Γράφει ο
Γιάννης Βασιλείου

       Οι μεταφορές αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους τομείς της οικονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), καθώς α) διασφαλίζουν περισσότερες από 11 εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην Ευρώπη και β) συνεισφέρουν αισθητά στην οικονομία, δηλαδή 4,8% (μεταφρασμένο σε 548 δισεκατομμύρια ευρώ) σε ακαθάριστη προστιθέμενη αξία στο σύνολο των 28 κρατών-μελών. Τα νούμερα αυτά θεωρούμε ότι είναι υπεραρκετά για να καταδείξουν το μέγεθος της σπουδαιότητας του συγκεκριμένου τομέα (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· EUR-Lex, 2018· European Commission, 2018).

       Η πολιτική μεταφορών της Ένωσης έχει σαν πρωταρχική επιδίωξη την εξασφάλιση της ελεύθερης και ασφαλούς κυκλοφορίας αγαθών και προσώπων σε ολόκληρη την ΕΕ, διαμέσου ενοποιημένων δικτύων που κάνουν χρήση όλων ανεξαιρέτως των μέσων μεταφοράς (οδική, αεροπορική, θαλάσσια και σιδηροδρομική). Επιπροσθέτως, η εν λόγω πολιτική της Ένωσης συνδέεται άμεσα με θέματα που αφορούν α) τα δικαιώματα των επιβατών, β) τα καθαρά καύσιμα, γ) την κλιματική αλλαγή και δ) την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ελάττωση των διοικητικών διαδικασιών αναφορικά με τα τελωνεία στα λιμάνια (Βασιλείου, 2014 και 2017· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· EUR-Lex, 2018· European Commission, 2018).

       Τονίζεται επίσης ότι η μελλοντική πολιτική θα είναι βασισμένη σε μεγάλο βαθμό στη Λευκή Βίβλο του 2011, η οποία αποτελείται από 40 πρωτοβουλίες που έχουν σχεδιαστεί με σκοπό α) τη (ζωτικής σημασίας) μείωση της εξάρτησης από τις εισαγωγές πετρελαίου, β) την εν γένει ανάπτυξη, γ) τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και δ) την ελάττωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα του κλάδου κατά 60% μέχρι το 2050 (Βασιλείου, 2014 και 2017· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· EUR-Lex, 2018· European Commission, 2018).

       Τα τελευταία 20 χρόνια, η Ένωση έχει καταφέρει να επιτύχει ουκ ολίγους στόχους στον τομέα των μεταφορών. Πιο συγκεκριμένα, οι πολιτικές της έχουν οδηγήσει σε α) απείρως ασφαλέστερες χερσαίες, θαλάσσιες και αεροπορικές μεταφορές, β) μεγαλύτερη τεχνολογική πρόοδο για καθαρότερες μεταφορές, σε συνδυασμό με αισθητή ελάττωση της ρύπανσης, γ) μεγαλύτερο φάσμα επιλογών τόσο για τις επιχειρήσεις, όσο και για τους ταξιδιώτες και δ) αξιοπρεπέστερα ωράρια αναφορικά με τους εργαζόμενους στον τομέα των μεταφορών (Βασιλείου, 2014 και 2017· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· EUR-Lex, 2018· European Commission, 2018).

       Στο σημείο αυτό θα εμβαθύνουμε σχετικά με τον αντίκτυπο της πολιτικής μεταφορών της ΕΕ στις οδικές, θαλάσσιες, αεροπορικές και σιδηροδρομικές μεταφορές. Καταρχήν, στο πλαίσιο των οδικών μεταφορών, τα φορτηγά διαθέτουν πλέον τη δυνατότητα να εκτελούν μεταφορές σε κράτη εκτός της χώρας ταξινόμησής τους, γεγονός αξιομνημόνευτο, αφού αυτομάτως ελαττώνονται σημαντικά οι περιπτώσεις που επιστρέφουν άδεια. Η συγκεκριμένη δυνατότητα α) οδηγεί σε μείωση της ρύπανσης, β) συμβάλλει σε βελτίωση όσον αφορά την ποιότητα των μεταφορών τόσο επιβατών, όσο και εμπορευμάτων, γ) προωθεί τον ανταγωνισμό με λίαν εποικοδομητικό τρόπο και δ) ελαττώνει το κόστος. Τονίζουμε επίσης ότι τα επίπεδα ασφαλείας είναι πλέον υψηλότερα χάρη στην αποτελεσματική εφαρμογή ομοιόμορφων τεχνικών προδιαγραφών (Βασιλείου, 2014 και 2017· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· EUR-Lex, 2018· European Commission, 2018).

