Γράφει ο
Κίμων Στεριώτης

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Εντυπωσιακή είναι η πτώση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας του Αγροτικού Τομέα της Ελλάδας κατά -24% μεταξύ των ετών 2000 και 2014, δηλαδή μέσα σε 15 χρόνια…

Δεν υπάρχει ούτε μία Περιφέρεια της Ελλάδας που να μην έχει καταγράψει μικρή ή μεγάλη μείωση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (ΑΠΑ) του Πρωτογενή Τομέα στη διάρκεια της 15ετίας 2000 - 2014...

Τα μακροχρόνια στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ αποκαλύπτουν ότι η Ελληνική Αγροτική Οικονομία βρίσκεται σε μία διαρκή οικονομική κρίση η οποία βαθαίνει συνεχώς.

Από τα σχετικά στοιχεία αποκαλύπτονται, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:

- Η Αγροτική Κρίση ξεκίνησε πολύ ενωρίτερα από τη Δημοσιονομική Κρίση, πριν από τον "εκτροχιασμό" του Δημοσίου Χρέους, την επιβολή των Μνημονίων κλπ.

- Καταρρίπτονται διάφοροι "μύθοι" που έχουν καλλιεργηθεί, όπως ότι: "οι αγροτικές περιφέρειες δεν αντιμετωπίζουν την κρίση των αστικών κέντρων", "υπάρχει ανάπτυξη στις αγροτικές περιοχές", "οι νέοι γυρίζουν στα χωριά γιατί υπάρχουν εισοδήματα", κλπ.

- Είναι προφανές ότι η κρίση και η διαρκής μείωση των Αγροτικών Εισοδημάτων σε όλες γενικά τις Περιφέρειες επηρεάζει αρνητικά όλους τους εξω-αγροτικούς τομείς τους…

Επίσης:

Μια συγκριτική ανάλυση των δομών της Αγροτικής Οικονομίας της Ελλάδας με αυτές των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποδεικνύει ότι:

- Η Αγροτική Οικονομία της Ελλάδας κατατάσσεται μεταξύ εκείνων των χωρών της Ένωσης που διαθέτουν τις "πλέον γεωργικά καθυστερημένες δομές" από πλευράς αγροτικών εκτάσεων, εσόδων, ζωικού κεφαλαίου κλπ ανά αγροτική εκμετάλλευση.

Σε σύγκριση με τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις της Ελλάδας οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις των "βορείων χωρών" της Ένωσης οικονομικές αποδόσεις, αγροτικές εκτάσεις κλπ που είναι πολλαπλάσιες κατά 23 φορές περίπου αυτών της Ελλάδας, ενώ στο ζωικό κεφάλαιο οι πρώτες έχουν περίπου 56 φορές μεγαλύτερο αριθμό ζώων σε σύγκριση με αυτόν της μέσης κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης της Ελλάδας.

Αυτές οι τεράστιες διαφορές καθιστούν αντιπαραγωγικές και διεθνώς μη ανταγωνιστικές τις δομές των ελληνικών αγροτικών εκμεταλλεύσεων, που συνεπάγονται υψηλό Μέσο Κόστος Παραγωγής και αδυναμία μετατροπής του μόνιμα ελλειμματικού εξωτερικού αγροτικού ισοζυγίου της χώρας σε πλεονασματικό.

Η ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΣΕ ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

Τα ανωτέρω γενικά συμπεράσματα προκύπτουν από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ που αφορούν στην Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) του Αγροτικού Τομέα - που περιλαμβάνει την Γεωργία, Δασοκομία και την Αλιεία - και καλύπτουν ολόκληρη την περίοδο 2000 - 2014.

Από τα συγκεντρωτικά στοιχεία ιδιαίτερα επισημαίνονται τα ακόλουθα:

- Η μείωση της ΑΠΑ του Αγροτικού Τομέα της χώρας έφθασε το -24% στη 15ετία 2000 - 2014,  όταν στην ίδια περίοδο η ΑΠΑ του συνόλου της Οικονομίας είχε αύξηση +25%...

