Η κατάθλιψη είναι νόσος με σύνθετη αιτιολογία (Βιολογική, Κοινωνική, Περιβαλλοντική).
Η εμφάνισή της επιβαρύνει καταλυτικά, βασανιστικά την ζωή των ατόμων με την εκδήλωση ευρέος φάσματος ψυχικών, νοητικών, σωματικών συμπτωμάτων και βιολογικών διαταραχών.
Η κατάθλιψη συνοδεύει και οργανικές παθήσεις όπως χρόνιους πόνους, νόσο Parkinson, νόσο Von Willebrand, νόσο Alzheimer, επιληψία, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, καρδιοαναπνευστική ανεπάρκεια.
Ετυμολογικά η λέξη προέρχεται από το ρήμα καταθλίβω (καταπιέζω).
ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ
Ορισμός : Μείζων καταθλιπτική συνδρομή (κλινική κατάθλιψη – μείζων κατάθλιψη – μονοπολική διαταραχή).
Η κατάθλιψη αποτελεί κοινή διαταραχή της διάθεσης στην ψυχολογία και ψυχιατρική κατά την οποία η καθημερινότητα του ατόμου διαταράσσεται από – έντονη θλίψη – μελαγχολία – απελπισία. Εμφανίζεται στο 7%-18% του πληθυσμού σε ηλικίες 30-40 ετών και μετά τα 50 έτη.
Η ΜΚΣ διαφέρει από την κοινή κατάθλιψη και από το συνηθισμένο αίσθημα της θλίψης.
Η διάγνωση γίνεται από ειδικό γιατρό (κλινικό ψυχολόγο) και αντιμετωπίζεται με ψυχοθεραπεία, αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Η κατάθλιψη θεωρείται ψυχική ασθένεια.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ
Η ΜΚΔ ποικίλλει σε βαρύτητα, με επεισόδια ήπια έως σοβαρά, με εμφάνιση διαφορετικών τύπων καταθλιπτικής διαταραχής.
Επίσης αναφέρεται η μετά τον τοκετό κατάθλιψη, η εποχιακή κατάθλιψη γνωστή και σαν «κατάθλιψη χειμώνα».
ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΜΚΣ
ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΜΚΣ (Δ.Δ.)
|
Η νόσος διέρχεται στάδια, φάσεις μανίας και βαριάς κατάθλιψης. Γενετικά σύνδεση με χρωμόσωμα Χ – χρωμόσωμα 11. Στην Δ.Δ. ο ασθενής βιώνει διαταραχή της συναισθηματικής του διάθεσης, υπέρμετρη αυτοεκτίμηση, ελαττωμένη ανάγκη ύπνου, ιδεοφυγή, διάσπαση της προσοχής του, υπερκινητικότητα, ψευδαισθήσεις, γενικά συναισθηματική αστάθεια.
Ιδεοφυγή : απότομες αλλαγές από το ένα θέμα στο άλλο σε συνεχή ροή επιταχυνόμενου λόγου.
Επίσης Δ.Δ. κατάθλιψης γίνεται
Ποσοστό 20% των ενήλικων τουλάχιστον 1 φορά της ζωή τους θα εμφανίσουν κατάθλιψη.
Οι γυναίκες εμφανίζουν με διπλάσια συχνότητα καταθλιπτική συνδρομή σε σχέση με τους άνδρες.
Η κατάθλιψη ανήκει γενικότερα στα νοσήματα που δημιουργούν ένα μοτίβο σκέψεων, συμπεριφοράς, καταστάσεων οι οποίες προκαλούν αισθήματα, εσωτερικής καταπίεσης και διαταραχής συναισθημάτων που μπορεί να οδηγήσει σε βίαια ξεσπάσματα προς τον εαυτό του πάσχοντος αλλά και για τους άλλους συνανθρώπους του.
Η κατάθλιψη αποτελεί σύμφωνα με ψυχιατρικά μοντέλα την 4η φάση από τα 5 στάδια μέχρι την επέλευση του θανάτου κάθε μη ιάσιμης νόσου «φάσεις», ψυχική ασθένεια.
ΨΥΧΙΚΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑ : είναι ένα μοτίβο σκέψης ή συμπεριφοράς ή μία ανωμαλία η οποία προκαλεί πόνο, ανικανότητα και η οποία δεν καθορίζεται αναπτυξιακά ή κοινωνικά.
Τα αίτια των ψυχικών διαταραχών δεν είναι ξεκάθαρα, πάντως η διαταραχές διάθεσης επηρεάζονται από γενετικούς, νευρολογικούς παράγοντες.
π.χ. Η σχέση stress – άγχους – κατάθλιψης έχει αναφερθεί και εκδηλώνεται με βιολογικά συμπτώματα.
ΑΡΝΗΣΗ : Το άτομο αναρωτιέται «αυτό δεν συμβαίνει σε μένα».
ΟΡΓΗ-ΘΥΜΟΣ : «Αυτό που έπαθα είναι άδικο. Γιατί να συμβαίνει σε μένα. Δεν έχω ζήσει τίποτα ακόμη».
ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ : «Τουλάχιστον να δω τα παιδιά μου να μεγαλώνουν. Θα γίνω καλύτερος άνθρωπος. Άσε με να ζήσω λίγο παραπάνω».
ΑΠΟΔΟΧΗ : «Ο.Κ. Όλα θα πάνε καλά».
Η κατάθλιψη κατά ψυχίατρους, υπάγεται στο 4ο στάδιο των ψυχικών νόσων.
Τα στάδια αυτά έχουν μόνον σημειολογική σημασία.
Κάθε άτομο δεν εμφανίζει όλα τα στάδια αυτά αλλά συνήθως διέρχεται 2 στάδια, γενικά :
ΠΡΟΔΙΑΘΕΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ
Πειραματικά δεδομένα αναφέρουν ότι η ανεπάρκεια του ω6 σε ποντίκια προκαλεί κατάθλιψη.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Συμπτώματα της κατάθλιψης είναι ποικίλα και διαφέρουν από άτομο σε άτομο.
Γενικά πάντως η κατάθλιψη καθιστά το άτομο άβουλο, χωρίς ενδιαφέρον για την καθημερινότητα και τους στόχους του.
Γενικά χαρακτηρίζεται από ΑΝΗΔΟΝΙΑ : έντονη συνεχή «πεσμένη» ψυχική διάθεση, χωρίς ενδιαφέρον.
ΑΝΗΔΟΝΙΑ : Ανικανότητα απόλαυσης, ευχαρίστησης συμβάντων-πράξεων.
Τα συμπτώματα αυτά διαρκούν εβδομάδες ή και μήνες και φυσικά επηρεάζουν την καθημερινότητα της ζωής του ατόμου (δουλειά, φιλία, οικογένεια).
Γενικά τα ψυχολογικά συμπτώματα της ΜΚΔ είναι :
Κλινικά συμπτώματα της κατάθλιψης περιλαμβάνουν :
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΥΠΝΟΥ
Η Μείζων κατάθλιψη διαταραχή (ΜΚΔ) κυρίως προκαλεί προβλήματα στον φυσιολογικό ύπνο του ατόμου όπως αλλαγές στη λειτουργία του υποθαλάμου προκαλώντας αύξηση στα επίπεδα της κορτιζόλης αίματος με αποτέλεσμα κακή ποιότητα ύπνου.
Άτομα με ΜΚΔ εμφανίζουν πολύ γρήγορα κατάσταση REM (Rapid Eye Movement).
REM : Γρήγορη κίνηση οφθαλμών. Αποτελεί το 5ο στάδιο του ύπνου και χαρακτηρίζεται από γρήγορες κινήσεις των ματιών, ενεργοποίηση εγκεφαλικών κυμάτων.
