Παιδεία: Τελευταίοι σε επιδόσεις, πρώτοι σε διαμαρτυρίες Κάποτε πρέπει να γίνει αντιληπτό και στην Ελλάδα ότι, σύμφωνα με όλες τις διεθνείς έρευνες (Μακ Κίνσεϊ 2000-2007) η ποιότητα της εκπαίδευσης ΔΕΝ εξαρτάται ούτε από τις κρατικές δαπάνες, ούτε από το μέγεθος της τάξης, ούτε από τον «προοδευτικό» χαρακτήρα των μεταρρυθμίσεων. Εξαρτάται από έναν και μοναδικό παράγοντα: Την ΠΟΙΟΤΗΤΑ του εκπαιδευτικού προσωπικού! Χώρες που αύξησαν θεαματικά τις δαπάνες για την παιδεία, διαπίστωσαν ότι οι επιδόσεις των μαθητών τους έμειναν καθηλωμένες στα προ εικοσιπενταετίας επίπεδα. Οι χώρες που είδαν τις επιδόσεις των μαθητών τους να εκτοξεύονται είναι αυτές που στρατολογούν τους εκπαιδευτικούς τους από το 5% των αριστούχων αποφοίτων των πανεπιστημίων.

Δεν υπάρχει χώρα στον κόσμο όπου να προκαλείται αναταραχή στον χώρο της Παιδείας με κάθε ευκαιρία, με κάθε πρωτοβουλία, με κάθε αφορμή. Και δεν υπάρχει χώρα στον κόσμο όπου ο χώρος της Παιδείας να αποτελεί μόνιμο πεδίο αλλαγών, μεταρρυθμίσεων, ανακατατάξεων, πειραματισμών και συγκρούσεων.

Φθάνουν και από τις υπόλοιπες χώρες του πλανήτη κατά καιρούς ειδήσεις για διαμαρτυρίες, για διαδηλώσεις, για αντιδράσεις, για καταλήψεις. Αλλά όχι κάθε χρόνο. Και όχι με την παραμικρή αφορμή. Αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα, δεν συμβαίνει ΠΟΥΘΕΝΑ.  Φταίνε οι πολιτικοί μας που κάθε φορά βρίσκουν ένα θέμα – ένα κάθε φορά  - για να… μεταρρυθμίσουν; Φταίει ο ασύδοτος συνδικαλισμός, που χρησιμοποιεί τη νεολαία για να κατοχυρώσει τα πιο αντιπαιδαγωγικά κεκτημένα του; Φταίει η Τοπική Αυτοδιοίκηση που για πελατειακούς λόγους αναμιγνύεται στα εκπαιδευτικά θέματα;

Είναι προφανές ότι φταίνε όλοι. Το τελευταίο επεισόδιο – που οδήγησε και σε… απεργία πείνας μαθητών! – αυτής της ελληνικής τραγωδίας, γράφεται αυτόν τον καιρό λόγω της επιχειρούμενης συγχώνευσης – συνένωσης σχολείων.

 Το τι λέγεται αυτές τις μέρες είναι κάτι το απίθανο. Ότι κλείνουν «ιστορικά σχολεία» (εδώ κλείνει ολόκληρη η… ιστορική Ελλάδα). Ότι θα δημιουργηθούν τάξεις με 30,40, ακόμη και 50 παιδιά. Ότι τα παιδιά δεν θα μπορούν να αποδώσουν και θα πέσουν οι επιδόσεις τους.

Με συγχωρείτε, αλλά υποψιάζομαι πως κάποιο λάκκο έχει η φάβα. Όλα αυτά θα μπορούσαν να γίνουν αποδεκτά αν η Ελλάδα παρουσίαζε κάποιες επιδόσεις. Δυστυχώς, όμως, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Και επομένως δεν αντιλαμβάνομαι τι ακριβώς περιφρουρούν οι φωνασκούντες. Και μάλιστα όταν πρόκειται για τα ίδια πρόσωπα που έδωσαν μάχη για να καταργηθεί η βάση του 10 προκειμένου για την εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο και πανηγύρισαν – ας όψονται οι προεκλογικές υποσχέσεις – όταν επανήλθε το παλαιό καθεστώς και πλέον μπορεί κανείς να εισαχθεί ακόμη και με…1,5 (βαθμό, για να εξηγούμαστε).

