Γράφει η Μαρίνα Κουρμπέλα

Εξαιτίας αδυναμιών στη διαδικασία αναγνώρισης από την Επιτροπή και στην μετέπειτα εποπτεία των εθελοντικών συστημάτων, το σύστημα πιστοποίησης της ΕΕ για τη βιωσιμότητα των βιοκαυσίμων δεν είναι απολύτως αξιόπιστο, επισημαίνει το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο-ΕΕΣ σε σχετική έκθεσή του.

Σύμφωνα με την  έκθεση  υπάρχουν αδυναμίες στο σύστημα πιστοποίησης βιώσιμων βιοκαυσίμων, οι οποίες θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τα θεμέλια για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές στον τομέα των μεταφορών έως το 2020.

Υπενθυμίζεται, πως με βάση την οδηγία  για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τα κράτη μέλη της ΕΕ μπορούν  να χρησιμοποιούν μόνο βιοκαύσιμα που έχουν πιστοποιηθεί ως βιώσιμα στην προσπάθειά τους να επιτύχουν τον στόχο για παραγωγή του δέκα τοις εκατό της τελικής ενέργειας στις μεταφορές από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έως το 2020.
Τα περισσότερα βιοκαύσιμα που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ πιστοποιούνται από εθελοντικά συστήματα αναγνωρισμένα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ωστόσο, οι ελεγκτές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα συστήματα πάσχουν από αδυναμίες, οι οποίες εντοπίζονται στη διαδικασία αναγνώρισης της Επιτροπής, καθώς και στην εκ μέρους της εποπτεία.
Οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι η Επιτροπή δεν απαιτούσε από τα συστήματα να επαληθεύουν ότι η παραγωγή βιοκαυσίμων δεν ενέχει σημαντικούς κινδύνους, όπως κτηματικές διαφορές, καταναγκαστική/παιδική εργασία, άσχημες συνθήκες εργασίας για τους γεωργούς και κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια. Ομοίως, οι αξιολογήσεις των συστημάτων δεν κάλυπταν ούτε τον αντίκτυπο στη βιωσιμότητα των βιοκαυσίμων από τις έμμεσες αλλαγές στη χρήση της γης (όταν καλλιεργείται περισσότερη γη για τρόφιμα ως αντιστάθμισμα για τις καλλιέργειες που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή βιοκαυσίμων). Επίσης οι ελεγκτές παραδέχονται τις τεχνικές δυσκολίες που ενέχει η αξιολόγηση του αντικτύπου των έμμεσων αλλαγών στη χρήση της γης, όπως επίσης και το ότι, χωρίς τις πληροφορίες αυτές, η επάρκεια του συστήματος πιστοποίησης υπονομεύεται.

Η Επιτροπή, επισημαίνεται, έλαβε αποφάσεις αναγνώρισης συστημάτων που δεν διέθεταν διαδικασίες επαλήθευσης ώστε να εξασφαλίζεται ότι η πηγή των βιοκαυσίμων που παράγονται από απόβλητα ήταν όντως απόβλητα ή ότι οι πρώτες ύλες συμμορφώνονταν με τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις, δηλώνουν οι ελεγκτές. Ορισμένα συστήματα δεν ήταν επαρκώς διαφανή ή τελούσαν υπό ολιγομελή διοίκηση, αυξάνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο τον κίνδυνο σύγκρουσης συμφερόντων και δυσχεραίνοντας την αποτελεσματική επικοινωνία με άλλα ενδιαφερόμενα μέρη.

Επίσης, η Επιτροπή δεν εποπτεύει τη λειτουργία των αναγνωρισμένων εθελοντικών συστημάτων και δεν μπορεί, επομένως, να αποκομίσει βεβαιότητα ότι τα εθελοντικά συστήματα εφαρμόζουν όντως τα πρότυπα πιστοποίησης που είχαν παρουσιάσει κατά τη διαδικασία αναγνώρισης ούτε και να εντοπίζει πιθανές παραβιάσεις των κανόνων.

Συστάσεις

Στις συστάσεις τους, οι ελεγκτές καλούν την Επιτροπή να διασφαλίσει ότι τα συστήματα πιστοποίησης:

• αξιολογούν σε ποιον βαθμό η παραγωγή πιστοποιημένων βιοκαυσίμων ενέχει σημαντικό κίνδυνο αρνητικών κοινωνικο-οικονομικών επιπτώσεων και έμμεσων αλλαγών στη χρήση της γης,

• επαληθεύουν αποτελεσματικά ότι οι παραγωγοί πρώτων υλών για βιοκαύσιμα συμμορφώνονται με τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις για τη γεωργία,

• παρέχουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία για την προέλευση των αποβλήτων και των καταλοίπων που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή βιοκαυσίμων.

Συνιστούν, συγκεκριμένα, στην Επιτροπή τα εξής:

• να αξιολογεί αν η διακυβέρνηση των συστημάτων μειώνει τον κίνδυνο σύγκρουσης συμφερόντων και είναι επαρκώς διαφανής,

• να ελέγχει αν οι λειτουργίες πιστοποίησης των συστημάτων συμμορφώνονται με τα πρότυπα που είχαν υποβληθεί κατά τη διαδικασία αναγνώρισης, καθώς και ότι τα συστήματα έχουν θεσπίσει διαφανή συστήματα καταγγελιών.

• να ζητεί από τα κράτη μέλη να τεκμηριώνουν τα στατιστικά στοιχεία που υποβάλλουν σχετικά με τα βιοκαύσιμα με αποδεικτικά στοιχεία και να εναρμονίσουν τον ορισμό των αποβλήτων.