Γράφει ο
Δημήτρης Ανυφαντάκης

Το πρόγραμμα «Δράσεις υπέρ του παιδιού και της οικογένειας Ρομά» φτάνει σε λιγότερο από δύο μήνες στην ολοκλήρωση του τρίτου χρόνου λειτουργίας του και η σημερινή ημερίδα είναι νομίζω ο καλύτερος τρόπος να μιλήσουμε για μια πρωτοβουλία που ξεκίνησε δειλά, σαν μια τολμηρή ιδέα και σήμερα έχει φτάσει να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της τοπικής ενταξιακής πολιτικής για τους νέους Έλληνες τσιγγάνους.

Θα ήταν σχεδόν αδύνατο να περιγράψω μέσα στα λίγα λεπτά της ομιλίας μου όλα όσα είδαμε, βιώσαμε και πετύχαμε σ’ αυτά τα τρία πρώτα χρόνια λειτουργίας της καινοτόμας αυτής δράσης που έχει γίνει πλέον θεσμός για την Μητρόπολη Ιλίου, κερδίζοντας την αναγνώριση και τον σεβασμό τόσο της Εκκλησίας, όσο και της Πολιτείας, συνιστώντας σημείο αναφοράς για τον τρόπο που ένα πρόγραμμα που εκπονείτε καθαρά από την Εκκλησία μπορεί να απαρτίσει αντικείμενο άψογης συνεργασίας και να πετύχει κοινούς στόχους αλληλεπιδρώντας παραγωγικά με την εκπαιδευτική κοινότητα, την τοπική αυτοδιοίκηση, αλλά και το κεντρικό κράτος μέσω των κατά τόπους υπηρεσιών του. 

Όταν το 2013 ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ιλίου, Αχαρνών & Πετρουπόλεως κ.κ. ΑΘΗΝΑΓΟΡΑΣ με τίμησε αναθέτοντας μου να δώσω σάρκα και οστά σε μια σκέψη που τον απασχολούσε από την μέρα που δημιουργήθηκε η νεοσύστατη Μητρόπολή μας, το πώς δηλαδή η τοπική Εκκλησία θα μπορούσε να πάρει εκείνες τις πρωτοβουλίες, που θα στόχευαν στην προσέγγιση των νέων ελλήνων τσιγγάνων και στην ομαλή τους ενσωμάτωση στο κοινωνικό σύνολο, δεν φανταζόμουν, παρόλο που τα τελευταία δέκα χρόνια κατοικώ στην περιοχή των Άνω Λιοσίων και ασχολούμαι ενεργά με το κοινωνικό γίγνεσθαι,  πως ο τόπος διψούσε τόσο πολύ για κάτι που θα τάραζε τα από χρόνια λιμνάζοντα νερά στον τομέα την ένταξης των τσιγγανοπαίδων. Ήταν φανερό πως όλοι οι ασχολούμενοι με το θέμα αναζητούσαν λύσεις ριζικές, που θα άλλαζαν την καθημερινότητα, θα έλυναν πρακτικά προβλήματα και κυρίως θα έβλεπαν το συγκεκριμένο ζήτημα μέσα από το πρίσμα της αγάπης και της αδελφοσύνης που μόνο η Εκκλησία μπορεί να προάγει με τον τρόπο αυτό.  Έτσι λοιπόν πρότεινα η οποιαδήποτε εμπλοκή μας με το θέμα να έχει να κάνει με την τρυφερή κι εύπλαστη παιδική ηλικία και με το κέντρο της κοινωνικής δομής που δεν είναι άλλο από την οικογένεια. Να επενδύσουμε δηλαδή στο μέλλον, στη νέα γενιά.

Με πυξίδα μας τις ανθρώπινες ανάγκες φτιάξαμε μια δομή που στηρίζεται σε δύο πολύ ισχυρούς πυλώνες, στην επιστημοσύνη και την αγάπη. Και τα καταφέραμε!

Φυσικά τίποτα δεν ήταν εύκολο και τίποτα δεν μας χαρίστηκε. Με σκληρή δουλειά, επιμονή κι υπομονή, με την ακούραστη καθοδήγηση του Ποιμενάρχη μας Μητροπολίτη Ιλίου και έχοντας στο πλάι μας ανθρώπους που πίστεψαν από την αρχή στο έργο μας, που μας στήριξαν και μας στηρίζουν με κάθε τρόπο, καταφέραμε σ’ αυτή την εξαιρετική σκέψη να δώσουμε φυσική υπόσταση και να την κάνουμε μέρος της ζωής μας. 

