Γράφει ο
Φάνης Ζουρόπουλος

Η ιστορία της Κατοχής και της Αντίστασης στην Ελλάδα δεν είναι υπόθεση μόνο μιας πλευράς των εμπλεκομένων. Μόνο αφελείς, φανατισμένοι και  δογματικοί πιστεύουν κάτι τέτοιο και αναπαράγουν μονομερείς αφηγήσεις, κυρίως από την πλευρά της Αριστεράς που προσπάθησε μέσω εκατοντάδων βιβλίων, κυρίως στελεχών της, να περάσει την δική της άποψη για το τι έγινε τότε και κυρίως να ρίξει το βάρος της ευθύνης, στον «ταξικό της αντίπαλο», δηλαδή τον αστικό και φιλελεύθερο χώρο… (κρύβοντας ή καταστρέφοντας από την άλλη πλευρά τα δικά της αρχεία που ποτέ δεν άνοιξε στους ιστορικούς…).

Μετά την μεταπολίτευση μάλιστα, η Αριστερά εξαπέλυσε «μπαράζ» αναλύσεων και αφηγήσεων τα περισσότερα από τα οποία βρίθουν ανακριβειών και πλαστογραφημένων στοιχείων για την Αντίσταση, πέρασαν όμως σε μεγάλο μέρος της «διψασμένης» τότε για ηρωισμούς νεολαίας κυρίως και δημιούργησαν ένα μύθο «περί Αριστεράς, Επανάστασης και  Αντίστασης»… Ο αστικός κόσμος από την άλλη πλευρά και κυρίως οι κυβερνήσεις της δεξιάς που εκλέχτηκαν μετά τη λήξη του Εμφυλίου, επαναπαύθηκαν στις… δάφνες του νικητή και δεν ασχολήθηκαν σχεδόν καθόλου με την καταγραφή της ιστορίας, έστω από την δική τους πλευρά!

Ασχολήθηκαν στο να ανασυγκροτήσουν την ρημαγμένη χώρα εφαρμόζοντας μια πολιτική λήθης, στην λογική του «ότι έγινε - έγινε, ας τα ξεχάσουμε και ας κοιτάξουμε μπροστά», πολιτική που επιθυμούσε ο λαός, αλλά δεν εφάρμοσαν δυστυχώς οι κυβερνήσεις της δεξιάς, που αντί να κηρύξουν την «εθνική συμφιλίωση» συνέχισαν την δίωξη αριστερών… Η μοναδική προσπάθεια του Νικόλαου Πλαστήρα να καταλαγιάσει τα εμφύλια πάθη, πνίγηκε στον έξαλλο  ρεβανσισμό και το αδελφοκτόνο μίσος που υπήρχε και στις δύο πλευρές νικητών και ηττημένων…

Αφορμή για αυτή τη σύντομη αναδρομή ο θάνατος τα Χριστούγεννα, σε ηλικία 101 ετών του Θέμη Μαρίνου ενός  συνεργάτη των Βρετανικών μυστικών υπηρεσιών που συμμετείχε ενεργά στην κορυφαία αντιστασιακή πράξη, της - για πρώτη  και τελευταία φορά ενωμένης εθνικής αντίστασης- , την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου στις 25 Νοεμβρίου του 1942.

Για να γίνει κατανοητό τι ήταν αυτές οι μυστικές υπηρεσίες, πρέπει να δούμε λίγο αναλυτικά τα πράγματα :

Στις 15 Ιουνίου 1940 μετά από μια καλά προετοιμασμένη στρατιωτική επιχείρηση οι Γερμανοί μπαίνουν στο Παρίσι και η Γαλλία μπαίνει σε καθεστώς κατοχής. Μέχρι τότε η Βρετανική SIS (Secret Intelligence Service) που παρακολουθούσε τις εξελίξεις, είχε ιδρύσει από το 1938 μια νέα μυστική υπηρεσία, την Section D, με σκοπό να κάνει δολιοφθορές κατά της Γερμανίας και ανορθόδοξο πόλεμο, ώστε να της προκαλέσει εσωτερικά προβλήματα.

