Τρίτη
5 Νοεμβρίου 2024
5 Νοεμβρίου 2024
Ημερήσια ηλεκτρονική εφημερίδα, Αρ. φύλλου 5161
Η πορεία προς το μνημόνιο - μέρος δεύτεροΑπό τον εκλογικό θρίαμβο του ΠΑΣΟΚ στην αγκαλιά του ΔΝΤ
Μέχρι τη στιγμή που η Ελλάδα κατέφυγε στον περίφημο «μηχανισμό στήριξης», ελάχιστες φορές ακούστηκε η αλήθεια. Διαβάζοντας κανείς το δεύτερο μέρος αυτής της έρευνας, σχετικά με το πώς καταλήξαμε στη σημερινή άθλια κατάσταση, διαπιστώνει πως τα πολιτικά ψεύδη και οι παλινωδίες συνεχίστηκαν επί μήνες. Και ότι χάθηκε πολύτιμος χρόνος σε επικοινωνιακά τρυκ. Ως την ώρα που… ξαναπέσαμε από τα σύννεφα. Στο μεταξύ, αξίζει να δούμε με τι ασχολήθηκε η νέα κυβέρνηση.
Στις 4 Οκτωβρίου 2009, το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τις εκλογές και όλοι περίμεναν να σηκώσει τα μανίκια και να πράξει αυτό που επί σειρά προεκλογικών μηνών υποσχόταν: Να εφαρμόσει το σχέδιο που είχε έτοιμο ώστε να βγει η χώρα από την κρίση και να αποφευχθούν τα χειρότερα.
Στις 7 Οκτωβρίου 2009, συνεδρίασε το πρώτο υπουργικό συμβούλιο της νέας κυβέρνησης. Σε ζωντανή μετάδοση και με επίτιμο προσκεκλημένο τον Συνήγορο του Πολίτη, παρακολουθήσαμε κάτι που θύμιζε περισσότερο ημερίδα, παρά συνεδρίαση υπουργικού συμβουλίου. Και μάλιστα του πρώτου υπουργικού συμβουλίου, όπου υποτίθεται ότι όλοι μαζί θα ανασκουμπώνονταν για να προλάβουν την καταστροφή. Αντ’ αυτού, δόθηκαν διαλέξεις για την κατάσταση στο Κράτος και μεγαλοστομίες για διαφάνεια, δεοντολογία, αξιοκρατία και «αντιεξουσιαστές στην εξουσία».
Την επομένη αναρτάται στο Διαδίκτυο η προκήρυξη για την επιλογή των γενικών γραμματέων των υπουργείων. Στο πλαίσιο του open-government ξεκινά μια χρονοβόρα διαδικασία υποβολής δεκάδων χιλιάδων βιογραφικών, ενώ τα υπουργεία παραμένουν χωρίς γραμματείς για πάνω από τρεις μήνες. Στο τέλος της διαδικασίας, θα αποδεικνυόταν ότι τις θέσεις θα καταλάμβαναν και πάλι οι «ημέτεροι».
Γίνεται γνωστό ότι συνεδριάζει αυτό που αναφέρεται από τον Τύπο ως «μίνι-υπουργικό συμβούλιο». Με τη συμμετοχή των κ.κ. Ραγκούση, Παπακωνσταντίνου, Ρέππα, Πετσάλνικου, Παπουτσή, Αθανασάκη Βάρτζελη και με σκοπό τον «καλύτερο συντονισμό της κυβέρνησης». (σ.σ. μετά τον πρόσφατο ανασχηματισμό, παρουσιάστηκε ένα άλλο μίνι-υπουργικό και πάλι για τον «καλύτερο συντονισμό»). Διοχετεύεται στον Τύπο ότι «ο Γιώργος επιβάλλει τροχάδην» και πως «ο πρωθυπουργός συναντήθηκε με 14 υπουργούς»!
Στις 9 Οκτωβρίου – και πριν από την συζήτηση στη Βουλή για τις προγραμματικές δηλώσεις – ο κ. Παπανδρέου επισκέπτεται την Τουρκία.
