21 Νοεμβρίου 2024
Ζέφη Δημαδάμα
Η καταναγκαστική εργασία είναι η δεύτερη πιο συνηθισμένη μορφή εμπορίας ανθρώπων με λιγότερες πιθανότητες εντοπισμού και καταγγελίας από τις περιπτώσεις της σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Εκατοντάδες χιλιάδες θύματα εξαναγκάζονται σε σκληρή εργασία σε οικιακές δουλειές, χωράφια, ορυχεία και κατασκευές.
Ο αριθμός των «σύγχρονων σκλάβων» αυξάνεται καθώς η οικονομική κρίση μεγαλώνει και καθώς η ζήτηση για φθηνά αγαθά και υπηρεσίες γιγαντώνεται. Αν και φαντάζει αδιανόητο τον 21ο αιώνα να συζητούμε για το δουλεμπόριο, περίπου 45,8 εκατ. άνθρωποι ζουν ως σύγχρονοι σκλάβοι και περισσότεροι από 1,2 εκατομμύρια από αυτούς βρίσκονται στην Γηραιά ήπειρο.
Αναφερόμαστε επομένως σε μια μορφή «δουλείας» η οποία επιφέρει τεράστια κέρδη στους εμπόρους αλλά και στους εργοδότες οι οποίοι απασχολούν εργατικό δυναμικό χωρίς τα στοιχειώδη εργασιακά- ασφαλιστικά δικαιώματα και ανάλογες απολαβές.
Οφείλουμε επομένως να πράξουμε περισσότερα για την προστασία των θυμάτων, να συνεργαστούμε δραστικά και να συντονιστούμε αποτελεσματικά με τις αρχές για τον εντοπισμό των εκμεταλλευτών και την επιβολή αυστηρότερων ποινών.
Η καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων είναι κυρίως αρμοδιότητα των κυβερνήσεων και δευτερεύοντος των οργανώσεων, των κοινωνικών υπηρεσιών, των ΜΚΟ. Η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στην καταπολέμηση του φαινομένου είναι πολύ περιορισμένη έως και ανύπαρκτη.
Κι όμως ο ιδιωτικός τομέας μπορεί και πρέπει να έχει ενεργό συμμετοχή στην καταπολέμηση της καταναγκαστικής εργασίας, είτε αυτή συναντάται στις εγκαταστάσεις, είτε στην αλυσίδα παραγωγής και τροφοδοσίας. Η καταναγκαστική εργασία σε απομακρυσμένες περιφέρειες ή αναπτυσσόμενες χώρες δεν δίνει κανένα άλλοθι σε επιχειρηματίες να εισάγουν και να εμπορεύονται τμήματα ή ολόκληρα προϊόντα για την παραγωγή των οποίων, εργάστηκαν άνθρωποι σε άθλιες συνθήκες, χωρίς ωράριο, χωρίς συνθήκες εργασιακής ασφάλειας και υγιεινής, απελπισμένοι πρόσφυγες, ή γυναίκες και μικρά παιδιά.
Κανένα άλλοθι δεν έχουν όμως και οι καταναλωτές οι οποίοι καταναλώνουν αγαθά τα οποία παράγονται σε αυτές τις συνθήκες. Θα πρέπει να απαρνηθούμε προϊόντα που απαιτούν εργαζόμενους-σκλάβους στην αλυσίδα παραγωγής τους όπως π.χ. πολυτελή χαλιά που υφαίνονται αποκλειστικά από μικρά παιδιά γιατί μόνο με τα μικρά, ευέλικτα δάχτυλά τους μπορούν να φτιάχνουν τους περίτεχνους κάμπους, ή να ράβουν είδη πολυτελείας ή να καθαρίζουν το κακάο.
Σε όλο τον κόσμο δημιουργούνται και ενισχύονται κινήματα που απαιτούν προϊόντα «χωρίς καταναγκαστική εργασία» («Slave free») και προδιαγράφονται νέα πρότυπα και προϋποθέσεις στις αγορές.
Πως θα μπορούσε να είναι απών ο ιδιωτικός τομέας; Οι επιχειρήσεις δεν μπορεί παρά να λάβουν δράση. Μια πρόταση θα ήταν η ένταξη της προσπάθειας στην εταιρική κοινωνική ευθύνη. Όλο και συχνότερα οι επιχειρήσεις υιοθετούν και εφαρμόζουν αναλυτικό πλαίσιο πολιτικών όπως προγράμματα κοινωνικού, πολιτιστικού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα, οι οποίες αφορούν στο σεβασμό των δικαιωμάτων των εργαζομένων, στην προστασία του περιβάλλοντος αλλά και στην ενίσχυση του κοινωνικού διαλόγου.
Η ένταξη της μη καταναγκαστικής εργασίας στις βασικές προτεραιότητες, με ξεκάθαρες δεσμεύσεις μπορεί να αποτελέσει μοχλό πίεσης δημιουργώντας ένα «φαινόμενο ντόμινο». Ένα «φαινόμενο ντόμινο» που θα συμπεριλάβει και θα επεκταθεί σε επιχειρηματικούς εταίρους, ανταγωνιστές, προμηθευτές, πελάτες, δημόσιες αρχές και ΜΚΟ που εκπροσωπούν τις τοπικές κοινότητες, τα καταναλωτικά κινήματα.
Υπενθυμίζεται ότι με βάση τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών υπάρχουν σήμερα περισσότεροι σκλάβοι παρά ποτέ άλλοτε, κάτι το οποίο δεν επιτρέπει σε κανέναν από εμάς να παραμένει αμέτοχος.
(Η Ζέφη Δημαδάμα είναι Δρ. Περιφερειακής Ανάπτυξης & Περιβάλλοντος, Αντιπρόεδρος Γυναικών ΕΣΚ)