- Είναι προφανές ότι η Ανάπτυξη της Ελληνικής Οικονομίας βασίσθηκε στους εξω-αγροτικούς τομείς, καθώς το μερίδιο της Αγροτικής Οικονομίας στο σύνολο της ΑΠΑ της Εθνικής Οικονομίας έπεσε από το 6,1% το 2000 στο 3,7% το 2014… Δηλαδή κατεγράφη μια συνολική μείωση του μεριδίου της Αγροτικής Οικονομίας μέσα στην Εθνική σχεδόν κατά -39%...

Τα ανωτέρω συγκεντρωτικά στοιχεία υποδηλώνουν ότι, η Ελληνική Αγροτική Οικονομία βρίσκεται σε φάση βαθιάς συρρίκνωσης, καθώς δεν καταφέρνει ούτε να διατηρήσει το μερίδιό της σε μια Εθνική Αγορά που μακροχρόνια έχει αναπτυχθεί σημαντικά και σε περίοδο βαθμιαίας ενσωμάτωσής της στην Αγορά της Ευρωζώνης…   

Η τελευταία ανωτέρω άποψη βασίζεται στα εξής στοιχεία:

- Η Αγροτική Κρίση ξεκίνησε από τις αρχές του 2000 για να καταγραφεί μέχρι και το 2008 - δηλαδή μέσα σε 8 χρόνια - συνολική μείωση της ΑΠΑ του Πρωτογενή Τομέα κατά -12%.

Στη διάρκεια της ίδιας 8ετίας η ΑΠΑ της Ελληνικής Οικονομίας (total Gross Value Added) αυξήθηκε πολύ εντυπωσιακά, κατά +69%!

Είναι προφανές ότι, κατά την περίοδο της ανάπτυξης - με τα μεγάλα έργα υποδομών αλλά και την εκτίναξη του τομέα των κατοικιών και του Καταναλωτισμού μέσω υπέρμετρου δανεισμού  - κανείς δεν πρόσεξε τη συνεχή μείωση της ΑΠΑ του Αγροτικού Τομέα!

- Η Αγροτική Κρίση ξεκίνησε και διευρύνθηκε όταν η Ελλάδα είχε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, μετά και την ένταξη στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση. Σε αυτή την χρονική περίοδο σημειώθηκε μεγάλη μείωση του Κόστους Δανεισμού με παράλληλα ταχεία Πιστωτική Επέκταση μέσω μεγάλης αύξησης των καταναλωτικών και στεγαστικών δανείων κλπ. Εντούτοις η σημαντική μείωση του Κόστους Δανεισμού και για την Αγροτική Οικονομία δεν συνέβαλε στην Αγροτική Ανάπτυξη…

- Υπογραμμίζεται ιδιαίτερα ότι, στην 8ετία 2000 - 2008 η Ανάπτυξη των εξω-αγροτικών τομέων είναι γενικευμένη στο σύνολο των Περιφερειών της χώρας… Δεν υπάρχει ούτε μία Περιφέρεια, για παράδειγμα, που να μην εμφάνισε έστω και μέτριους ρυθμούς ανόδου της ΑΠΑ του Τομέα των Κατασκευών…

- Πώς πραγματοποιείται όμως μια πολύ ικανοποιητική Ανάπτυξη με μια παράλληλα υποβόσκουσα Αγροτική Κρίση;

- Απλούστατα, ενώ μειώνεται το μερίδιο του Αγροτικού Τομέα στη συνολική Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία της χώρας:

…διογκώνονται η Ιδιωτική και Δημόσια Κατανάλωση μέσω της εξαιρετικά γρήγορης αύξησης του Ιδιωτικού και του Δημόσιου Χρέους,

…οι Επενδύσεις σε Κατοικίες και μεγάλα έργα υποδομών αποτελούν "κινητήριες δυνάμεις" της Ανάπτυξης και συμπίεσης της Ανεργίας σε χαμηλά επίπεδα,

…διευρύνονται απότομα οι Εισαγωγές τροφίμων και αγροτικών πρώτων υλών με παράλληλη μείωση των ποσοστών συμμετοχής των εγχώριας παραγωγής ομοειδών προϊόντων…

Η ΚΡΙΣΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ

'Όμως η Αγροτική Κρίση συνεχίσθηκε και σε ολόκληρη την περίοδο από το 2008 μέχρι και το 2014, όταν πλέον η χώρα και οι εξω-αγροτικοί τομείς μπήκαν στη βαθύτερη και μεγαλύτερη οικονομική κρίση στη μεταπολεμική ιστορία.