Στις 11 Οκτωβρίου ο κ. Παπανδρέου παίρνει τον Ισπανό αρχιτέκτονα Αθεμπίγιο, πέντε υπουργούς (Χρυσοχοΐδης, Ρέππας, Μπιρμπίλη, Γερουλάνος, Μπατζελή) και τον Κ. Λαλιώτη και επισκέπτονται την πυρόπληκτη Ηλεία και την Ολυμπία. Η εκδρομή γίνεται με ένα πούλμαν, ενώ το τρένο της χώρας τρέχει με χίλια προς την καταστροφή. Εικόνες, ομιλίες, δεσμεύσεις, υποσχέσεις, ανακοινώσεις και διαβεβαίωση ότι το κράτος θα αναλάβει το κόστος της επισκευής ή ανακατασκευής των πυρόπληκτων κατοικιών, των διατηρητέων και των παραδοσιακών κτιρίων, καθώς και την αποκατάσταση επαγγελματικών εγκαταστάσεων και εξοπλισμού. Όλα αυτά, ενώ το ΔΝΤ βρισκόταν προ των πυλών.
Την ίδια μέρα,στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία», ο νέος υπουργός Οικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου δηλώνει: «Δεν ζητάμε περίοδο χάριτος». «Η πολιτική που έχουμε σχεδιάσει είναι πολιτική αναθέρμανσης της οικονομίας. Είτε έχουμε 8%, είτε 10%, είτε 12% έλλειμμα. Διαφορετικά η ύφεση θα βαθύνει και τα ελλείμματα θα αυξηθούν κι’ άλλο». (σ.σ. καμιά σχέση με όσα θα διακήρυσσε μετά την υπογραφή του Μνημονίου, όταν δεν θα σταματούσε να μας υπενθυμίζει την ύπαρξη των «δανειστών» μας).
Στις 12 Οκτωβρίου, ο πρωθυπουργός συνεχίζει να βρίσκεται εκτός τόπου και χρόνου. Πάντα με συντροφιά τον Αθεμπίγιο επισκέπτεται τις Ολυμπιακές Εγκαταστάσεις, προαναγγέλλοντας την αξιοποίησή τους αλά… Βαρκελώνη.
Η επικοινωνιακή καταιγίδα θα συνεχιστεί με δημόσια διαβούλευση για τις…κρατικές λιμουζίνες. Στον προπαγανδιστικό ορυμαγδό θα προστεθεί και η μείωση του αριθμού των αστυνομικών που απασχολούνται για την προστασία πολιτικών και άλλων προσώπων. Ανακοινώνεται ότι ο πρωθυπουργός «χάνει» την μισή του ασφάλεια.
Στις 14 Οκτωβρίου, ο κ. Παπανδρέου σε ομιλία του προς τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ ανακοινώνει τις «πέντε μεγάλες αλλαγές στο Κράτος». Στο μεταξύ, το λιμάνι έχει ήδη γίνει άνω-κάτω εξαιτίας των κινητοποιήσεων των λιμενεργατών εναντίον της εκχώρησης του ΣΕΜΠΟ του ΟΛΠ στην κινεζική COSCO. Φυσικό, αφού προεκλογικά το ΠΑΣΟΚ είχε δηλώσει ότι θα επανεξέταζε την σύμβαση.
Φθάνουμε επιτέλους στο τριήμερο των προγραμματικών δηλώσεων. Αν εξαιρέσουμε την – δανεική από τον πατέρα του – φράση του πρωθυπουργού «ή θα αφανίσουμε το δημόσιο χρέος ή αυτό θα αφανίσει τη χώρα», όλοι συνεχίζουν το προεκλογικό τους τροπάρι. Οι υπουργοί διαδέχονται ο ένας την άλλη στο βήμα και επαναλαμβάνουν τις προεκλογικές εξαγγελίες (σ.σ. που δεν θα πραγματοποιούνταν ποτέ). Παροχές, αυξήσεις, επιδόματα, κατάργηση ασφαλιστικού νόμου της Νέας Δημοκρατίας.
Στις 21 Οκτωβρίου ανακοινώνεται ότι θα δοθεί η πρώτη δόση του επιδόματος κοινωνικής αλληλεγγύης πριν από το τέλος του χρόνου. Το γεγονός προκαλεί ανατριχίλα στις Βρυξέλλες και σκληρή παρέμβαση του αρμόδιου επιτρόπου Αλμούνια. «The game is over», δηλώνει ο Πρόεδρος του Γιουρογκρούπ Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ.
