Γράφει ο
Γιάννης Βασιλείου

       Η τελωνειακή ένωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) αποτελεί ένα σπουδαίο επίτευγμα, το οποίο αναμφίβολα παρέχει ουσιαστικότατη βοήθεια αναφορικά με την περαιτέρω διευκόλυνση των εμπορικών συναλλαγών.

       Τα κύρια πλεονεκτήματα που προκύπτουν από την τελωνειακή ένωση είναι τα εξής δυο: α) δεν υφίστανται πλέον δασμοί στα σύνορα των κρατών της Ένωσης και β) υπάρχει ένα ενιαίο σύστημα δασμών επί των εισαγωγών από χώρες εκτός Ένωσης. Πρακτικά, η τελωνειακή ένωση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένας ενιαίος χώρος εμπορικών συναλλαγών εντός του οποίου όλα τα εμπορεύματα στην ουσία κυκλοφορούν ελεύθερα ανεξάρτητα από το αν έχουν κατασκευαστεί στην Ένωση ή έχουν εισαχθεί από το εξωτερικό (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2018· Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2014· EUR-LEX, 2018).

       Τονίζεται ότι η τελωνειακή ένωση της ΕΕ συνεπάγεται την απαρέγκλιτη εφαρμογή κοινών και απλουστευμένων διαδικασιών σε ολόκληρη την Ένωση ανεξαιρέτως, για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους κεφαλαιώδους σημασίας τομείς των διεθνών μεταφορών και του διεθνούς εμπορίου (Βασιλείου, 2014, 2017α, 2017β, 2017γ και 2018· Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2014).

       Υπογραμμίζεται επίσης ότι σε οποιοδήποτε σημείο της Ένωσης και αν λάβει χώρα η διασάφηση των εμπορευμάτων, εφαρμόζονται ακριβώς οι ίδιοι κανόνες. Η τελωνειακή πολιτική αποτελεί έναν από τους ελάχιστους τομείς, του οποίου η ρύθμιση εμπίπτει στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Ένωσης. Επισημαίνεται όμως ότι η υλοποίηση της τελωνειακής ένωσης είναι βασισμένη στη συστηματική και λειτουργική συνεργασία με τα κράτη-μέλη, αλλά και ανάμεσα στα κράτη-μέλη (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2014· EUR-LEX, 2018).

       Η τελωνειακή ένωση ξεκίνησε τη λειτουργία της την 1^η Ιουλίου 1968, 18 ακριβώς μήνες πριν τον προβλεπόμενο χρόνο υλοποίησής της, με την επιτυχή θέσπιση κοινού δασμολογίου για την αντικατάσταση των εθνικών δασμών στις συναλλαγές με τον υπόλοιπο κόσμο και την κατάργηση των δασμών που ίσχυαν στις ενδοκοινοτικές εμπορικές συναλλαγές. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1993 καταργήθηκαν και οι τελωνειακοί έλεγχοι στα σύνορα μεταξύ των κρατών-μελών, γεγονός εξέχουσας σπουδαιότητας (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2014· EUR-LEX, 2018).

       Στα εξωτερικά σύνορα εφαρμόζεται το κοινό δασμολόγιο σε στενό συνδυασμό με το ενοποιημένο δασμολόγιο (TARIC) σε εμπορεύματα τα οποία προέρχονται από κράτη εκτός Ένωσης. Φυσικά, όσον αφορά τα εμπορεύματα τα οποία διακινούνται ελεύθερα μέσα στην Ένωση, επιβάλλεται να υπάρχει συμμόρφωση τόσο με συγκεκριμένες διατάξεις της κοινής εμπορικής πολιτικής, όσο και με τους κανόνες της εσωτερικής αγοράς (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2014· EUR-LEX, 2018).

       Κατά κανόνα, οι δασμοί που αφορούν εμπορεύματα τα οποία εισάγονται από κράτη εκτός ΕΕ καταβάλλονται όταν τα εμπορεύματα εισάγονται στην Ένωση για πρώτη φορά. Στη συνέχεια δεν υπάρχουν ούτε έλεγχοι, ούτε περαιτέρω δασμοί. Το γεγονός αυτό διευκολύνει αφάνταστα ολόκληρη την εμπορική δραστηριότητα. Αν επιθυμούμε να μιλήσουμε με αριθμούς, οι τελωνειακές υπηρεσίες της Ένωσης αφενός διεκπεραιώνουν περισσότερες από 270 εκατομμύρια διασαφήσεις το χρόνο και αφετέρου καταφέρνουν και διαχειρίζονται περίπου το 16% του συνόλου των παγκοσμίων εισαγωγών, κάτι που μεταφράζεται σε πάνω από 2 δισεκατομμύρια τόνους εμπορευμάτων το χρόνο (αριθμός διόλου ευκαταφρόνητος) (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2018· Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2014· EUR-LEX, 2018).

