ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣΟ νέος ρόλος της ΜΙΤΓράφει ο Χρήστος Μηνάγιας*


Η επιτροπή της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης που ασχολείται με τη διερεύνηση των πραξικοπημάτων που πραγματοποιήθηκαν στην Τουρκία πρότεινε το διαχωρισμό των φορέων πληροφοριών εσωτερικού από τις πληροφορίες εξωτερικού σύμφωνα με τα αμερικανικά πρότυπα.

Συγκεκριμένα, σε δημοσίευμα της τουρκικής εφημερίδας Yeni Safak/25-11-2012, αναφέρεται ότι η εν λόγω επιτροπή συνέταξε ειδική αναφορά στην οποία προτείνονται τα εξής:

• Υπεύθυνος φορέας για τις πληροφορίες εσωτερικού να είναι η διεύθυνση πληροφοριών της Γενικής Διεύθυνσης Ασφαλείας (αστυνομία), ενώ η ευθύνη των πληροφοριών εξωτερικού να παραμείνει στη ΜΙΤ, στα πρότυπα του διαχωρισμού των ρόλων της CIA και του FBI.

• Ο κλάδος των πληροφοριών οφείλει να στηρίζεται σε ένα στρατηγικό όραμα, βάσει του οποίου η ΜΙΤ θα πρέπει να απαλλαχθεί από το στρατιωτικό προσωπικό και να αποκτήσει «πολιτική ταυτότητα».

• Σύμφωνα με τον κανονισμό «Ίδρυσης-Καθηκόντων-Αρμοδιοτήτων-Ευθυνών της ΜΙΤ» που υπογράφηκε από τον Τούρκο πρωθυπουργό στις 24-8-2009, οι συλλεγόμενες πληροφορίες διανέμονται στον πρόεδρο της Δημοκρατίας, στον πρωθυπουργό, στον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων και στη Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας (ΣΕΑ). Στην αναφορά της, η προαναφερθείσα επιτροπή προτείνει να αφαιρεθεί ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ και η Γενική Γραμματεία του ΣΕΑ από την πληροφοριακή αλυσίδα της ΜΙΤ.

• Ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων τηρεί υπό τον έλεγχο και τη σφαίρα επιρροής του, υπό μορφή μιας ευρείας βεντάλιας, τη Διεύθυνση Πληροφοριών ΓΕΕΘΑ (J2) και τις αντίστοιχες διευθύνσεις των γενικών επιτελείων, χωρίς καμία πολιτική εξουσία και υπηρεσία να είναι ενήμερη για τις δραστηριότητες των διευθύνσεων αυτών. Για το λόγο αυτό δημιουργείται η αναγκαιότητα όπως ο κλάδος των στρατιωτικών πληροφοριών να υπαχθεί στον υπουργό Εθνικής Άμυνας και κατ’ επέκταση στην πρωθυπουργία.

Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι η βούληση της κυβέρνησης Erdoğan να ελέγξει πλήρως και να βελτιστοποιήσει το έργο της συλλογής πληροφοριών εξωτερικού, είχε διαφανεί πριν από έντεκα μήνες, όταν στις 11-1-2012 ο αρχηγός της ΜΙΤ, Hakan Fidan, παρουσίασε τη νέα δομή και το νέο επιχειρησιακό σχεδιασμό της τουρκικής Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών ενώπιον του πρόεδρου της Δημοκρατίας, του πρωθυπουργού, τoυ αρχηγού ΓΕΕΘΑ και των υπουργών Εσωτερικού, Εξωτερικών και Δικαιοσύνης. Μια άλλη βασική επισήμανση από την παρουσίαση αυτή αποτελεί το γεγονός ότι η ΜΙΤ, με τη νέα δομή της εφαρμόζει ένα επιθετικό δόγμα στις χώρες στόχους και δίδει ιδιαίτερη βαρύτητα στις πληροφορίες εξωτερικού, οι οποίες επικεντρώνονται στους στρατιωτικούς, ενεργειακούς, οικονομικούς, πολιτικούς, πολιτιστικούς, θρησκευτικούς και δημογραφικούς τομείς. Επιπρόσθετα δε, στις περιοχές ενδιαφέροντος περιλαμβάνονται ο Καύκασος, τα Βαλκάνια, η Ασία-Ειρηνικός Ωκεανός, η Μέση Ανατολή, η Μεσόγειος Θάλασσα, η Αφρική, η Ερυθρά Θάλασσα-Κόλπος του Άντεν και η Κασπία Θάλασσα.

Συγχρόνως δε, θα πρέπει να αναφερθεί ότι στη δύσκολη εσωτερικά ισορροπία μεταξύ ισλαμιστών και κεμαλιστών, ο  αρχηγός της ΜΙΤ αποτελεί τον πιο έμπιστο συνεργάτη του Τούρκου πρωθυπουργού, δεδομένου ότι ο Erdoğan, πέραν των θεμάτων πληροφοριών και ασφάλειας, ανέθεσε στον Hakan Fidan πολύ ενεργό ρόλο στην ενάσκηση της εξωτερικής πολιτικής της χώρας (επαφές με το ΡΚΚ, υποστήριξη στους αντικαθεστωτικούς της Συρίας, διαμεσολάβηση για εκεχειρία μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων κ.λπ.). Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που ο Erdoğan αποδέχεται τις προτάσεις του Fidan για το νέο ρόλο της ΜΙΤ.
Άλλωστε, ο διαχωρισμός των αρμοδιοτήτων των φορέων πληροφοριών εσωτερικού από τις πληροφορίες εξωτερικού αποτέλεσε και το θέμα της μεταπτυχιακής διατριβής του  Fidan όταν φοιτούσε στο πανεπιστήμιο Bilkent της Άγκυρας. Αναφορικά δε, με τη σχέση Recep Tayyip Erdoğan-Hakan Fidan, ο Τούρκος αρθρογράφος Mehmet Yılmaz εκτιμά ότι σε περίπτωση που αλλάξει το πολίτευμα της Τουρκίας, από προεδρευόμενη σε προεδρική δημοκρατία και ο Erdoğan γίνει πρόεδρος της Δημοκρατίας, δεν θα πρέπει να αποκλεισθεί η περίπτωση ο Fidan να είναι ο επόμενος πρωθυπουργός της χώρας. (Hurriyet/21-11-2012)