«Το πρόγραμμα αποτελεί προεκλογική μας δέσμευση και θα υλοποιηθεί», διαβεβαίωνε χθες ο κ. Παπακωνσταντίνου σε συνέντευξη Τύπου, απαντώντας σε ερώτηση. Μίλησε για την ανάγκη να έχουν αξιοπιστία τα μέτρα και πως αυτό θα επιτευχθεί με τον προϋπολογισμό και το φορολογικό νομοσχέδιο που θα κατατεθεί τον Φεβρουάριο. Παρατήρησε ότι το κλίμα στο Γιουρογκρούπ (σε αντίθεση με αυτό στην Επιτροπή) ήταν πιο διαλλακτικό. Επέμεινε ότι τα μέτρα δεν θα κινηθούν στη λογική του χαρατσιού, ενώ κατά το ήμισυ η απαιτούμενη προσαρμογή θα γίνει από την πλευρά των δαπανών.
Αλλά οι κυβερνητικοί έχουν διαφορετική γνώμη. Ο κ. Παπακωνσταντίνου, αδιαφορώντας για το άγριο κλίμα στις Βρυξέλλες και τα μηνύματα σύμφωνα με τα οποία «οι παροχές δεν συμβαδίζουν με τόσο υψηλά ελλείμματα», σε συνέντευξή του στον «Κόσμο του Επενδυτή» (24-25 Οκτωβρίου), επιμένει: «Δεν θα αυξήσουμε τη φορολογία στη μεσαία τάξη και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις». Για το επίδομα υποστηρίζει πως «είναι προεκλογικές δεσμεύσεις και θα υλοποιηθούν». Μέσα στη σύγχυση ανακοινώνεται η κατάργηση των stage και αρχίζει νέος κύκλος κινητοποιήσεων.
Στις 29 Οκτωβρίου, έχει έλθει η ώρα για τον πρωθυπουργό να ξαναταξιδέψει. Πηγαίνει στη Σουηδία, μιλάει στα σουηδικά στη συνεδρίαση του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της χώρας και δίνει κουράγιο στους Σουηδούς «συντρόφους» που βρίσκονται εκτός εξουσίας ότι σύντομα θα βρεθούν στον «ελληνικό δρόμο»!
Σάλσα στον Άγιο Δομίνικο ενώ τα spreads ανεβαίνουν
Στις 5 Νοεμβρίου, παρακολουθούμε άλλο ένα live υπουργικό συμβούλιο. Στο μεταξύ έχει ήδη γίνει γνωστό ότι οι προεκλογικές δεσμεύσεις περί Ολυμπιακής και ΟΤΕ δεν πρόκειται να τηρηθούν. Προκαλείται νέα σύγχυση, αυτή τη φορά σχετικά με το πάγωμα των αυξήσεων σε μισθούς άνω των 2.000 ευρώ. Δεκαπέντε μέρες μετά το θέμα θα λήξει με πάγωμα του… παγώματος, μετά από πρωθυπουργική εντολή. Οι γραμματείς των υπουργείων ανακοινώνονται με το σταγονόμετρο και σχεδόν όλοι προέρχονται από το παρελθόν.
Στο επόμενο υπουργικό συμβούλιο (18 Νοεμβρίου) ο πρωθυπουργός θα διαβάσει γράμμα αγανακτισμένου με το κράτος πολίτη. Τα spreads ανεβαίνουν, το ΔΝΤ έρχεται…
Στα τέλη Νοεμβρίου ο κ. Παπανδρέου ταξιδεύει στον Άγιο Δομίνικο για να προεδρεύσει στο Συμβούλιο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς και να χορέψει… σάλσα. Η ώρα του ΔΝΤ πλησιάζει απειλητικά.
