Ο Xάρτινος πόλεμος των Αγορών : Η διπλωματία της «νομισματικής υποτίμησης» Eίναι πλέον εμφανές ότι εδώ και δεκαετίες  διεξάγεται  ένας παγκόσμιος εμπορικός  πόλεμος που αφορά την «κατάκτηση» ή την «διατήρηση» αγορών. Αυτός ο πόλεμος διεξάγεται καθολικά, όχι δηλαδή επιχείρηση εναντίον επιχείρησης, αλλά κρατικές συμμαχίες εναντίον άλλων συμμαχιών,μέσω της ανταγωνιστικής υποτίμησης των νομισμάτων.

Παράλληλα, σε ένα διαφορετικό  επίπεδο,  διεξάγεται μια επιχείρηση διαμόρφωσης ή και ενίσχυσης των «εθνικών χαρακτηριστικών» των μεγάλων δυνάμεων.

Eνδιάμεσα στα δύο προηγούμενα , βρίσκεται η  νέα μέθοδος της…. κρατικοποίησης των χρεών, με διφορούμενες συνέπειες : Ναι μεν  εδραιώνει ισχυρά τον ρόλο των ως παιχτών του παγκόσμιου «εμπορικού» πολέμου, αλλά παράλληλα  ενισχύει επιδεικτικά τον ρόλο των κρατών ως διαχειριστών της οικονομικής  ελευθερίας των αγορών.

Την 1η του Oκτώβρη 2010 , όταν τέθηκε προς ψήφιση ο νόμος στις ΗΠΑ  Currency Reform for Fair Trade Act (Nόμος για την νομισματική μεταρρύθμιση υπέρ του Δίκαιου Eμπορίου), η ατμόσφαιρα μεταξύ των μελών του Κογκρέσου , θα πρέπει να ήταν ελάχιστα πιο «ήπια» σε σχέση με εκείνη την συνεδρίαση όπου ο Mπους  ανακοίνωσε τον «παγκόσμιο πόλεμο κατά της τρομοκρατίας», μετά την 11η Σεπτέμβρη 2001.Χαρακτηριστικά παραθέτουμε δηλώσεις εκείνης της συνεδρίασης:

“Tο διεθνές εμπόριο είναι μια δύσκολη, φονική [cutthroat =για μαχαιροβγάλτες...] δουλειά. Kαι κάθε φορά που εμείς απλά μιλάμε, η απέναντι μεριά δρα. Kαι κάθε φορά που αυτοί δρουν, ένας Aμερικάνος χάνει τη δουλειά του”

Xavier Becerra, δημοκρατικός γερουσιαστής, Kαλιφόρνια.


“Θα χάσουμε την θέση μας σαν παγκόσμιοι ηγέτες του χρόνου, όταν η Kίνα θα μας ξεπεράσει και θα γίνει ο μεγαλύτερος βιομηχανικός κατασκευαστής στον κόσμο. Kαι το πρόβλημα είναι ότι η Kίνα ποτέ δεν αποδέχτηκε στ’ αλήθεια τους βασικούς κανόνες του δίκαιου εμπορίου”

Timothy Murphy, ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής , Πενσυλβάνια.

 

Ενώ  λοιπόν κάποτε στις ΗΠΑ νοιάζονταν οι επιτελείς του Πενταγώνου   για το πόσα και ποιά αεροπλανοφόρα θα παραταχθούν στην Kίτρινη Θάλασσα , σήμερα οι επικεφαλής του οικονομικού επιτελείου του Προέδρου προσπαθούν να  μάθουν τις μεθόδους του  Πεκίνου ώστε να δηλώσουν αν  κάνει ή όχι … «δίκαιο εμπόριο» .

Για πολλά χρόνια η Κίνα ήταν το «παγκόσμιο εργοστάσιο» που βόλευε ΗΠΑ και Ευρώπη, και φυσικά το  Πεκίνο συσσώρευε  τεράστια πλεονάσματα στο εμπορικό  ισοζύγιο, σε σκληρό νόμισμα: δολάριο και ευρώ.  Αυτά τα πλεονάσματα τα  δάνειζε - τεράστια ποσά δολαρίων -στο αμερικανικό κράτος, μέσω αγοράς κρατικών ομολόγων. Έτσι,  η Oυάσιγκτον ήταν ήσυχη και… ευχαριστημένη, αφού μπορούσε να κάνει «εξαγωγή των χρεών της» διατηρώντας το νόμισμά της σχετικά «σκληρό», στη θέση του παγκόσμιου αποθέματος.

Όμως, μετά την εκκίνηση της χρηματοπιστωτικής κρίσης το φθινόπωρο του  2008, το πραγματικό μέτρο της αξίας του αμερικανικού δολαρίου δεν είναι πλέον η…  ευκολία με την οποία δανείζεται η Oυάσιγκτον και φυσικά δεν είναι απόλυτο  ότι μόνο ή κυρίως το Πεκίνο «χειραγωγεί» την διεθνή ισοτιμία του νομίσματός του.