Το πρόγραμμα «Δράσεις υπέρ του παιδιού και της οικογένειας Ρομά» έγινε βάση, ρίζα, που πάνω της φύτρωσαν ελπίδες για κάτι διαφορετικό, για κάτι που ήρθε για να αλλάξει στερεότυπα και στρεβλές αντιλήψεις, για μια προσπάθεια άρσης των αδιεξόδων που δημιουργεί η φτώχεια, ο κοινωνικός αποκλεισμός η παραπληροφόρηση και το έλλειμμα παιδείας.

Το πρόγραμμά μας ήρθε για να καλλιεργήσει συνειδήσεις, για να ενισχύσει ανθρώπινες σχέσεις, ήρθε για να αποδείξει πως ούτε στην εκπαίδευση, ούτε και στην κοινωνία υπάρχουν άβατα και πως η Εκκλησία δεν φοβάται να σκύψει, να προτείνει και να δώσει λύση σ’ ένα πρόβλημα που πολλοί κι ίσως αρμοδιότεροι δεν αγγίζουν ή κάνουν πως δεν βλέπουν. Γιατί το πρόβλημα είναι εκεί και μας αφορά όλους, από οποιαδήποτε θέση κι αν βρισκόμαστε και έχει να κάνει με τα παιδιά, δηλαδή με την προσωποποιημένη ελπίδα, έχει να κάνει με το μέλλον, έχει να κάνει με τη ζωή, με την κοινωνική αξιοπρέπεια και την ίδια την εξέλιξη της παιδείας στην πατρίδα όπου την γέννησε πριν χιλιάδες χρόνια. Γι’ αυτό δεν εφησυχάζουμε, δεν πτοούμαστε από οποιαδήποτε δυσκολία, γιατί για μας αυτό που κάνουμε είναι θεάρεστο  και προσφέρει ουσιαστικά στην δοκιμαζόμενη οικογένεια αποτελώντας παράλληλα ένα σημαντικό συμπαραστάτη του σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά και σύμμαχο ανθρώπων που βιώνουν καθημερινά τον ρατσισμό, την περιθωριοποίηση και την κοινωνική αδικία. 

Η τοπική μας Εκκλησία με το πρόγραμμα αυτό έστειλε ένα μήνυμα με πολλαπλούς αποδέκτες και κυρίως φώναξε παρόν και άπλωσε στοργικά το χέρι εκεί που υπάρχει πραγματική ανάγκη, οδηγώντας έτσι κι άλλους να στρέψουν το βλέμμα τους και να δουν πως υπάρχει τρόπος να αλλάξουν όλα, αρκεί να το πιστέψουμε και να το υποστηρίξουμε με όλες μας τις δυνάμεις, χωρίς υποσημειώσεις κι αστερίσκους, χωρίς προκαταλήψεις και στεγανά, χωρίς ιδιοτελή ελατήρια και ταπεινά κίνητρα. 

Θα μπορούσε κάποιος, ακούγοντας όλα αυτά να μας πει υπεραισιόδοξους ή υπερβολικά ονειροπόλους. Εμείς απαντάμε πως δεν είμαστε αιθεροβάμονες, γνωρίζουμε πολύ καλά και το μέγεθος του προβλήματος  και τις δυνατότητές μας. Είναι βέβαιο πως από μόνοι μας μπορούμε να βελτιώσουμε αλλά όχι να αλλάξουμε χρόνιες παθογένειες κι αστοχίες. Πιστεύουμε όμως πως κάναμε μια νέα αρχή, μαζί με τους τσιγγάνους, μαζί με τους εκπαιδευτικούς, μαζί με την τοπική αυτοδιοίκηση, με τους φορείς του κεντρικού κράτους και κάθε υγιή επιχείρηση που πιστεύει στους στόχους μας και θέλει να ενισχύσει το έργο μας, θα βγούμε μπροστά να εμπνεύσουμε, να προβληματίσουμε, να ευαισθητοποιήσουμε, να πιέσουμε, ώστε να δημιουργηθούν νέοι κεντρικοί σχεδιασμοί, ρεαλιστικά προγράμματα και εθελοντικές πρωτοβουλίες, ώστε τα εκπαιδευτικά και ενταξιακά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι τσιγγάνοι μαθητές να πάψουν να υφίστανται σε λίγα χρόνια. Με όραμα, με σχέδιο, αγάπη και συνεργασία. Τα τέσσερα δηλαδή συστατικά που χρησιμοποιήσαμε κι εμείς όταν ξεκινήσαμε το πρόγραμμα αυτό και που πιστεύω πως είναι η αλάνθαστη συνταγή για κάθε project που πιστεύουμε βαθιά και θέλουμε να πετύχει. 