Επιστρέφοντας, εκφωνεί ομιλία (30 Νοεμβρίου) στο Ελληνοαμερικανικό Επιμελητήριο. Υποστηρίζει ότι πάμε σε αυστηρότερη από κάθε άλλη φορά επιτήρηση από την ΕΕ, «αλλά αρνούμαστε συνταγές σε βάρος των ασθενέστερων και με συνταγές που διευρύνουν τις ανισότητες. «Δεν θα υιοθετήσουμε συνταγές που το μόνο αποτέλεσμα που θα είχαν θα ήταν να βυθίσουν την οικονομία μας σε ακόμη μεγαλύτερη ύφεση και κρίση, να διευρύνουν τις ανισότητες και τα κοινωνικά προβλήματα». «Τα βαθιά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας δεν λύνονται ούτε σε 50 ούτε σε 100 ημέρες με κινήσεις εντυπωσιασμού και πυροτεχνήματα, αλλά θα λυθούν μεσοπρόθεσμα, με δουλειά, συλλογική προσπάθεια, μακρόπνοο, σοβαρό, αλλά και κοινωνικά δίκαιο σχέδιο»
Λεφτά υπάρχουν (ξανά)
«Θα αποδείξουμε στην πράξη ότι λεφτά υπάρχουν. Ούτε ήπια προσαρμογή, ούτε σκληρά μέτρα»: Βρισκόμαστε στις 14 Δεκεμβρίου 2009 και η φράση ανήκει στον πρωθυπουργό. Την εκστομίζει στην εκδήλωση που οργάνωσε η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή στο Ζάππειο. Ανακοινώνει 57 μέτρα – στόχους (κατ’ άλλους… 80), μεταξύ των οποίων και μισθολογικές αυξήσεις στο Δημόσιο που καλύπτουν τον πληθωρισμό. Μιλά για το «δικό του Σύμφωνο Σταθερότητας» και για ορίζοντα τετραετίας. Ο ορίζοντας του ΔΝΤ είχε ήδη προδιαγραφεί και δεν ήταν μεγαλύτερος από τέσσερις μήνες. Νωρίτερα, στη συνεδρίαση του άτυπου υπουργικού συμβουλίου, ο πρωθυπουργός είχε δηλώσει: «Δεν θα γίνω εκκαθαριστής της πτώχευσης»! Ο Τύπος γράφει πως ενώ ο πρωθυπουργός προχωρά σε δραματικές διαπιστώσεις για την κατάσταση της οικονομίας, δεν ανακοινώνει μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης, αλλά επιμένει στο κυβερνητικό του πρόγραμμα. Το ΔΝΤ πλησιάζει.
Στις 11 Δεκεμβρίου, από τις Βρυξέλλες, μετά την ολοκλήρωση των εργασιών της Συνόδου Κορυφής, ο κ. Παπανδρέου μας καθησυχάζει ξανά: «Δεν θα πληρώσουν την κρίση οι μισθωτοί». Διαψεύδει τις διαρροές για «μέτρα που δήθεν πρόκειται να πάρουμε», τονίζοντας ότι οι αλλαγές θα πονέσουν, αλλά «αυτούς που πρέπει, όχι τους μισθωτούς». «Σκληρά μέτρα ναι, αλλά μόνον απέναντι στη διαφθορά». Τονίζει ότι η πρόσφατη εξέλιξη στην οικονομία – με την επίθεση των αγορών και τα δημοσιεύματα του ξένου Τύπου – «δεν αλλάζει την πολιτική μας, αντιθέτως την επιβεβαιώνει». «Είμαστε στη φάση της επιτήρησης της οικονομίας που μπορούν να μας προτείνουν και μέτρα. Αυτό είναι μια μερική άρση της κυριαρχίας. Η αξιόπιστη πολιτική είναι και κλειδί για τις αγορές. Το πώς θα το κάνουμε όμως αυτό είναι δικό μας ζήτημα. Εγώ έχω βάλει το στοίχημα να το πετύχω προστατεύοντας το εισόδημα του πολίτη, χτυπώντας στη ρίζα το πρόβλημα». Με την επιστροφή του ανακοινώνει ότι «δεν συζητά πάγωμα μισθών». Στο μεταξύ, ο υπουργός Οικονομικών δίνει τη μία συνέντευξη πάνω στην άλλη, με κορυφαία τη στιγμή που παρομοιάζει τη χώρα μα Τιτανικό. Τα spreads έχουν πάρει για τα καλά την ανηφόρα, το ΔΝΤ βρίσκεται στο κατώφλι μας.
Αυτό δεν εμποδίζει τον πρωθυπουργό να τοποθετήσει, στις 16 Δεκεμβρίου, «σκιώδεις υπουργούς» στην ίδια του την κυβέρνηση. Σε κάθε υπουργείο τοποθετούνται ως επιτηρητές από δύο μέλη του Πολιτικού Συμβουλίου. Σύντομα θα καταργηθούν όλοι (οι υπουργοί και οι «σκιές» τους) από τους επιτηρητές της τρόικας.
