναι εσφαλμένες, αλλά και παράνομες, αφού δεν είχε σχετική άδεια μελέτης. Όποτε δε μετά το καλοκαίρι του 2011προσπάθησα να δω τι ακριβώς γίνεται μέσα στην αίθουσα εκθεμάτων του μουσείου, μου απαγορεύθηκε οιαδήποτε φωτογράφηση, ενώ άλλη μέρα ακόμα και η απλή αντιγραφή σε χαρτί και μολύβι,. Αργότερα μου απαγορεύτηκε  ακόμα και η είσοδος, αφού «τυχαία» είχε κλείσει επίσης το μουσείο, κατά τη γνώμη μου για να μην υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία και αποδείξεις για όσα συμβαίνουν και να μην μπορώ να σας τα παρουσιάσω.
Εν τω μεταξύ, ο ανασκαφέας του σπηλαίου Δρ Άρης Ν. Πουλιανός συγκατατίθεται (την 27-6-2011) να παραχωρηθεί άδεια μελέτης του υλικού που έχει αποθηκευτεί στο Μουσείο Πετραλώνων, στον υπογράφοντα και τους δύο προαναφερόμενους (ως «ουκ άνευ») μόνιμους γεωλόγους της ΕΠΣΝΕ, αλλά και όποιον άλλο επιστήμονα γίνει συνεννόηση για σχετική συνεργασία. Την επομένη 28-6-2011 κατατέθηκε επίσης δια της ΕΠΣΝΕ, συμπληρωμένη με αναλυτικούς καταλόγους 100άδων ευρημάτων, η 1751 αντίστοιχα νεότερη αίτηση προς την ΕΠΣΒΕ, από την οποία αξίζει να παρατεθούν τα εξής:

Ενώ η αίτησή μου αφορά όλο το υλικό που φυλάσσεται στο Μουσείο Πετραλώνων, εσείς αναφέρετε ότι αντίθετα πρέπει να προσκομίσω αναλυτικό κατάλογο του υλικού που προτίθεμαι να μελετήσω ανά έτος ανασκαφής. Εν προκειμένω μου υποδεικνύετε είτε να περιμένω πότε θα ολοκληρώσετε τη σύνταξη των δικών σας καταλόγων και με βάση αυτούς να προβώ σε αναλυτικότερη αίτηση, είτε να σας προτείνω κάποια συγκεκριμένα ευρήματα των οποίων έτυχε να διαφυλάξω αριθμούς ευρημάτων. Επειδή όντως ορισμένα ευρήματα κατόρθωσα να καταγράψω πριν την απομάκρυνση της ΑΕΕ, θεωρώ ότι θα μπορούσε να προχωρήσει η μελέτη των λίθινων εργαλείων από το σπήλαιο Πετραλώνων  - αίθουσα εκθεμάτων, προθήκες 201 έως 273 - με τους εξής αντίστοιχα αριθμούς ευρημάτων (κυρίως των ετών ανασκαφής 1974-1978)… (Ήτοι 273 συνολικά λίθινα τέχνεργα). Σχετικά με τα ανωτέρω παλαιολιθικά εργαλεία έχω π.χ. συγγράψει προκαταρκτικά, εκτός από ανάλογη πανεπιστημιακή έκδοση (Καρδαμήτσα) για τους φοιτητές της Ρόδου το 2005, επίσης το βιβλίο του 2008 με τίτλο «Petralonae Palaeolithicum - The eldest technology of modern humans», pp. 340. Athens).

