Γράφει ο
Αθανάσιος Μπουρούνης

Η ζωή και ο άνθρωπος κινδυνεύουν. Πολλοί νέοι «προφήτες» προβλέπουν ότι τα επόμενα πενήντα ή εκατό χρόνια θα είναι πολύ κρίσιμα. Γιατί παντού στον πλανήτη μας το περιβάλλον υποβαθμίζεται, αλλάζει στο χειρότερο από τις επιδράσεις του ανθρώπου.

Η ρύπανση του περιβάλλοντος είναι μια ευρεία έννοια, η οποία περιλαμβάνει τη ρύπανση των διαφόρων βιολογικών συστατικών των φυσικών στοιχείων του πλανήτη, ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας. Δεν είναι δηλαδή τίποτε άλλο, παρά η αλλοίωση της μορφής του περιβάλλοντος και της ισορροπίας του ανθρώπου με τη φύση. Ο ίδιος ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος γι’αυτή την καταστροφή, ο οποίος από τα παλιά χρόνια μέχρι και σήμερα εκμεταλλεύεται αλόγιστα τη γη.

Τα αίτια της ρύπανσης του περιβάλλοντος και της υποβάθμισής του, βρίσκονται δυστυχώς, σε πλήρη και καταστροφική δράση στη χώρα μας. Η ανάπτυξη της βιομηχανίας και η συγκέντρωσή της σε πολύ λίγα κέντρα, η αύξηση του πληθυσμού των κέντρων αυτών, η αποδοχή του σπάταλου τρόπου ζωής της καταναλωτικής κοινωνίας και του τεχνικού εξοπλισμού μέχρι και το τελευταίο χωριό, έχουν κιόλας προκαλέσει σε μεγάλη έκταση ρύπανση του περιβάλλοντός μας.

Ειδικά στα μεγάλα αστικά και βιομηχανικά κέντρα, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος παρουσιάζεται με ιδιαίτερη ένταση και χαρακτηριστική ποικιλία. Η πληθυσμιακή και οικονομική ανάπτυξη των περιοχών αυτών, με την παράλληλη αύξηση του εισοδήματος και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων, οδήγησε τις τελευταίες δεκαετίες στη σημαντική αύξηση των φορτίων ρύπανσης στα νερά,στον αέρα, στο έδαφος και στο θόρυβο.

Μεταξύ των δραστηριοτήτων που επηρεάζουν δυσμενώς την ποιότητα του περιβάλλοντος αναφέρονται ενδεικτικά οι βιομηχανίες, οι βιοτεχνίες, η κυκλοφορία των οχημάτων, η θέρμανση των σπιτιών, το ξερό και χωρίς κάλυψη έδαφος, οι αυξανόμενοι όγκοι των αποβλήτων και των στερεών απορριμάτων, η αύξηση της εναέριας κυκλοφορίας κ.ά.

Η τεχνολογική εξέλιξη και εικότερα η βιομηχανία, ήδη από τα πρώτα βήματά της, έχει αποτελέσει έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες ρύπανσης του περιβάλλοντος, σε βαθμό μάλιστα που η βιομηχανική ανάπτυξη να θεωρείται αλληλένδετη με τη διαταραχή της οικολογικής ισορροπίας. Μόνη λύση στο πρόβλημα μιας ανάπτυξης σε «καθαρό» περιβάλλον σύμφωνα με την αντίληψη αυτή, φαίνεται να είναι η δημιουργία μιας «βιομηχανίας αντιρρύπανσης» που να προμηθεύει τις συσκευές και τις μεθόδους για τον καθαρισμό των βιομηχανικών αποβλήτων. Εκτός βέβαια κι’ αν αποφασίσουμε να περιορίσουμε τους αναπτυξιακούς ρυθμούς, κάτι που οπωσδήποτε θα βλάψει περισσότερο τις χώρες που βρίσκονται στο δρόμο της ανάπτυξης.