Όταν ξεκίνησα να σχεδιάζω πριν τρία χρόνια το πρόγραμμα αυτό κάτω από την σοφή καθοδήγηση του πνευματικού μας πατέρα Μητροπολίτη Ιλίου προσπάθησα να λάβω κατ’ αρχήν υπόψη μου όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που καθιστούν τους Έλληνες τσιγγάνους μια τόσο ιδιαίτερη φυλετική ομάδα, μια ομάδα με κουλτούρα παράξενη ίσως για τα δεδομένα της εποχής μας, παραδόσεις κι έθιμα χαμένα στο χρόνο και μια οικογενειακή ιεραρχική δομή που ξενίζει και παραπέμπει ίσως πολύ παλιότερα. Τα πολιτισμικά λοιπόν αυτά χαρακτηριστικά, θα έπρεπε να αποτελέσουν τον οδικό χάρτη και τα θεμέλια πάνω στα οποία θα χτιζόταν το οικοδόμημά μας, ώστε να γίνει αποδοτικότερο, θελκτικότερο και  σεβαστό από την ρομική οικογένεια που μας εμπιστεύεται τα παιδιά της, χωρίς παράλληλα να δημιουργεί το ελάχιστο πρόβλημα στην λειτουργία του δημόσιου σχολείου και στις στοχεύσεις των εκπαιδευτικών και του αναλυτικού προγράμματος του Υπουργείου Παιδείας. 

Έτσι λοιπόν κατέληξα στο σχεδιασμό μιας δομής που θα πάντρευε όλα αυτά τα επιμέρους χαρακτηριστικά της ρομικής οικογένειας, με τις απαιτήσεις του σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος και θα οδηγούσε ευκολότερα στην σχολική και κοινωνική ένταξη των μαθητών. Ήταν σημαντικό να μην δίνεται η εικόνα πως οι Έλληνες τσιγγάνοι είναι κάτι περίεργο ή ξένο προς την ελληνική κοινωνία και άρα να πρέπει να αντιμετωπίζονται είτε ως προστατευόμενο είδος, είτε ως αποδιοπομπαία ομάδα του πληθυσμού. Το πρόγραμμα θα έπρεπε να είναι ευέλικτο ώστε να μπορεί να προσαρμόζεται στις ανάγκες κάθε μαθητή και κάθε οικογένειας ξεχωριστά και παράλληλα διεισδυτικό ώστε να δύναται να αντιμετωπίζει παθογενείς καταστάσεις μέσα κι έξω από τη οικογένεια, προλαμβάνοντας ταυτόχρονα, στο μέτρο του δυνατού, καθετί που θα μπορούσε να τραυματίσει την παιδική ψυχή και να οδηγήσει τον μαθητή σε αντικοινωνικές συμπεριφορές και τελικά στην απόφαση να εγκαταλείψει το σχολείο. Με βασική μας στόχευση τη μείωση της σχολικής διαρροής στη μονάδα που εδρεύουμε κάθε χρόνο και την επιστροφή στην εκπαίδευση μαθητών που την εγκατέλειψαν, προσπαθούμε να δημιουργήσουμε στα παιδιά το αίσθημα της ασφάλειας εντός του σχολείου και ταυτόχρονα καλλιεργούμε στην οικογένεια την σημασία της παιδείας για το μέλλον των παιδιών της, ανάγοντας την σχολική μονάδα ως την αφετηρία της εξελικτικής τους πορείας. 

Με σύνθημα «το σχολείο είναι σπίτι μας» και «οι δάσκαλοί μας δεύτεροι γονείς μας» ενσταλάζουμε στην παιδική ψυχή, την αγάπη για το σχολείο στο οποίο τα παροτρύνουμε να αισθάνονται οικεία, προωθώντας μ’ αυτό τον τρόπο την κοινωνικοποίηση τους, την υγιή αλληλεπίδραση τους με τους υπόλοιπους μαθητές της μονάδας, τον σεβασμό και την αγάπη για τους εκπαιδευτικούς, διευκολύνοντας με τον τρόπο αυτό και την ενταξιακή διαδικασία που η εκάστοτε μονάδα εφαρμόζει. 