Στις 20 Δεκεμβρίου, ο κ. Παπακωνσταντίνου εξαγγέλλει σειρά μέτρων προκειμένου να μειωθεί το έλλειμμα χωρίς να πληγούν οι ασθενέστεροι. Τέσσερις μήνες αργότερα θα δεχόταν τα μέτρα του Μνημονίου που πλήττουν τους ασθενέστερους.
Στις 22 Δεκεμβρίου, συνέρχεται το υπουργικό συμβούλιο παρουσία του Αρχιεπισκόπου. Σε απευθείας μετάδοση προς εξορκισμό του ΔΝΤ. Αυτό πλησιάζει απειλητικά, αλλά το υπουργικό ασχολείται με την ιθαγένεια των μεταναστών.
Στις 30 Δεκεμβρίου, με συνέντευξή του στο «Βήμα», ο κ. Παπανδρέου επιμένει: «Δεν φοβάμαι απόρριψη του Προγράμματος Σταθερότητας. Δεν πρόκειται για εξετάσεις που δίνεις και μπορεί να κοπείς. Το θέμα είναι να καθίσεις και να συζητήσεις μαζί τους, ούτως ώστε να καταλήξεις στις ενδεδειγμένες λύσεις. Μπορεί να σου προτείνουν κάτι που εσύ δεν είχες σκεφθεί και να το δεχθείς». Ήδη έχουν αρχίσει οι υποβαθμίσεις των ελληνικών ομολόγων από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης. Το χάπι από την υποβάθμιση του οίκου Moody’s χρυσώνεται με εκφράσεις του τύπου «φιλική», «θετική», «βελούδινη». Την… ευχαριστήθηκαν την υποβάθμιση γράφει ο Τύπος, αλλά το ΔΝΤ δεν έχει την ίδια γνώμη.
Ορθοπεταλιές γιατί… λεφτά υπήρχαν!
Στις 13 Ιανουαρίου 2010 ο πρωθυπουργός δίνει στο Ζάππειο συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης για τη συμπλήρωση των 100 πρώτων ημερών. Υπόσχεται «ορθοπεταλιές», με τη βεβαιότητα ότι «αυτή τη φορά δεν θα πέσουμε». Απέκλεισε το ενδεχόμενο να προσφύγει η χώρα στο ΔΝΤ ή να βγει από την ευρωζώνη. Είπε ότι δεν έχει στα χέρια του καμιά εισήγηση για αύξηση στον ΦΠΑ και σημείωσε ότι δεν αντιμετωπίζεται τέτοιο ενδεχόμενο. Όσο για τα λεφτά, «λεφτά υπήρχαν, αλλά πήγαν σε λάθος κατεύθυνση». Δυο μέρες νωρίτερα, ο κ. Α. Λοβέρδος, με την ιδιότητα του υπουργού Εργασίας, δηλώνει στον Real News ότι στα ταμεία «δεν υπάρχει σάλιο». Έχει προηγηθεί, στις 8 Ιανουαρίου, επτάωρη συζήτηση του πρωθυπουργού για την οικονομία με ξένους «σοφούς», υπό τον γενικό τίτλο «Καλές εμπειρίες υλοποίησης οικονομικών προγραμμάτων σε χώρες της ΕΕ και του ΟΟΣΑ». Σύντομα οι «καλές εμπειρίες» θα αποδειχθούν όνειρα εαρινής νυκτός.
Από την Βέροια ο κ. Θ. Πάγκαλος δηλώνει: «Εμείς δεν είμαστε κυβέρνηση παλαιού τύπου. Παίζουμε άλλο παιχνίδι. Παίζουμε ΝΒΑ». Από την πλευρά του, σε συνέντευξή του στο πρακτορείο Μπλούμπεργκ, ο κ. Παπακωνσταντίνου δηλώνει ότι «η Ελλάδα δεν περιμένει να σωθεί από κανέναν» και ότι δεν υπάρχει Σχέδιο Β.
Παρ’ όλα αυτά, ο γ.γ. που θα ασχοληθεί με το ΕΣΠΑ – και ενώ το ΔΝΤ πλησιάζει – τοποθετείται μόλις στις 21 Ιανουαρίου 2010!