Όσον αφορά τους γεωλόγους της ΕΠΣΝΕ που αναφέρονται στην από 5-5-2011 αίτησή μου, ύστερα από συνεννόηση μαζί τους, σας ενημερώνω συμπληρωματικά ότι οι σχετικές μελέτες θα γίνουν συναρθρογραφώντας από κοινού. Ως πρωταρχικό μας στόχο (με τους Δρες Ε. Καμπούρογλου και Β. Γιαννόπουλο) έχουμε τη μελέτη του σχηματισμού του σπηλαίου Πετραλώνων, του λιθωματικού του διακόσμου και της ανασκαμμένης στρωματογραφίας, αντικείμενα για τα οποία πρέπει να γίνει επιτόπου επίσκεψη, ώστε να συνταχθεί εν συνεχεία χρονοδιάγραμμα μελετών και παραπέρα ενεργειών που θα υποβληθούν για τα περαιτέρω στην Υπηρεσία σας. Η επιλογή των συγκεκριμένων επιστημόνων συνάδει από δεοντολογική άποψη, επειδή οι εν λόγω συνάδελφοι θεωρώ ότι είναι οι κατ’ εξοχήν αρμόδιοι, καθότι γνωρίζουν το χώρο από περίπου 30ετίας, έχουν μετάσχει σε αυτοψίες ως υπάλληλοι του Υπουργείου μας και συντάξει αντίστοιχα πορίσματα και μελέτες (π.χ. Καμπούρογλου 1990 – «Έκθεση επί των υδρογεωλογικών συνθηκών σπηλαίου Πετραλώνων Χαλκιδικής»). Έπειτα με τον κ. Καμπούρογλου έχουμε συζητήσει τη δυνατότητα συνεργασίας για την ανάλυση δειγμάτων από τα προαναφερόμενα λίθινα εργαλεία (αναφορικά με τα οποία έχει ήδη πείρα από συνεργασία με άλλες Εφορείες, π.χ.: Περιστέρη – Καμπούρογλου, 1998, 2002, «Προϊστορική Λιθοτεχνία από την πεδιάδα της Δράμας» ή Καμπούρογλου – Περιστέρη, 2004, «Λατομεία και θέσεις Πυριτόλιθου προϊστορικών χρόνων στη Μακεδονία»). Έτσι, και σε αυτή την περίπτωση πρέπει να προηγηθεί μια αυτοψία ώστε να επιλεγούν τα καταλληλότερα ευρήματα, επί των οποίων να υποδειχθούν τα αντίστοιχα συγκεκριμένα σημεία, ώστε να σας υποβληθούν κατόπιν προς έγκριση. 

Παράλληλα με τους Δρες Β. Γιαννόπουλο και Α. Αθανασίου θα μπορούσαμε να προχωρήσουμε στην εκ νέου μελέτη (υπό το φως της νεότερης βιβλιογραφίας) των παλαιοντολογικών ευρημάτων του σπηλαίου Πετραλώνων (επισημαίνεται ότι η 2η διδακτορική μου διατριβή στην Πράγα είναι παλαιοντολογική), αρχικά για τις αντίστοιχες προθήκες 21-138, με (196) αριθμούς ευρημάτων.

Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί επίσης ότι αρχικά στις μελέτες επιθυμία συμμετοχής είχε εκφράσει και ο αορίστου χρόνου γεωλόγος Δρ Θανάσης Αθανασίου. Αργότερα όμως, κατά τη διάρκεια της από κοινού επικείμενης προσυπογραφής της αντίστοιχης αίτησης στις 26-10-2011, υπαναχώρησε λέγοντας ότι έχει απευθείας πρόσκληση να δει το υλικό από τον προϊστάμενο της ΕΠΣΒΕ, κάτι το οποίο θα έπραττε χωρίς να συμμετάσχει στην υπό σχηματισμό ομάδα συνεργασίας που ανεπίσημα είχε δημιουργηθεί εντός της ΕΠΣΝΕ. Ύστερα από αυτό δεν έγινε εκ μέρους μου ξανά μνεία για τον εν λόγω γεωλόγο, γεγονός που παραδόξως επεσήμανε όμως  με το 2753/ 5-12-2011 η ΕΠΣΒΕ. Το αξιοπερίεργο δηλ. είναι ότι αφού η ΕΠΣΒΕ είχε κάνει ήδη στον Δρα Αθανασίου πρόταση συνεργασίες για παρόμοιο με το αίτημά μου θέμα, εκ των υστέρων απορεί γιατί άραγε δεν τον ξαναμνημονεύω.

