Φαλιρίσαμε; Να αναδιαρθρώσουμε το χρέος;Οι μήνες περνάνε και η Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ φαίνεται να έχει χάσει τον έλεγχο της κατάστασης.

• Τα  σπρέντ δανεισμού αντί να μειώνονται, έχουν ανέβει στις 1050 μονάδες βάσης που σημαίνει πως οι αγορές επιμένουν πως το ρίσκο χρεοκοπίας παραμένει πολύ υψηλό και συνεχίζουν να αρνούνται να μας δανείσουν. {όταν ήμουν στο Υπουργείο Οικονομικών (2004-Σεπτ. 2007) τα spreads είχαν μειωθεί στις 29 μ.β.

Επιμηκύναμε κατά πολύ τη μέση διάρκεια του χρέους και καταφέραμε να δανειστούμε για πρώτη φορά στην ιστορία μας, για 30 και 50 χρόνια. Το όφελος του Δημοσίου από αυτά τα δάνεια είναι σε σημερινές τιμές πάνω από 8 δισεκ, ευρώ!
• Οι Οίκοι Αξιολόγησης (Moody’s, Standard and Poor’s και Fitch) μας υποβαθμίζουν συνεχώς (και δεν πιστεύουν πως τα μέτρα της Κυβέρνησης πιάνουν τόπο) και μας έχουν κατατάξει βαθειά στη κατηγορία «junk» (σκουπίδια). Εμείς μεν μπορεί να τους θεωρούμε αναξιόπιστους, αλλά οι αγορές παρακολουθούν τις αξιολογήσεις τους.
• Ο έγκριτος ECONOMIST (2 Απριλίου 2011) γράφει πως «η Ελλάδα δεν μπορεί να αποπληρώσει το τεράστιο χρέος της και πρέπει να το ‘αναδιαρθρώσει’»...
• Οι εισηγμένες επιχειρήσεις εμφανίζουν ζημίες ρεκόρ (παρά τις εμπορικές τράπεζες που εμφανίζουν πλασματικά κέρδη). Ο τζίρος στα μαγαζιά συνεχίζει να κατρακυλάει.

Τα τελευταία 30 χρόνια, οι Κυβερνήσεις, πιεζόμενες από τις απαιτήσεις διαφόρων ομάδων και από την επιθυμία τους να είναι αρεστές και να επανεκλεγούν, πρώτα καθόριζαν τις διάφορες παροχές και μετά έτρεχαν λαχανιασμένες και «εις μάτην» να αναζητήσουν έσοδα για να συγκρατήσουν τα ελλείμματα. Έτσι φτάσαμε να χρωστάμε:

340 δισεκ. Ευρώ χρέος του Ελληνικού Δημοσίου

40 δισεκ. Ευρώ δάνεια εγγυημένα από το Δημόσιο, τουλάχιστον το 80% των οποίων δεν πρόκεται να  αποπληρωθούν.

7 δισεκ ευρώ χρέη προς κατασκευαστικές εταιρείες, προμηθευτές των νοσοκομείων, φαρμακοποιούς, ΟΤΑ,  ΚΤΕΛ  και άλλους φορείς, για αποζημειώσεις απολυμένων διαφόρων φορέων, για επιστροφές φόρων (ΦΠΑ, κλπ).

1,0 δισεκ. Κόστος αναδρομικής χορήγησης επιδομάτων

ΣΥΝΟΛΟ  388  δισεκ. ευρώ ΧΡΕΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ

250 δισεκ. Ευρώ, άνοιγμα των ασφαλιστικών ταμείων (σύμφωνα με συνέντευξη του τότε Υφ/γου Κοινωνικής Ασφάλισης Νικ. Αγγελόπουλου στην Καθημερινή το 2005-6 και Μιλτ. Νεκτάριου), που σημαίνει πως το Δημόσιο θα πρέπει να καταβάλλει από τον Προϋπολογισμό, 14 δισεκ. ευρώ κάθε έτος για να καλυφθούν τα ελλείμματα αυτά!