Την επομένη της συνέντευξης στο Ζάππειο, μετά τη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, ο κ. Παπανδρέου επιμένει: «Θα διαψεύσουμε τις Κασσάνδρες. Απόφασή μας να μετατρέψουμε την κρίση σε ευκαιρία για τη χώρα».
Στις 24 Ιανουαρίου, σε συνέντευξή του στο «Έθνος της Κυριακής», ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Θ. Πάγκαλος επιμένει και αυτός ότι δεν υπάρχει Σχέδιο Β και προσθέτει πως θα ήταν καταστροφή αν δεν επιτύγχανε το Σχέδιο Α. Και γίνεται πιο επεξηγηματικός σχετικά με το ενδεχόμενο να βρεθούμε στα χέρια του ΔΝΤ: «Δεν είναι μόνο αυτό, είναι μια σειρά από φοβερές συνέπειες για την οικονομία, την κοινωνική μας ειρήνη, στον τρόπο που ζούμε. Και τελικά, είναι ηθική απαξίωση του ελληνισμού γενικότερα την οποία εγώ δεν θα ήθελα ποτέ να ζήσω και θα κάνω τα πάντα για να την αποφύγω. Είναι μια φοβερή δοκιμασία, μια πρόκληση εθνικού μεγέθους, την οποία πρέπει να ξεπεράσουμε…». Πολύ σύντομα θα αποδεικνυόταν πως θα επιζούσε της έλευσης του ΔΝΤ.
Στις 28 Ιανουαρίου, από το Νταβός, ο πρωθυπουργός στέλνει μήνυμα ότι δεν χρειαζόμαστε έκτακτη ενίσχυση από την Ε. Ε. Μιλώντας στο Euronews ξεκαθαρίζει πως «δεν ζητάμε πρόσθετη χρηματοδότηση από την ΕΕ» και ότι αυτό που απαιτείται είναι «να νοικοκυρέψουμε το σπίτι μας». Σε συνέντευξή του στην Ουόλ Στρητ Τζέρναλ, ο κ. Παπακωνσταντίνου δηλώνει: «Η Ελλάδα δεν έχει συζητήσει το ενδεχόμενο διάσωσης με άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ή το ΔΝΤ». Πρόθεσε πως η χώρα μας θα τα καταφέρει μόνη της, διαψεύδοντας σενάρια για διεθνή διάσωση. «Δεν υπάρχει Σχέδιο Β για διάσωση», επαναλαμβάνει. Τα spreads των δεκαετών ελληνικών ομολόγων σημειώνουν ιστορικό ρεκόρ ανόδου, ξεπερνώντας το φράγμα των 400 μονάδων βάσης.
«Δεν υπάρχει περίπτωση να πάμε στο ΔΝΤ»!
Στις 2 Φεβρουαρίου, ο κ. Παπανδρέου πράττει τα ακριβώς αντίθετα από όσα επαγγελλόταν όχι μόνο προεκλογικά, αλλά και για μεγάλο μετεκλογικό διάστημα. Παγώνει τους μισθούς στο Δημόσιο, κόβει επιδόματα, αυξάνει τα όρια ηλικίας. Λίγες μέρες αργότερα – και ενώ το ΔΝΤ έρχεται - στο Μαξίμου πιάνουν δουλειά «σοφοί» εισαγωγής, με σκοπό τον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας της κυβέρνησης.
Αμέσως μετά την λήψη των μέτρων ο πρωθυπουργός ταξιδεύει στην Ινδία. Στις πιεστικές ερωτήσεις των δημοσιογράφων σχετικά με το αν θα υπάρξουν και άλλα μέτρα, επιμένει: «Δεν μπορεί να πέσουν τα βάρη στον απλό κόσμο. Πρέπει να υπάρξει μια πολύ πιο δίκαιη κατανομή, που θα στηρίξει τη μεσαία τάξη και τον εργαζόμενο». Η ερώτηση επαναλαμβάνεται και εκείνος μένει αμετακίνητος: Μέτρα «για εκείνους που πρέπει να πληρώσουν, που δεν πληρώνουν σήμερα και που πρέπει να πληρώσουν».