Στη συνέχεια και χρησιμοποιώντας όλες τις σύγχρονες μεθόδους της παιδαγωγικής επιστήμης υποστηρίζουμε και την γνωστική εξέλιξη των παιδιών, προσεγγίζοντας το ζήτημα όχι φροντιστηριακά, αλλά βιωματικά και διαδραστικά, εξασφαλίζοντας με την μέθοδο αυτή την καλύτερη απόδοση των μαθητών και στα μαθήματα του σχολείου, πράγμα που δημιουργεί διπλό όφελος, αφενός για τον εκπαιδευτικό του τμήματος που ανήκουν οι μαθητές και που το έργο του προσδοκούμε να υποστηρίξουμε και να διευκολύνουμε κι αφετέρου για τον ίδιο τον μαθητή που προετοιμάζεται καλύτερα για το σχολείο, ενισχύει τις γνώσεις και την αυτοπεποίθηση του και μπορεί έτσι να παρακολουθήσει καλύτερα το μάθημα και να συμμετάσχει ενεργά σ’ αυτό, χωρίς να αισθάνεται υποδεέστερος των υπολοίπων ή απομονωμένος. 

Με χρήση νέων τεχνολογιών, πλήθους πρότυπου εποπτικού υλικού, αλλά και μέσα από βιωματικό - δημιουργικό παιχνίδι, μουσικοκινητικά δρώμενα, θέατρο, εκπαιδευτικές εκδρομές και κατασκευές από διάφορα υλικά, αναπτύσσουμε τις δεξιότητες των μαθητών βοηθώντας τους να ανακαλύψουν τις δυνατότητες τους και να τις χρησιμοποιήσουν στην καθημερινότητά τους ανοίγοντας τους έτσι νέες προοπτικές για το μέλλον.

Ταυτόχρονα δίνουμε πολύ μεγάλη έμφαση στην υγιή ανάπτυξη της προσωπικότητας του μαθητή και στην αντιμετώπιση τυχόν συναισθηματικών ή μαθησιακών προβλημάτων που δυσχεραίνουν  την απόδοση του στα γράμματα και επιδεινώνουν αντικοινωνικές συμπεριφορές. Μέσα από πλήρες πρόγραμμα ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης και υποστήριξης που παρέχεται από εξειδικευμένη ψυχολόγο και με την πολύτιμη αρωγή λογοθεραπεύτρειας που επιφορτίζεται με το δύσκολο έργο της αντιμετώπισης προβλημάτων στο λόγω και τη γραφή εμβαθύνουμε την παρέμβαση μας κάνοντας την πληρέστερη και ουσιαστικότερη.

Με δύο κοινωνικές λειτουργούς να παρεμβαίνουν συμβουλευτικά στα παιδιά και στην οικογένεια, μέσα από παράλληλο πρόγραμμα συμβουλευτικής νέων ή ανήλικων γονέων, ανύπαντρων μητέρων, οικογενειακού προγραμματισμού και επαγγελματικού προσανατολισμού φιλοδοξούμε να αγκαλιάσουμε την τσιγγάνικη οικογένεια στο σύνολο της, αγγίζοντας και μη εκπαιδευτικά προβλήματα και καταστάσεις εκτός σχολείου. 

Μέσα από το κομμάτι της παιδαγωγικής παρέμβασης προωθούμε την ένταξη των παιδιών στο εκπαιδευτικό σύστημα και την κοινωνία με την διδασκαλία κανόνων συμπεριφοράς στο σχολείο και τη γειτονιά, κυκλοφοριακής, περιβαλλοντικής αγωγής και αγωγής υγείας, δίνουμε έμφαση στην αισθητική τους ανάπτυξη και φέρνουμε τα παιδιά σε επαφή με έννοιες όπως η φιλία, η ευγενής άμιλλα, η τέχνη, ο εθελοντισμός, η δικαιοσύνη, η νομιμότητα, η ελευθερία και η ισότητα, δημιουργούμε ερεθίσματα και τους δίνουμε βασικές γνώσεις πάνω σε θέματα λαογραφίας και ελληνικής ιστορίας, μαθαίνοντάς τους έθιμα και παραδόσεις του λαού μας, ρίχνοντας παράλληλα μεγάλο βάρος στην προώθηση εκμάθησης της νεοελληνικής γλώσσας που αποτελεί ίσως τον σημαντικότερο παράγοντα ενσωμάτωσης των παιδιών στο κοινωνικό σύνολο. 