Ο ύπνος στους ενήλικες συνήθως καταλαμβάνει ποσοστό 20%-25% του συνολικού ύπνου με διάρκεια 90’-120’.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ – ΠΑΘΟΛΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ
2 θεωρίες επικρατούν :
Τα συμπτώματα της κατάθλιψης συνοδεύονται με μείωση των επιπέδων νορ-επινεφρίνης (λήθαργο, αμβλύτητα σκέψεων και πράξεων) και σεροτονίνης (ευερεθιστικότητα, εχθρότητα, αυτοκτονικές τάσεις) σε πολλαπλά σημεία του εγκεφάλου. Επίσης, άλλοι νευροδιαβιβαστές περιλαμβάνουν την ντοπαμίνη, ακετυλ-χολίνη, γ-αμινοβουτορικό οξύ (GABH), γλουταμίνη.
Ανώμαλες αντιδράσεις στα επίπεδα κορτιζόλης μπορεί να συνοδεύονται από εμφάνιση κατάθλιψης. Άλλες θεωρίες αναφέρονται → σε φλεγμονώδη αίτια → ανωμαλίες κιρκαδικού ρυθμού → αυξημένη, σύνδεση, μεταβολισμού των νευροδιαβιβαστών.
ΦΑΡΜΑΚΑ
Τα νέα αντικαταθλιπτικά φάρμακα μεταβάλλουν τα επίπεδα ορισμένων νευροδιαβιβαστών (χημικές ουσίες που μεταβιβάζουν τη νευριαδιέγερση, ερέθισμα μεταξύ των νευρώνων όπως ΣΕΡΟΤΟΝΙΝΗ – ΝΟΡΕΠΙΝΕΦΡΙΝΗ).
Πιθανή ύπαρξη συνδετικού κρίκου (;) ανάμεσα στην κατάθλιψη και την νευρογένεση στον ιππόκαμπο του εγκεφάλου.
ΙΠΠΟΚΑΜΠΟΣ : Κέντρο διάθεσης και μνήμης.
Απώλεια νευρώνων στον ιππόκαμπο εμφανίζεται συχνά στην κατάθλιψη και ευθύνεται για την φθορά της μνήμης, και την πτώση διάθεσης.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ
Λίθιο – Αναστολείς – Φάρμακα που προκαλούν επαναπρόσληψη της σεροτονίνης – Αναστολείς Μονοαμινοδοξειδάσης (ΜΑΟ) – τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά φάρμακα.
Γνωσιακή – Συμπεριφοριακή ψυχοθεραπεία.
Η θεραπεία γίνεται με επαναληπτικό διακρανιακό μαγνητικό ερεθισμό μέσω ηλεκτρομαγνητικού πηνίου σε επαφή με τριχωτό της κεφαλής. Με τον τρόπο αυτό προκαλούνται μικράς διάρκειας ηλεκτρομαγνητικοί παλμοί που διεγείρουν τα αντίστοιχα κύτταρα του εγκεφάλου.
Θεωρείται ότι ο τρόπος αυτός ενισχύει τα θετικά ή καταστέλλε
ι τα αρνητικά συναισθήματα του ατόμου.
Η μέθοδος δεν απαιτεί αναισθησία του ατόμου εφαρμόζεται σε αποτυχία της φαρμακευτικής αγωγής ή σε αντενδείξεις χορήγησης των φαρμάκων.
Η λεγόμενη και χοριοκινητική Ψυχοθεραπεία αποτελεί κίνησης χορευτικής που έχει σαν στόχο την προώθηση της συναισθηματικής – νοητικής – πνευματικής – κοινωνικής ολοκλήρωσης του ατόμου (Θεραπεία Ψυχοθεραπεία μέσω των Τεχνών). Η θεραπεία χορού βασίζεται στην υπόθεση ότι το σώμα και ο νούς συνδέονται απόλυτα (π.χ. η κατάσταση του σώματος έχει επιπτώσεις δυσμενείς στην διανοητική και συναισθηματική υγεία κάθε ατόμου). Γενικά η χοροθεραπεία εφαρμόζεται σε ατομικές – ομαδικές συνεδρίες σε χώρους ψυχικής υγείας αποκατάστασης, στον ιατρικό, εκπαιδευτικό χώρο, σε νοσοκομεία, προγράμματα προαγωγής υγείας. Η χοροθεραπεία αναφέρεται στην έκφραση του ατόμου από το σώμα του, πως βιώνει το ίδιο, πως επικοινωνεί με τους άλλους. Γενικά πως το άτομο βιώνει, ενσωματώνει, αντιλαμβάνεται, εκφράζει και διαχειρίζεται τα συναισθήματά του.