Κατά την προαναφερθείσα ημερομηνία 26-10-2011 αποστέλλεται στην ΕΠΣΒΕ προσυπογραμμένη από τους Δρες Ε. Καμπούρογλου, Β. Γιαννόπουλο και Ν. Πουλιανό η νέα διευκρινιστική αίτηση σχετικά με το θέμα, ως απάντηση στο 1975/ 1-9-2011 έγγραφο. Με το 2621/ 1-11-2011 ενημερώνομαι (στις 4-11-2011) από την ΕΠΣΒΕ ότι έχει παραπέμψει την 28-6-2011 αίτηση σε εσάς με το 1599/ 27-10-2011 έγγραφό της. Εδώ παρατηρείται η εξής μεθόδευση: δεν κοινοποιείται η 1599/ 27-10-2011 εισήγηση, ενώ το περιεχόμενό της παραπέμπεται να αναζητηθεί από εσάς. Επειδή η δική σας Γραμματεία υπέδειξε αντίθετα την ΕΠΣΒΕ, αποτάθηκα επί τούτου σε αυτή 7-11-2011.  Καθότι μέχρι τις 16-11-2011 (και πάλι μεθοδευμένα) η ΕΠΣΒΕ δεν είχε ακόμα αποστείλει την εισήγησή της, σας παρακαλούσα για αναβολή εξέτασης της υπόθεσης. Την επομένη (17-11-2011) η εισήγηση έφτασε με τηλεομοιοτυπία στην ΕΠΣΝΕ, αποδεικνύοντας ότι αυτή προφανώς μπορούσε να είχε αποσταλεί νωρίτερα, ήδη προ 15θημέρου. Η καθυστέρηση της αποστολής το πιθανότερο ήταν σκόπιμη, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο χρόνος και να καταστεί πρακτικά αδύνατη η τοποθέτηση την επόμενη μέρα επί των σημείων που έθετε. Παρόμοια περίπτωση αποτελεί αίτημά μου της 3-7-2012 προς την ΕΠΣΒΕ σχετικά με την εισήγησή της για το προαναφερθέν κτίσμα μπροστά στο σπηλαίο, ώστε να σας προσκομίσω επιπλέον στοιχεία, όπου δεν έλαβα ούτε καν απάντηση.

Η ως άνω 1599 εισήγηση ήδη από την πρώτη παράγραφο περιέχει μια ανακρίβεια (σκόπιμη ή μη) σχετικά με το πότε χορηγήθηκε η τελευταία άδεια ανασκαφής στο σπήλαιο. Η εισήγηση αναφέρει το 1980, ενώ η αλήθεια είναι ότι υπήρξαν κι άλλες, όπως για παράδειγμα η υπ’ αρ. πρωτ. 1459 / 10-3-1982 της Μελίνας Μερκούρη, η οποία εξάλλου ουδέποτε ανακλήθηκε. Το ίδιο ισχύει και για το ότι δήθεν δεν παρασχέθηκαν διευκρινήσεις, ενώ αντίθετα όλα ήσαν ξεκάθαρα και σαφή. Οι αιχμές για «αποκαρδιωτική» γενική εικόνα, δεν ευσταθούν, αλλά προφανώς εξυπηρετούν άλλους σκοπούς.

Άλλη προφανέστατη ανακρίβεια, διαπιστώνεται από την «παρατήρηση» ότι ενώ «όφειλα» δεν προχώρησα ούτε στην καταγραφή, ούτε στη μελέτη του υλικού. Πρώτον, αν και  δεν είχα καμία σχετική υποχρέωση προχώρησα (εντελώς αμισθί) σε καταγραφές υλικού, βάσει των οποίων έγιναν και οι αναλυτικοί κατάλογοι των προς μελέτη ευρημάτων που επισυνάπτονται στις από 5-5-2011 και 26-10-2011 αιτήσεις (των Ε. Καμπούρογλου, Β. Γιαννόπουλου και Ν. Πουλιανού). Δεύτερον (εκτός από τις δεκάδες προηγούμενες εργασίες και τις διδακτορικές διατριβές) πραγματοποίησα και πιο πρόσφατες μελέτες, όπως για παράδειγμα το βιβλίο 340 σελίδων για τα παλαιολιθικά ευρήματα του σπηλαίου (2008), άρθρο για ένα αρχανθρωπικό δόντι (2009, για το οποίο είχαν γράψει ΤΑ ΝΕΑ και είχε κάνει ραδιοφωνική εκπομπή στον ΑΝΤ1 η βουλευτής κ. Σοφία Βούλτεψη, 1-4-2009, αναρτημένη από τότε και στο διαδίκτυο), άρθρο για τον υπερπέλεκυ ή τα πρώιμα τεχνολογικά επιτεύγματα των Αρχανθρώπων (2009, 2010, για τα οποία πραγματοποίησα ανακοινώσεις στο ΑΕΜΘ με χρήση εκπαιδευτικών αδειών - επιδημιών και την αντίστοιχη έγκριση του Υπουργείου).