Τέλος ένας από τους βασικότερους στόχους μας είναι η καλλιέργεια της συνείδησης του πολίτη στους μικρούς μαθητές, που σήμερα είναι ένα από τα μεγαλύτερα ζητούμενα για την ομαλή ένταξη των νέων τσιγγάνων στην ελληνική κοινωνία. Στο πλαίσιο αυτό και πέρα από την συμπερίληψη της αγωγής του πολίτη στο ωρολόγιο πρόγραμμα της δράσης μας, μέσα απ την οποία προσπαθούμε να εμφυσήσουμε στα παιδιά την αγάπη για την κοινοβουλευτική δημοκρατία και το σεβασμό στους νόμους, έχουμε πραγματοποιήσει επισκέψεις στη Βουλή των Ελλήνων το Μάι του 2015, όπου οι μαθητές μας ξεναγήθηκαν στο κτίριο, ενημερώθηκαν για τον τρόπο λειτουργίας του κοινοβουλίου, είδαν από κοντά τον τρόπο ψήφισης των νομοσχεδίων και παρακολούθησαν συνεδρίαση της ολομέλειας και στο Προεδρικό Μέγαρο τον Φλεβάρη του 2016 όπου ο εξοχότατος Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος διοργάνωσε μια λιτή αλλά πλούσια σε συμβολισμούς εκδήλωση προς τιμήν του προγράμματος, τονίζοντας στην συγκινητική ομιλία του την σημασία λήψης τέτοιων σπουδαίων πρωτοβουλιών από την Εκκλησία, εξαίροντας παράλληλα την μέχρι τώρα επιτυχημένη πορεία του εγχειρήματός μας.

Αξίζει να σημειωθεί εδώ πως από την πρώτη χρονιά λειτουργίας της δράσης και συγκριμένα το Μάιο του 2014 κληθήκαμε κατόπιν επίσημης πρόσκλησης να την παρουσιάσουμε τιμητικά στο συνέδριο Ευρωπαϊκών Χριστιανικών Εκκλησιών με θέμα την βελτίωση της θέσης των Ρομά στην Ευρώπη, εντυπωσιάζοντας τους συνέδρους με την πρωτοτυπία του σχεδιασμού και τις ικανότητες των μικρών μαθητών, που για πρώτη φορά στην ζωή τους λάμβαναν μέρος σε μια τέτοια διοργάνωση.

Άλλωστε είναι κοινή πεποίθηση όλων μας πως αν δεν καταφέρουμε να κάνουμε αυτά τα παιδιά να νιώσουν μέρος ενός ευρύτερου συνόλου και ισότιμα μέλη της ελληνικής και ευρωπαϊκής κοινωνίας με δικαιώματα και υποχρεώσεις δεν θα μπορέσουμε ποτέ να κερδίσουμε τον «πόλεμο» της ένταξης όπως είπε κι ο Λεν Μπάρτον. 

Τα τρία τελευταία χρόνια παρακολούθησαν το πρόγραμμα μας πάνω από 200 μαθητές και γονείς, ενώ οι αιτήσεις συμμετοχής σ’ αυτό ξεπέρασαν τις 300, πράγμα που αποδεικνύει την πραγματική ανάγκη που υπάρχει στην περιοχή μας για πρωτοβουλίες αυτού του είδους. Τα νούμερα όμως δεν έχουν καμιά σημασία αν δεν περπατήσεις ένα απόγευμα στις γειτονιές που ζουν κι ανθίζουν αυτά τα παιδιά. Αν δεν δεις τις σκουριασμένες παράγκες και τα λασπόνερα και δεν νιώσεις την επιθυμία τους να ξεφύγουν από τη φτώχια, την αμάθεια και την γκετοποίηση. Αν δεν σου μιλήσουν γι’ αυτό το φτερωτό άλογο που θα τα πάρει στην πλάτη του και θα πετάξουν πάνω από την σκουριασμένη περίφραξη του καταυλισμού «ΚΑΠΟΤΑ». 

40 παιδιά, από 25 οικογένειες Ελλήνων τσιγγάνων είναι φέτος μαζί μας, 16 ώρες την εβδομάδα η καρδιά τους χτυπάει δίπλα στην δικιά μας, μοιραζόμαστε τις σκέψεις και τα όνειρά μας, κερδίζουμε εμείς απ’ αυτά κι αυτά από μας. Εκεί, στο 28^ο Δημοτικό Αχαρνών μεταφέραμε φέτος, χωρίς δεύτερη σκέψη την έδρα του προγράμματος μας, εκεί που υπάρχει το πραγματικό πρόβλημα. Μέσα λοιπόν σε έξι μήνες άλλαξαν όλα αυτά που αποτελούν ανοιχτή πληγή για δεκαετίες, μπορεί εύλογα να ρωτήσει κανείς.