       Ένας από τους θεμελιώδεις στόχους των τελωνείων είναι η άμεση και αποτελεσματική προστασία των πολιτών. Προς αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση εστιάζουν α) στην εξασφάλιση της νομιμότητας εξαγωγής «ευαίσθητων» τεχνολογιών, οι οποίες σχετίζονται με την κατασκευή πυρηνικών ή χημικών όπλων, β) στην ουσιαστική προστασία τόσο των ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση, όσο και της Ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς (πάταξη λόγου χάριν της λαθραίας διακίνησης καλλιτεχνικών θησαυρών), γ) στην άμεση επιβολή κανόνων αναφορικά με την προστασία της υγείας, της ασφάλειας και του περιβάλλοντος, δ) στο συστηματικό έλεγχο εμπορευμάτων τα οποία αποτελούν αντικείμενο πειρατείας, απομίμησης ή παραποίησης, ε) στην αδιάλειπτη υποστήριξη τόσο των υπηρεσιών μετανάστευσης, όσο και της αστυνομίας στα πλαίσια της μάχης εναντίον της διακίνησης όπλων, ναρκωτικών και πορνογραφικού υλικού, καθώς και της εμπορίας ανθρώπων και στ) στην ειδική μέριμνα κατά της φοροδιαφυγής ή του ξεπλύματος χρήματος από άτομα που ταξιδεύουν (Βασιλείου, 2014, 2017α, 2017β, 2017γ και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2018).

       Επιπλέον, τα τελωνεία της Ένωσης έχουν επιδοθεί σε έναν συνεχή αγώνα για την καταπολέμηση της απάτης, χαρακτηριστικά φαινόμενα της οποίας αποτελούν α) οι ψευδείς δηλώσεις ΦΠΑ και οι πληρωμές για πλασματικές συναλλαγές, β) η συστηματική αποφυγή καταβολής ειδικών φόρων κατανάλωσης, οι οποίοι επιβάλλονται για παράδειγμα στα τσιγάρα και γ) τα πλαστά πιστοποιητικά καταγωγής, τα οποία δηλώνουν ότι τα εν λόγω εμπορεύματα προέρχονται από κράτος που χαρακτηρίζεται από χαμηλότερους εισαγωγικούς δασμούς (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2018· Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2014· EUR-LEX, 2018).

       Δε θα πρέπει επίσης να λησμονούμε ότι οι τελωνειακοί υπάλληλοι της Ένωσης είναι επιφορτισμένοι με το (κομβικής σημασίας) καθήκον της συγκέντρωσης συγκεκριμένων στατιστικών στοιχείων, με επιδίωξη τόσο την παρατήρηση των οικονομικών τάσεων, όσο και τη συστηματική πάταξη του αθέμιτου ανταγωνισμού όσον αφορά προϊόντα της Ένωσης (Βασιλείου, 2014, 2017α, 2017β, 2017γ και 2018· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2018).

ΠΗΓΕΣ

Βασιλείου, Ιωάννης (2014), Ευρωπαϊκή Ενοποίηση-Μια Διαδικασία Σύγκλισης ή Απόκλισης; (Β΄ Έκδοση-Ειδική Έκδοση Για Πανεπιστήμια) (Αθήνα: Historical Quest). 

Βασιλείου, Ιωάννης (2017α), Ευρωπαϊκή Ένωση και Ενέργεια-Η Πορεία προς το 2050-Σκέψεις, Ιδέες και Συμπεράσματα (Αθήνα: Historical Quest).

Βασιλείου, Ιωάννης (2017β), Οικονομική Κρίση, Απασχόληση και Κοινωνικές Υποθέσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση-Προτάσεις και Δράσεις για την Καταπολέμηση της Ανεργίας (Αθήνα: Historical Quest).

Βασιλείου, Ιωάννης (2017γ), Προϋπολογισμός της Ε.Ε.-Ζητήματα Κατανομής και Αναδιανομής Πόρων στην Ε.Ε. (Αθήνα: Historical Quest).

Βασιλείου, Ιωάννης (2018), Οι Επιχειρήσεις στην Ε.Ε.-Μονοπώλια-Καρτέλ-Κρατικές Ενισχύσεις-Κανόνες Ανταγωνισμού (Αθήνα: Historical Quest).

Ευρωπαϊκή Ένωση (2018), «Τελωνεία-Ελεύθερο εμπόριο στην Ευρώπη», διαθέσιμο σε https://europa.eu/european-union/topics/customs_el (πρόσβαση στις 5/7/18).

Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2014), «Η Ευρωπαϊκή Ένωση με Απλά Λόγια-Τελωνεία», διαθέσιμο σε file:///C:/Users/user/Downloads/customs_el.pdf (πρόσβαση στις 5/7/18).

EUR-LEX (2018), «Τελωνεία», διαθέσιμο σε https://eur-lex.europa.eu/summary/chapter/customs.html?root_default=SUM_1_CODED%3D12&locale=el (πρόσβαση στις 6/7/18).