Συγκεκριμένα:

- Στην περίοδο 2008 - 2014 η ΑΠΑ του Αγροτικού Τομέα της χώρας μειώθηκε κατά -14% έναντι μείωσης -12% της αμέσως προηγούμενης περιόδου 2000 - 2008...

Συνολικά. όπως ήδη αναφέρθηκε, η μείωση της ΑΠΑ του Πρωτογενή Τομέα στην περίοδο μεταξύ 2000 - 2014 έφθασε στο εντυπωσιακό ποσοστό του -24%...

Από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ προκύπτουν διαφορετικοί ρυθμοί έντασης της Αγροτικής Κρίσης κατά Περιφέρειες (ΠΙΝΑΚΑΣ 1):

- Η Περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδας είναι εκείνη που έχει πληγεί περισσότερο από όλες της Περιφέρειες της χώρας με μια συνολική μείωση της ΑΠΑ κατά -36% στην 15ετία 2000 - 2014! Διαχρονικά η Στερεά Ελλάδα είχε μια πτώση της ΑΠΑ κατά -28% στην περίοδο 2000 - 2008 και μια πρόσθετη μείωση -12% στην περίοδο 2008 - 2014.

Σημειωτέον ότι η Στερεά Ελλάδα πρόκειται για τη μεγαλύτερη περιφέρεια με βάση την ΑΠΑ του Αγροτικού Τομέα (με βάση τα στοιχεία του 2000) μετά την Κεντρική Μακεδονία και τη Θεσσαλία.

- Επίσης, στην περίοδο 2000 - 2014 εντυπωσιακή η μείωση της ΑΠΑ του Αγροτικού Τομέα κατά 33% για Ανατολική Μακεδονία, Θράκη και Κρήτη, δύο Περιφέρειες που βρίσκονται σε δύο διαμετρικά αντίθετες περιοχές της Ελλάδας:

Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης είχε μια πολύ μεγάλη μείωση της ΑΠΑ κατά -23% στην περίοδο 2000 - 2008 για να μετριασθεί η πτώση κατά -13% στην περίοδο 2008 - 2014.

Στην περίπτωση της Περιφέρειας Κρήτης η πτώση της ΑΠΑ ήταν "μόλις" -5% στην πρώτη περίοδο (2000 -  2008) για να εκτιναχθεί στο -29% στην περίοδο 2008 - 2014. Όμως, εντυπωσιάζει το γεγονός ότι η Κρήτη διαθέτει μια ισχυρή Τουριστική Οικονομία, η οποία αποτελεί και μια πρόσθετη αγορά απορρόφησης εγχώριων αγροτικών προϊόντων ιδιαίτερα κατά τη θερινή περίοδο.

- Τρεις μόνο Περιφέρειες της χώρας είχαν αύξηση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (ΑΠΑ) του Πρωτογενούς Τομέα στην περίοδο 2000 - 2008. Πρόκειται για τις Περιφέρειες Αττικής, Νοτίου Αιγαίου και Πελοποννήσου που είχαν αύξηση της ΑΠΑ αντίστοιχα κατά +13%, +14% και +4%. Όμως και οι τρεις αυτές Περιφέρειες είχαν μείωση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας τους (ΑΠΑ) στην περίοδο 2008 - 2014.

- Μόνο μία Περιφέρεια δεν επλήγη στη διάρκεια της "πολύ δύσκολης περιόδου" 2008 - 2014 και αυτή είναι η της Ηπείρου, με μηδενική μεταβολή της ΑΠΑ του Γεωργικού Τομέα… Ωστόσο, στην αμέσως προηγούμενη περίοδο (2000 - 2008) είχε μια μείωση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας κατά -19%.

- Η Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας - που "κυριαρχείται" από λιγνιτοπαραγωγική δραστηριότητα της ΔΕΗ - επηρεάσθηκε και αυτής πολύ λίγο η Αγροτική Δραστηριότητα με μείωση -5% της ΑΠΑ στην περίοδο 2008 - 2014.

