Γράφει ο
Ηλίας Καραβόλιας

H κερδοσκοπική επίθεση που δέχεται η Ιταλία απεικονίζεται στο κόστος δανεισμού της(3% έφθασε η απόδοση του 10ετούς ομολόγου). Αυξημένο ρίσκο σημαίνει όμως και αυξημένες αποδόσεις ειδικά όταν ενεργοποιηθούν υψηλής συχνότητας συναλλαγές στην δευτερογενή αγορά. Και οι απανταχού παίχτες ομολόγων ξέρουν να παίζουν με τα δεκαδικά ψηφία του επιτοκίου κάθε χώρας καθώς και με τα υποδεκαδικά των ισοτιμιών νομισμάτων.

Η πολιτική κρίση στη Ρώμη δεν δικαιολογεί την επίθεση. Προκαλεί την επίθεση. Τα δημοσιονομικά κενά της Ιταλίας είναι η αιτία αλλά αφορμή είναι πάντα η υποψία επικράτησης των ακραίων πολιτικών και η υποψία κλυδωνισμού του έσχατου καταφυγίου για τις αγορές: του ευρώ. Γιατί ως τέτοιο πρέπει να θεωρείται πλέον το νόμισμα και η Ευρωζώνη ως θεματοφύλακας παρέμβασης.  ESM, EKT και Κομισιόν είναι οι δανειστές έσχατης ανάγκης για τους ισχυρούς του τζογαρίσματος σε ομόλογα, μετοχές, νομίσματα. Και το σύνθημα δόθηκε ξανά: οι εκλογές βλάπτουν τις αγορές. Αυτό μας θυμίζει πάλι το σκηνικό στην Ιταλία.

Το κερδοσκοπικό χρηματιστικό κεφάλαιο έχει κατοχυρώσει ιστορικά μια μοναδική ιδιότητα: κυκλώνει τις κοινωνίες στα δίχτυα του φόβου και της ανασφάλειας. Είτε με άνοδο επιτοκίων δανεισμού, είτε με υποβάθμιση κρατών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, ακολουθεί η περίφημη πλέον αναγκαστική εσωτερική υποτίμηση με όλα τα συνεπακόλουθα : ύφεση, λιτότητα, ανεργία, ανισότητες.

Στην δίνη των κερδοσκοπικών κεφαλαίων που μπαινοβγαίνουν από ομόλογα και μετοχές σε μια χώρα,  η τιμή του χρήματος και των  προϊόντων, συνεπώς η καθημερινότητα εκατομμυρίων ατόμων, εξαρτάται συχνά από τα στοιχήματα στα ταμπλό. Οι αγορές 'δείχνουν' τον δρόμο: ''ποντάρετε στην μετοχή της ανασφάλειας, στο ομόλογο της αβεβαιότητας, στο προθεσμιακό συμβόλαιο της κρίσης. Μόνο η διακύμανση πληρώνει κέρδη και αυτά κατοχυρώνονται με την κοινωνικοποίηση των ζημιών στα δημόσια ταμεία και στους τραπεζικούς ισολογισμούς''

Μπροστά στην ψευδαίσθηση της δήθεν τέλειας κινητικότητας κεφαλαίων και στα  γρήγορα αντανακλαστικά των παρεμβατικών κεντρικών αρχών, η  πανευρωπαϊκή πυρόσβεση δεν στηρίζεται σε νεοκεϋνσιανές συνταγές τόνωσης της ζήτησης και διατήρησης της ομαλής κυκλοφορίας του χρήματος, αλλά στην εσωτερική υποτίμηση. Πρόκειται για πρωτοφανή εκδοχή εσωτερίκευσης της εντολής που απροκάλυπτα δίνουν οι αγορές στις κυβερνήσεις και οι τελευταίες μεταβιβάζουν στις κοινωνίες. Έτσι δημιουργείται ένα ''..κοινό αποδιοργανωτικό δυναμικό των διεθνών κινήσεων κεφαλαίου και συντηρεί πρακτικές που ευθύνονται για μια ακραία μορφή αναστάτωσης των βασικών οικονομικών μηχανισμών...'' (βλ. Τhe Crisis of Neoliberalism, Dumenil-Levy, Harvard 2011)

Και αν στο σύστημα υπερδομής των αγορών επιτρέπεται να στοιχηματίζονται τα πάντα, τότε η εποπτεία και η διαχείριση ρίσκου δεν ακολουθεί την συστημική προσέγγιση αλλά την τυχαία. Και αυτή η αντι-συστημικότητα του ρίσκου μετακυλίεται στις κοινωνίες ως εντολή, ως πειθαναγκασμός. Όπως έγραψα και στο παρελθόν φίλε αναγνώστη, η χρηματοοικονομική επιστήμη, εργαλείο στα χέρια των ελεγκτών της κυκλοφορίας του μοχλευμένου χρήματος στα δίκτυα των χρηματιστηρίων, ορίζει την διακύμανση ως βασική παράμετρο αστάθειας των αγορών. Αυτή η παράμετρος, αριθμητικοποιεί την επιθυμία για ιδιωτικό κέρδος σε επενδυτικά μεγαθήρια και οδηγεί στην συλλογική ανασφάλεια ολόκληρες οικονομίες.

Η Ιταλία είναι too big to fail. Η Ευρώπη είναι το ίδιο επίσης. Όμως ο στόχος των κερδοσκοπικών επιθέσεων και το arbitrage σε επιτόκια, ισοτιμίες δεν είναι το Τέλος και η Πτώση μιας χώρας ή ενός νομίσματος. Είναι η καθήλωση, η καθίζηση, η υποτιμητική κερδοσκοπία και οι απότομες ανατιμήσεις που δημιουργούν πόρτες εξόδου από τα στοιχήματα. Οι παίχτες στις αγορές ξέρουν ότι ποντάρουν στα σίγουρα: οι Βρυξέλλες με τους μηχανισμούς, η Φρανκφούρτη με την ΕΚΤ, η Ουάσιγκτον με το ΔΝΤ, θα παρέμβουν να αγοράσουν το χρέος, τα ομόλογα, να καλύψουν τα ελλείματα. Μοιάζει καλοστημένο το παιχνίδι. Και είναι...