Στην τελευταία δεκαετία πιστεύεται ότι κάθε συστηματική συμμετοχή στα προγράμματα άσκησης, φυσικών δραστηριοτήτων εμφανίζει ενεργητική δράση στα επίπεδα της κατάθλιψης.
Πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι τα άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη κάνουν καθιστική ζωή (τακτική καναπέ) με παντελή απουσία από τα σπόρ και φυσικές δραστηριότητες.
Επακολουθεί το ερώτημα : Η κατάθλιψη δημιουργεί τάσεις αδράνειας, τεμπελιάς ή η καθιστική ζωή επιτείνει την κατάθλιψη;
Η απασχόληση με τα σπορ αυξάνει τη σιγουριά, την αυτοπεποίθηση του ατόμου που ασχολείται με αυτά και η αίσθηση αυτή μεταφέρεται σταδιακά στην καθημερινότητά του, στις δουλειές του, στις κοινωνικές σχέσεις. Ειδικά στα άτομα τρίτης ηλικίας που χαρακτηρίζεται από νοητικά προβλήματα, μείωση μνήμης, επιβράδυνση κινητικότητας συνιστάται η ελεγχόμενη άσκηση, η οποία προκαλεί αυξομειώσεις θερμοκρασίας σώματος, μεταβολισμού, έκκριση ενδορφίνων.
Η αερόβια αλλά και αναερόβια άσκηση μειώνει τα επίπεδα κατάθλιψης (περπάτημα, τρέξιμο μέτριας έντασης).
Η πιο συστηματική υποστήριξη των ατόμων με κατάθλιψη περιλαμβάνει εκτός από την φυσική δραστηριότητα συνδυασμό με άλλες μορφές θεραπείας (ομάδες αλληλοβοήθειας – ομάδες συζήτησης).
Έχει εξακριβωθεί η σχέση διατροφής και κατάθλιψης (έλλειψη βιταμινών – χαμηλή χοληστερίνη). Συνιστάται η εφαρμογή στα καταθλιπτικά άτομα της ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ (ελαιόλαδο – ιχθυέλαιο Ω3 – σαρδέλες).
Αναφέρονται επίσης βότανα με ενέργειες κατά της κατάθλιψης όπως – Brahmi – Camu Cama, Cat’s claw – Damiana – Ginkgo Biloba – Passion Flower – Saint John’s Wort.
Η έλλειψη γενικά στις μεγάλες ηλικίες – Βρωμίου, Ασβεστίου, Λιθίου, Χρωμίου, Μαγνησίου, Ψευδάργυρου – αναφέρονται σαν παράγοντες εμφάνισης ΜΚΔ. Όπως και φυλλικού οξέος – Βιταμίνης Β1, Β2, Β5, Β6, Β12 φαίνεται να συμβάλλουν όταν βρίσκονται σε μικρές ποσότητες στην δημιουργία της ΜΚΔ.
Επίσης, ορμόνες (προγεστερόνη, τεστοστερόνη, Τ3, Μελατονίνη) όταν μειώνονται συμβάλλουν στην δημιουργία ΜΚΔ.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η κατάθλιψη εμφανίζει υποτροπές οι οποίες μειώνονται όταν παρέρχεται μεγάλο χρονικό διάστημα ελεύθερου ενοχλημάτων. Όμως αυξάνουν οι πιθανότητες υποτροπής στις νεότερες ηλικίες, όταν συμβαίνουν πολλαπλά επεισόδια.
Γενικά το 70% των ατόμων με κατάθλιψη έχουν σημαντική βελτίωση.
