Ο Ροχανί και τα πυρηνικά του Ιράν: Αναζητώντας την χρυσή τομήΓράφει ο Δρ. Ευάγγελος Βενέτης
 
 
Ευφορία στην Δύση με την εκλογή Ροχανί στην προεδρία της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, ευφορία συνδεόμενη με την συνεχή εφορία κυρώσεών της για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, το οποίο προχωρά σταδιακά παρά τις ασφυκτικές διεθνείς κυρώσεις.

Σύμφωνα με αμερικανικές πηγές το Ιράν πιθανόν να είναι σε θέση να παραγάγει την πρώτη ατομική βόμβα το πολύ σε ένα χρόνο, ή και νωρίτερα εντός ολίγων μηνών. Η ίδια ευφορία επικρατεί και στις τάξεις της ιρανικής ηγεσίας η οποία, όπως και η Δύση, θεωρεί το Ροχανί ικανό να αποτελέσει την κατάλληλη βάση για εποικοδομητική επίλυση του αδιεξόδου στο οποίο έχουν περιέλθει οι δύο πλευρές εδώ και χρόνια. Και οι δύο πλευρές επιθυμούν μία λύση, η καθεμία με τους δικούς της όρους. Μπορεί να ανταποκριθεί ο Ροχανί στις εκατέρωθεν προσδοκίες; Έχει την γνώση για κάτι τέτοιο.

Ο νεοεκλεγείς Ιρανός πρόεδρος έχει, όσο λίγοι, την εμπειρία της διπλωματίας των πυρηνικών, καθώς κατά την δεύτερη τετραετία του προέδρου Μοχάμμαντ Χαταμί, ήταν ο επικεφαλής διαπραγματευτής του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν με την Δύση. Κατά τα έτη 2003-2005 ηγήθηκε της ιρανικής προσπάθειας για εξεύρεση λύσης με την Ευρωπαϊκή Τρόικα (καμία σχέση με την σημερινή Μνημονιακή Τρόικα) Βρετανίας, Γαλλίας και Γερμανίας, προσπάθειας η οποία κατέληξε στην Συμφωνία του Σαανταμπάντ (από το ομώνυμο σαχικό ανάκτορο στα βόρεια της Τεχεράνης) τον Οκτώβριο του 2003 και των Παρισίων το Νοέμβριο του 2004. Οι δύο εν λόγω συμφωνίες άνοιξαν για πρώτη φορά τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν στη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας με το Ιράν να αναλαμβάνει την εθελοντική εφαρμογή του Επιπρόσθετου Πρωτοκόλλου της Συμφωνίας μη Δασποράς των Πυρηνικών με την εν λόγω Διεθνή Υπηρεσία.

Η ανωτέρω εθελοντική εφαρμογή τερματίσθηκε από το Ιράν το 2006 επί θητείας Αχμαντινετζάντ, με τον Ροχανί να έχει προηγουμένως, και επί έτους και πλέον, αποχωρήσει από την ιρανική διαπραγματευτική διαδικασία.

Σήμερα με το Ιράν να βρίσκεται στην πιο δυσχερή θέση από άποψη κυρώσεων από τότε που ιδρύθηκε η Ισλαμική Δημοκρατία και από τότε που ξεκίνησε η σύγκρουση του με την Δύση για το πυρηνικό του πρόγραμμα, ο Ροχανί καλείται να επαναλάβει την διπλωματική προσπάθεια του 2003-2005. Η γλώσσα της μετριοπάθειας και της συνδιαλλαγής είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Ο Ροχανί την μιλάει άπταιστα. Και την γλώσσα αυτή, που δεν μίλησε ο απερχόμενος πρόεδρος, θέλουν να την ακούσουν και στη Δύση και στο Ιράν.

Η διπλωματία και μετριοπάθεια του Ροχανί ήταν μερικά από τα χαρακτηριστικά του που τον κατέστησαν πολιτικά αρεστό στο Ανώτατο Πνευματικό Ηγέτη, ο οποίος βλέποντας το αδιέξοδο της πολιτικής ρήξης με την Δύση του απερχόμενου προέδρου Αχμαντινεζάντ κατανόησε ότι αυτή τη στιγμή το Ιράν χρειάζεται μετριοπάθεια, δηλ. έναν πολιτικό ο οποίος θα βγάλει από την δύσκολη θέση τόσο την χώρα σε σχέση με τις ασφυκτικές κυρώσεις όσο και την ανώτατη ηγεσία της χώρας από την αμηχανία που θα προκαλούσε στους συντηρητικούς οπαδούς, αλλά και τους μεταρρυθμιστές σκεπτικιστές, τυχόν συμβιβασμός του Ιράν με συντηρητικό ηγέτη.

Ο Ροχανί καλείται να “βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά” εκ μέρους της ανώτατης ηγεσίας της χώρας. Όπως το 2003-2005, η Δύση μπορεί να περιμένει μία ανακωχή από το νέο πρόεδρο, μία ανακωχή όμως με ημερομηνία λήξης. Ο Ροχανί, όπως και ο πρώην πρόεδρος Χαταμί, είναι μεταρρυθμιστής πολιτικός, εντός όμως του συστήματος της ισλαμικής Δημοκρατίας, και όχι εντός ενός φιλελεύθερου δυτικίζοντος δημοκρατικού συστήματος, όπως επιθυμεί η Δύση.

Η μεσολάβηση που θα αναλάβει ο Ροχανί στο πυρηνικό αναμένεται να είναι πιο πολύπλοκη από εκείνη του 2003-5, να δώσει ανάσα στο Ιράν από τις ασφυκτικές κυρώσεις με αντάλλαγμα την παύση ή αναστολή μέρους του πυρηνικού του προγράμματος. Αυτό αναμένεται να ικανοποιήσει προσωρινά την Δύση. Όπως και πριν ωστόσο, η μελλούμενη ανακωχή θα έχει έναν στόχο για το νέο πρόεδρο: την ενίσχυση και επιτυχή έκβαση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, δυσκολεύοντας την Δύση σε επικοινωνιακό επίπεδο. Ιδού η Ρόδος για πιο εξεζητημένη διπλωματία εκατέρωθεν…
 

 -Ο Δρ. Ευάγγελος Βενέτης είναι Ειδικός σε θέματα Ισλάμ και Μέσης Ανατολής, Υπεύθυνος Ερευνητικού Προγράμματος Μέσης Ανατολής, Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής – ΕΛΙΑΜΕΠ
e.venetis@yahoo.com
http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_mc3_1_25/06/2013_505818