Συγχρόνως ιδρύεται το war Office (Υπουργείο Πολέμου), το οποίο δημιουργεί και αυτό μια υπηρεσία ανορθόδοξου πολέμου που πήρε το όνομα Military Intelligence Research MI (R).

Μετά την κατάληψη της Γαλλίας οι Βρετανοί αρχίζουν να φοβούνται και όλες οι μυστικές υπηρεσίες (Section D, MI C R) και το Electra House, η υπηρεσία «μαύρης» προπαγάνδας δηλαδή, συγχωνεύονται και αποτελούν πλέον την περίφημη SOE (Special Operations Executive) την υπηρεσία ειδικών επιχειρήσεων. Πρωθυπουργός είναι ο Τσώρτσιλ, επικεφαλής κυβέρνησης συνεργασίας Συντηρητικών και Εργατικών. Μετά από απαίτηση των Εργατικών ο συντηρητικός Τσώρτσιλ, δέχεται την υπαγωγή της SOE στο υπουργείο οικονομικού ελέγχου ( Ministry of Economic Warfare- NEW) και βάζει επικεφαλής τον καθηγητή του London School of Economic και βουλευτή των Εργατικών Χιου Ντάλτο. Αυτός στρατολόγησε νέους πράκτορες απόφοιτους πανεπιστημίου και στελέχωσε το SOE με πολύ μορφωμένο προσωπικό το οποίο βεβαίως εκπαιδεύτηκε σε ειδικά στρατόπεδα στον ανορθόδοξο πόλεμο.

Ο Τζων Στήβενς, ο Άντονι Άντριους, ο Ντούγκαν Κάμπελ και όλοι οι πράκτορες που έπεσαν το 1942 με αλεξίπτωτο στην Αιγιάλεια ήσαν αυτής της σχολής… Μετά την συγκρότηση της SOE σε μια πανίσχυρη μυστική υπηρεσία, το υπουργείο πολέμου που ήταν πλέον υπεύθυνο για την εξέλιξη του πολέμου από την πλευρά της Μ.  Βρετανίας παίρνει την απόφαση, με σύμφωνη γνώμη και του Τσόρτσιλ το SOE να χειριστεί την επίθεση κατά της Γερμανίας που είχε ήδη κυριαρχήσει στην Ευρώπη, στηριζόμενη σε «αριστερά επαναστατικά κινήματα»… Η απόφαση αυτή οδήγησε και στην βοήθεια των Ελληνικών αντάρτικών ομάδων, την προσέγγιση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, και όλων των άλλων ομάδων, ανεξαρτήτως ιδεολογίας. Αργότερα η τοποθέτηση αυτή εξελίχθηκε στην λεγόμενη «διττή» Βρετανική πολιτική απέναντι στην Ελλάδα.

Ο Θέμις Μαρίνος ήταν από τους πρώτους Έλληνες που εντάχθηκε στο SOE. Εκπαιδεύτηκε στο ειδικό κέντρο που είχε ιδρύσει στην Χαϊφα στο STC        και έπεσε με αλεξίπτωτο στη Θεσσαλία να οργανώσει μαζί με τον  Κρίς Γουντχάουζ το περίφημο σαμποτάζ του Γοργοπόταμου…

Έχει γράψει 3 βιβλία για την δράση του την περίοδο της Κατοχής, όπως και την προσωπική του άποψη γιατί έγινε ο εμφύλιος, ενώ μετά τον πόλεμο υπηρέτησε σε πολλές υψηλόβαθμες θέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Γνώριζε από μέσα όλα τα γεγονότα, τις παλινωδίες του ΚΚΕ και ιδίως του Βελουχιώτη σε θέματα συνεργασίας της αντίστασης, αλλά ουδέποτε προέβη  σε πράξεις ή δηλώσεις κατά της εθνικής ομοψυχίας ή κατά της Αριστεράς.