Παραβλέποντας ως τουλάχιστον προσχηματικά τα όσα αναφέρονται σχετικά με τα ευρήματα που βρίσκονται στις αποθήκες, για τα οποία είχε αποσαφηνισθεί ότι θα προχωρήσει η μελέτη σε 2η φάση, παρατηρείται μία έντονη σπουδή να σας διαβιβάσει τότε την εισήγησή του, καθώς όπως λέει ο κ. Ντάρλας είχαν περάσει σχεδόν δύο μήνες και οι Δρες γεωλόγοι δεν είχαν ακόμα απαντήσει (από την 1-9-2011 ως τις 27-10-2011). Διερωτώμαι κατά πόσο γνώριζε ή παραγνώριζε το γεγονός ότι αυτούς τους μήνες χορηγούνται οι εκπαιδευτικές άδειες, πραγματοποιούνται αποστολές εκτός έδρας, συντάσσονται αυτοψίες ή δίνονται κανονικές άδειες. Έπρεπε να συμπέσει η ταυτόχρονη παρουσία και των τριών για να μπορέσουμε να εξετάσουμε και να τοποθετηθούμε σχετικά, κάτι που τελικά δεν κατέστη δυνατόν πριν τις 26-10-2011. Αρκούσε ένα απλό τηλεφώνημα για να διευκρινιστεί και αυτή η πτυχή.

Σχετικά με τις ανακρίβειες του ιστορικού και της ουσίας έχει γίνει αναφορά παραπάνω, καθώς και στο Α΄ Τμήμα του παρόντος. Έτσι, δεν έχει νόημα να γίνει πιο λεπτομερής αναφορά και στις υπόλοιπες ανακρίβειες.  Περιορίζομαι σε αυτά που με αφορούν προσωπικά. Όταν π.χ. αναφέρει ότι ο αιτών δεν δηλώνει σαφώς ποία κατηγορία ευρημάτων πρόκειται να μελετήσει, αυτό είναι ανακριβές και αναληθές. Ξεκάθαρα και σαφέστατα αναφέρθηκα τόσο στα λίθινα τέχνεργα, όσο και τα παλαιοντολογικά ευρήματα, σε συνάρτηση με τη στρωματογραφική ακολουθία. Πέρα από το γεγονός ότι ζήτησα τη συνεργασία των προαναφερόμενων γεωλόγων, των ανωτέρω αντικείμενων είχε γίνει  μνεία και συζήτηση σε αμφότερες τις διδακτορικές μου διατριβές (η μια στην Παλαιαονθρωπολογία, 1989 στη Φλωρεντία, κι η άλλη στην Παλαιοντολογία, 1998 στην Πράγα). Εν συνεχεία αναφέρεται επίσης ότι ο αιτών δεν έχει καθορίσει με σαφήνεια τους ακριβείς στόχους και το περιεχόμενο της μελέτης. Αυτή πάλι η φράση τί να δείχνει άραγε αν όχι μια άνευ προηγουμένου προκατάληψη και προσπάθεια κωλυσιεργίας των μελετών με επιχειρηματολογία μη αρμόζουσα για κρατική Υπηρεσία; Προφανώς κατ’ αυτό τον τρόπο όποιος έχει την εξουσία, μπορεί να βρίσκει συνεχώς παρόμοιες προφάσεις. Στη συνέχεια για άλλη μια φορά μιλά για γεωλογικά ζητήματα άνευ ανάλογης εξειδίκευσης.

Όμως όταν γράφει ότι ο κ. Πουλιανός δεν είναι αρχαιολόγος και συνεπώς δεν μπορεί να του χορηγηθεί άδεια μελέτης αρχαιολογικού υλικού, αυτό (το τελευταίο) είναι ψευδές. Καθώς απευθύνεται σε αρχαιολογικό κυρίως ακροατήριο είναι προφανές ότι προσπαθεί να το παραπλανήσει. Η  αναφορά αυτή δεν βασίζεται σε καμμία διάταξη ή νόμο. Ξεχνά, αδιαφορεί ή σκόπιμα παραγνωρίζει το γεγονός ότι ο δάσκαλός του, ακαδημαϊκός κ. Hunry de Lumley, ένας από τους σημαντικότερους ειδικούς στην Παλαιολιθική, είναι κατά βάση γεωλόγος; Πλήθος διεθνών δημοσιεύσεων και εγκυκλοπαιδειών αναγνωρίζουν ότι με τα λίθινα τέχνεργα ασχολούνται και οι παλαιοανθρωπολόγοι, μάλιστα με ακόμα μεγαλύτερη επιστημονική επάρκεια όταν πρόκειται να συνδυαστούν οι ανατομικές και εργαλειοκατασκευαστικές δυνατότητες των προηγούμενων εξελικτικών ανθρώπινων σταδίων.  Πάντως ειδικά με αυτό το ζήτημα υπάρχει η 117/ 15-1-2010 κατατοπιστική εκτενής αναφορά μου προς την ΕΠΣΝΕ (με 10 σελίδες κείμενο και άλλες ~100 επισυναπτόμενες).