Εν τω μεταξύ ο αρχηγός της ΜΙΤ, προκειμένου να αναβαθμίσει τον επιχειρησιακό ρόλο της τουρκικής υπηρεσίας πληροφοριών στο εξωτερικό, πρότεινε στον πρωθυπουργό να εγκρίνει την πρόσληψη αξιωματικών και μονίμων υπαξιωματικών που ανήκουν στη Διεύθυνση Ειδικών Δυνάμεων του ΓΕΕΘΑ (Bordo Bereli) που η ηλικία τους δεν θα υπερβαίνει το 30 έτος. Ο Erdoğan ενέκρινε την πρόταση αυτή και το Σεπτέμβριο του 2012 προκηρύχθηκε σχετικός διαγωνισμός ώστε η ΜΙΤ να αποκτήσει τις επιχειρησιακές δυνατότητες της αμερικανικής CIA και της ισραηλινής Mossad. Φυσικά στη ΜΙΤ υπηρετούν στελέχη των ενόπλων δυνάμεων ωστόσο αυτά διατίθενται από το τουρκικό γενικό επιτελείο για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Στο ίδιο πλαίσιο βασίζεται και η προγενέστερη απόφαση της κυβέρνησης Erdoğan  να συγκροτήσει τη μονάδα ειδικών δυνάμεων με κωδική ονομασία «ΙΜΗΑ ΕΚΙΒΙ (Ομάδα Εξουδετέρωσης)» η οποία συνεργάζεται πολύ στενά με τη ΜΙΤ. Αυτή αποτελείται από 300 άτομα που προέρχονται από τις ειδικές δυνάμεις της στρατοχωροφυλακής και της αστυνομίας, ενώ επικεφαλής της είναι ένας συνταγματάρχης της στρατοχωροφυλακής και ένας αστυνομικός διευθυντής των ειδικών επιχειρήσεων της αστυνομίας. Τα στοιχεία των στελεχών που επανδρώνουν την ΙΜΗΑ ΕΚΙΒΙ είναι απόρρητα και κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων χρησιμοποιούν κωδικά ονόματα. Η κύρια αποστολή της εν λόγω δύναμης, η οποία επιχειρεί με ομάδες των 6-10 ατόμων (σ.σ. σε μερικές επιχειρήσεις συμμετείχαν 25 άτομα) είναι η δολοφονία ή σύλληψη στελεχών του κουρδικού κινήματος στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στο Ιράκ, στη Συρία, σε ευρωπαϊκές χώρες και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα άτομα στόχοι ανέρχονται σε 450 και ανάλογα με τη σημασία τους έχουν ταξινομηθεί σε πέντε κατηγορίες Α, B, C, D και Ε. Στην κατηγορία Ε ανήκουν στόχοι που είναι διοικητές μικρών περιοχών και μικρών ανταρτικών τμημάτων, ενώ στην κατηγορία Α ανήκουν υψηλόβαθμα στελέχη των κουρδικών οργανώσεων. Επισημαίνεται ότι το δόγμα επιχειρήσεων της ΙΜΗΑ ΕΚΙΒΙ στηρίζεται στην επιχείρηση σύλληψης του Κούρδου Şemdin Sakık από ομάδα των Bordo Bereli στο βόρειο Ιράκ το 1998.

Ενισχυτικό όλων των παραπάνω αποτελεί το γεγονός ότι ο προϋπολογισμός της ΜΙΤ για το 2013 αυξήθηκε κατά 32.5% σε σχέση με το 2012 και συγκεκριμένα από 751 εκατομμύρια τουρκικές λίρες το 2012, θα φθάσει στα 995,6 το 2013. (σ.σ. Στις 25-11-2012 η ισοτιμία ευρώ-τουρκικής λίρας είναι 1: 2,3245)

Τέλος, καθίσταται σαφές ότι οι ριζικές αλλαγές στις υπηρεσίες πληροφοριών της Τουρκίας, αφενός στηρίζονται στην ισχυρή πολιτική στήριξη του πρωθυπουργού Erdoğan, αφετέρου  καταδεικνύουν τις φιλοδοξίες της Άγκυρας για πιο ενεργό και δραστήριο ρόλο σ’ ένα ευρύτερο περιφερειακό χώρο, θέματα τα οποία θα πρέπει να προβληματίσουν ιδιαίτερα την ελληνική πλευρά.

Σχετικό άρθρο

Η αναβάθμιση του ρόλου της τουρκικής υπηρεσίας πληροφοριών ΜΙΤ, www.geostrategy.gr, 12-1-2012, Χρήστος Μηνάγιας


*Γεωστρατηγικός αναλυτής

www.geostrategy.gr