ΣΥΝΟΛΟ 638 δισεκ. Ευρώ +   270 δισεκ. Ευρώ, χρέη επιχειρήσεων και ιδιωτών προς τις τράπεζες.
 
ΣΥΝΟΛΟ 908 δισεκ. Ευρώ

Σε αυτά δεν περιλαμβάνεται τα διάφορα «πακέτα στήριξης» των τραπεζών, μέρος των οποίων θεωρείται κάποιας μορφής «επένδυση» που θα αποπληρωθεί κάποτε. Προφανώς όμως, ένα πολύ σημαντικό μέρος από αυτό το ποσό μάλλον στο τέλος θα αναληφθεί από το Δημόσιο και τους φορολογούμενους πολίτες.

• Τα ελλείμματα αφορούν τη διαφορά εσόδων – εξόδων κάθε χρόνο.
• Χρέος είναι αυτό που χρωστάμε σήμερα συνολικά και προέρχεται από την συσσώρευση των ελλειμμάτων διαχρονικά. Συνήθως το χρέος αυξάνεται πιο γρήγορα από το άθροισμα των ελλειμμάτων, γιατί καμιά φορά τα ελλείμματα δεν περιλαμβάνουν όλες τις δαπάνες!

ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ

Ο όγκος του χρέους είναι πολύ μεγάλος για να μπορούν οι Έλληνες φορολογούμενοι να τον καλύψουν. Όπως και κάθε επιχείρηση αντέχει να σηκώσει «τόσο χρέος» έτσι και το Δημόσιο δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τέτοιες τεράστιες υποχρεώσεις. Οι εναλλακτικές δυνατότητες είναι ουσιαστικά τρεις!

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ Ι

Η Ε.Ε., το ΔΝΤ και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να συναποφασίσουν να «αποσύρουν» και να διαγράψουν 80 δισεκ. ευρώ ελληνικού χρέους, με αντάλλαγμα την εντατικοποίηση της προσπάθειας δημοσιονομικής προσαρμογής. Πρέπει οι αγορές και οι Εταίροι να πεισθούν ότι πράγματι τα δημόσια οικονομικά είναι σε πολύ σωστό δρόμο και πως τα πρωτογενή πλεονάσματα είναι διατηρήσιμα.

Η ΕΚΤ έχει ήδη αγοράσει σε χαμηλότερες τιμές περίπου 75 δισεκ. ελληνικά ομόλογα. Αυτά θα μπορούσε να τα διαγράψει για να ανασάνει και σταθεροποιηθεί η χώρα. Και για το υπόλοιπο χρέος να συμφωνήσει για την μείωση των επιτοκίων κατα 2%.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΛΥΣΗ ΙΙ

Η ΕΚΤ για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να συνεχίζει να αγοράζει Ελληνικό χρέος μέχρι ύψους 150 δισεκ. ευρώ στις δευτερογενείς αγορές με την έκπτωση που προσφέρονται τα ομόλογα σήμερα, και μετά να μας δανείσει για 40 χρόνια με 5% ώστε να τα αγοράσουμε από αυτήν. Για το υπόλοιπο χρέος η μόνη επαναδιαπραγμάτευση να ήταν η μείωση του επιτοκίου κατά 2%.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΛΥΣΗ ΙΙΙ

Αν η Ελλάδα αναγκαζόταν να «επαναδιαπραγματευθεί» το χρέος και να δηλώσει για παράδειγμα πως θα αποπληρώσει 60-70 σεντς για κάθε ευρώ, αυτό θα είχε τεράστιες επιπτώσεις στην αγορά. Τεράστιες απώλειες για τα ασφαλιστικά ταμεία, τις ελληνικές τράπεζες και τους διεθνείς επενδυτές και γενικότερο «στιγματισμό» της χώρας μας.