Το πρόβλημα εντοπιζόμενο στη χώρα μας και ειδικότερα στην πρωτεύουσα με τις προβλέψεις για μελλοντική ανάπτυξη της περιοχής τόσο πληθυσμιακά όσο οικονομικά και τουριστικά, δημιουργούν την πεποίθηση ότι στα επόμενα χρόνια θα ενταθεί ο ρυθμός αύξησης της ρύπανσης, σε βαθμό που μπορεί να προκαλέσει κρίσεις, αν δεν ενταθούν και δεν συστηματοποιηθούν τα μέτρα που ήδη εφαρμόζονται. Και επειδή οι αναπτυξιακοί ρυθμοί δεν μπορούν και ούτε πρέπει βέβαια να περιοριστούν σε μια χώρα σαν τη δική μας που βρίσκεται στο δρόμο της ανάπτυξης, θα πρέπει να πάρουμε και να υλοποιήσουμε εκείνα τα μέτρα που ενώ από τη μια επιτρέπουν την αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης, αποτρέπουν τη ρύπανση από την άλλη.

Εδώ και αρκετά χρόνια, μια καινούρια αντίληψη για το πρόβλημα αυτό αρχίζει να κερδίζει έδαφος. Η αντίληψη αυτή διαμορφώθηκε με βάση τη συνδυασμένη εμπειρία απ’όλα τα κρίσιμα φαινόμενα της εποχής μας και ειδικά της τελευταίας δεκαετίας. Σύμφωνα με αυτά η μόνιμη και οριστική λύση στο πρόβλημα της ρύπανσης, δίχως παρεμπόδιση της ανάπτυξης, αλλά μάλλον με ποιοτική βελτίωση, βρίσκεται στον απόλυτα ορθολογικό και σφαιρικά μελετημένο σχεδιασμό αγροτικών, βιομηχανικών αστικών δραστηριοτήτων, βρίσκεται στις νέες αντιλήψεις για το σχεδιασμό και την οικοδόμηση των πόλεων, στην αναπροσαρμογή και χρήση της γης, καθώς και στις ποιοτικά βελτιωμένες μεθόδους παραγωγής. Η πλήρης και αποτελεσματική αξιοποίηση των πρώτων υλών, η ανακύκλωση των υλικών, η εξοικονόμηση και γενικά η αποτελεσματικότερη χρήση της ενέργειας, η αξιοποίηση των ήπιων ενεργειακών πόρων και μεθόδων (ήλιος, άνεμοι, κύματα, βιομάζα), η δημιουργία «κλειστών» συστημάτων όπου τα απόβλητα του ενός τμήματος αποτελούν πρώτη ύλη για το άλλο τμήμα, η ελάττωση του μεγέθους των βιομηχανικών μονάδων που χρησιμοποιούν βιολογικές μεθόδους, είναι ίσως οι πιο ενδιαφέρουσες από τις αντιλήψεις αυτές.

Σύνολικά η ρύπανση του περιβάλλοντος δεν μπορεί παρά να αυξάνεται. Αυτό εξ άλλου προκύπτει και σαν συνέπεια των νόμων της θερμοδυναμικής. Τοπικά όμως μπορεί να περιορίζεται η έκτασή της, χάρη στην ανθρώπινη επέμβαση.

Πρέπει λοιπόν να γίνει αντιληπτό και να γίνει βίωμα στον καθένα μας, ότι το περιβάλλον είναι πολύτιμο κοινό αγαθό που κανείς δεν πρέπει να το ρυπαίνει με τις ενέργειές του. Κάθε αναπτυξιακή ή άλλη δραστηριότητα, πρέπει να προεκτιμά τις συνέπειες για το περιβάλλον και να λαμβάνονται έγκαιρα τα κατάλληλα μέτρα, για τη διατήρηση αποθεματικών συνθηκών.

Ο κάθε πολίτης, από τη θέση που βρίσκεται, μπορεί και πρέπει να παίζει με συναίσθηση ευθύνης και ψυχραιμία, χωρίς πανικό και σπασμωδικές ενέργειες, αλλά με σωστή ενημέρωση και θετική δράση, το ρόλο του για την προστασία του περιβάλλοντος και την εξασφάλιση υγιεινών συνθηκών, με τελικό στόχο τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας.

Σώζοντας το περιβάλλον θα μπορέσουμε να σώσουμε και να προστατεύσουμε τον ίδιο μας τον εαυτό.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Μπουρούνης Α (1983) Η ρύπανση του περιβάλλοντος. Λόγος και Πράξη 20,Δ: 75-93.  

-Ο κ. Αθανάσιος Μπουρούνης είναι Φυσικός, Επίτιμος Δ/ντής Σχολικής Μονάδας Δ.Ε.