Έστω ότι το έχτισες, όμως θα έλθουν;Γράφει η Γιάννα Αγγελοπούλου

 
Είμαι λάτρης του Αμερικανικού κινηματογράφου, και μια από τις αγαπημένες μου ταινίες είναι η κλασσική ταινία «Field of Dreams» («Ο ξυπόλητος Τζο»), όπου ο γνωστός χαρακτήρας του Kέβιν Κόστνερ ακούει μια φωνή να του ψιθυρίζει στην μέση ενός χωραφιού στην Αϊόβα: «Εάν το χτίσεις, τότε θα έρθουν». Είναι μια υπόσχεση: φτιάξε ένα γήπεδο (του μπέιζμπολ στη συγκεκριμένη περίπτωση), και οι άνθρωποι θα έρθουν – να παίξουν, να παρακολουθήσουν, να αγοράσουν εισιτήρια, να
φάνε χοτ ντογκ και να πιούν μπύρα.
 
Μακάρι όλες οι επενδύσεις σε υποδομές να ήταν τόσο απλές!
 
Το Λονδίνο μαθαίνει με σκληρό τρόπο ότι μια επιτυχημένη επένδυση σε υποδομές χρειάζεται κάτι περισσότερο από καλές προθέσεις και ελπίδα. Όπως έγραψε πρόσφατα η New Yοrk Times, το Κεντρικό Στάδιο που κατασκευάστηκε στο Λονδίνο για τους Ολυμπιακούς του 2012 είναι αυτή την στιγμή άδειο, και οι μελλοντικές προοπτικές του παραμένουν αβέβαιες. Καθώς αυτό είναι το κεντρικό στοιχείο της επένδυσης των 14,3 δις δολαρίων που έγινε για τους Ολυμπιακούς του Λονδίνου, οι 80.000 άδειες θέσεις, είναι συνάμα ένα τρομακτικό σύμβολο και μια ντροπή.
 
Το Λονδίνο μαθαίνει μια ελαφρώς διαφορετική εκδοχή της ατάκας από την ταινία «Field of Dreams»: Εάν το χτίσεις, θα έρθουν για λίγο – αλλά εάν δεν έχεις κάποιο σχέδιο, τότε θα φύγουν.
 
Σημαντικά γεγονότα όπως οι Ολυμπιακοί συχνά επισπεύδουν επενδύσεις στις υποδομές μιας πόλης, επενδύσεις που έχουν καθυστερήσει. Αν πάνε καλά, αποτελούν σπάνιες ευκαιρίες για να επανασχεδιάσεις το μέλλον της πόλης και των κατοίκων της.
 
Δυστυχώς όταν οι πόλεις δεν σχεδιάζουν μακροπρόθεσμα, συνήθως πέφτουν έξω.
 
Είχα την τιμή να τεθώ επικεφαλής της Επιτροπής Διεκδίκησης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας και, όταν η προσπάθεια προετοιμασίας της Αθήνας για τους Αγώνες διαπιστώθηκε ότι καθυστερούσε, επέστρεψα για να ηγηθώ της Επιτροπής Διοργάνωσης.
 
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας έδωσαν ώθηση σε έργα που η πόλη είχε τόσο ανάγκη όσον αφορά τις υποδομές στα μέσα μεταφοράς, συμπεριλαμβανομένου ενός νέου αεροδρομίου και δύο νέων γραμμών του μετρό και άλλων δύο γραμμών, του τραμ και του προαστιακού, με ένα συνολικό κόστος 4,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Πρόκειται για επίπεδο επένδυσης, που μια φορά την βλέπει κάθε γενιά.
 
Για να αποκτήσει κανείς μια αίσθηση της έκτασης της Ολυμπιακής δραστηριότητας, ας θυμηθεί το Big Dig (Υπόγειος Αυτοκινητόδρομος) στην Βοστόνη, την πιο ακριβή κατασκευή υποδομής αυτοκινητοδρόμων στην Αμερικάνικη ιστορία. Το Big Dig χρειάστηκε 25 χρόνια για να ολοκληρωθεί. Ας αναλογισθεί κανείς την Βοστόνη να χτίζει παράλληλα ένα νέο αεροδρόμιο σε αντικατάσταση του παλιού αεροδρομίου Logan, ύστερα να προσθέτει δυο καινούργιες γραμμές του μετρό και δύο γραμμές του εναερίου τραίνου και να επεκτείνει πάνω από 100 μίλια τους δρόμους της πόλης, να ασφαλτοστρώνει εκ νέου το Storrow Drive και να προσπαθεί να λύσει τον πονοκέφαλο του πώς θα τοποθετηθεί πάνω από το στάδιο Fenway Park μια στέγη από ατσάλι και πλεξιγκλάς 17.000 τόνων με επιφάνεια 27.000 τετραγωνικών μέτρων.
 
