Για την ΑλλεργίαΓράφει ο
Νίκος Καλλιακμάνης
Ετυμολογικά η λέξη προέρχεται από την έννοια παραγωγής του άλλου έργου (άλλο έργο = αλλεργία), και σημαίνει ότι ο ανθρώπινος οργανισμός αντιδρά σε διάφορα ερεθίσματα του περιβάλλοντος του με άλλο έργο, άλλο τρόπο από τον συνηθισμένο.
Τα περιβαλλοντικά ερεθίσματα, τις ουσίες του περιβάλλοντος που προκαλούν την αλλεργία τα ονομάζουμε αντιγόνα ή αλλεργιογόνα, σύνθετα μόρια (πρωτεΐνη, πολυσακχαρίτης, λιπίδιο, νουκλεϊνικό οξύ) που αντιδρά με το αντίσωμα.
Κάθε αντιγόνο αντιδρά με ένα και μόνο ειδικό αντίσωμα (η αντίδραση προσομοιάζεται με το κλειδί και την κλειδαριά υψηλής ασφάλειας που λειτουργούν ειδικά και μοναδικά δηλαδή δεν ανοίγουν με άλλο κλειδί.
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ (Α.Σ.)
Το Α.Σ. προστατεύει τον οργανισμό από τις επιθέσεις εισβολών (μικρόβια, ιοί, ξένα σώματα, αλλά μερικές φορές και τα ίδια του τα κύτταρα).
Είναι ένα εξαιρετικά πολύπλοκο σύστημα που βασίζεται σε ένα πολυσύνθετο και δυναμικό επικοινωνιακό δίκτυο μεταξύ διαφορετικών ειδών κυττάρων, τα οποία «περιπολούν» σε όλο το σώμα. Κύρια κύτταρα είναι τα Τ και Β κύτταρα.
Κύρια αποστολή του συστήματος είναι η ικανότητα αυτού να αναγνωρίζει και να αντιδρά σε ουσίες που ονομάζονται αντιγόνα (λοιμογόνοι παράγοντες, είτε κύτταρα, ιστούς του ίδιου του σώματος = αυτοάνοσα).
Η λέξη αντιγόνο (antigen) προέρχεται από την ικανότητα του μορίου του αντιγόνου να παράγει, δημιουργεί (generate) αντισώματα.
Η είσοδος του αντιγόνου στον οργανισμό οφείλεται είτε σε παθολογικό αίτιο (μόλυνση) ή θεραπευτικό ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟ.
Αντίσωμα είναι μόριο απόλυτα ειδικό για το αντιγόνο το οποίο προκάλεσε τη δημιουργία του (σχέση «κλειδιού – κλειδαριάς»).
Τόπος παραγωγής των αντισωμάτων είναι το Δ.Ε.Σ. σύστημα του ανθρώπου. Τα αντισώματα είναι ανοσοσφαιρίνες, οι οποίες έχουν διπλό ρόλο. Μπορεί να δράσουν και σαν αντιγόνα και σαν αντισώματα.
Τα αντισώματα όταν σχηματιστούν στον οργανισμό διατηρούνται και μετά την εξαφάνιση του αντιγόνου που προκάλεσε την Παραγωγή τους και αποτελούν έτσι την «ανοσολογική μνήμη» του ανθρώπινου οργανισμού.
ΑΛΛΕΡΓΙΑ
Όπως ήδη είπαμε η αλλεργία είναι η παθολογική κατάσταση κατά την οποία ο οργανισμός αντιδρά σε περιβαλλοντικές ουσίες (συνήθως βλάβες) που ονομάζονται αλλεργιογόνα (δηλαδή που δρούν σαν αντιγόνα).
Κύριοι πρωταγωνιστές της αλλεργίας και των αντιδράσεων που προκαλεί αυτές είναι τα κύτταρα του αίματος (Βασεόφιλα, Μαστοκύτταρα) και ο ειδικός τύπος αντισώματος IgE (ανοσοσφαιρίνη Ε : η οποία ονομάζεται ανοσοσφαιρίνη της αλλεργίας).
Τα αλλεργιογόνα είναι πάρα πολλά :
• ΤΡΟΦΕΣ: αυγά, ψάρια, θαλασσινά, φράουλες.
• ΦΑΡΜΑΚΑ: πενικιλίνη, αντιτετανικός ορός, σκιαγραφικά σκευάσματα.
• ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ: κρέμες, οροί.
• ΧΡΩΜΑΤΑ – ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΓΑΝΤΙΑ• ΓΥΡΗ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ: χαρακτηριστικά παρατηρείται αύξηση των αλλεργιών κατά την Άνοιξη.
• ΤΣΙΜΠΗΜΑ ΕΝΤΟΜΩΝ • ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΙΤΙΑ: οικιακά, φτερά, τρίχες ζώων (π.χ. γάτα), σκόνη, μούχλα.
Τα διάφορα αλλεργιογόνα εισέρχονται στον οργανισμό με την αναπνοή – δερματική επαφή – τροφές – σαν φάρμακα (ένεση ή χάπια).
Το αλλεργιογόνο, η ξένη ουσία, ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα του ατόμου και τίθεται σε ενέργεια ή κυτταρική ανοσία (Τ – Β κύτταρα) και η χυμική ανοσία (χυ με υ από τη λέξη χυμός) δηλαδή οι ανοσοσφαιρίνες με σκοπό την εξουδετέρωση του ξένου εισβολέα – του αντιγόνου.
