Γράφει η Μαρίνα Κουρμπέλα

Ένας από τους κύριους τρόπους ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας, της παραγωγικότητας και της κοινωνικής ένταξης στην Ευρώπη είναι οι επενδύσεις στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, ιδίως μέσω της συνεχούς δια βίου μάθησης, επισημαίνει η Φινλανδική Προεδρία σε εγγραφό - βάση συζήτησης στο Συμβούλιο Απασχόλησης Κοινωνικής Πολιτικής Υγείας και Καταναλωτών, που θα συνεδριάσει την ερχόμενη Πέμπτη στο Λουξεμβούργο.

Η Προεδρία καλεί τους υπουργούς να συζητήσουν τρόπους για την αποτελεσματικότερη προώθηση της συνεχούς δια βίου μάθησης από τη σκοπιά της αγοράς εργασίας., και θέτει δύο ερωτήματα:

Ερωτήματα: 1. Πώς θα πρέπει να βελτιωθεί η δια βίου μάθηση, ώστε οι πολίτες να έχουν πραγματικές δυνατότητες να αναβαθμίζουν συνεχώς τις δεξιότητές τους και να τις αναπροσαρμόζουν ή να αποκτούν νέες δεξιότητες καθ’ όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας τους, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες της αγοράς εργασίας; Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να επιμερισθεί η ευθύνη για την ανάπτυξη δεξιοτήτων μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα και των ατόμων;

2. Πώς μπορεί να βελτιωθεί η συμμετοχή των μειονεκτουσών ομάδων του πληθυσμού στη δια βίου μάθηση; ___________________________

Στο σχετικό έγγραφο η Φινλανδική Προεδρία προβάλλει έντονα το θέμα της δια βίου μάθησης και των δεξιοτήτων

Η ΕΕ αναφέρει, χρειάζεται μια πιο στρατηγική και συντονισμένη προσέγγιση για τη δια βίου μάθηση. Πρέπει να δοθεί ώθηση σε ενεργητικές και αποτελεσματικές στρατηγικές και πολιτικές για τη δια βίου μάθηση με προσανατολισμό στο μέλλον, προκειμένου να ενισχυθεί η ευρεία συμμετοχή στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, συμπεριλαμβανομένης της αναπροσαρμογής και της αναβάθμισης δεξιοτήτων. Οι πολιτικές για τη δια βίου μάθηση θα πρέπει να ανταποκρίνονται στις μαθησιακές ανάγκες που προκύπτουν από τις αλλαγές στην κοινωνία και στον κόσμο της εργασίας και να εμπλέκουν όλους τους σχετικούς ενδιαφερόμενους φορείς, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών εταίρων.

Η δια βίου μάθηση θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει ευκαιρίες για συνεχείς, πολλαπλές και ομαλές μεταβάσεις μεταξύ εκπαίδευσης, κατάρτισης και εργασίας για όλους, ανεξάρτητα από το υπόβαθρο και το πρότερο μορφωτικό επίπεδό τους. Ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων προάγει το δικαίωμα σε ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση, κατάρτιση και δια βίου μάθηση, καθώς και το δικαίωμα σε στήριξη για την κατάρτιση και την αναπροσαρμογή των δεξιοτήτων. Ǿ δια βίου μάθηση επιτρέπει επίσης στους πολίτες να συμβαδίζουν με τις ψηφιακές και τεχνολογικές εξελίξεις και, ως εκ τούτου, ενισχύει την ένταξη, την ισότητα, την ανθεκτικότητα και την ευημερία, όπως τονίζεται στην έννοια της «οικονομίας της ευημερίας».

Στο ίδιο έγγραφο, μεταξύ άλλων, επισημαίνει:

Άτομα, δημόσιος φορέας και εργοδότες

Γα την αναβάθμιση και την αναπροσαρμογή των δεξιοτήτων είναι από κοινού υπεύθυνοι τα άτομα, ο δημόσιος τομέας και οι εργοδότες. Ο ρόλος του δημόσιου τομέα στην παροχή εκπαίδευσης και κατάρτισης και στην παροχή οικονομικής και μη οικονομικής στήριξης για την ανάπτυξη δεξιοτήτων είναι ιδιαίτερος. Οι εργοδότες πρέπει να αναπτύξουν το κατάλληλο μείγμα προσεγγίσεων για την ανάπτυξη δεξιοτήτων, συνδυάζοντας την πρόσληψη με μέτρα για τη στήριξη της αναβάθμισης και της αναπροσαρμογής των δεξιοτήτων των εργαζομένων, μεταξύ άλλων όταν προκύπτουν ανάγκες για νέες δεξιότητες. Εκπαίδευση και κατάρτιση θα πρέπει επίσης να παρέχονται σε εργαζομένους που κινδυνεύουν να μείνουν άνεργοι, είτε για την ενίσχυση των δεξιοτήτων τους, ώστε να μπορούν να παραμείνουν στην τρέχουσα απασχόλησή τους, είτε για την απόκτηση των δεξιοτήτων που χρειάζονται για νέες θέσεις εργασίας.