Στις 17 Φεβρουαρίου, στο άτυπο υπουργικό συμβούλιο, ο πρωθυπουργός επαναλαμβάνει ότι η «Ελλάδα δεν έχει ζητήσει οικονομική βοήθεια από κανέναν». Πρόσθεσε ότι το μόνο που επιδιώκει είναι η πολιτική στήριξη των εταίρων για να αντισταθεί στις πιέσεις της διεθνούς κερδοσκοπίας.
Στις 21 Φεβρουαρίου, δημοσιεύεται στο «Βήμα», συνέντευξη του Θ. Πάγκαλου, υπό τον τίτλο: «Δεν υπάρχει περίπτωση να πάμε στο ΔΝΤ». «Η συζήτηση με το ΔΝΤ θα ήταν σε μια άλλη βάση γιατί θα μας έδιναν κάποια λεφτά. Επιπλέον εμείς δεν ζητάμε λεφτά», λέει ο αντιπρόεδρος. «Έχει αποκλειστεί το ενδεχόμενο προσφυγής στο ΔΝΤ;», ερωτάται. Και απαντά: «Ναι! Δεν υπάρχει περίπτωση τέτοια. Εμείς είμαστε στο ευρωπαϊκό σύστημα. Αυτό έχει στρατηγικά πλεονεκτήματα, είναι στρατηγική επιλογή, δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι τέτοιο και δεν θα το κάνουμε».
Στο μεταξύ – και ενώ το ΔΝΤ έρχεται - η Βουλή, χωρισμένη σε ομάδες, ασχολείται με εξεταστικές επιτροπές, διαρροές και «αποκαλύψεις».
Καλό κουράγιο!
Τον Μάρτιο η αντίστροφη μέτρηση έχει πια αρχίσει. Πρωτομηνιά μας αποχαιρετά ο Επίτροπος Όλι Ρεν, με την ιστορική πλέον φράση του «Καλό κουράγιο». Έχουν πια αρχίσει οι συζητήσεις για προσφυγή σε «μηχανισμό στήριξης», με τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας να τάσσεται κατά της προσφυγής στο ΔΝΤ και τη Γερμανία να αντιδρά σε ενδεχόμενη οικονομική στήριξη της Ελλάδας. Σε δραματικούς τόνους ο πρωθυπουργός ζητά θυσίες από τους πολίτες για να μην χρεοκοπήσει η χώρα.
Στις μέρες που θα ακολουθήσουν και με κάθε ευκαιρία, ο πρωθυπουργός αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο προσφυγής στο ΔΝΤ. «Από σήμερα το πρόβλημα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί «ελληνικό». Εμείς κάνουμε αυτό το οποίο πρέπει και με το παραπάνω. Τώρα είναι η ώρα της Ευρώπης.. Αν δεν ανταποκριθεί και αν δεν ανταποκριθούν οι αγορές, ύστατη λύση θα ήταν το ΔΝΤ». Τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ (και ενώ ο πρωθυπουργό περιοδεύει στο εξωτερικό και επισκέπτεται την Μέρκελ, που τελικά, με την πίεση Σαρκοζί, αποδέχεται τον μηχανισμό στήριξης) συγκρούονται «για να μην χάσει το Κίνημα την ψυχή του». Την ίδια ώρα, ο πρωθυπουργός επισκέπτεται τις Ηνωμένες Πολιτείες, συναντά Ομπάμα και Χίλαρι και… διευθετεί το θέμα της βίζας!
Στα μέσα Μαρτίου ο κ. Παπανδρέου επισκέπτεται την Ουγγαρία, που ήδη εκείνη την περίοδο εφάρμοζε τα μέτρα του ΔΝΤ και συζητά με τον ομόλογό του «την εμπειρία της Ουγγαρίας».
Στις 18 Μαρτίου, ο Παπανδρέου συναντάται με τον Μπαρόζο στην έδρα της Κομισιόν. Μετά τη συνάντηση επαναλαμβάνει ότι η Ελλάδα δεν έχει ζητήσει οικονομική βοήθεια από την ΕΕ και το μόνο που ζητήθηκε είναι πολιτική στήριξη, «η οποία μας δόθηκε και τους ευχαριστούμε».