Όταν  η Fed τυπώνει δολάρια εδώ και δύο χρόνια  και με  το μεγαλύτερο μέρος αυτών των ποσών να μην  «πέφτουν στην αγορά», αλλά να μένουν και να… παλινδρομούν μεταξύ μεγάλων αμερικανικών τραπεζών και κράτους( γλυτώνοντας έτσι έναν αστρονομικό πληθωρισμό ,τουλάχιστον ως τώρα), εύκολα κατανοούμε  ότι αυτό συνεπάγεται την υποτίμηση αυτού του νομίσματος.  Το πρόβλημα όμως βρίσκεται στο ότι  τα δανεικά του αμερικανικού κράτους, είτε απ’ την Fed είτε από τρίτους, έχουν ξεφύγει σε τέτοια ύψη ώστε πυκνώνουν οι αμφιβολίες αν και πότε το αμερικανικό δημόσιο θα ξεχρεώσει.

Από το 2002 το δολάριο έχει υποτιμηθεί πάνω από 30% σε σχέση με το ευρώ.  Yποτίθεται ότι αυτή η υποτίμηση θα βοηθούσε τις αμερικανικές εξαγωγές. Ποιό είναι το πραγματικό αποτέλεσμα; Σήμερα οι ΗΠΑ έχουν εμπορικά ελλείμματα με τουλάχιστον 90 κράτη!( με την Κίνα το μεγαλύτερο φυσικά )  Kι αυτό δεν είναι σίγουρα εκείνο που χρειάζεται ένα κράτος που πρέπει κάποτε ν’ αρχίσει να ξεχρεώνει!

Ένα διαρκώς αυξανόμενο πλήθος κρατών για να προστατέψουν όσο μπορούν τις εξαγωγικές τους επιχειρήσεις (και, ως ένα βαθμό, να μειώσουν τις εισαγωγές τους προστατεύοντας τις όποιες επιχειρήσεις εσωτερικής αγοράς διαθέτουν) υποτιμούν με διάφορα …κόλπα τα νομίσματά τους, τα τελευταία 2 χρόνια   Ελβετία, Ιαπωνία, Ταϊβάν, Ν. Κορέα, Βιετνάμ, Ταϋλάνδη, Αυστραλία, Βραζιλία και - φυσικά – η Ευρωζώνη.

Πρόκειται για μια διαρκή ανισορροπία, για την οποία το μόνο που μπορεί να περιμένει κανείς είναι να… γενικευτεί ! Από  την στιγμή που δεν υπάρχει ούτε ένα κοινά αποδεκτό μέτρο της «αξίας» των νομισμάτων (και άρα της μεταξύ τους «δίκαιης» συναλλαγματικής ισοτιμίας) - αυτόν τον ρόλο έπαιζε στο παρελθόν είτε ο «κανόνας του χρυσού» είτε, μετά το 1945, η σταθερή πρόσδεση του δολαρίου στον χρυσό, κάθε νόμισμα μπορεί να πέσει μόνο σε σχέση με άλλα, που αντίστοιχα ανεβαίνουν. Και  τότε επεμβαίνουν οι κεντρικές τράπεζες  για να τα ξαναρίξουν (είτε τυπώνοντας  νέες ποσότητες χρήματος, είτε ρίχνοντας τα επιτόκια ,είτε με άλλους τρόπους από τις ομολογιακές αγορές) .

Σ’ αυτό το συνεχές  παίγνιο  των νομισματικών μεταπτώσεων και παλινδρομήσεων δεν υπάρχει μόνιμη έξοδος προς τις  αγορές για το κάθε κράτος: στην πράξη κερδίζει εκείνο το κράτος που διαθέτει την φτηνότερη εργασία - ή την φανερά καλύτερη ποιότητα. H απειλή της Κίνας ανήκει στην πρώτη περίπτωση - αλλά δεν είναι μόνον αυτή.
Η σημερινή επεκτατική εμπορική πολιτική της Κίνας στηρίζεται στην υπόθεση  ότι το δολάριο δεν θα είναι για καιρό ένα αξιόπιστο διεθνές νόμισμα (ή θέλοντας να συμβάλει στο να πάψει να είναι τέτοιο). Οπότε , το Πεκίνο κλείνει διακρατικές εμπορικές συμφωνίες για συναλλαγές σε άλλα νομίσματα (Ρωσία, Βραζιλία, Τουρκία ) κάτι που σημαίνει ότι  εάν το δολάριο παραμεριστεί από τις διεθνείς συναλλαγές τότε θα αρχίσει να υποτιμάται  πιο δυναμικά. Το ερώτημα είναι αν ένα  καθοδικό σπιράλ απαξίωσης του, οδηγήσει την Fed αναγκαστικά  να αγοράζει νομίσματα ανταγωνιστών της για να συναλλάσσεται διεθνώς !