Όπως όλοι οι συνεργάτες των Βρετανών ήταν άτομο υψηλής μόρφωσης, ένθερμος πατριώτης και προσπάθησε να συμβιβάσει όσο του περνούσε τις ακρότητες και τον εμφύλιο σπαραγμό…

Πολλά άτομα στην Αχαΐα και ιδίως στην περιοχή της Αιγιάλειας συνεργάστηκαν με το κλιμάκιο της SOE στην Πάτρα, στην Αράχωβα αλλά και στα Καλάβρυτα. Μεταξύ αυτών ο Κωνσταντίνος Τράγος και ο Ανδρέας Παπαδημητρίου από το Αίγιο, έχουν καταθέσει στον γράφοντα την μαρτυρία τους από αυτή τη συνεργασία, με πολλές λεπτομέρειες, όπως την διοχέτευση πληροφοριών που έπαιρναν μέσω ασυρμάτου οι Βρετανοί προς τον ΕΛΑΣ, την οργάνωση δολιοφθορών κατά των Γερμανών, αλλά και την παραλαβή εφοδίων και χρυσών λιρών με  ρίψεις από αλεξίπτωτα στα ορεινά της Αιγιάλειας, ένα τρόπο να ενισχυθεί η αντίσταση κατά των κατακτητών, άσχετο που κατέληγαν μετά οι λίρες…

Μετά την οριστική ρήξη Βρετανών και ΕΑΜ, και την απόφαση του πολεμικού συμβουλίου να διακοπεί κάθε σχέση με την Ελληνική Αντίσταση, οι άνδρες της SOE έφυγαν από την Ελλάδα, οι περισσότεροι ανέλαβαν αποστολές στην Μέση Ανατολή, ή το Ιράν και στη θέση του SOE ιδρύθηκε το British Military Mission (BMM), η Βρετανική στρατιωτική αποστολή, που ανέλαβε τον χειρισμό των δράσεων μέχρι την απελευθέρωση, τα Δεκεμβριανά του 1944 και λίγο αργότερα… που η BMM παρέδωσε στους Αμερικανούς και αναχώρησε οριστικά από την Ελλάδα…

Πολλοί Έλληνες συνεργάτες των Βρετανών κράτησαν επαφές με τους επικεφαλείς του SOE και μετά την δεκαετία του 1950,  έκαναν δουλειές μαζί τους, έχοντας αποκτήσει την απόλυτη εμπιστοσύνη τους.  Χαρακτηριστικό  παράδειγμα η εξέλιξη γνωστής οικογένειας από την Πάτρα αλλά και επώνυμων Αιγιαλέων που δημιούργησαν επιχειρήσεις σε πολλά μέρη του κόσμου… Αυτές ήταν οι… παράπλευρες ωφέλειες.

Ο Θέμης Μαρίνος και όλοι οι Έλληνες που έκαναν αντίσταση σε συνεργασία με τους Βρετανούς, ήσαν πατριώτες όπως και οι αριστεροί που στελέχωσαν το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και διακινδύνευσαν τη ζωή τους για την ελευθερία της Πατρίδας. Σε καμία περίπτωση 78 χρόνια μετά δεν πρέπει να γίνεται διαχωρισμός δεξιών και αριστερών αντιστασιακών. Η  ιστορία ξεκαθάρισε τα πράγματα ευτυχώς και τα τοποθέτησε στις σωστές τους διαστάσεις. Η ιστορία της Αντίστασης που σε  τούτο τον τόπο- μοναδικό φαινόμενο στην Ευρώπη- οδήγησε σε ένα αιματηρό εμφύλιο, έπρεπε να ενώνει και όχι να διχάζει το λαό της. Δυστυχώς οι κατέχοντες την εξουσία σήμερα «ξύνουν» πάλι τις πληγές του εμφυλίου για να δημιουργήσουν έναν νέο αντίπαλο και να περιχαρακώσουν τους οπαδούς τους… Η απουσία κάθε αναφοράς στη μνήμη του Θέμη Μαρίνου το επιβεβαιώνει. Μόνο φρίκη αισθάνεσαι όταν σκέπτεσαι πόσο κακό κάνουν στη χώρα και πόσο λάθος είναι αυτοί που τους ακολουθούν…

* Ο Φάνης Ζουρόπουλος είναι Επίτιμος εκτελεστικός Πρόεδρος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων και τέως Πρόεδρος της Ένωσης Επαρχιακού Τύπου.