Άτομα που έχουν εμφανίσει 1 φορά μόνον επεισόδιο κατάθλιψης έχουν πιθανότητες υποτροπής σε ποσοστό 50% της ζωής τους.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η κατάθλιψη εμφανίζει υποτροπές οι οποίες μειώνονται όταν παρέρχεται μεγάλο χρονικό διάστημα ελεύθερου ενοχλημάτων. Όμως αυξάνουν οι πιθανότητες υποτροπής στις νεότερες ηλικίες, όταν συμβαίνουν πολλαπλά επεισόδια.
Γενικά το 70% των ατόμων με κατάθλιψη έχουν σημαντική βελτίωση. Άτομα που έχουν εμφανίσει 1 φορά μόνον επεισόδιο κατάθλιψης έχουν πιθανότητες υποτροπής σε ποσοστό 50% της ζωής τους.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Όλες οι αλλαγές διάθεσης επικαλύπτονται μεταξύ τους [υποομάδα κατάθλιψης (μείζων – χρόνια μορφή) δυσθυμίας – εποχιακή κατάθλιψη – διπολική διαταραχή].
Το λεπτομερές ιστορικό βοηθάει στην διαφορική διάγνωση και εξετάσεις όπως το depression test, αλλά και πλήρης έλεγχος καρδιάς, θυρεοειδή αδένα, πλήρης ορμονολογικός έλεγχος.
Geriatric Depression Test – Γηριατρικό τεστ κατάθλιψης
Depression Test
Αποτελείται από σύνολο 18 ερωτήσεων και αναφέρεται στα συμπτώματα που εμφανίστηκαν την τελευταία εβδομάδα. Όπως αίσθημα κόπωσης, ενδιαφερόντων, διάρκεια ύπνου κ.α. Η τίμια απάντηση στις ερωτήσεις θα βοηθήσει σημαντικά εσάς και το γιατρό σας για τη σωστή αντιμετώπιση της κατάθλιψης.
Το test αποτελείται από σύνολο 18 ερωτήσεων και αναφέρεται λεπτομερώς στα συμπτώματα που εμφανίστηκαν αλλά και τη διάρκεια των συμπτωμάτων αυτών (κόπωση, αϋπνία, ανηδονία).
Οι ειλικρινείς απαντήσεις στο ερωτηματολόγιο που περιλαμβάνεται στο test, θα βοηθηθούν σημαντικά στη σωστή διάγνωση.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η κατάθλιψη εμφανίζει υποτροπές οι οποίες μειώνονται όταν παρέρχεται μεγάλο χρονικό διάστημα ελεύθερο ενοχλημάτων.
Όμως αυξάνουν οι πιθανότητες υποτροπής στις νεότερες ηλικίες, όταν συμβαίνουν πολλαπλά επεισόδια.
Γενικά το 70% των ατόμων με κατάθλιψη έχουν σημαντική βελτίωση. Άτομα που έχουν εμφανίσει 1 φορά μόνον επεισόδιο κατάθλιψης έχουν πιθανότητες υποτροπής σε ποσοστό 50% της ζωής τους.
ΑΥΞΗΜΕΝΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
Η κατάθλιψη στις παιδικές ηλικίες όταν συμβαίνει, εμφανίζει αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας, όπως και οι έφηβοι άνω των 25 ετών, στους οποίους χορηγούνται αντικαταθλιπτικά φάρμακα.
Αν και αυτό δεν αφορά τους ενήλικες, πρέπει να σημειωθεί ο υπαρκτός κίνδυνος για όλες τις ηλικίες.
ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΣΕΡΟΤΟΝΙΝΗΣ
Σπάνιο σύνδρομο αλλά με θανατηφόρα κατάληξη που συμβαίνει από απότομη αύξηση της δόσης των φαρμάκων που λαμβάνονται αλλά μετά από προσθήκη στη θεραπεία φαρμάκου που έχει σεροτονοενεργικές ιδιότητες.
Ref.: - Βικιπαιδια
- Merck Man 19th ed.
- Mayo Clin.
- 5 min Clin. Drug.
ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ ΜΕΙΖΟΝOΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ
|