Όχι απαντάμε! Αυτό δεν θα μπορούσε να είναι τόσα άμεσα δυνατό. Εμείς, ποτέ δεν πιστέψαμε ότι υπάρχουν μαγικές λύσεις και νεράιδες με ραβδάκια που μεταμορφώνουν τα άσχημα σε όμορφα. Όμως προσπαθήσουμε. Απαλλαγμένοι από το άγχος του αποτελέσματος. Γιατί πιστεύουμε βαθιά σε ότι κάνουμε και στα μικρά αλλά σταθερά βήματα που κάνουμε καθημερινά. Κι όπως είχε πει κι ο μεγάλος μας ποιητής ο Ο. Ελύτης «Κείνο που θα σου προσάψουνε τα χελιδόνια είναι η άνοιξη που δεν έφερες».

Για να μπορέσουν λοιπόν κι αυτά τα παιδιά να αποκτήσουν μερτικό δικό τους στον ήλιο θα πρέπει να πολεμήσουμε το σκοτάδι που είναι γύρω τους. Με όσες δυνάμεις έχουμε, όλοι μαζί, αλλά και ο καθένας μόνος του, απ’ το δικό του μετερίζι, ας απομονώσουμε τις φωνές της περιχαράκωσης και του μηδενισμού, τις φωνές που μιλάνε για τάξη και φυλετική καθαρότητα, νομίζοντας πως οι Οργουελικού τύπου καταστολή, η απομόνωση του διαφορετικού, η δημιουργία τεχνητών εχθρών και κρίσεων στην κοινωνία, ο ελιτισμός στα σχολεία και η κατάταξη των ανθρώπων με βάση το χρώμα, τη γλώσσα και την καταγωγή θα φτιάξουν έναν ιδεατό κόσμο κι όχι ένα σύγχρονο απαρτχάιντ, δύο φορές πιο απάνθρωπο και σκληρό από το προηγούμενο. 

Τα πράγματα για μας είναι απλά, με την παιδεία αλλάζουν όλα, αυτό πιστεύουμε κι αυτό προωθούμε ως λύση για την καλυτέρευση της ζωής και της καθημερινής αλληλεπίδρασης μεταξύ των ανθρώπων σε περιοχές όπως οι Δήμοι Φυλής και Αχαρνών. 

Τέλος δεν θα ήταν σωστό να μην παροτρύνω για μια ακόμα φορά όπως συνηθίζω να κάνω πάντα, τους φίλους τσιγγάνους να στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο. Ξέρω πολύ καλά πως πολλές φορές αυτό είναι δύσκολο, γιατί τα παιδιά στερούνται τα βασικά ώστε να μπορέσουν να το παρακολουθήσουν απρόσκοπτα. Υπάρχουν προβλήματα στέγασης, υγιεινής, επισιτισμού, έλλειψη ρουχισμού και σχολικών ειδών στις οικογένειες, τα οποία δυσκολεύονται να ξεπεράσουν κι εδώ πιστεύω πως πρέπει να συμβάλουμε όλοι. 

Η τσιγγάνικη οικογένεια οφείλει να βάλει μόνο την προθυμία τα παιδία της να ολοκληρώσουν την βασική εκπαίδευση και γιατί όχι να προχωρήσουν με αξιώσεις στην δευτεροβάθμια και οι φορείς να συνεισφέρουν με κάθε δυνατό μέσο ώστε οι μαθητές αυτοί, να εξασφαλίζουν ότι τους είναι αναγκαίο για να μην εγκαταλείπουν το σχολείο. Πρέπει να δημιουργήσουμε ακόμα περισσότερα κίνητρα, να υποστηρίξουμε το σημαντικότατο έργο των τσιγγάνων διαμεσολαβητών που συνέβαλλαν τα μέγιστα προς την κατεύθυνση αυτή τα προηγούμενα χρόνια και να προβάλουμε τα υγιή πρότυπα νέων πετυχημένων τσιγγάνων επιστημόνων. Είναι σαφές άλλωστε και δεν είναι κακό να το αναφέρουμε ότι  προγράμματα όπως το δικό μας, για να είναι πιο ολοκληρωμένα, πρέπει να προσπαθούν να καλύπτουν έστω και μερικές από τις πρακτικές ανάγκες των μικρών μαθητών, όπως η παροχή σχολικών ειδών, τροφοδοσία εντός του προγράμματος, η εξασφάλιση ρουχισμού και η υλική βοήθεια προς την οικογένεια τους, πράγμα που μπορώ να πω υπερήφανα πως στα τρία αυτά χρόνια λειτουργίας μας, έχουμε καταφέρει να ανταποκριθούμε περίφημα. 

