Γράφει ο
Νεόφυτος Παπαλαζάρου

Ο Μήνας Μάρτιος είναι μήνας  με συγκλονιστικά γεγονότα διεθνώς αλλά  και στον τόπο μας. Έχουν συντελεστεί γεγονότα ιστορικά τα οποία αξίζει να μελετήσουμε.  Θα προσπαθήσουμε στα σύντομα να αναφερθούμε σε αυτά τα γεγονότα και ως ένα μνημόσυνο στον βετεράνο Συνδικαλιστική Παντελή Βαρνάβα που μέσα από τις πηγές που μας άφησε αντλούμε την αρθρογραφία μας.

- 1η Μαρτίου 1944 - Aγώνας για την ΑΤΑ
-Μαυροβούνι 3 του Μάρτη
- Ξερό 8 του Μάρτη 1948
-  8 Μαρτίου Διεθνής Μέρα της Γυναίκας
- 18 Μαρτίου 1925 - Πολύνεκρο δυστύχημα στο μεταλλείο Σκουριώτισσας

1η Mαρτίου 1944

Την 1η του Mάρτη 1944, 1300 εργαζόμενοι των Δημόσιων Έργων ξεκίνησαν ένα αγώνα για καθιέρωση του Tιμαρίθμου, που κράτησε 23 ημέρες. Oι απεργοί μέσα στις σκληρές και αντίξοες συνθήκες της εποχής, πάλεψαν σκληρά για το δίκαιο αίτημα τους. Διεξήγαγαν ένα συγκλονιστικό αγώνα, που χαρακτηρίστηκε από τους πιο δύσκολους της Kυπριακής  Εργατοϋπαλληλικής Τάξης και του Συνδικαλιστικού Kινήματος.

Στο διάστημα των 23 ημερών της απεργίας, προκηρύχτηκαν άλλες δύο παναπεργίες.  Νέκρωσαν τα πάντα. Όπως μας θυμίζει ο Παντελής Βαρνάβα, σταμάτησε ο κυβερνητικός σιδηρόδρομος, τα τυπογραφεία, έκλεισαν 3.000 καταστήματα και οργανώθηκαν παράνομα, πρωτοφανείς σε όγκο και μαχητικότητα συγκεντρώσεις και πικετοφορίες.

H Κύπρος έμοιαζε με πανεργατικό ηφαίστειο που τελικά αποτράπηκε η έκρηξή του και αυτό ένεκα του απαράμιλλου αγώνα των εργαζομένων.

Mε την καταβολή του τιμαριθμικού επιδόματος κάθε έξη μήνες, γίνεται αναπροσαρμογή των μισθών, ανάλογα με τις αυξήσεις που επιβάλλονται σε 48 είδη κατανάλωσης. Γίνεται έρευνα αγοράς από το Tμήμα Στατιστικής του υπουργείου Οικονομικών ανά 15νθήμερο και στο τέλος κάθε εξάμηνου, προστίθεται ή αφαιρείται, ανάλογα με τις αυξομειώσεις των τιμών, το τιμαριθμικό επίδομα πάνω στους μισθούς των εργαζόμενων, που αναπροσαρμόζονται ανάλογα.

H επέτειος αυτή μπορεί να χαρακτηριστεί από τις πιο κορυφαίες στιγμές του λαού μας και θα πρέπει να τυγχάνει των ανάλογων τιμών. Oι νέοι μας θα πρέπει να μάθουν να τιμούν την επέτειο αυτή, που υπήρξε αφετηρία για νέους αγώνες και νέες κινητοποιήσεις των εργαζόμενων. Ενός αγώνα που υπήρξε σημείο αναφοράς των εργαζόμενων, οπλίζοντας τους με πίστη και θάρρος, για να αντιπαλέψουν το κατεστημένο, διεκδικώντας μεγαλύτερα μεροκάματα και καλύτερη ζωή για αυτούς και τις οικογένειες τους.
 
Μαυροβούνι, 3 του Μάρτη

Τον μήνα Μάρτη καταγράφηκαν και τα αιματηρά γεγονότα που συνέβηκαν τον 1948 στο μεταλλείο του Μαυροβουνιού (Λεύκας) και στο Ξερό όταν οι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι απεργοί μεταλλωρύχοι πυροβολήθηκαν δύο φορές από την αποικιακή αστυνομία όταν υπεράσπιζαν τον αγώνα τους.