Λίγο παρακάτω παραβλέπει εντελώς ότι στην 28-6-2011 αίτηση υποστήριζα ότι: Σχετικά με τα ανωτέρω παλαιολιθικά εργαλεία έχω π.χ. συγγράψει προκαταρκτικά, εκτός από ανάλογη πανεπιστημιακή έκδοση (Καρδαμήτσα) για τους φοιτητές της Ρόδου το 2005, δηλ. ότι έχω διδάξει το αντικείμενο σε φοιτητές της αρχαιολογικής κατεύθυνσης στο Παν/μιο Αιγαίου. Σχολιάζει όμως επιλεκτικά το προαναφερόμενο βιβλίο του 2008 με τίτλο «Petralonae Palaeolithicum - The eldest technology of modern humans», pp. 340. Athens), λέγοντας ότι η υπηρεσία αγνοεί την εν λόγω μελέτη…κλπ. Πάντως, αφενός μεν είναι γνωστά αυτά τα συγγράμματα στην ΕΠΣΝΕ και ευρύτερα στην Αρχαιολογική Υπηρεσία και το Υπ. Πολιτισμού, αφετέρου δε θα μπορούσε να ζητήσει αντίγραφο και όχι να σχολιάζει, στρεφόμενος εναντίον μου, το ζήτημα ενώπιόν σας χωρίς καν να το γνωρίζω.

Προφάσεις επίσης αντανακλώνται στη φράση ότι η αφαίρεση του (προς μελέτη) υλικού θα διατάρασσε την εύρυθμη λειτουργία του μουσείου. Έτσι κι αλλιώς η μελέτη θα γινόταν για μια – μία προθήκη χωριστά. Οπότε το να λείπει για δυο-τρεις μέρες κάποιο εύρημα από τις 400 προθήκες, δεν θα δημιουργούσε και ιδιαίτερα «τρομερό» πρόβλημα στη λειτουργία του μουσείου. Επαναλαμβάνεται ότι ανάλογες προφάσεις και πάλι μπορεί ο κατέχων θέση εξουσίας να βρει άπειρες. Τώρα πάντως που είναι το μουσείο κλειστό, άραγε θα γίνει κάποια νέα διορθωτική εισήγηση, αναφέροντας ότι τώρα πια δεν τίθεται πλέον κανένα ανάλογο ζήτημα ή όχι; Ανακρίβεια επίσης αποτελεί το ότι πολλά ευρήματα είναι στερεωμένα (από τον ίδιο –ενν. εμένα) με κόλλα στις βάσεις των προθηκών, με συνέπεια η μελέτη τους να προϋποθέτει τη χρονοβόρα, δύσκολη και επικίνδυνη διαδικασία αποκόλλησης των ευρημάτων και εκ νέου τοποθέτησής τους… Απορώ πάντως πώς η ΕΠΣΒΕ ισχυρίζεται κάτι ανάλογο παντελώς αναπόδεικτα; Η αρχική στερέωση των ευρημάτων στις προθήκες είχε γίνει την άνοιξη του 1982 από εξειδικευμένο προσωπικό, ως προετοιμασία της αίθουσας εκθεμάτων για το επικείμενο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο, σε μια εποχή που ήμουνα στη Ρώμη για σπουδές Εξάλλου τα περισσότερα από τα ευρήματα κατά την αποβολή της ΑΕΕ ήταν ήδη στερεωμένα με «white tack», υλικό που ως γνωστό (ακόμα και με βάση προηγούμενα έγγραφα προς την ΕΠΣΒΕ) αφαιρείται και αποκολλάται ευκολότατα χωρίς να αφήνει ούτε καν ίχνη.

