Γράφει η
Καίτη Βασιλάκου

Οι σχέσεις ιθαγενών Αμερικανών και Μαύρων δεν αναφέρονται στα σχολικά βιβλία των ΗΠΑ, σήμερα όμως οι Αφροαμερικανοί (και όχι μόνον αυτοί) μάς αποκαλύπτουν κάποιες λεπτομέρειες που αναδεικνύουν μια πιο πολύπλοκη ιστορία της δουλείας στην Αμερική.

Και ενώ γνωρίζουμε αρκετά καλά ποια ήταν η συμπεριφορά των λευκών εποίκων απέναντι στους ιθαγενείς Αμερικανούς και στους μαύρους σκλάβους, αγνοούμε ποια σχέση μπορεί να είχαν μεταξύ τους οι ιθαγενείς Αμερικανοί και οι Μαύροι.

Και οι δύο φυλές είχαν να αντιμετωπίσουν την επιθετικότητα και τη σκληρότητα των λευκών εποίκων, φαίνεται όμως ότι οι ιθαγενείς Αμερικανοί εκμεταλλεύτηκαν και αυτοί τους μαύρους σκλάβους με την ενθάρρυνση των Λευκών.

Τον πρώτο καιρό οι ιθαγενείς Αμερικανοί δούλευαν στους αγρούς μαζί με τους Μαύρους και τους Ευρωπαίους μισθωμένους εργάτες. Και οι δύο φυλές αντιμετωπίζονταν ως κατώτερες από τους λευκούς εποίκους. Ινδιάνοι και Μαύροι δούλευαν μαζί, ζούσαν μαζί σε κοινούς χώρους, αντάλλασσαν θεραπευτικά βότανα, μύθους και παραδόσεις και τελικά έκαναν και γάμους μεταξύ τους.

Ωστόσο, από το τέλος του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα οι Λευκοί ενθάρρυναν τις «πέντε πολιτισμένες φυλές» να υιοθετήσουν τη δουλεία προκειμένου να έχουν εργατικά χέρια για τις φυτείες τους και μεγάλης κλίμακας αγροτική παραγωγή και με τον τρόπο αυτό να μοιάσουν με τους λευκούς Αμερικανούς ακολουθώντας τις συνήθειές τους.

Οι πέντε αυτές πολιτισμένες φυλές (The Five Civilized Tribes), που ονομάστηκαν έτσι από τους εποίκους αγγλικής καταγωγής, επειδή είχαν υιοθετήσει συμπεριφορές από την κουλτούρα τους, ήταν οι εξής: Cherokee, Choctaw, Creek (Muscogee), Chickasaw, Seminole. Οι πέντε πολιτισμένες φυλές τα πήγαιναν καλά με τους λευκούς εποίκους και είχαν κρατήσει τις περιοχές τους.

Οι Cherokee είχαν τους περισσότερους σκλάβους. Το 1809 είχαν περίπου 600 μαύρους σκλάβους, το 1835 περίπου 1600 και το 1860  γύρω στους 4000. Ο αντίστοιχος πληθυσμός των Cherokee ήταν 12.400 το 1809, 16.400 το 1835 και 21.000 το 1860. (Σημείωση δική μου: παρατηρούμε αύξηση του πληθυσμού των Cherokee αντί για μείωση. Αξίζει κάποιας διερεύνησης).

Το 1827 οι Cherokee απαγόρευσαν στους σκλάβους τους  και στους απογόνους των σκλάβων τους, ακόμα και στους μιγάδες, να έχουν ιδιοκτησία, να πουλάνε αγαθά ή να παράγουν αγαθά με σκοπό να κερδίσουν χρήματα. Τους απαγόρευσαν επίσης να παντρεύονται άτομα της φυλής Cherokee ή λευκούς Αμερικανούς. Επέβαλαν βαριά πρόστιμα στους ιδιοκτήτες δούλων, αν οι δούλοι τους κατανάλωναν αλκοόλ. Οι Αφροαμερικανοί (κι αν ακόμα δεν ήταν σκλάβοι αλλά ελεύθεροι ή κι αν ακόμα ήταν κατά το ήμισυ Cherokee) δεν είχαν δικαίωμα να ψηφίσουν μέσα στη φυλή. Αυτές οι απαγορεύσεις αντικατοπτρίζουν τις αντίστοιχες απαγορεύσεις των Λευκών, μολονότι δεν εφαρμόστηκαν τελικά με μεγάλη αυστηρότητα.

Στη δεκαετία του 1830 η δουλεία των Μαύρων είχε καθιερωθεί στην ινδιάνικη περιοχή που θα γινόταν η Πολιτεία της Οκλαχόμας. Πάνω από μισό εκατομμύριο Μαύρων ήταν σκλάβοι στον Νότο. Οι κοινότητες των ιθαγενών Αμερικανών της περιοχής περιελάμβαναν και ελεύθερους και σκλάβους μαύρους.

Αν και η μεταχείριση των Μαύρων από τους Ινδιάνους είναι απείρως ηπιότερη σε σύγκριση με τη μεταχείριση που επεφύλαξαν οι Λευκοί στους Μαύρους, όμως και οι Ινδιάνοι τούς αντιμετώπιζαν ως κατώτερη φυλή.