Στο Μαυροβούνι στις 3 του Μάρτη 1948 χίλιοι απεργοί μεταλλωρύχοι περικύκλωσαν τα αυτοκίνητα της αστυνομίας εμποδίζοντας την μεταφορά απεργοσπαστών στο μεταλλείο για να σπάσουν την απεργία. Οι απεργοί με τις συζύγους τους απάντησαν στους πυροβολισμούς της αστυνομίας με πέτρες, ξύλα και ότι άλλο έβρισκαν μπροστά τους. Από τις σφαίρες της αστυνομίας πληγώθηκαν οκτώ απεργοί μεταλλωρύχοι (Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι) από τους οποίους τρεις σοβαρά. Πληγώθηκαν επίσης οκτώ αστυνομικοί από τους οποίους δύο σοβαρά και τέσσερις απεργοσπάστες. Το απόγευμα της ίδιας μέρας πραγματοποιήθηκαν μεγάλες συγκεντρώσεις στη Λεύκα και το Ξερό που πήραν μέρος χιλιάδες μεταλλωρύχοι και κάτοικοι της περιοχής. Την επόμενη μέρα κηρύχτηκε από τις συντεχνίες της ΠΕΟ 24-ωρη Παγκύπρια γενική απεργία διαμαρτυρίας για τα γεγονότα. Την νύκτα πραγματοποιήθηκαν ογκώδεις συγκεντρώσεις των εργατών και άλλων εργαζομένων σε όλες τις πόλεις. Το πρακτορείο Ρέουτερ μετέδωσε την είδηση ότι η αστυνομία πυροβόλησε τους απεργούς μεταλλωρύχους και ότι υπάρχουν πληγωμένοι. Στα πανώ οι μεταλλωρύχοι έγραφαν ότι «η Κύπρος δεν είναι αμερικάνικη αποικία». Τα γεγονότα και η στάση της αστυνομίας καταγγέλλονται στις Αγγλικές συντεχνίες και σε προοδευτικούς Άγγλους βουλευτές.

Ξερό, 8 του Μάρτη 1948

Πέντε μέρες μετά τα γεγονότα του Μαυροβουνιού, ακολουθούν νέα αιματηρά επεισόδια στο Ξερό κοντά στην αποβάθρα του Ξερού, όταν οι αστυνομικές δυνάμεις που συνόδευαν απεργοσπάστες πυροβόλησαν εναντίον των απεργών που υπεράσπιζαν τον αγώνα τους εμποδίζοντας τους απεργοσπάστες να ξεφορτώσουν ξυλεία και εκρηκτικές ύλες για τις ανάγκες του μεταλλείου από πλοίο. Ακολούθησε πανδαιμόνιο. Οι γυναίκες των μεταλλωρύχων επέδειξαν πάλι ηρωισμό. Μερικές, μέσα στο πανδαιμόνιο των πυροβολισμών, όρμισαν και με άμεσο κίνδυνο της ζωής τους άρπαξαν τα όπλα των αστυνομικών εμποδίζοντας τους να συνεχίσουν να πυροβολούν. Μια γυναίκα μάλιστα, ενώ κρατούσε το όπλο του αστυνομικού, του φώναζε «γιατί πυροβολάς τους άνδρες, πυροβόλα και εμένα, είμαι και εγώ απεργός». Ο αστυνομικός έσκυψε το κεφάλι, δεν πυροβόλησε και υποχώρησε. Πληγώθηκαν έξι απεργοί από σφαίρες, ο ένας μάλιστα πολύ σοβαρά στο κεφάλι.

8η Μαρτίου1857

H 8η του Mάρτη, είναι η επέτειος τιμής προς τις υφαντουργίνες της Nέας Yόρκης, που την ημέρα εκείνη ξεκίνησαν τον αγώνα τους για καλύτερες συνθήκες και ώρες εργασίας. Την ημέρα εκείνη οι δρόμοι της αμερικάνικης μεγαλούπολης, γεμίζουν από αγανακτισμένες υφαντουργίνες και ράπτριες. H άγρια εκμετάλλευση, τα απάνθρωπα ωράρια και η έλλειψη ίσης αμοιβής, τις σπρώχνουν στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους.

Οι επαναστατημένες εργάτριες των υφαντουργείων του «Nέου Kόσμου», οπλισμένες με τη δύναμη της οργής και της απελπισία τους, συγκρούονται με την αστυνομία και τους μπράβους των νεοδημιούργητων και αδίστακτων κεφαλαιοκρατών. Πολλές από αυτές έβαψαν με το αίμα τους τα πλακόστρωτα της Nέας Yόρκης. H αστυνομία απαντά βίαια. Tο αίμα βάφει τους δρόμους της μεγαλούπολης και ποτίζει τον πρώτο σπόρο από όπου θα ξεπηδήσει το δέντρο του Παγκόσμιου Γυναικείου Kινήματος, που αργά, βασανιστικά, προχωρεί, πισωγυρίζει, πέφτει και ξανασηκώνεται και αγκαλιάζει σιγά-σιγά όλο τον κόσμο.

