Γράφει ο
Νίκος Καλλιακμάνης

Η αναφυλαξία είναι μια ανοσολογική αντίδραση όπου η IgE παίζει πρωτεύοντα ρόλο.

Η αναφυλαξία είναι μια ταχέως εξελισσόμενη αλλεργική αντίδραση που εκδηλώνεται από πολλά συστήματα του οργανισμού

ΟΙ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΑΦΥΛΑΞΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΑΦΥΛΑΚΤΟΕΙΔΕΙΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΙΔΙΟ.

Πολλές σοβαρές τέτοιες αντιδράσεις συμβαίνουν σε λίγα λεπτά μετά την έκθεση σε αντιγόνο ενώ άλλες φορές η αντίδραση εκδηλώνεται μετά παρέλευση ωρών.

Μερικοί άρρωστοι εμφανίζουν μια αναφυλακτοειδή αντίδραση που εκδηλώνεται σε δύο φάσεις που χαρακτηρίζεται από υποτροπή των συμπτωμάτων μετά 4-8 ώρες.

Άλλη κατηγορία ασθενών εμφανίζουν μία παρατεταμένη πορεία που χρειάζεται πολύωρη ιατρική παρακολούθηση και θεραπεία.

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ – ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΑΦΞ

-       Κνησμός γενικευμένος

-       Κνίδωση

-       Αγγειοοίδημα

-       Αναπνευστική δυσχέρεια που αποδίδεται σε οίδημα λάρυγγος

-       Λαρυγγόσπασμος – βρογχόσπασμος

-       Υπόταση

-       Κοιλιακή άλγη – κράμπες

-       Διάρροιες

Η συχνότερη αιτία θανάτου είναι η απόφραξη των αεραγωγών οδών και η πτώση πίεσης.

Το φάσμα των κλινικών ευρημάτων κυμαίνεται από ελαφρά, πολύ σοβαρά, απειλητικά για τη ζωή.

Όλες όμως οι κλινικές εκδηλώσεις πρέπει να θεραπεύονται άμεσα γιατί μπορεί πολύ γρήγορα να επιδεινωθούν.

ΜΙΑ ΠΡΟΗΓΗΘΕΙΣΑ ΕΛΑΦΡΑΣ ΜΟΡΦΗΣ ΑΝΑΦΥΛΑΚΤΙΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΔΕΝ ΠΡΟΔΙΚΑΖΕΙ ΤΗ ΣΟΒΑΡΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΑΝΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΙΔΙΟ ΑΙΤΙΟ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕ Η ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΤΗΝ ΑΛΛΕΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΦΞ ΚΑΙ ΑΝΑΦΥΛΑΚΤΙΚΟΕΙΔΩΝ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΩΝ

1. ΕΠΙΝΕΦΡΙΝΗ: Η βάση της θεραπείας πρέπει να χορηγείται άμεσα

ΔΟΣΗ: 03 – 0,5 ml από διάλυμα 1:1000)

IV ή υποδορίως

Η δόση επαναλαμβάνεται σε διάστημα 20’ αν χρειαστεί

Ασθενείς με μείζον πρόβλημα αερισμού ή σοβαρής υπότασης μπορεί να αντιμετωπιστούν με χορήγηση επινεφρίνης υπογλώσσια (0,5 ml του διαλύματος 1:1000)

Μέσω της μηριαίας  ή έσω σφαγίτιδας φλέβας (3-5 ml of 1:1000 διάλυμα)

Μέσω του ενδοτραχειακού σωλήνα (3-5 ml  1:1000 διαλύματος) που διαλύεται σε 10 ml φυσιολογικού ορού (χλωριονατριούχου)

Η επιμένουσα αναφυλαξία που χρειάζεται πολλαπλές δόσεις επινεφρίνης στάγδην χορήγηση επινεφρίνης προγραμματίζεται με ρυθμό έγχυσης 1-4 mg/min αρχικά με προοπτική 1 mg/min = 6ml/hr

1. 2.    ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΟΞΥΓΟΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΕΡΙΣΜΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΩΝ

-       Χορήγηση 100% χρήση

-       Διασωλήνωση τραχείας μπορεί να χρειαστεί

-       Αν υπάρχει οίδημα λάρυγγος και δεν υποχωρεί με τη χορήγηση επινεφρίνης τότε απαιτείται τραχειοστομία και κρικοθυροειδεκτομή.

1. 3.    ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΥΓΡΩΝ IVγια να διατηρηθεί ο όγκος αίματος. Αρχικά μαζική χορήγηση 500-100 ml φυσιολογικού ορού και κατόπιν κατάλληλη χορήγηση υγρών για τη διατήρηση, σταθεροποίηση ΑΠ και σταθερής διούρησης (αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας).

Θεραπεία με β – αδρενεργικούς ανταγωνιστές αυξάνει τον κίνδυνο της αναφυλαξίας και αναφυλακτοειδούς αντίδρασης και καθιστά την αντιμετώπιση τους πιο δύσκολη.