Αυτό πρόσκαιρα μπορεί να έχει μια κάποια ευνοϊκή συνέπεια στην πραγματική αξία του αμερικανικού χρέους, όμως σίγουρα περιορίζει την ισχυρή  οικονομική ηγεμονία της ΗΠΑ.

Λόγους να ανησυχεί από μια τέτοια εξέλιξη , έχει και η Ιαπωνία πού επεκτείνει τις εμπορικές / οικονομικές σχέσεις του με το ασιατικό μπλοκ των γειτονικών του κρατών( μια άτυπη  «Ένωση των κρατών της νοτιοανατολικής Ασίας» που ξεκίνησε το 1967 απ’ την Ινδονησία, την Μαλαισία, τις Φιλιππίνες, την Σιγκαπούρη και την Ταϋλάνδη, περιλαμβάνει σήμερα (επιπλέον των προηγούμενων) και το Μπρουνέι,  την Καμπότζη, το Λάος και το Βιετνάμ). Πρόκειται για μια οικονομική συνεργασία κρατών που έχουν συνολικό πληθυσμό 580 εκατομμυρίων ψυχών, και συνολικό ΑΕΠ 1,8 τρισ. δολάρια.

Η Κίνα  έχει εγκαινιάσει σχέσεις «ελεύθερου εμπορίου» (κάτι σαν την ευρωπαϊκή κοινή αγορά πριν την εξέλιξή της σε ευρωπαϊκή ένωση) με αυτό το μπλοκ κρατών και έχει αρχίσει να «απελευθερώνει»  απ’ τα μέσα του 2009 την χρήση του γουάν , κάνοντας το ουσιαστικά σε νόμισμα διεθνών συναλλαγών. Τότε, καλοκαίρι του 2008,  5 κινεζικές επαρχίες με εξαγωγικές δραστηριότητες, και ανάμεσά τους η Shanghai και το Guangzhou, πήραν την άδεια της κεντρικής κυβέρνησης να κάνουν συναλλαγές διεθνώς με το γουάν.

Ένα χρόνο μετά  αυτό το «πιλοτικό πρόγραμμα» διεθνοποίησης του γουάν επεκτάθηκε ώστε να περιλαμβάνει 16 επαρχίες. Οι προοπτικές αυτής της «ελεγχόμενης» εξόδου του γουάν - και η αντί-δολλαριακή λειτουργία της ,αξίζουν ιδιαίτερης προσοχής. Mε δυο λόγια το Πεκίνο δεν κατεβαίνει μόνο του στην διεθνή αρένα του «νομισματικού πολέμου», αλλά  σαν ηγέτης ενός μπλοκ αναπτυσσομένων κρατών.



19111, Oκτώβριος 2005
Έχουμε εδώ λοιπό ένα ακραίο παράδειγμα της δυσαρμονίας μεταξύ του γενικού και ειδικού συμφέροντος. Kάθε κράτος, σε μια προσπάθεια να βελτιώσει την σχετική του θέση, παίρνει μέτρα βλαβερά για την ευημερία των γειτόνων του· κι αφού αυτή η τακτική δεν περιορίζεται μόνο σε ένα κράτος, ο καθένας υφίσταται πολύ περισσότερες συνέπειες παρόμοιων λογικών που εφαρμόζουν οι γείτονές του απ’ τα οφέλη που έχει ο ίδιος απ’ τις επιλογές του. Πρακτικά όλα τα δημοφιλή γιατρικά που κυκλοφορούν σήμερα είναι είναι τέτοιου αλληλοεξοντωτικού χαρακτήρα.ε εδώ λοιπόν ένα ακραίο παράδειγμα της δυσαρμονίας μεταξύ του γενικού και ειδικού συμφέροντος. Kάθε κράτος, σε μια προσπάθεια να βελτιώσει την σχετική του θέση, παίρνει μέτρα βλαβερά για την ευημερία των γειτόνων του· κι αφού αυτή η τακτική δεν περιορίζεται μόνο σε ένα κράτος, ο καθένας υφίσταται πολύ περισσότερες συνέπειες παρόμοιων λογικών που εφαρμόζουν οι γείτονές του απ’ τα οφέλη που έχει ο ίδιος απ’ τις επιλογές του. Πρακτικά όλα τα δημοφιλή γιατρικά που κυκλοφορούν σήμερα είναι είναι τέτοιου αλληλοεξοντωτικού χαρακτήρα. Έχουμε εδώ λοιπόν ένα ακραίο παράδειγμα της δυσαρμονίας μεταξύ του γενικού και ειδικού συμφέροντος. Kάθε κράτος, σε μια προσπάθεια να βελτιώσει την σχετική του θέση, παίρνει μέτρα βλαβερά για την ευημερία των γειτόνων του· κι αφού αυτή η τακτική δεν περιορίζεται μόνο σε ένα κράτος, ο καθένας υφίσταται πολύ περισσότερες συνέπειες παρόμοιων λοών που εφαρμόζουνφορούν σήμερα είναι είναι τέτοιου αλληλοεξοντωτικού χαρακτήρα.