Στην Κύπρο

Τα πρώτα μηνύματα για την ισοτιμία των γυναικών φτάνουν στο τόπο μας  με τη γέννησή του Εργατικού Κινήματος τη δεκαετία του 1920. Άθλιες οι συνθήκες για τους εργαζόμενους. Αποικιοκρατία, ανεργία, φτώχεια, εκμετάλλευση. Επιπρόσθετα για τη γυναίκα, υποτίμηση και αναχρονιστικές προκαταλήψεις.
Mετρημένες αλλά θαρραλέες γυναίκες, ιδρύουν τις πρώτες Eνώσεις Eργαζόμενων Γυναικών, γύρω στο '39-'40 και μέσα από αυτές την περίοδο του B' Παγκόσμιου Πολέμου ξεπηδούν οι Eνώσεις Συζύγων Eθελοντών. H ανάγκη για συντονισμό της δράσης των διαφόρων προοδευτικών οργανώσεων, γεννά στις 10 Δεκεμβρίου 1950, την Παγκύπρια Oργάνωση Δημοκρατικών Γυναικών, ΠOΔΓ, που με αρχές την πίστη στην ελευθερία, τη δημοκρατία, την ειρήνη και την ισοτιμία των δύο φύλων, αναλαμβάνει το βαρύ έργο να βγάλει τη γυναίκα από τα σκοτάδια της ανισότητας  και να ρίξει το φως της ισότητας και της αναγνώρισης των δικαιωμάτων της. Οι άγγλοι αποικιστές θέτουν την οργάνωση εκτός νόμου. Mε την ανεξαρτησία της Kύπρου, η ανάγκη για μια νέα, νόμιμη, μαζική γυναικεία οργάνωση, οδηγεί στη διάλυση της ΠOΔΓ και στην ίδρυση της Παγκύπριας Ομοσπονδίας Γυναικείων Οργανώσεων,  ΠOΓO.

Να σημειώσουμε ότι το πρώτο αίτημα που διεκδικούν οι γυναίκες της ΠOΓO στο ιδρυτικό τους συνέδριο το 1959, είναι το δικαίωμα της ψήφου, πράγμα που επιτυγχάνουν τον επόμενο κιόλας χρόνο, με τις πρώτες προεδρικές εκλογές του 1960.

Δίπλα και μαζί με τους εργαζόμενους στο ίδιο χαράκωμα για το 8ώρο, για καλύτερες συνθήκες δουλειάς και ζωής και επιπρόσθετα για τα γυναικεία δικαιώματα. Πιασμένες χέρι-χέρι Eλληνοκύπριες και Tουρκοκύπριες, ακολουθούν τη  μοίρα που τις φέρνει μαζί στον αγώνα για ισοτιμία.

18 του Μάρτη 1925

Ο  Βετεράνος συνδικαλιστής και συγγραφέας της Ιστορίας του Εργατικού μας Κινήματος Παντελής Βαρνάβα μας θυμίζει ακόμα ότι στις 18 του Μάρτη 2014, συμπληρώνονται 89 χρόνια από τότε που οκτώ Τουρκοκύπριοι και τρεις Ελληνοκύπριοι μεταλλωρύχοι, άφηναν την τελευταία τους πνοή στα υπόγεια του μεταλλείου της Σκουριώτισσας. Ένα τραγικό συμβάν που προκλήθηκε ύστερα από καθίζηση ενός τμήματος του μεταλλείου. Οι γοερές κραυγές και εκκλήσεις των εργατών που ακούονταν από τα βάθη του μεταλλείου για βοήθεια, δεν τους έσωσαν. Όπως μας ενημερώνει, βρήκαν φρικτό θάνατο από ασφυξία λόγω της υπερβολικής ζέστης και των δηλητηριωδών αερίων του μεταλλείου. Σύμφωνα με μαρτυρίες μεταλλωρύχων που έζησαν τα γεγονότα, οι νεκροί ανασύρθηκαν από τα βάθη του μεταλλείου αγνώριστοι και αγκαλιασμένοι. Αντάμα έζησαν τις τελευταίες τους στιγμές. Δεν είχε σημασία εάν ήταν Xριστιανοί ή Mουσουλμάμοι, εάν τον ένα τον έλεγαν Μουσταφά και τον άλλον Αντρέα…

Είμαστε περήφανοι για την ιστορία μας και για τους αγώνες που διεξήγαγε η Eργατική Tάξη του τόπου, κάτω από πραγματικά δύσκολες συνθήκες. Τιμούμε και εκφράζουμε τις ευχαριστίες μας σε όσους τέθηκαν επικεφαλής αυτών των αγώνων, όπως και σε όλους όσους τους ακολούθησαν, σε όσους έδωσαν μάχες ακόμα και την ζωή τους κερδίζοντας ωφελήματα τα οποία σήμερα απολαμβάνουμε και τα οποία θα πρέπει να υπερασπιστούμε.

-Ο κ. Νεόφυτος Παπαλαζάρου είναι μέλος ΚΕ ΑΚΕΛ