- Τέλος, στην περίοδο 2000 - 2014 από το σύνολο των Περιφερειών της χώρας η μικρότερη μείωση της ΑΠΑ της Γεωργίας - με ποσοστό -7% - σημειώθηκε στην Περιφέρεια της Αττικής, στην οποία βρίσκεται το μεγαλύτερο Δυναμικό της Ελληνικής Οικονομίας (λίγο κάτω από το 50% του συνόλου), αλλά και κατοικεί το μεγαλύτερο ποσοστό του Καταναλωτικού Κοινού της Ελλάδας.

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ;

Τα αίτια της μακροχρόνιας Αγροτικής Κρίσης στην Ελλάδα θα πρέπει να αναζητηθούν στις ξεπερασμένες δομές του Παραγωγικού Δυναμικού και στη χαμηλή Ανταγωνιστικότητά του, ακόμη και μέσα στην εσωτερική αγορά.

Τα κατωτέρω στοιχεία - που προκύπτουν από τη σύγκριση Αγροτικών Δεικτών μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης - είναι αρκετά ενδεικτικά και έμμεσα υποδηλώνουν τα Πέντε Αίτια της Αγροτικής Κρίσης στην Ελλάδα:

Η Ελλάδα εμφανίζεται να έχει ένα ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό αγροτικών εκμεταλλεύσεων σε σύγκριση με τον Πληθυσμό της και το ποσοστό συμμετοχής της ΑΠΑ του Αγροτικού Τομέα στο σύνολο της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (ΑΠΑ) της Οικονομίας της χώρας. Συγκεκριμένα:

- Σύμφωνα με τη Eurostat η Ελλάδα διαθέτει 709.500 αγροτικές εκμεταλλεύσεις (ΠΙΝΑΚΑΣ 2, σύμφωνα με τα στοιχεία απογραφής της Eurostat για το 2013). Πιθανώς ο ιδιαίτερα μεγάλος αριθμός αγροτικών νοικοκυριών συνδέεται με άντληση εισοδημάτων από ένα πολύ μεγάλο αριθμό νοικοκυριών που έχουν δραστηριότητες σε άλλους εξω-αγροτικούς τομείς με εποχική δραστηριότητα ή/και από την επιλογή του ασφαλιστικού καθεστώτος που ισχύει για τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες.

- Στο σύνολο της Ένωσης τα αγροτικά νοικοκυριά της Ελλάδας αποτελούν το 6,5% του συνόλου, αλλά το σχετικό ποσοστό των αξιοποιούμενων εκτάσεων γης των ελληνικών αγροτικών νοικοκυριών αποτελεί μόνον το 2,8% του συνόλου των εκτάσεων της Ένωσης…. Εδώ προκύπτει για την Ελλάδα μια εντυπωσιακά μικρή σχέση μεταξύ αγροτικών εκτάσεων και αγροτικών νοικοκυριών.

Από τα στοιχεία της Eurostat προκύπτει ακόμη ότι, στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι αναλογούσες και αξιοποιούμενες εκτάσεις ανά αγροτική εκμετάλλευση ανέρχονται σε 16 εκτάρια (1 εκτάριο = 10 στρέμματα), ενώ στην Ελλάδα αναλογούν μόλις σε 7 εκτάρια… Δηλαδή κατά μέσον όρο μια μέση αγροτική εκμετάλλευση στην Ελλάδα έχει αξιοποιήσιμες εκτάσεις που αντιστοιχούν μόλις στο 44% της μέσης αγροτικής εκμετάλλευσης στην Ένωση…

Σημειωτέον ότι από τις "28" της ΕΕ η Ελλάδα καταλαμβάνει μόλις την πέμπτη από τις τελευταίες θέσεις στην κατάταξη με βάση το μέσο μέγεθος αξιοποιήσιμης αγροτικής έκτασης ανά αγροτική εκμετάλλευση, ενώ η Κύπρος καταλαμβάνει την προτελευταία θέση και η Μάλτα την τελευταία…

ΧΑΜΗΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ

Μια άλλη διαπίστωση από τα στοιχεία της Eurostat είναι ότι τα έσοδα των αγροτικών εκμεταλλεύσεων της Ελλάδας είναι πολύ περιορισμένα συγκρινόμενα με αυτά που αποδίδει η αγροτική δραστηριότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Από τα στοιχεία του παρατιθέμενου ΠΙΝΑΚΑ 3 διαπιστώνονται τα ακόλουθα:

- Τα έσοδα των ελληνικών αγροτικών εκμεταλλεύσεων στο σύνολο αυτών που πραγματοποιούν τα αγροτικά νοικοκυριά των "28" είναι μόλις 2,5%, όταν ο αριθμός του συνόλου των αγροτικών νοικοκυριών της Ελλάδας αποτελεί το 6,6% στο συνολικό αριθμό των αγροτικών εκμεταλλεύσεων των "28". Τα στοιχεία αυτά υποδηλώνουν σαφή υστέρηση της Παραγωγικότητας των ελληνικών αγροτικών εκμεταλλεύσεων.

-  Οι οικονομικές αποδόσεις της μέσης αγροτικής εκμετάλλευσης του Βελγίου, της Ολλανδίας και της Δανίας είναι περίπου 23 φορές μεγαλύτερες από αυτές της μέσης ελληνικής αγροτικής εκμετάλλευσης. Στην Ενιαία Αγορά της Ένωσης με την πλήρη ελευθερία κίνησης αγροτικών προϊόντων είναι προφανές ότι οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις των "βορείων χωρών" μοιάζουν να είναι εντάσεως κεφαλαίου επιχειρήσεις σε σύγκριση με τις ελληνικές που στηρίζονται περισσότερο στην προσωπική και οικογενειακή εργασία και πολύ λιγότερο στη μαζική παραγωγή.

- Κύριος συντελεστής της πραγματοποίησης χαμηλών οικονομικών αποδόσεων από τα ελληνικά αγροτικά νοικοκυριά φαίνεται να είναι ο μικρός αναλογών γεωργικός κλήρος ανά αγροτική εκμετάλλευση. Εντούτοις, οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις των "βορείων χωρών" φαίνεται να στηρίζονται στην εντατική γεωργοκτηνοτροφική παραγωγή και σε μεγάλες επενδύσεις.

ΕΠΙΦΥΛΑΞΕΙΣ: Βεβαίως για τα οικονομικά στοιχεία που αφορούν στην Ελλάδα (αλλά και για άλλες χώρες) διατηρούνται επιφυλάξεις, ως προς την ακρίβεια των αποτιμήσεων των εσόδων, καθώς μέρος της παραγωγής διοχετεύεται για ιδιοκατανάλωση ή και κατευθύνεται προς την αγορά χωρίς τα προβλεπόμενα φορολογικά στοιχεία και παραστατικά.

ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΙΚΟΣ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

Η Ελλάδα είναι μόνιμα ελλειμματική σε κτηνοτροφικά προϊόντα, με αποτέλεσμα να διογκώνεται αισθητά το εμπορικό ισοζύγιό της. Διαχρονικά  με την αύξηση των πραγματικών εισοδημάτων, την εναρμόνιση με το κοινοτικό δασμολόγιο και τη διεύρυνση των καταναλωτικών προτιμήσεων αυξήθηκε σημαντικά το σχετικό εμπορικό έλλειμμα της χώρας σε όγκους και αξίες.

Το σχετικό πρόβλημα οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι οι δομές του Ελληνικού Γεωργοκτηνοτροφικού Τομέα υστερούν πλήρως από πλευράς Ανταγωνιστικότητας έναντι του αντιστοίχου τομέα των "βορείων χωρών" της Ένωσης που έχουν κατακτήσει σημαντικά μερίδια της Ελληνικής Αγοράς.

Συγκεκριμένα, από τα στοιχεία της Eurostat για το ζωικό κεφάλαιο (ΠΙΝΑΚΑΣ 4) προκύπτουν  εξής ενδιαφέροντα συμπεράσματα:

- Το ζωικό κεφάλαιο της Ελλάδας αντιστοιχεί μόλις στο 1,6% αυτού της Ένωσης με τη χώρα μας να κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις με βάση τον αριθμό των ζώων για κτηνοτροφική εκμετάλλευση. Σε μέσα επίπεδα και με βάση τον αριθμό των ζώων μια αγροτική εκμετάλλευση στην Ελλάδα διαθέτει ζώα που αντιστοιχούν μόλις στο 38% του αριθμού της μέσης αγροτικής εκμετάλλευσης της Ένωσης.