Δυστυχώς, όλες οι εκθέσεις για την εκπαίδευση μας κατατάσσουν σταθερά εδώ και χρόνια στις τελευταίες θέσεις.  Μαθητές – είλωτες είναι τα Ελληνόπουλα, μας λέει ο ΟΟΣΑ, προσθέτοντας ότι παρ’ όλα αυτά εμφανίζουν τις χειρότερες επιδόσεις. Τα παιδιά μας, λέει, μελετούν κατά μέσο όρο 45 ώρες την εβδομάδα και παρ’ όλα αυτά έρχονται τελευταία. Σε αντίθεση με τα παιδιά στη Φινλανδία, που μελετούν 27 ώρες και παρ’ όλα αυτά αριστεύουν. Για ποιο λόγο; Με τόσα λίγα παιδιά στην τάξη και τόσους πολλούς εκπαιδευτικούς;

Επικίνδυνα ανορθόγραφη η νέα γενιά δασκάλων, μας είπε έρευνα του Πανεπιστημίου Πατρών. Μόνο το 30% των δασκάλων περνά με επιτυχία τις εξετάσεις του ΑΣΕΠ, μαθαίνουμε από τα επίσημα στοιχεία του Συμβουλίου. Για ποιο λόγο; Αυτή η νέα γενιά δασκάλων δεν προέρχεται από τις τάξεις των 20 μαθητών;

Οι μισοί Έλληνες δεν έχουν διαβάσει ποτέ ένα βιβλίο, λέει άλλη έρευνα. Κι΄ όταν αυτό γίνεται, Παπαδιαμάντης και Ροΐδης διαβάζονται από μετάφραση. Για ποιο λόγο; Είναι πολλά τα παιδιά στην τάξη και δεν προλαβαίνουν να τους διδάξουν πως πρέπει ν’ ανοίγουν και κανένα βιβλίο; 

Το 25% των δεκαπεντάχρονων στην πατρίδα μας παρουσιάζει δυσκολίες στην ανάγνωση, μας λένε σταθερά οι Εκθέσεις για την κατάσταση της εκπαίδευσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση – το υψηλότερο στην ΕΕ. Για ποιο λόγο; Είναι πολλά τα παιδιά στην τάξη και δεν προλαβαίνουν να τους μάθουν ανάγνωση;

Η κακή εκπαίδευση στην Ελλάδα αποτελεί έναν από τους βασικούς λόγους των μειωμένων επενδύσεων, κάτι το οποίο οδηγεί στην ανεργία, επιμένει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Για ποιο λόγο;

Και για ποιο λόγο η Ελλάδα είναι ουραγός στην ΕΕ σε φυσικές επιστήμες και κλασσική παιδεία; Για ποιο λόγο, σύμφωνα με έρευνες του ΟΟΣΑ και της Γιούνισεφ, τα Ελληνόπουλα έρχονται τελευταία στην ΕΕ σε μαθηματικά, πληροφορική και φυσικές επιστήμες;

Η αλήθεια είναι ότι και το εκπαιδευτικό σύστημα στη χώρα μας στηρίχθηκε στο πελατειακό. Αν και όλοι παριστάνουν πως κόπτονται για την εκπαίδευση των παιδιών, στην πραγματικότητα έχει στηθεί ένα σύστημα όπου προέχουν τα συνδικαλιστικά δικαιώματα των εκπαιδευτών και όχι οι ανάγκες των εκπαιδευομένων.