Πρέπει όμως να σημειωθεί εδώ, πως τα πράγματα εν μέσω οικονομικής καταιγίδας στην ελληνική κοινωνία, που μας επηρεάζει όλους, είναι ιδιαίτερα δύσκολα για την εξοικονόμηση των απαραίτητων πόρων, ώστε να μπορεί να λειτουργεί μια τόσο απαιτητική δομή όπως το πρόγραμμα μας. Τα πράγματα μόνο εύκολα δεν μπορούν να χαρακτηριστούν για μας, καθώς η Μητρόπολή μας κατά τα δύο προηγούμενα χρόνια δαπάνησε ποσά ιδιαιτέρως υψηλά, για την εξολοκλήρου χρηματοδότηση του προγράμματος, την υλικοτεχνική του υποδομή και την πρόσληψη εξειδικευμένου προσωπικού, μη μπορώντας να πείσει ιδρύματα και εταιρείες να συμβάλουν μερικώς στην όλη διαδικασία. Ίσως το αντικείμενο αυτό να μην ενδιαφέρει ή να μην είναι τόσο εμπορικό για όσους πιστεύουν στην life style φιλανθρωπία της λεζάντας, των πρωινών εκπομπών και των αλουμινένιων μπολ με τις φίρμες. Τα πράγματα όμως άλλαξαν ριζικά για μας όταν στον δρόμο μας βρέθηκε ο όμιλος εταιρειών των Ελληνικών Πετρελαίων, το διοικητικό συμβούλιο του οποίου και ειδικά ο Πρόεδρος κ. Στάθης Τσοτσωρός, έδειξαν αξιοσημείωτο ενδιαφέρον, ενημερώθηκαν για το πρόγραμμά, πίστεψαν στους στόχους μας, αγκάλιασαν την προσπάθειά μας και χωρίς καμιά απολύτως απαίτηση προσφέρθηκαν να χρηματοδοτήσουν ένα σημαντικό μέρος της λειτουργίας της δομής αυτής, συμβάλλοντας καίρια στην φετινή της λειτουργία, στην εξέλιξη και καθιέρωση της στην συλλογική συνείδηση. Θα ήταν λάθος να παραλείψω να αναφερθώ πριν κλείσω και στην μεγάλη συμβολή του τύπου έντυπου, ηλεκτρονικού και τηλεοπτικού στην προβολή του έργου μας και στους δεκάδες δημοσιογράφους που τα τρία αυτά χρόνια ενδιαφέρθηκαν να καλύψουν τις εκδηλώσεις μας και να φιλοξενήσουν αφιερώματα στις ιστοσελίδες, τις εφημερίδες και τους τηλεοπτικούς τους σταθμούς. Άλλωστε για μας η τριετία αυτή ήταν αναγνωριστική και ευελπιστώ πως κάτω από τις ευλογίες και την υποστήριξη του Μητροπολίτη μας και την εγκάρδια συμβολή των χορηγών, το έργο μας θα συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια, με ακόμα περισσότερο προσωπικό και με την δημιουργία και νέων δομών και σε άλλα σχολεία της περιοχής, ώστε να ευεργετηθούν ακόμα περισσότερα παιδιά και οικογένειες. 

Εμείς άλλωστε δεν κάνουμε τίποτα περισσότερο απ’ αυτά που μας δίδαξε ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός με την αγάπη του προς τα παιδιά: «Ἄφετε τὰ παιδία καὶ μὴ κωλύετε αὐτὰ ἐλθεῖν πρός με, τῶν γὰρ τοιούτων ἐστὶν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν». Κοιτάζοντας τα παιδιά στα μάτια βλέπουμε τον κόσμο που θα θέλαμε να ζούμε και βρίσκουμε τα πιο φωτεινά χρώματα για να σκιτσάρουμε τον παράδεισο που ονειρευόμαστε. Μαζί με τα παιδιά ας πιάσουμε και πάλι τα όνειρα μας απ’ το χέρι!

Τελειώνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω για μια ακόμα φορά από τα βάθη της καρδιάς μου: Τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως κ.κ. ΑΘΗΝΑΓΟΡΑ για την αθυρόκαρδη αγάπη, την υποστήριξη, την εμπιστοσύνη, την ακούραστη καθοδήγηση και την μεγάλη ευκαιρία και την ελευθερία που μας έδωσε να κάνουμε πράξη όσα πιστεύουμε και οραματιζόμαστε για την σύγχρονη παιδεία, τον όμιλο εταιρειών «Ελληνικά Πετρέλαια» και ειδικότερα τον Γενικό Διευθυντή Εσωτερικού Ελέγχου κ. Άγγελο Κόκοτο, για την απλόχερη υλική αρωγή, το αξιόλογο και ειλικρινές ενδιαφέρον, την αναγνώριση και την προώθηση του έργου μας, το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων, τον Δήμαρχο Αχαρνών κ. Γιάννη Κασσαβό για την εγκάρδια παραχώρηση των εγκαταστάσεων του 28^ου Δημοτικού Σχολείου Αχαρνών και την τεχνική υποστήριξη του προγράμματος, την Διευθύντρια του 28^ου Δημοτικού Σχολείου Αχαρνών κα Ελένη Καμπόλη για την καθημερινή κι απαραίτητη βοήθεια που μας προσφέρει και την αξιοσημείωτη διάθεσή της να συνεργαστεί μαζί μας σε όλες τις δράσεις του προγράμματος. Θέλοντας να σημειώσω, πως η επιθυμία συνεργασίας του σχολείου όπου διευθύνει με το πρόγραμμα μας, δείχνει το πραγματικό της ενδιαφέρον για την πρόοδο του πληθυσμού των τσιγγάνων μαθητών της περιοχής, φανερώνοντας με τον τρόπο αυτό υψηλό προσωπικό ήθος και απαράμιλλο αίσθημα εκπαιδευτικού καθήκοντος, τον Πρωτοσύγκελο της Ι.Μ. Ιλίου π.  Γαβριήλ Ασπρολούπο, τον Γενικό Αρχιερατικό Επίτροπο της Ι.Μ. Ιλίου π. Εμμανουήλ Σέρβο και τον Διευθυντή Προσωπικού της Ι.Μ. Ιλίου π. Νικόδημο Αθανασίου για την ηθική συμπαράστασή και την άμεση και ουσιαστική βοήθεια τους σε οτιδήποτε είχε ανάγκη το πρόγραμμα και στον υπεύθυνο της κοινωνικής υπηρεσίας της Ι.Μ. Ιλίου π. Κωνσταντίνο Δαρδαμάνη για την συμβολή του στην άρτια τροφοδοσία του προγράμματος και την υποστήριξη των εκδηλώσεων μας, τους εισηγητές της σημερινής ημερίδας για την πρόθυμη κι άκρως τιμητική για μας συμμετοχή τους και όλους εσάς που βρίσκεστε σήμερα εδώ, αφιερώνοντας μέρος από τον πολύτιμο χρόνο του Σάββατό για να μας εμψυχώσετε με την παρουσία σας. 

Τέλος ένα μεγάλο ευχαριστώ στους συνεργάτες μου στο πρόγραμμα, την επιστημονική ομάδα, που εδώ και έξι μήνες, κάτω από δύσκολες συνθήκες, υπερβάλουν εαυτόν, προσφέροντας απόσταγμα ψυχής στους μαθητές, υπηρετώντας πιστά και προάγοντας τις αξίες και τους στόχους του προγράμματος: Την κα Τσαντήλα Λευκή παιδαγωγό, που είναι και το παλαιότερο μέλος της ομάδας μας και της οποίας η συνεισφορά ήταν μεγάλη και στην διοργάνωση της σημερινής ημερίδας και στην γενικότερη εξέλιξη του προγράμματος, την κα Σπηλιώτη Γεωργία κοινωνική λειτουργό με μεγάλη εμπειρία στα θέματα κρίσεων στην οικογένεια, την κα Σκουτίνα Κατερίνα εξειδικευμένη Ψυχολόγο που στην συνέχεια θα σας παρουσιάσει και τους στόχους του προγράμματος, την κα Κοσμίδου Ανδρομάχη κοινωνική λειτουργό και την κα Πάλλη Βασιλική λογοθεραπεύτρεια, που αποτελούν τα νεότερα μέλη της ομάδας μας, εργαζόμενες με μεγάλη διάθεση και μεράκι. Κλείνω, παροτρύνοντας όλους μας να δούμε τα πράγματα με τον τρόπο που μας προτείνει ο Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ, από το μυθιστόρημά του Μικρός Πρίγκιπας και που ίσως στις μέρες αποτελεί ζητούμενο και που τα παιδιά έχουν την δυνατότητα να μας διδάξουν: «Δεν βλέπεις καθαρά {έλεγε} παρά μόνον με την καρδιά. Η ουσία είναι αόρατη στα μάτια».

(Ομιλία στην Ημερίδα της Ιεράς Μητρόπολης Ιλίου για την εκπαίδευση των Τσιγγανοπαίδων)

-Ο κ. Δημήτριος Α. Ανυφαντάκης είναι Διευθυντής «Προγράμματος Ρομά»