- Τεράστιες οι διαφορές μεταξύ Ελλάδας και "βορείων χωρών" της Ένωσης  που έχουν ιδιαίτερα ανεπτυγμένη παραγωγή κρεάτων και γαλακτοκομικών. Κατά μέσον οι κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις Δανίας, Ολλανδίας και Βελγίου διαθέτουν αριθμό ζώων 56 φορές μεγαλύτερο από αυτόν της μέσης ελληνικής αγροτικής εκμετάλλευσης…

Αυτές οι τεράστιες διαφορές στον αριθμό των ζώων υποδηλώνουν και πολύ μεγάλες διαφορές στην Παραγωγικότητα με τις "βόρειες χώρες", οι οποίες μπορούν να παράγουν πολύ μεγάλες ποσότητες κρεάτων, τυριών, γάλακτος κλπ με πολύ χαμηλότερο Μέσο Κόστος σε σύγκριση με αυτό της Ελλάδας…

ΥΠΕΡΟΧΗ ΤΩΝ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ

Ένα άλλο χαρακτηριστικό της Ελληνικής Γεωργίας είναι ότι είναι περιορισμένες οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις στο σύνολο των αγροτικών εκτάσεων. Αυτή η ιδιαιτερότητα συνδέεται:

αφενός με τη μορφολογία του εδάφους που δεν επιτρέπει μεγάλες καλλιεργήσιμες εκτάσεις και

αφετέρου με την "παράδοση" στην ανάπτυξη ελαιώνων, εσπεριδοειδών, οπωρώνων κλπ.

Επιπλέον η κατάτμηση της αγροτικής γης σε μεγάλο αριθμό αγροτεμαχίων με περιορισμένη καλλιεργήσιμη έκταση το καθένα δεν διευκολύνει την διευρυμένη εκμηχάνιση και τη συμπίεση του Μέσους Κόστους Παραγωγής ανά αγροτικό προϊόν.

Από τα στοιχεία του ΠΙΝΑΚΑ 5 της Eurostat για την κατανομή των αγροτικών εκτάσεων προκύπτουν τα εξής ενδιαφέροντα στοιχεία για την Ελλάδα:

- Η Ελλάδα κατατάσσεται μεταξύ εκείνων των χωρών που διαθέτουν περιορισμένες καλλιεργήσιμες εκτάσεις σε σύγκριση με το σύνολο των χωρών της Ένωσης.

Συγκεκριμένα, οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις καταλαμβάνουν το 37,4% στην Ελλάδα έναντι του 59,8% που είναι για το σύνολο της Ένωσης των "28".

- Οι δενδρώδεις καλλιέργειες σε επίπεδο Ένωσης των "28" αποτελούν μόλις το 5,9% του συνόλου των αγροτικών εκτάσεων, ενώ στην Ελλάδα το σχετικό ποσοστό ανεβαίνει στο 19,1%, έναντι 25% της Κύπρου και 19,5% της Πορτογαλίας.

Η εκμετάλλευση ελαιοδέντρων, πορτοκαλιών, λεμονιών κλπ δενδρωδών καλλιεργειών ανταποκρίνεται στις μεσογειακές συνθήκες όσο και στη μορφολογία του εδάφους και στο μέγεθος του κλήρου.

Ωστόσο, αυτός ο τύπος των καλλιεργειών (ειδικά στην Ελλάδα) παρουσιάζει μια σειρά από μειονεκτήματα, όπως:

- Πραγματοποιείται μια εποχική ανακύκλωση των εισοδημάτων κυρίως σε ετήσια βάση. Σε αντίθεση με τις καλλιέργειες που συνδέονται με τις ζωοτροφές και την κρεοπαραγωγή, γαλακτοπαραγωγή και τυροκομία που αποφέρουν εισοδήματα σε όλη τη διάρκεια του έτους.

- Οι μεγάλοι όγκοι παραγωγής από δενδρώδεις καλλιέργειες σε μια περιορισμένη χρονική περίοδο δημιουργούν προβλήματα συσκευασίας, ταχείας μεταποίησης και συντήρησης με άμεσες επιπτώσεις στην πορεία των τιμών και των εισοδημάτων.