1. 4.    Χορήγηση γλυκαγόνης σε δόση 1 mg (1 ampule) στην αρχή και ακολουθεί ενδοφλέβια χορήγηση πάω από 1 mg/ώρα μπορεί να γίνει για να προσδώσει ινοτροπική υποστήριξη για τον ασθενή που χρησιμοποιεί β-αδρενεργικούς ανταγωνιστές.

Α – ανδρενεργικοί ή μικτοί αδρενεργικοί αγωνιστές που προκαλούν αγγειοσυστολή πρέπει να αποφεύγονται.

ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΜΕΤΡΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΝΑΦΥΛΑΞΙΑΣ – ΑΝΑΦΥΛΑΚΤΟΕΙΔΩΝ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΩΝ

1. Εισπνοή β- αδρεναεργικών αγωνιστών

-       Albuterol 05 ml (2,5 mg)

-       Metaproterenol 0,3 ml (15 mg) σε 2,5 ml N.S.

Ώστε να «σπάσει» ο επίμονος και παρατεταμένος βρογχοσπασμός.

1. Γλυκοκορτικοειδή

Δεν έχουν άμεση θεραπευτική επίδραση. Μπορεί να προλάβουν υποτροπές και σοβαρές αντιδράσεις.

Methylprednisolone 125 mg IV ή υδροκορτιζόνη 500 mg IV χρησιμοποιούνται.

Η χορήγηση αντισταμινικών φαρμάκων ανακουφίζει τα συμπτώματα εκ του δέρματος. Η προσθήκη φαρμάκου (Η2 ανταγωνιστού) είναι χρήσιμη.

ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ, ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΓΙΑ 6 ΩΡΕΣ ΣΤΟΥΣ ΑΡΡΩΣΤΟΥΣ ΠΟΥ ΕΜΦΑΝΙΖΟΥΝ ΕΛΑΦΡΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ (κνίδωση – αγγειοοίδημα – ελαφρού βαθμού βρογχοσπασμό)

Ασθενείς με μέτριες ή σοβαρές αναφυλακτοειδείς αντιδράσεις πρέπει να νοσηλεύονται σε νοσοκομείο για άμεση προσεκτική παρακολούθηση (πιθανότητα εκδήλωσης διφασικής αναφυλακτοειδούς αντίδρασης).

ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΕΠΑΝΑΛΗΦΘΕΙ Η ΑΦΣ πρέπει να προσδιοριστεί και να απομακρυνθεί το αντιγόνο ή τα αντιγόνα που την προκάλεσαν.

ΦΑΡΜΑΚΑ – ΝΥΓΜΟΙ ΑΠΟ Hymenoptera – ΤΡΟΦΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ αποτελούν τα πιο συνηθισμένα αντιγόνα.

Επίσης τα φάρμακα που δίνονται στα ακτινολογικά εργαστήρια για εξετάσεις (πυελογραφίες C.T. – MRI)

ΣΥΝΗΘΩΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΑΝΑΦΥΛΑΞΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΦΥΛΑΚΤΟΕΙΔΟΥΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ, παρά την εξαντλητική και επίμονη προσπάθεια ιστορικού και ελέγχου φαρμάκων δεν ανευρίσκεται το αίτιο που την προκάλεσε.

Σε άτομα όμως με υποτροπιάζουσες και επαναλαμβανόμενες προσβολές αναφυλαξίας και εφόσον δεν έχει προσδιοριστεί το υπεύθυνο αίτιο τίθενται και άλλες διαγνωστικές σκέψεις.

ΑΝ ΕΞΑΚΡΙΒΩΘΕΙ ΟΤΙ Η ΑΝΑΦΥΛΑΞΙΑ ΠΡΟΚΑΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ Hymenoptera (τσίμπημα) ΤΟ ΑΤΟΜΟ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ΠΑΝΤΑ ΜΑΖΙ ΤΟΥ ΕΠΙΝΕΦΡΙΝΗ (που πρέπει να διδαχθεί για τη χρήση του σε ώρα ανάγκης).

ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΞΑΚΡΙΒΩΜΕΝΗ ΑΛΛΕΡΓΙΑ ΣΕ ΥΜΕΝΟΠΤΕΡΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΑΡΑΠΕΜΠΟΝΤΑΙ ΣΕ ΕΙΔΙΚΟ ΑΛΛΕΡΓΙΟΛΟΓΟ ΓΙΑ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΑΝΟΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ.

Επίσης η πιθανότητα της μαστοκύττωσης πρέπει να εξετάζεται σε άτομα που εμφανίζουν υποτροπιάζουσες «ανεξήγητες» αναφυλακτοειδείς αντιδράσεις ή flushing.

Η διάγνωση της μαστοκύττωσης μπορεί να γίνει από ουσίες που παράγονται από τα μαστοκύτταρα (π.χ.: a – tryptase ορού)