Και να φαντασθεί κανείς ότι όλα αυτά θα γίνονταν σε μια πόλη –στην Αθήνα- όπου κάθε εκσκαφή μπορούσε να αποκαλύψει ένα ανεκτίμητο αρχαίο εύρημα – χιλιετίες πιο αρχαίο από το Fenway Park!
 
Ετσι έμοιαζε το εγχείρημα των Ολυμπιακών της Αθήνας: ένα τεράστιο, περίπλοκο εγχείρημα με υψηλό ρίσκο για το μέλλον της πόλης. Αυτό ακριβώς σημαίνουν τα μεγάλα έργα υποδομής: μεγάλα ρίσκα, μεγάλη υπευθυνότητα και πάνω απ’ όλα τεράστιες ευκαιρίες.
 
Σε αντίθεση με το Big Dig, εμείς καταφέραμε να ολοκληρώσουμε τα έργα μας στην ώρα τους.
 
Η έγκαιρη ολοκλήρωση των έργων μπορεί να εγγυήθηκε την επιτυχία των Ολυμπιακών Αγώνων, όμως μπορούσαν να πετύχουν ακόμη περισσότερα για να εγγυηθούν την επιτυχία για την ίδια την Αθήνα και την Ελλάδα.
 
Πράγματι, η ελληνική οικονομική ανάπτυξη ήταν από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη τα χρόνια πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες και τα επόμενα τρία χρόνια. Αλλά τελικά, η ευκαιρία χάθηκε, μια ευκαιρία που θα έδινε ώθηση για ακόμη μεγαλύτερη ανάπτυξη.
 
Μια από τις πιο μεγάλες μου απογοητεύσεις είναι να αντικρίζω τις εγκαταστάσεις παραμελημένες, κλειδωμένες και εγκαταλελειμμένες. Και δεν πρόκειται μόνο για τις Ολυμπιακές εγκαταστάσεις. Π.χ. δημιουργήσαμε ένα Κέντρο Επικοινωνιών που θα μπορούσε να χρησιμεύσει στο κράτος ως Κέντρο Διαχείρισης Κρίσεων. Αντιθέτως, αποσυναρμολογήθηκε.
 
Όπως κάθε μάχη πρέπει να διαθέτει μια στρατηγική εξόδου, έτσι και κάθε επένδυση υποδομής πρέπει από την αρχή να διαθέτει σχέδιο για το πώς θα ανταποδώσει το κόστος της στη διάρκεια του ωφέλιμου βίου της.
 
Δεν υπάρχει έλλειψη προειδοποιήσεων όταν μιλάει κανείς για επενδύσεις σε υποδομές, είτε πρόκειται για αυτοκινητόδρομους που κατέληξαν να απομονώσουν γειτονιές σε πόλεις η πάλι για «γέφυρες προς στο πουθενά». Το καθοριστικό χαρακτηριστικό των περισσότερων σχεδίων υποδομής είναι ότι είναι μόνιμα. Οπότε, αποφάσεις του σήμερα πρέπει να έχουν αποτελέσματα που διαρκούν και που είναι δύσκολο να μεταβληθούν στο μέλλον.
 
Είτε σχεδιάζουμε τη διοργάνωση Ολυμπιακών Αγώνων, είτε έναν καινούργιο αυτοκινητόδρομο, όσοι χαράσσουν πολιτική πρέπει να προσπερνούν τον βραχυπρόθεσμο προϋπολογισμό και τους περιορισμούς των χρονοδιαγραμμάτων, να έχουν μια καθαρή εικόνα ότι αυτό που χτίζεται σήμερα θα χρησιμεύσει και αύριο.
 
Εάν το χτίσεις, θα έρθουν.
 
Σχεδίασε σωστά, και τότε θα μείνουν.