- Οι εποχιακές δραστηριότητες που συνδέονται με τις δενδρώδεις καλλιέργειες δεν επιτρέπουν τη δημιουργία εισοδημάτων από μισθωτές εργασίες σε μόνιμη μηνιαία βάση.

ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Η Αγροτική Κρίση στην Ελλάδα είναι πολύ βαθιά και διαρκής. Τα Αίτια αυτής θα πρέπει να αναζητηθούν με πολύ μεγάλη μελέτη και προσοχή, με τη συνεργασία των ίδιων των Παραγωγών, της Πολιτείας των Περιφερειών και όλων των αρμοδίων φορέων. Μόνον έτσι μπορεί να υιοθετηθούν - εάν είναι εφικτό… - οι πλέον αποτελεσματικές Αναπτυξιακές Πολιτικές, ώστε να αναστραφεί η Πτωτική Πορεία και να σταθεροποιηθεί η Αγροτική Οικονομία.

Το "αγροτικό μοντέλο της Ελλάδας" είναι ξεπερασμένο και ανταποκρίνεται για "κλειστού τύπου" και μέσω "δασμολογικής προστασίας" Οικονομίες. Σε καμιά περίπτωση όμως ένα τέτοιο "μοντέλο" δεν μπορεί να συμβάλει στην ουσιαστική άνοδο του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος μιας Εθνικής Οικονομίας που ενσωματώνεται στην Ενιαία Αγορά, καθώς πρέπει να ανταγωνιστεί με άλλες Εθνικές Αγροτικές Οικονομίες με πολλαπλάσιου μεγέθους συντελεστές παραγωγής ανά αγροτική εκμετάλλευση…

Η διαρκής κρίση της Ελληνικής Αγροτικής Οικονομίας μπορεί να πάρει επικίνδυνες για την Εθνική Οικονομία διαστάσεις λόγω:

• της γήρανσης του αγροτικού πληθυσμού,
• μεγάλων "πλεονασμάτων κρυφής ανεργίας" στις αγροτικές περιοχές των Περιφερειών που δεν μπορούν να απασχοληθούν σε εξω-αγροτικούς τομείς,
• κυκλικών διακυμάνσεων της Εγχώριας και Ευρωπαϊκής Οικονομίας,
• περαιτέρω "κατάκτησης μεριδίων" στην τοπική αγορά ειδών διατροφής και αγροτικών πρώτων υλών κλπ.

Η Αγροτική Κρίση οφείλεται σε υφιστάμενες Αντιπαραγωγικές Δομές που δεν επιτρέπουν την ενίσχυση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας των γεωργοκτηνοτροφικών κλάδων των Ελληνικών Περιφερειών.

Η αλλαγή των "αντιπαραγωγικών δομών" δεν είναι καθόλου εύκολη…. Όμως επιβάλλεται να προωθηθούν με προσοχή με βασικούς Στρατηγικούς Στόχους:

• Αισθητή αύξηση της ακαθάριστης γεωργοκτηνοτροφικής παραγωγής στη βάση της ευρείας συνένωσης προσπαθειών των Παραγωγών και εκμετάλλευσης μεγαλύτερων επιφανειών αγροτικών εκτάσεων. Μέσω αυτών των συλλογικών προσπαθειών μπορεί να εξασφαλισθεί συμπίεση του Μέσου Κόστους Παραγωγής.
• Στροφή σε παραγωγικές δραστηριότητες που εξασφαλίζουν μεγαλύτερα εισοδήματα σε ετήσια βάση (πχ κτηνοτροφία). Βεβαίως μια τέτοια "στροφή" προϋποθέτει  Μονάδες με πολύ αυξημένες επενδύσεις, αλλά και δυνατότητες χονδρεμπορικής διάθεσης με το κατά το δυνατόν χαμηλότερο κόστος ανά προϊόν.
• Μεγαλύτερη "εξωστρέφεια" και σύνδεση με "νέες - εκτός Ελλάδος - αγορές", καθώς η απορροφητικότητα της εγχώριας αγοράς φαίνεται ότι θα παραμένει στάσιμη ή και θα φθίνει λόγω της επί μακρόν αναπόφευκτης "δημοσιονομικής λιτότητας".
• Ισχυροποίηση της συμβολής της Επιχειρηματικότητας στην Οργάνωση της Αγροτικής Οικονομίας, ώστε αυτή να αναπτύσσεται πάνω σε business pans με "εξαγωγικό προσανατολισμό" και με αποτελεσματικές παραγωγικές και εμπορικές λειτουργίες, διευκολύνοντας την αύξηση της χρησιμοποίησης δανειακών κεφαλαίων.  