Όταν μιλάμε για δαπάνες για την Παιδεία, εννοούμε  προσλήψεις, μισθούς και ωράρια.  Έτσι έγινε η Ελλάδα η χώρα με τους περισσότερους εκπαιδευτικούς και τα περισσότερα κενά. Βαρεθήκαμε, χρόνος μπαίνει, χρόνος βγαίνει, κυβέρνηση έρχεται, κυβέρνηση φεύγει να ακούμε κάθε φθινόπωρο το ίδιο τροπάρι: Υποχρηματοδότηση και κενά στις τάξεις. Πώς τα καταφέρνουν; Πώς τα καταφέρνουν όλοι; Και πώς αντέχουν να βλέπουν αυτές τις επιδόσεις και να υπερασπίζονται όλα όσα οδήγησαν σ’ αυτές τις επιδόσεις;

Πώς αντέχουν να παρακολουθούν αυτήν την εθνική λοβοτομή παριστάνοντας ότι δεν συμβαίνει τίποτε;

Και επιτέλους! Όταν ζητούμε χρήματα για την Παιδεία, τα ζητούμε για περισσότερες προσλήψεις; Όχι για καλύτερες υποδομές, καλύτερα βιβλία, περισσότερη έρευνα, αναβάθμιση των πτυχίων;

Και, επίσης, επιτέλους! Αν οι επιδόσεις των μαθητών μας είναι τόσο κακές δεν πρέπει να υπάρξει ένα σύστημα αξιολόγησης των διδασκόντων; Θα βγουν ποτέ τα λουκέτα από τα σχολεία και από τα μυαλά μας;

Είναι αλήθεια πως στη χώρα μας ζουν οι πιο κακοπληρωμένοι εκπαιδευτικοί. Αλλά είναι φυσικό. Όταν οι συνδικαλιστές τους θεωρούν «κατακτημένο δικαίωμα» το να μπορούν να φεύγουν όποτε θέλουν από το σχολείο χωρίς να παίρνουν άδεια από κανέναν (ναι, ναι το διατυμπανίζουν κιόλας), όταν θεωρούν «κατακτημένο δικαίωμα» να κάνουν τις συνελεύσεις τους σε ώρες μαθημάτων (και αυτό συμβαίνει), τότε είναι βέβαιο ότι έχουν ανταλλάξει την ουσία (που είναι οι αξιοπρεπείς αμοιβές) με την ανοησία.

Μιλούν συνεχώς για ελλείψεις και προσλήψεις. Αλλά πρέπει να μας εξηγήσουν πώς γίνεται η Ελλάδα να εμφανίζει τις χειρότερες επιδόσεις αν και αντιστοιχεί ένας εκπαιδευτικός προς εννέα μαθητές, ενώ στη Σουηδία και στη Φινλανδία, όπου οι μαθητές εμφανίζουν τις υψηλότερες επιδόσεις, αντιστοιχεί ένας εκπαιδευτικός προς 22 μαθητές!

Μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο πληροφορηθήκαμε τα αποτελέσματα από τον διαγωνισμό PISA του ΟΟΣΑ που έγινε το 2009 μεταξύ 15χρονων μαθητών. Συμπέρασμα: Τα Ελληνόπουλα δεν διαθέτουν κριτική σκέψη! Συγγνώμη, αλλά η κριτική σκέψη είναι θέμα χρηματοδότησης, προσλήψεων, αριθμού μαθητών στις τάξεις  και «κατακτημένων δικαιωμάτων»;  Μα αν ήταν έτσι, η Ελλάδα, που έχει περάσει δια πυρός και σιδήρου, θα είχε εξαφανιστεί ως χώρα εδώ και δεκαετίες. Όπως μας είπαν, ένα στα πέντε Ελληνόπουλα, διαβάζοντας ένα κείμενο δεν μπορεί καν να αναγνωρίσει το κύριο θέμα του και να συσχετίσει τις πληροφορίες που περιέχονται σ’ αυτό!

Η Φινλανδία ήλθε και πάλι πρώτη – θυμίζω με 22 μαθητές ανά εκπαιδευτικό. Όπως μάθαμε, σ’ αυτή τη χώρα, κύριο μέλημα των εκπαιδευτικών είναι να μην προκαλούν στρες στους μαθητές. Πουθενά δεν μας είπαν πως στηρίζουν το εκπαιδευτικό τους σύστημα σε αριθμό μαθητών, προσλήψεις και μισθούς. Απλώς, δίνονται κάποιες κεντρικές οδηγίες και ακολουθούνται ευλαβικά από όλους. Όποιος δεν μπορεί, είναι νευρικός, είναι επιθετικός, βαριέται, χασμουριέται, δεν κάνει γι’ αυτή τη δουλειά και απομακρύνεται από τα σχολεία. Χωρίς να ανοίξει ρουθούνι!