       Αναφορικά με τις θαλάσσιες μεταφορές, επισήμανσης χρήζει το γεγονός ότι τόσο το 40% των εμπορευματικών συναλλαγών εντός ΕΕ, όσο και το 75% των εμπορικών συναλλαγών της Ευρώπης με τρίτες χώρες, λαμβάνουν χώρα δια θαλάσσης. Υπογραμμίζουμε επίσης ότι κάθε έτος σχεδόν 400 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρώπη χρησιμοποιούν πλωτά μεταφορικά μέσα. Οι αριθμοί αυτοί φανερώνουν τη σπουδαιότητα του συγκεκριμένου κλάδου (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· EUR-Lex, 2018· European Commission, 2018).

       Είναι αλήθεια ότι το άνοιγμα της αγοράς θαλάσσιων μεταφορών ωφέλησε σε μεγάλο βαθμό τις ναυτιλιακές εταιρείες, αφού στη ουσία τους έδωσε τη δυνατότητα να παρέχουν ελεύθερα τις εκάστοτε υπηρεσίες τους και σε άλλες χώρες από τη χώρα προέλευσής τους. Αντιλαμβανόμαστε τα πολλά πλεονεκτήματα που προκύπτουν από μια τέτοια κίνηση (Βασιλείου, 2014 και 2017· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· EUR-Lex, 2018· European Commission, 2018).

       Εστιάζουμε επίσης στο γεγονός ότι το 2014 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατέληξαν σε συμφωνία αναφορικά με τη συστηματική προώθηση (έως το 2025) της ανάπτυξης ενός ζωτικής σημασίας κεντρικού δικτύου σταθμών ανεφοδιασμού σε υγροποιημένο φυσικό αέριο στους βασικότερους θαλάσσιους λιμένες που αποτελούν το διευρωπαϊκό δίκτυο, όπως επίσης και ειδικών εγκαταστάσεων ηλεκτροδότησης από ξηράς. Το μεγαλόπνοο τούτο σχέδιο αναμένεται να επιλύσει ποικίλα ακανθώδη προβλήματα και να συμβάλλει εμπράκτως στην περαιτέρω ανάπτυξη (Βασιλείου, 2014 και 2017· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· EUR-Lex, 2018· European Commission, 2018).

       Στα πλαίσια των αεροπορικών μεταφορών, ο Ενιαίος Ευρωπαϊκός Ουρανός της Ένωσης θα προσπαθήσει να διαδραματίσει τον δικό του ιδιαίτερο ρόλο ώστε τα αεροπορικά ταξίδια να γίνουν ακόμα φτηνότερα και ευκολότερα. Επιπροσθέτως, ουδείς δύναται να αμφισβητήσει ότι οι κομβικής σημασίας συμφωνίες «Ανοικτοί ουρανοί» παρέχουν τη δυνατότητα σε όλους ανεξαιρέτως τους αερομεταφορείς της Ένωσης να πετούν από οποιονδήποτε αερολιμένα της ΕΕ σε οποιονδήποτε προορισμό σε άλλο κράτος. Έμφαση δίνεται στο ότι τέτοιες συμφωνίες έχουν επίσης υπογραφεί με τις ΗΠΑ, το Ισραήλ, τον Καναδά, τα Βαλκανικά κράτη, τη Γεωργία, τη Μολδαβία, το Μαρόκο και την Ιορδανία (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· EUR-Lex, 2018· European Commission, 2018).