Λευκοί και Ινδιάνοι συνεργάζονταν για να ξετρυπώσουν μαύρους σκλάβους που είχαν δραπετεύσει. Οι Ινδιάνοι γνώριζαν την περιοχή τους πολύ καλά και αυτή η γνώση μετατράπηκε σε επικερδή επιχείρηση, ειδικά για τους Chickasaw, τους οποίους νοίκιαζαν οι λευκοί ιδιοκτήτες για να διασχίσουν την περιοχή και να συλλάβουν τους δραπέτες. Και οι Chickasaw είχαν μαύρους σκλάβους και το σύστημα που είχαν καθιερώσει έμοιαζε πάρα πολύ με αυτό των λευκών δουλοκτητών  στις βαμβακοφυτείες.

Η συνάφεια ιθαγενών Αμερικανών και Μαύρων, είτε σε σχέση δουλείας είτε σε σχέση ισότιμη είχε ως αποτέλεσμα τη γέννηση παιδιών με ινδιάνικες και αφρικανικές καταβολές. Είναι οι λεγόμενοι Αφρο-ιθαγενείς Αμερικανοί (Afro-native Americans).

Έχει ενδιαφέρον να δούμε ποια στάση κράτησαν οι δύο φυλές στον πόλεμο Βορείων και Νοτίων. Έχουμε την εντύπωση ότι ο πόλεμος αυτός διεξήχθη μεταξύ Λευκών με αντικρουόμενα συμφέροντα, ωστόσο τόσο οι Ινδιάνοι όσο και οι Μαύροι πήραν μέρος σ’ αυτόν με τη μία ή την άλλη παράταξη.

Οι Ινδιάνοι κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο έπρεπε να επιλέξουν την πλευρά εκείνη που θα ενίσχυε τη θέση τους και τα δικαιώματά τους και θα εξασφάλιζε τα προγονικά τους εδάφη. Κάποιοι από αυτούς, όπως πχ οι Cherokee, δεν έκαναν τη σωστή επιλογή.

Οι Μαύροι υπηρέτησαν κυρίως στον στρατό των Βορείων, αλλά υπήρξαν και κάποιοι, όσο παράξενο κι αν φαίνεται αυτό, που υπηρέτησαν στον στρατό των Νοτίων δελεαζόμενοι από την υπόσχεση ότι θα αποχτούσαν την ελευθερία τους. Και, όσο παράξενο κι αν φαίνεται και αυτό, υπήρχαν ελεύθεροι Μαύροι που κατείχαν σκλάβους και ταύτιζαν τα συμφέροντά τους με αυτά των λευκών Νοτίων.

Στις ΗΠΑ, όπως όλοι γνωρίζουμε, εξακολουθεί να υπάρχει ένταση στις σχέσεις Λευκών και Μαύρων. Έχουν τουλάχιστον ομαλοποιηθεί σήμερα οι σχέσεις Μαύρων και Ινδιάνων;

Όπως αναφέρει η καθηγήτρια Arica Coleman του πανεπιστημίου του Delaware στο βιβλίο της «That the Blood Stay Pure: African Americans, Native Americans, and the Predicament of Race and Identity in Virginia», δυστυχώς, όχι, υπάρχουν ακόμα εντάσεις ανάμεσα στις δύο αυτές φυλές, για τις οποίες εντάσεις δεν μιλά κανείς.

Η ίδια είναι μιγάδα, αφρικανικής και ινδιάνικης καταγωγής, κάτι που έπαιξε ρόλο στο να ευαισθητοποιηθεί σχετικά με αυτό το θέμα.

Γενικά όλοι μιλούν για Λευκούς και Μαύρους, λέει η Coleman, αλλά το πράγμα είναι πιο πολύπλοκο. Η φυλή παίζει τελικά ρόλο στην ταυτότητα των οικογενειών των ιθαγενών Αμερικανών και των Αφροαμερικανών.

Σύμφωνα με τον πρόσφατο μύθο περί του «κανόνα της μιας σταγόνας» (one drop rule), κάποιος είναι Μαύρος, όταν έστω και μια σταγόνα του αίματός του είναι αφρικανικής προέλευσης. Οι ιθαγενείς Αμερικανοί υπακούοντας στον κανόνα αυτό άρχισαν να μην αναγνωρίζουν ως ομόφυλούς τους άτομα που έχουν κάποια αφρικανική πρόσμειξη.

Η συγγραφέας έχει υπόψη της οικογένειες ιθαγενών Αμερικανών που απαρνούνται εντελώς κάποιους συγγενείς τους λέγοντας ότι είναι Αφροαμερικανοί. Τα παιδιά τους τα στέλνουν σε ειδικά σχολεία Ινδιάνων, επειδή δεν μπορούν να τα στείλουν σε σχολεία Λευκών, αλλά και δεν θέλουν να τα στείλουν στα τοπικά σχολεία εγχρώμων από το φόβο ότι εκ νέου θα κατηγοριοποιηθούν με ρατσιστικό τρόπο. Οι Εκκλησίες επίσης  έχουν διαιρεθεί διαχωρίζοντας τους ιθαγενείς Αμερικανούς από τους Αφροαμερικανούς.

Τα ίδια ισχύουν και από την πλευρά των Μαύρων που ισχυρίζονται ότι: «είμαστε αυτοί που είμαστε, αλλά δεν είμαστε Ινδιάνοι».

ketivasilakou.blogspot.com

e mail: ekaterini77@gmail.com