Κατωτέρω αναφέρεται ψευδώς ότι το μεγαλύτερο μέρος του υλικού είναι αδύνατον να μελετηθεί διότι δεν έχει καθαριστεί και συντηρηθεί. Αντίθετα, στη συντριπτική τους πλειονότητα τα ευρήματα δεν καλύπτονται από σταλαγμιτικό υλικό, ενώ σε παρεμφερείς περιπτώσεις εξακολουθεί να είναι κατάλληλο για μελέτη ή εν πάσει περιπτώσει ας αποφαίνονταν σχετικά οι αιτούντες μελετητές. Αναφορικά με τη συντήρηση των ευρημάτων, αυτή είχε ξεκινήσει από  τον νυν Τμηματάρχη Συντήρησης της ΕΠΣΝΕ κ. Πάνο Πολυδωρόπουλο, ο οποίος το 1998/9 είχε επανεξετάσει τα ευρήματα και είχε αποφανθεί ότι τα βρήκε σε εντελώς ικανοποιητική κατάσταση, ώστε να μη χρειάζεται ούτε καν περαιτέρω συντήρηση. Ο κ. Ντάρλας άραγε με βάση ποια στοιχεία αποφαίνεται και περί ζητημάτων Συντήρησης;

Στη συνέχεια οι τρεις αιτούντες αποστείλαμε 25-11-2011 την εξής αίτηση-ερώτημα: Ως ένα πρόσφατο δεδομένο επί του θέματος υπάρχει η υπ’ αρ. 3123/26-10-2011 αίτησή μας, η οποία σας διαβιβάστηκε δια της ΕΠΣΝΕ 14-11-2011. Καθώς σε παρόμοιες περιπτώσεις συνηθίζεται να αποστέλλεται στο αρμόδιο συμβούλιο νεότερη εισήγηση, σας παρακαλούμε να μας γνωρίσετε εάν έχετε προβεί σε ανάλογη ενέργεια, αποστέλλοντάς μας το αντίστοιχο αντίγραφο ή αν μένει ως έχει η από 1599 / 27-10-2011 εισήγησή σας (για την οποία οι γεωλόγοι λόγω επιδημίας πληροφορήθηκαν μόλις σήμερα), ώστε να γίνει κατά το δυνατόν έγκαιρα η ενημέρωση και η τοποθέτησή μας.

Απάντηση δόθηκε στις 5-12-2011, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας αναφέρεται σε άσχετες επισημάνσεις για μια εξώδικο της ΑΕΕ. Κατά τα άλλα επαναλαμβάνονται οι ίδιες με τις παραπάνω προφάσεις και δικαιολογίες, ενώ στο τέλος διατυπώνεται για πρώτη φορά ότι: Οι εργασίες ανάδειξης… καθιστούν αδύνατη τη μελέτη του υλικού για σημαντικό χρονικό διάστημα, το οποίο όμως δεν διευκρινίζεται ούτε καν στο περίπου. Έτσι, η ΕΠΣΒΕ ουσιαστικά παραδέχεται ότι ακόμα κι αν δεν υπήρχαν άλλα προσκόμματα, πάλι δεν θα διευκόλυνε τις μελέτες, αφού είναι απασχολημένη στις εργασίες επανέκθεσης και μάλιστα για άγνωστο χρονικό διάστημα. Εδώ είναι να απορεί κανείς: προς τί οι αιτήσεις και οι δικές σας γνωμοδοτήσεις αν υπάρχει πάντα η δυνατότητα της επ’ αόριστον άρνησης μελέτης εκ μέρους των αρχαιολόγων προϊσταμένων, οι οποίοι ουσιαστικά λειτουργούν ανεξέλεγκτα;

Στις 22 Δεκεμβρίου 2011, ο προϊστάμενος του Γεωλογικού Τμήματος της ΕΠΣΝΕ Δρ Ε. Καμπούρογλου, απευθυνόμενος σε σας αναπτύσσει έτι περισσότερο το θέμα, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων ότι: Α) Ο αντίστοιχος χειρισμός εκ μέρους της ΕΠΣΒΕ ήταν απαράδεκτος, Β) Το Γεωλογικό Τμήμα της ΕΠΣΝΕ δεν έχει καμμία σχέση, με αντιδικίες μεταξύ της ΕΠΣΒΕ και της ΑΕΕ, Γ) είναι ανακρίβεια πως το υλικό είναι στο σύνολό του ακατάγραφο…, Δ) Για γεωλογικά θέματα είναι ανεπίτρεπτο να εκφράζει γνώμη αρχαιολόγος, και Ε) Γιατί άραγε δεν θα μπορούσαν να εκτελούνται παράλληλα οι μελέτες και οι εργασίες ανάδειξης, μάλιστα με τη συνδρομή του Γεωλογικού Τμήματος της ΕΠΣΝΕ, την οποία τόσο ζωηρά έχει εντωμεταξύ δείξει να επιθυμεί η ΕΠΣΒΕ; (ενν. με τους αορίστου χρόνου γεωλόγους κ. Α. Αθανασίου και Π. Καρκάνα).