Οι ελληνικές τράπεζες βρίσκονται ήδη σε πολύ δύσκολη θέση. Χάνουν συνεχώς καταθέσεις, τα επιχειρηματικά, στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια που έχουν χορηγήσει καταγράφουν μεγάλες επισφάλειες, ενώ τα ομόλογα που έχουν στο χαρτοφυλάκιό τους έχουν χάσει 15-35% της αξίας τους. Δηλαδή τα «ίδια» κεφάλαιά τους έχουν εξανεμισθεί! Οι συγχωνεύσεις είναι αναγκαίες, αλλά όχι επαρκείς λύσεις, καθόσον «δύο τυφλοί δεν κάνουν ένα μονόφθαλμο». Απορώ πώς η Τράπεζα της Ελλάδας δεν τις αναγκάζει να προβούν σε πιο γενναίες αυξήσεις κεφαλαίου έστω και σε πιο υποτιμημένες τιμές ανά μετοχή!  Μια επαναδιαπραγμάρευση του χρέους και «οριστική» μείωση της αξίας των ομολόγων του Ελληνκού Δημοσίου θα μπορούσε να προκαλέσει ουρές στις τράπεζες για μαζικές αναλήψεις καταθέσεων. Κάτι που φυσικά θα ήταν αδύνατο για τις τράπεζες να ικανοποιήσουν, και που θα οδηγούσε στην κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος!

Και όχι μόνο: Το θέμα είναι πως όποιου τύπου «διευθέτηση» και να επιλεγεί, οι αγορές πρέπει να την θεωρήσουν επαρκή και τελική, ώστε να αρχίσουν να επαναχρηματοδοτούν τη χώρα μας με όρους ανοικτής αγοράς. Δεν έχει νόημα μια επαναδιαπραγμάτευση και αναδιάρθρωση, αν οι αγορές δεν «ανοίξουν» πάλι!

Σε κάθε περίπτωση θα πρότεινα να περιμένουμε. Να μην βιαστούμε να προχωρήσουμε σε κάποια επαναδιαπραγμάτευση πριν σταθεροποιηθεί η κατάσταση και φανούν κάποια θετικά αποτελέσματα στα δημόσια οικονομικά.

ΚΡΙΣΙΜΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ. ΣΥΜΦΕΡΕΙ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΤΑΙΡΟΥΣ Η ΕΠΙΛΥΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ

Πρέπει όλοι οι «εταίροι» να πεισθούν πως αν ξεφύγουν τα πράγματα η κρίση θα ξεπεράσει κατά πολύ τα ελληνικά σύνορα. Η Ιαπωνία έχει χρέος ύψους 205% του ΑΕΠ της! Βέβαια πληρώνει επιτόκια μόνο 1%, δηλαδή ετήσιο κόστος για τόκους μόνο 2% του ΑΕΠ της, ενώ η Ελλάδα πάνω από 6%. Αλλά το κλίμα για τα ιαπωνικά ομόλογα μπορεί να αλλάξει. Και όταν αλλάξει, θα αλλάξει ξαφνικά. Χωρις μεγάλη προειδοποίηση! Και τότε;

Και η Αμερική δεν πάει πίσω. Το χρέος της αυξάνει με γρήγορους ρυθμούς, το δε κόστος ασφάλισης και περίθαλψης με πολύ ανησυχητικούς ρυθμούς. Ως πότε θα αντέξει; Μέχρι το 2020 τα δημόσια οικονομικά της θα χειροτερεύουν. Την συμφέρει να συγκρατηθεί το πρόβλημα του ελληνικού δημόσιου χρέους και να ηρεμήσουν οι αγορες!

Γι’ αυτό θεωρώ πως η διαγραφή μέρους του χρέους μας συμφέρει και τους εταίρους μας. Μεσο-μακροπρόθεσμα είναι λιγότερο ακριβή λύση!