Εργαζόμενοι με ευέλικτες συμβάσεις εργασίας,

Είναι εξίσου σημαντικό να υπάρχει μέριμνα για εργαζόμενους με ευέλικτες συμβάσεις εργασίας, εργαζόμενους σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, εργαζόμενους μεγαλύτερης ηλικίας και άτομα με χαμηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης.

Η ανάγκη για δεξιότητες

Ο αριθμός των ενηλίκων στην Ευρώπη με χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης ή περιορισμένες βασικές δεξιότητες είναι υψηλός. Οι ενήλικες αυτοί είναι συχνά σε ευάλωτη θέση στην αγορά εργασίας και, ακόμη και όταν απασχολούνται, είναι λιγότερο ικανοί να προσαρμόζονται σε αλλαγές στην αγορά εργασίας ή στο εργασιακό περιβάλλον σε σχέση με τους συναδέλφους τους με υψηλότερη εξειδίκευση.

Σύμφωνα με τη Eurostat, το 2018 στην ΕΕ των 28, το ποσοστό ανεργίας για τα άτομα ηλικίας 20–64 που έχουν ολοκληρώσει σπουδές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ήταν 4,2 %, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τα άτομα με χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης ήταν 13,2 %. Επιπλέον, δεν είναι μόνο τα άτομα με χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης που βρίσκονται σε ευάλωτη θέση στην αγορά εργασίας. Ένα άτομο με αναπηρία μπορεί να έχει μερική ικανότητα εργασίας, αλλά να είναι σε θέση να συμβάλει θετικά στην εργασία, υπό την προϋπόθεση ότι του προσφέρεται κατάλληλη κατάρτιση. Ǿ έλλειψη υπηρεσιών φροντίδας για παιδιά ή ηλικιωμένους μπορεί να εμποδίσει τη συμμετοχή ορισμένων ατόμων στην αγορά εργασίας ή στην εκπαίδευση και την κατάρτιση. Ορισμένες μειονότητες υφίστανται διακρίσεις τόσο στην αγορά εργασίας όσο και στην κοινωνία συνολικά.

L Σε όλα τα επίπεδα δεξιοτήτων, οι νέες τεχνολογίες και οι αλλαγές στην οργάνωση της εργασίας, καθώς και η μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας με πολύ διαφορετικές ανάγκες σε δεξιότητες σε σχέση με τις θέσεις που αντικαθιστούν. Ειδικότερα, υπάρχει αυξανόμενη ζήτηση για υψηλού επιπέδου δεξιότητες. Επιπλέον, τα πλέγματα δεξιοτήτων που απαιτούνται γίνονται ολοένα και πιο σύνθετα. Πέρα από την εξοικείωση με τα νέα εργαλεία, πρέπει να προσαρμοστούμε σε μεταβαλλόμενα εργασιακά περιβάλλοντα όπου δεξιότητες όπως η αυτοδιαχείριση και η επικοινωνία αποκτούν όλο και μεγαλύτερη σημασία. Θα πρέπει να προσφέρονται ευκαιρίες για την ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων, ιδίως στους εργαζομένους σε παρακμάζοντες τομείς, ώστε να διασφαλιστεί ότι κανείς δεν θα μείνει στο περιθώριο. Σε γενικές γραμμές, οι αποκαλούμενες «ήπιες» δεξιότητες ή εγκάρσιες δεξιότητες είναι ακόμη σημαντικότερες από ό, τι στο παρελθόν. Για παράδειγμα, οι ικανότητες μάθησης, επικοινωνίας και συνεργασίας, εργασίας σε διαφορετικές ομάδες και δίκτυα, επίλυσης προβλημάτων, καθώς και διαχείρισης του χρόνου και των καθηκόντων της εργασίας θεωρούνται σήμερα βασικές δεξιότητες.

Πολλοί και διάφοροι τρόποι μάθησης

Η αναπροσαρμογή και η αναβάθμιση δεξιοτήτων δεν απαιτούν απαραίτητα την πραγματοποίηση σπουδών για την απόκτηση τίτλου προσόντων. Ο ρυθμός των αλλαγών στον εργασιακό βίο απαιτεί ευέλικτες και μικρής διάρκειας ευκαιρίες μάθησης που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της αγοράς εργασίας και να επιτρέπουν την ταχεία ανέλιξη.

Η επικύρωση των δεξιοτήτων που αποκτώνται εκτός του πλαισίου της επίσημης τυπικής εκπαίδευσης και κατάρτισης είναι επίσης σημαντική. Με τον τρόπο αυτόν αναγνωρίζονται και αναδεικνύονται οι δεξιότητες των ανθρώπων, πράγμα που τους βοηθά να επιδιώξουν περαιτέρω κατάρτιση ή μια θέση εργασίας και να αξιοποιήσουν πλήρως το ταλέντο τους. Για όσους εργάζονται, η έλλειψη χρόνου και/ή οι οικογενειακοί λόγοι αποτελούν συνήθη εμπόδια για την ανάπτυξη δεξιοτήτων.