Λαμβάνοντας υπόψη τις τεράστιες δυσκολίες μετασχηματισμού και εκσυγχρονισμού των μη Ανταγωνιστικών Δομών της Ελληνικής Αγροτικής Οικονομίας και με βάση τα ανωτέρω αναφερθέντα, σε Περιφερειακό Επίπεδο χρειάζεται να δοθεί έμφαση στις ακόλουθες Περιφερειακές Πολιτικές:

• Δημιουργία πολλών νέων βιώσιμών θέσεων εργασίας σε εξω-αγροτικούς τομείς. Μόνον έτσι θα καταστεί εφικτό να αποσυμπιεσθεί η Αγροτική Οικονομία από τις μεγάλες "κοινωνικές πιέσεις" που δημιουργούνται από την εξαιρετικά αντιοικονομική σχέση περιορισμένες εκτάσεις γης ανά αγροτική οικογένεια.
• Προώθηση Σχεδίων Βελτιστοποίησης  της Αγροτικής Ανταγωνιστικότητας - με την ενεργό συμμετοχή των αγροτών - ώστε για τα τοπικά αγροτικά προϊόντα: αφενός να μειωθούν όλα τα Κόστη Λειτουργίας και Επενδύσεων και

αφετέρου να ισχυροποιηθούν σε ότι αφορά στην Ποιότητα και στην "επωνυμία" εντός και, κυρίως, εκτός της ελληνικής αγοράς.

• Υποστήριξη Δράσεων Ενημέρωσης για τα πλεονεκτήματα της κατά το δυνατόν μεγαλύτερης συγκεντροποίησης της μεταποιητικής και χονδρεμπορικής δραστηριότητας για εγχωρίως παραγόμενες αγροτικές πρώτες ύλες και προϊόντα, ώστε να επιτευχθεί αύξηση της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας.

Εάν δεν υιοθετηθούν μια ρεαλιστική Στρατηγική Βιώσιμης Αγροτικής Ανάπτυξης και αλλαγές στις υφιστάμενες Δομές και στους ξεπερασμένους τρόπους Οικονομικής Οργάνωσης τότε αυξάνονται σημαντικά οι πιθανότητες να εκδηλωθούν οι εξής Κίνδυνοι:

- Μεγάλες δυσκολίες ή και αδυναμία επίτευξης του Εθνικού Στόχου για μείωση του Δημόσιου Χρέους μέσω της ταχύτερης αύξησης των ρυθμών ανόδου του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος λόγω των καθυστερημένων δομών της Ελληνικής Αγροτικής Οικονομίας.

- Αυξανόμενες δυσκολίες και περισσότεροι Κίνδυνοι για το Τραπεζικό Σύστημα να αυξήσει τον όγκο των χορηγήσεων δανείων προς την Ελληνική Αγροτική Οικονομία.

- Πολύ μεγάλη ένταση των κοινωνικών προβλημάτων στις Περιφέρειες της χώρας στις οποίες ένα μεγάλο ποσοστό της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας προέρχεται από τον Αγροτικό Τομέα.

ΣΗΜ. : Η Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) προκύπτει από την Ακαθάριστη Αξία Παραγωγής του Γεωργικού Κλάδου μείον τις δαπάνες για ενδιάμεσες Αναλώσεις. Η ΑΠΑ αποτελεί τη βάση υπολογισμού του Καθαρού Αγροτικού Εισοδήματος που προκύπτει μετά από τον συνυπολογισμό των αυξομειώσεων από εισπραττόμενες επιδοτήσεις, καταβαλλόμενους φόρους στη διάρκεια της παραγωγικής Διαδικασίας, αποπληρωμή τοκοχρεολυσίων, δαπάνες για αμοιβές εξαρτημένης εργασίας και πληρωτέες δαπάνες για γαιοπρόσοδο.

http://forumegi.gr/economic-reports/