Γράφει ο
Μπέπε Σεβερνίνι

Αν τοποθετήσετε μια πινέζα στο κέντρο του χάρτη της Ιταλίας, είναι πιθανό να πετύχετε το Αματρίτσε. Πρόκειται για μια μικρή, ιστορική πόλη, γνωστή ως «η πόλη των εκατό εκκλησιών», που βρίσκεται δύο ώρες  από τη Ρώμη και 3.280 πόδια πάνω από τη θάλασσα, στο γραφικό Εθνικό Πάρκο Γκραν Σάσο. Για όσους βρίσκουν την Τοσκάνη υπερβολικά προφανή, τη Ρώμη υπερβολικά θορυβώδη και τη Βενετία υπερβολικά κοσμική, το Αματρίτσε είναι το σύμβολο της Ιταλίας των καρτ-ποστάλ.

Και ξαφνικά, μέσα σε μια καλοκαιρινή νύχτα, το Αματρίτσε σχεδόν εξαφανίστηκε. «Η περιοχή μοιάζει με την Κόλαση του Δάντη», είπε ένας κάτοικος. Κι όμως, μέχρι χθες έμοιαζε με τον Παράδεισο. Για πολλούς  ξένους, ήταν η πεμπτουσία των ιταλικών φαντασιώσεών τους. Για εμάς τους Ιταλούς, ήταν μια πηγή υπερηφάνειας.

Η σεισμική δόνηση σημειώθηκε στις 3.36 το πρωί, κατά περίεργο τρόπο σχεδόν την ίδια χρονική στιγμή που είχε σημειωθεί στη Λ΄ Άκουιλα και το Αμπρούτσι το 2009, όταν είχε σκοτώσει πάνω από 300 ανθρώπους. Μερικοί από τους νεκρούς αυτή τη φορά ήταν τουρίστες. Πολλοί επιλέγουν το Αματρίτσε τον Αύγουστο για το ήπιο κλίμα του, τους βραδινούς περιπάτους και το spaghetti all΄ amatriciana, ένα διάσημο πιάτο που επινόησαν ντόπιοι βοσκοί τον Μεσαίωνα.

Αυτή την εβδομάδα, η πόλη ετοιμαζόταν για το 50ό ετήσιο φεστιβάλ της που ήταν αφιερωμένο στη διάσημη σάλτσα. Το ευτύχημα είναι ότι πολλοί επισκέπτες είχαν φύγει. Αλλά το Hotel Roma είχε 70 ενοίκους.

Όλοι, επισκέπτες και κάτοικοι, ξεχνάμε ότι η Ιταλία είναι ένας υπέροχος, αλλά σεισμογενής τόπος. Από το 1861, όταν η χώρα ενοποιήθηκε, έχουν σημειωθεί 35 μεγάλοι και 86 μικρότεροι σεισμοί. Δεν υπάρχει περιοχή που να μην έχει πληγεί. Πάνω από 70.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στον σεισμό που έπληξε τη Μεσσήνη το 1908. Τα Απέννινα, η γεωλογική σπονδυλική στήλη της Ιταλίας, έχουν ταρακουνηθεί επανειλημμένα.

Η ομορφιά της Ιταλίας είναι εύθραυστη. Τα παλιά κτίρια είναι συχνά επικίνδυνα. Οι πόλεις της είναι παλιές και πυκνοκατοικημένες, η ανακαίνιση των κτιρίων εμποδίζεται από τη νομοθεσία. Όπως είπε στο περιοδικό ΤΙΜΕ ο Καρμίνε Γκαλάσο, καθηγητής μηχανικής των σεισμών στο University College του Λονδίνου, «η πρόκληση που έχουμε να αντιμετωπίσουμε τώρα είναι να αξιολογήσουμε τη σεισμική ασφάλεια των παλιών κτιρίων και να δώσουμε προτεραιότητα στην ενίσχυσή τους».

Αυτό, όμως, χρειάζεται χρόνο και χρήμα. Και παρόλο που η Ιταλία είναι μια μοντέρνα και πλούσια χώρα, πολλές περιοχές της είναι φτωχές και οι κάτοικοι δεν μπορούν να πληρώσουν το κόστος τέτοιων επεμβάσεων. «Οι ιδιοκτήτες είναι γέροι και ζουν μόνοι τους, δεν έχουν χρήματα», λέει στην Corriere della Sera ο Κοράντο Λόνγκα, ένας αρχιτέκτονας που μένει στη Σπελόνγκα, κοντά στην περιοχή που επλήγη από τον σεισμό. «Σε άλλες περιπτώσεις τα σπίτια θεωρούνται θερινές κατοικίες και οι άνθρωποι δεν νοιάζονται». Επτά χρόνια και 12 δισεκατομμύρια ευρώ δεν στάθηκαν αρκετά για να δώσουν και πάλι ζωή στο ιστορικό κέντρο της Λ΄ Άκουιλα.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ιταλία αγνοεί το πρόβλημα. Οι κανονισμοί για τις νέες κατασκευές είναι από τους πιο αυστηρούς στον κόσμο. Δυστυχώς όμως δεν ακολουθούνται πάντα -όπως έδειξε ο σεισμός του 2009 στο Αμπρούτσο.

Οι σεισμοί δεν αποτελούν τη μοναδική απειλή για την ομορφιά της Ιταλίας. Από τότε που οι αγρότες σταμάτησαν να προσέχουν τη γη και έδωσαν τη θέση τους σε ασύδοτους κατασκευαστές ακινήτων, οι πλημμύρες και οι κατολισθήσεις έχουν αυξηθεί. Η συντήρηση των μικρών, οφιοειδών ορεινών δρόμων -που είναι οι ομφάλιοι λώροι μικρών κοινοτήτων σε όλη τη χώρα- είναι ακριβή και μερικές τοπικές αρχές αδιαφορούν. Για τα υπόλοιπα φταίει η μείωση του πληθυσμού. Το Αματρίτσε έχασε τα τρία τέταρτα των κατοίκων του σε έναν αιώνα. Από τους 10.000 κατοίκους του, οι 7.500 μετανάστευσαν στη Ρώμη ή σε άλλες πόλεις για να βρουν δουλειά.

Η Ιταλία δεν είναι πάντα γοητευτική και γραφική. Είναι ένας αρχαίος και ευάλωτος τόπος. Χρειάζεται συντήρηση, σεβασμό και πόρους. Ακόμη κι αυτά όμως δεν αποδεικνύονται αρκετά, το Αματρίτσε είναι η καλύτερη απόδειξη.