Ένα μήνα αργότερα, με το 22/ 23-1-2012 έγγραφο η ΕΠΣΒΕ επαναλαμβάνει ουσιαστικά τις ίδιες προαναφερόμενες μεθοδευμένες ανακρίβειες, αλλά αποφεύγει να αντιμετωπίσει τα εξειδικευμένα επιστημονικά ζητήματα που της τέθηκαν. Το μεγαλύτερο μέρος του ίδιου εγγράφου αναλώνεται σε τυπικά ζητήματα και όχι ουσίας (και φυσικά όχι Γεωλογίας), με αποτέλεσμα 2 και 7 Φεβρουαρίου 2012 οι Δρες Ε. Καμπούρογλου και Β. Γιαννόπουλος να δηλώνουν ότι υπό τις υπάρχουσες σήμερα συνθήκες που επικρατούν στο σπήλαιο Πετραλώνων παύουν (προς ώρας όπως ξεκάθαρα μου διευκρίνισαν) να ενδιαφέρονται. Ουσιαστικά ανέφεραν ότι αν είναι να τσακώνονται με τον εκάστοτε προϊστάμενο για εθελοντικά προσφερόμενη εργασία, καλύτερα να αποσύρουν το αίτημά τους.

Η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι η απαγόρευση συνεισφοράς σε ανθρώπους που γνωρίζουν επιστημονικά το χώρο του σπηλαίου Πετραλώνων για 10ετίες (συμπεριλαμβανομένου και του Δρα Άρη Πουλιανού), μόνο ζημία μπορεί να είναι για την όλη υπόθεση. Π.χ. ο υπερήλικας Δρ Γιώργος Παπαθανασόπουλος ακόμα προσφέρει (μια και μπορεί) στο σπήλαιο Διρού. Όλα τα προηγούμενα χρόνια που πήγαινα στα Πετράλωνα κατά τις εκπαιδευτικές και κανονικές μου άδειες, πάντα αμισθί, συμπλήρωνα όσο μου επέτρεπαν οι δυνάμεις μου τα αντίστοιχα δεδομένα. Ακόμα και αυτή τη στιγμή που απάνθρωπα απαγορεύτηκε στον  Δρα Άρη Πουλιανό να ξεναγεί στο σπήλαιο (π.χ. μαθητές), συνεχίζω κατ’ ιδίαν να συλλέγω στοιχεία, άκρως χρήσιμα για το σπήλαιο Πετραλώνων και την Ανθρωπολογία. Ενάμισης χρόνος χαμένος για καταγραφές αντικειμένων, δεδομένων ή γεγονότων, θα μπορούσε να προσθέσει γνώσεις ακόμα και για τα ευρήματα στις αποθήκες και τα εργαστήρια. Στοιχειώδη επιστημονική επάρκεια να είχαν οι εκάστοτε υπηρεσιακοί παράγοντες και κρατούντες θα  τα είχαν αντιληφθεί αυτά και θα προσπαθούσαν να εκμεταλλευτούν την εμπειρία του (προφανώς για όσα έτη ακόμα θα μπορεί), χωρίς από την άλλη να είναι υποχρεωτικό να συμφωνούν και σε όλα. Όσο κάτι ανάλογο δεν εφαρμόζεται, αμέτρητες πληροφορίες χάνονται καθημερινά, προς δόξαν εντελώς παρωχημένων και εγωκεντρικών αντιλήψεων (μέσα κι έξω από τη χώρα). Τα ίδια με τον Δρα Άρη Πουλιανό ισχύουν και θα μπορούσαν να εφαρμοστούν τόσο για μένα, όσο και τους μόνιμους γεωλόγους της ΕΠΣΝΕ που γνωρίζουμε πρόσωπα και πράγματα εδώ και πολλά χρόνια. Ποίοι επιτέλους φοβούνται τόσο πολύ την απλή λογική; Ή μήπως πάλι είναι ακόμα χειρότερα τα πράγματα (όσον αφορά π.χ. ένοχες συγκαλύψεις);

Στις 27 Ιουνίου 2012 που μου δόθηκε η δυνατότητα να προβώ σε παράσταση ενώπιόν σας για το θέμα, δεσμεύτηκα να ολοκληρώσω το παρόν υπόμνημα και επιφυλασσόμενος παντός ανάλογου νομίμου δικαιώματός μου, σας παρακαλώ ξανά να γνωμοδοτήσετε θετικά υπέρ της αιτήσεώς μου, ει δυνατόν και σε συνεργασία με τους Δρες Ε. Καμπούρογλου και Β. Γιαννόπουλο, αγνοώντας τις άστοχες και αντιεπιστημονικές αιτιάσεις της ΕΠΣΒΕ. Ευχής έργο θα ήταν να προβείτε επίσης σε προηγούμενη αυτοψία του χώρου και είμαι στη διάθεσή σας ώστε να παρευρεθώ.