Οι πηγές της πρόκλησης αλλεργίας είναι πολλές και απίθανες όπως : π.χ. μαξιλαροθήκη (σκόνη – βακτηρίδια – μύκητες – μούχλα) η μαξιλαροθήκη να πλένεται ή αντικατάσταση 6 – 12 – 24 μήνες το πολύ), φαγητά 60% παιδιών – 2% ανηλίκων έχουν τέτοια αλλεργία, βρέφη-παιδιά > γάλα, αυγά, σιτηρά, σόγια, φιστίκια.
Στα μεγαλύτερα παιδιά και τους ενήλικες η αλλεργία συνήθως προκαλείται, από :
- Φιστίκια
- Ξηρούς καρπούς (φιστίκια – αμύγδαλα)
- Ψάρι
- Μαλάκια
- Οστρακοειδή
Τα παιδιά με την αύξηση της ηλικίας ξεπερνούν τα περισσότερα αρχικά προβλήματα της αλλεργίας (αυγά, γάλα, προϊόντα σιτηρών, σόγια), αλλά πολλές αλλεργίες παραμένουν (π.χ. στα φιστίκια, ψάρι, μαλάκια).
Η αλλεργία που αφορά και αναφέρεται στο γάλα πολλές φορές οφείλεται σε δυσανεξία (έλλειψη του ενζύμου της λακτόζης), δεν είναι δηλαδή αληθινή αλλεργία.
Γενικά τα άτομα εμφανίζουν αλλεργία συνήθως σε λιγότερο από 4 τροφές.
Αλλεργία που μπορεί να οφείλεται στην προσθήκη χρωστικών στα τρόφιμα είναι σπάνια.
Συχνότητα: 1 παιδί στα 100
1 ενήλικας στους 500
Η αλλεργία στα φαγητά μπορεί να συνοδεύεται από:
- Άσθμα βρογχικό
- Έκζεμα δέρματος
ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΑΛΛΕΡΓΙΑΣ
Οίδημα – βήχας – εξάνθημα στο δέρμα – πτώση Α/Π – φαγούρα – δύσπνοια – κνίδωση – διάρροιες – εμετοί, αν συνεχιστεί μπορεί να προκληθεί αναφυλακτικό shock ακόμα και θάνατος.
Ειδικά με την αλλεργία από τροφές πρέπει να γνωρίζουμε τα εξής:
1. Η τροφική αλλεργία δεν είναι δοσοεξαρτώμενη.
2. Η τροφική αλλεργία δεν προκαλείται από συνδυασμό τροφών (όπως κακώς πρεσβεύεται).
3. Οι ασθενείς με αλλεργικές δερματίτιδες (χρόνια κνίδωση – ατοπική δερματίτιδα) αποδίδουν την αλλεργία τους σε τροφές.
Αυτό είναι λάθος δηλαδή μία τροφή πάντα να φταίει.
ΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΑΛΛΕΡΓΙΑ
Αν εμφανιστεί αλλεργία σε φάρμακο τότε προέχει η αντικατάσταση του «υπεύθυνου» φάρμακου π.χ. αντιβιοτικού με άλλο φάρμακο που ανήκει ή έχει άλλη χημική σύσταση και ανήκει σε άλλη κατηγορία.
Αν δεν είναι δυνατή η αντικατάσταση του φαρμάκου τότε μπορεί να γίνει διαδικασία απευαισθητοποίησης [σε μονάδα εντατικής θεραπείας – χρήση 25-50 Hydroxyzine ή diphenlydramine HcL IM ή per os, αρχικά με έτοιμη ένεση επινεφρίνης 1:1000 (1mol)].
Προτείνεται τελευταία διαχωρισμός των αλλεργικών αντιδράσεων, χρησιμοποιώντας σαν παράδειγμα την πενικιλίνη ανάλογα με τον Χρόνο που συμβαίνουν αυτές.
ΛΕΞΙΚΟ ΑΛΛΕΡΓΙΑΣΣοβαρή αλλεργία αντίδραση με ταχεία έναρξη – μπορεί θάνατος. Πρέπει να αντιμετωπιστεί ταχύτητα. Προσβάλλει όχι μόνον ένα σύστημα π.χ. δέρμα αλλά πολλά (Γ.Ε.Σ. – Αναπνευστικό – Καρδιαγγειακό).
Συμβαίνει 20΄ - 2 ώρες μετά την έκθεση σε αντιγονικά ερεθίσματα. Αν δεν διαγνωστεί μπορεί να προκληθεί θάνατος.
Ορίζεται σαν «κληρονομική ευαισθησία» με υπερπαραγωγή αντισωμάτων IgE σε κοινά περιβαλλοντικά αλλεργιογόνα (αντιγόνα). Όλες οι ατοπικές εκδηλώσεις ανήκουν στον ΤΥΠΟ Ι ανοσολογικής αντίδρασεις (IgE – προκαλούμενες). Συνήθη ατοπία προσβάλλει – μύτη – μάτια – δέρμα – πνεύμονες.
Μπορεί να δημιουργήσει ενοχλήματα από – τένοντες – νεύρα – αρθρώσεις, που πολλές φορές οδηγούν το άτομο σε γιατρό ορθοπαιδικό.
Χαρακτηρίζεται από επάρματα δέρματος – κοκκινίλες – κνησμός.
Κνίδωση = «κνίδη» αρχαία Ελληνική λέξη → τσουκνίδα = τσούλη + κνιδη.
Η κνίδωση αποτελεί σύνθεση των παραπάνω λέξεων.
Διάρκεια κνίδωσης : μικρότερη από 12 εβδομάδες χαρακτηρίζει την χρόνια μορφή κνίδωσης.
Αιτία κνίδωσης : τριβή – κρύο – ερεθισμοί δέρματος.
Συχνότητα κνίδωσης : η χρόνια μορφή διπλάσια συχνότητα στις γυναίκες.
Προσβολή αγγείων + ιστών.