Τον Ιανουάριο του 2007, το ΠΑΣΟΚ δημοσίευσε ολοσέλιδες καταχωρίσεις με τις θέσεις του για την Παιδεία, συνοδευόμενες από άρθρο-δέσμευση του Γ. Παπανδρέου, όπου μιλούσε για αύξηση των δαπανών (χωρίς να λέει ότι δεν εννοεί αύξηση προσλήψεων και μισθών), για διαρκή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, βελτίωση των αποδοχών τους, αξιολόγηση και κοινωνική λογοδοσία. 

Δεν μιλάω για όσα είναι αρμοδιότητας ΔΝΤ. Μιλάω για την αξιολόγηση. Έγινε ποτέ; Μα εδώ διαβάζουμε στα διάφορα μανιφέστα πως και η μη αξιολόγηση είναι «κατακτημένο δικαίωμα»! Προφανώς. Γι’ αυτό άλλωστε όταν πριν λίγα χρόνια είχαμε τις άλλες κινητοποιήσεις είδαμε στον δρόμο εκπαιδευτικούς με… ανορθόγραφα πανό! Το θυμάστε; «Εσείς ΕΧΕΤΑΙ κουμπάρους, αλλά δεν ΕΧΕΤΑΙ παιδεία»!

Πριν από δύο χρόνια ξεκίνησε σε ένα σχολείο μιας μη προνομιούχου γειτονιάς της Νέας Υόρκης ένα πρωτοποριακό πείραμα, με κυβερνητική χρηματοδότηση 2,3 εκ δολαρίων. Οι μισθοί των εκπαιδευτικών του συγκεκριμένου σχολείου αποφασίστηκε να λαμβάνουν μισθούς… τραπεζιτών! Οι ετήσιες απολαβές τους πήγαν στα 125.000 δολάρια με ετήσια μπόνους της τάξης των 25.000 δολαρίων, άριστη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, συνταξιοδοτικά οφέλη και δυνατότητα 12μηνης άδειας άνευ αποδοχών κάθε πέντε χρόνια.

Σκοπός του πειράματος είναι να διαπιστωθεί αν οι καλοπληρωμένοι εκπαιδευτικοί θα προσφέρουν στα παιδιά καλύτερη εκπαίδευση.

Η ιδέα ανήκει σε έναν εκπαιδευτικό, που, όπως είπε, θέλει να αποδείξει πως «δεν μπορεί να πάρει κανείς έναν μέτριο δάσκαλο, να του δώσει περισσότερα χρήματα και να τον κάνει σπουδαίο. Δεν πιστεύω επίσης πως ένας σπουδαίος δάσκαλος γίνεται λιγότερο καλός αν τον πληρώσεις λιγότερο». Σε τι βοηθά ο καλός μισθός; Στο γεγονός, όπως είπε, ότι προσελκύει ανθρώπους που θέλουν να αναγνωρίζεται η αξία τους, καθιστώντας την εκπαίδευση ανταγωνιστική».

Έτσι είναι τα πράγματα. Το γεγονός ότι κάποιος επέλεξε μια σχολή για γρήγορο διορισμό δεν τον καθιστά αυτόματα και καλό δάσκαλο. Το γεγονός ότι με τις συνενώσεις των σχολείων θα μειωθεί ο αριθμός των διευθυντών δεν είναι λόγος για να κάνουν απεργία πείνας οι μαθητές.

Και πάνω απ’ όλα: Η ποιότητα της εκπαίδευσης εξαρτάται από την ποιότητα του εκπαιδευτικού προσωπικού και από το διάβασμα.

Αν δεν ισχύει αυτό, τότε κάποιος πρέπει να μας πει για ποιο λόγο οι επιδόσεις των μαθητών μας πέφτουν μαζί με τον αριθμό των παιδιών στις τάξεις και την αύξηση του αριθμού των εκπαιδευτικών.