Ευπρόσδεκτη, τέλος, θα ήταν κάθε άλλη περαιτέρω ενέργειά σας για την αποκατάσταση της αλήθειας και της νομιμότητας.

Με τιμή

Δρ Νίκος Α. Πουλιανός 


Επισυνάπτονται δύο επιστολές της 30-4-2008

ΡΕΤΑΛΙΑ

Κοιν:    1) Γραφείο Υπουργού κ. Αρβανιτόπουλου
2) Αναπληρωτή Υπουργού & Χωρίς να φαίνεται; Όλγας Κεφαλογιάννη;

Στην αρνητική της εισήγηση πολλάκις η ΕΠΣΒΕ επικαλείται το γεγονός ότι έχει έρθει στο παρελθόν σε αντιπαράθεση με την ΑΕΕ. Αυτό όμως κατά τη γνώμη μου είναι άσχετο υπηρεσιακά αφού η 1121/ 5-5-2011 αίτησή μου περισσότερο στηρίζεται στην ιδιότητα του στελέχους του ΥΠΠΟΤ με την προαναφερόμενη πολυετή πείρα, έχοντας συγγράψει επί του θέματος 43 εργασίες και 2 διδακτορικές διατριβές. Βασίστηκε εξάλλου και στην ιδιότητα του ερευνητή που είναι γνωστός στη διεθνή επιστημονική κοινότητα (π.χ. ως μέλος του 10μελούς Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ανθρωπολογικής Ένωσης, από το λεξικό του Who is who, αλλά και πρόσφατα 1-6-2012 από εκείνο του American Biographical Institute με τη διάκριση του man of the year 2012). Ο μόνος λόγος που επικαλούμαι παράλληλα την ιδιότητα του μέλους της ΑΕΕ είναι επειδή αυτή πιο πολύ με κατοχυρώνει νομικά για όποια απαράβατα πνευματικά δικαιώματα απορρέουν αναφορικά με τα ανασκαφέντα από τον Άρη Πουλιανό, αλλά και εμένα, ευρήματα του σπηλαίου Πετραλώνων. Εν ολίγοις ήλπιζα να μη χρειαστεί η υποβολή του παρόντος υπομνήματος, το οποίο καταθέτω μόνο από ανάγκη, ώστε να καταστεί δυνατή η ολόπλευρη συνεξέταση της υπόθεσης, παράλληλα με τις λιγότερο γνωστές πτυχές της.

Η αρχαιολόγος που είχε αναλάβει το 2003 την ίδρυση και την οργάνωση της ΕΠΣΒΕ ήταν η κ. Έφη Πουλάκη-Παντερμαλή, η οποία προσπαθούσε όχι μόνο να την στελεχώσει, αλλά και να της εξασφαλίσει έντυπο υλικό, όπως προκύπτει και από την 15-9-2004 ευχαριστήρια επιστολή της προς την ΑΕΕ για 10 βιβλία που είχε παραλάβει.

Να υποθέσω εξάλλου μήπως επίσης ότι εδώ «ο παπάς ευλογεί πρώτα τον εαυτό του»;

Τώρα πάντως που είναι κλειστό το μουσείο, άραγε θα κάνει νέα διορθωτική εισήγηση ή μήπως τώρα η «δικαιολογία» θα ήταν ότι δεν υπάρχει διαθέσιμο προσωπικό; 

Ο εν λόγω Αντιδήμαρχος σε πολλές περιπτώσεις έχει εκδηλώσει εχθρική στάση μαζί με τον κ. Ντάρλα έναντι του Άρη Πουλιανού, ακόμα και για τη μη υδροδότηση εδώ και 1,5 χρόνο της κατοικίας του.

25-2-2005. Υπάρχει ακόμα έγγραφο της Παντερμαλή. Τότε πού είναι εκείνο το έγγραφο που έλεγε ο Ντάρλας ότι θέλει σχέδια χωρίς τις μεσοτοιχίες;

24-3-2005. Εντολή κ. Ντάρλα για διακοπή οικοδομικών εργασιών τα τρία ημιτελή κτίρια.