       Τέλος, όσον αφορά τις σιδηροδρομικές μεταφορές, κάθε εταιρεία που διαθέτει την απαιτούμενη άδεια δύναται να παράσχει υπηρεσίες σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Ένωσης. Επιπλέον, είναι γεγονός αναντίρρητο ότι τα τελευταία χρόνια έχει υπάρξει σημαντική αύξηση του δικτύου υψηλής ταχύτητας, κάτι που διευκολύνει αφάνταστα τους ταξιδιώτες (Βασιλείου, 2014 και 2017· Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· EUR-Lex, 2018· European Commission, 2018).

       Η Επιτροπή μεταφορών και τουρισμού (TRAN) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το Συμβούλιο Μεταφορών, Τηλεπικοινωνιών και Ενέργειας (ΤΤΕ), το Τμήμα «Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές και κοινωνία των πληροφοριών» της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, η Επιτροπή «Πολιτική εδαφικής συνοχής» (COTER) της Επιτροπής των Περιφερειών, τα «Διευρωπαϊκά Δίκτυα (ΔΕΔ)» της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια στη Θάλασσα (EMSA), ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας της Αεροπορίας (EASA), ο Εκτελεστικός Οργανισμός για τις Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις (EASME), η Εποπτική Αρχή του Ευρωπαϊκού GNSS (GSA), ο Εκτελεστικός Οργανισμός Καινοτομίας και Δικτύων (INEA), ο Οργανισμός Σιδηροδρόμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ERA), και οι κοινές επιχειρήσεις SESAR, Shift2Rail και Clean Sky 2 αποτελούν τα όργανα και τους οργανισμούς που ευθύνονται για μια ομαλή και αποτελεσματική πολιτική μεταφορών (Ευρωπαϊκή Ένωση, 2014 και 2018· EUR-Lex, 2018· European Commission, 2018).

       Όπως παρατηρούμε, το φάσμα είναι ευρύτατο, οπότε αν επιθυμούμε να γίνουμε μάρτυρες θετικών αποτελεσμάτων, η συνεργασία και ο εν γένει συντονισμός επιβάλλεται να αγγίζουν το άριστα. Τα μέχρι τώρα αποτελέσματα αναμφίβολα κρίνονται ως θετικά και αναμένουμε εναγωνίως ένα ακόμα δημιουργικότερο μέλλον.

ΠΗΓΕΣ

 Βασιλείου, Ιωάννης (2014), Ευρωπαϊκή Ενοποίηση-Μια Διαδικασία Σύγκλισης ή Απόκλισης; (Β΄ Έκδοση-Ειδική Έκδοση Για Πανεπιστήμια) (Αθήνα: Historical Quest).

Βασιλείου, Ιωάννης (2017), Ευρωπαϊκή Ένωση και Ενέργεια-Η Πορεία προς το 2050-Σκέψεις, Ιδέες και Συμπεράσματα (Αθήνα: Historical Quest).

Ευρωπαϊκή Ένωση (2014), «Η Ευρωπαϊκή Ένωση με Απλά Λόγια-Μεταφορές», διαθέσιμο σε https://europa.eu/european-union/topics/transport_el (το έγγραφο περιέχεται σε αυτήν την ιστοσελίδα) (πρόσβαση στις 4/8/18). 

Ευρωπαϊκή Ένωση (2018), «Πολιτική μεταφορών της ΕΕ», διαθέσιμο σε https://europa.eu/european-union/topics/transport_el (πρόσβαση στις 3/8/18).

EUR-Lex (2018), «Μεταφορές», διαθέσιμο σε https://eur-lex.europa.eu/summary/chapter/transport.html?root_default=SUM_1_CODED%3D32&locale=el (πρόσβαση στις 5/8/18).

European Commission (2018), “Mobility and Transport-Air-External Aviation Policy”, διαθέσιμο σε https://ec.europa.eu/transport/modes/air/international_aviation/external_aviation_policy_en (πρόσβαση στις 5/8/18).