Στις 21 Μαρτίου – και ενώ το ΔΝΤ απέχει μια ανάσα – ο κ. Παπανδρέου, στη Σύνοδο του Εθνικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ στη Θεσσαλονίκη, επαναλαμβάνει: «Δεν ζητάμε από κανέναν να πληρώσει τα δικά μας λάθη και χρέη».
Στις 22 Μαρτίου, στη Βουλή, επιμένει: «Θα τα καταφέρουμε με τις δικές μας δυνάμεις».
Τελικά, η 25η Μαρτίου μας βρίσκει να πανηγυρίζουμε γι’ αυτό που υποτίθεται προσπαθούσαμε να αποφύγουμε. Η Ε.Ε. καταλήγει σε απόφαση στήριξης (φυσικά με την συμμετοχή του ΔΝΤ, διότι αυτό αποτελούσε απόφασή της ήδη από τον Νοέμβριο του 2008 και για κάθε χώρα που θα χρειαζόταν βοήθεια) και ο πρωθυπουργός μας παρηγορεί πως «οι θυσίες πιάνουν τόπο». Το περίστροφο είναι στο τραπέζι…
Το ΔΝΤ δεν έχει ακόμη πει την τελευταία του λέξη. Με επιθετική δήλωσή του στο Μπλούμπεργκ, στις 30 Μαρτίου, ο Πρόεδρος του ΔΝΤ Ντομινίκ Στρος-Καν ξεκαθαρίζει: «Αν η Ελλάδα ζητήσει στήριξη, θα της προσφέρουμε στήριξη όπως κάνουμε με όλα τα μέλη μας. Θα είναι ένα πρόγραμμα του ΔΝΤ, αποφασισμένο από το ΔΝΤ, όπως συμβαίνει με όλες τις χώρες. Το ΔΝΤ θα καθορίσει τους όρους, όπως κάνουμε σε κάθε χώρα».
Μια μέρα νωρίτερα, κάποιοι υπουργοί λαμβάνουν μέρος στο σεμινάριο διαχείρισης κρίσεων του καθηγητή του Χάρβαρντ Ρόναλντ Χάιφετζ. «Ο πιο καλός ο μαθητής», γράφει ο Τύπος για τον πρωθυπουργό. Έχει προηγηθεί η ρύθμιση για τις «Επιτροπές Σοφών», ώστε να λαμβάνουν αμοιβές «ευρωπαϊκού επιπέδου»- και ενώ το ΔΝΤ είναι ανάμεσά μας.
Τα σοσιαλιστικά αντανακλαστικά
Στα μέσα Απριλίου ο πρωθυπουργός (υπουργικό συμβούλιο, 15 Απριλίου), επιμένει να κρατά αποστάσεις από την εμπλοκή του ΔΝΤ στον μηχανισμό στήριξης. Ασκεί κριτική στην ΕΕ που τον αποφάσισε και επισημαίνει ότι υπάρχουν ακόμη γκρίζες ζώνες, αν και όλα δείχνουν ότι βρισκόμαστε ένα βήμα από την ενεργοποίησή του.
Ακριβώς την επομένη, ο κ. Παπακωνσταντίνου στέλνει επιστολή στους Ρεν, Τρισέ και Στρος-Καν, ζητώντας να μάθει τον τρόπο ενεργοποίησης του μηχανισμού. Τα ποσά είναι ήδη γνωστά.
Στις 16 Απριλίου, ο πρωθυπουργός, από το βήμα της Βουλής ανακοινώνει σε δραματικούς τόνους ότι η Ελλάδα βρίσκεται ήδη υπό την επιτήρηση του ΔΝΤ. «Τα αντανακλαστικά μου τα σοσιαλιστικά ήταν να προστατέψω την πατρίδα», λέει. «Από την εμπειρία μου έχω γίνει πιο σοσιαλιστής απ’ ότι ήμουν πριν. Διότι ζω στο πετσί μου τις διεθνείς αγορές». Και καταλήγει χαρακτηρίζοντας το ΔΝΤ «ασφαλές καταφύγιο». Έξι μέρες μετά η τρόικα φθάνει στην Αθήνα. Τα spreads παρουσιάζουν νέα έκρηξη άνω των 500 μονάδων.
Στις 23 Απριλίου, με φόντο το Καστελόριζο, ο πρωθυπουργός ανακοινώνει την προσφυγή της χώρας στον μηχανισμό, απευθύνοντας δραματικό διάγγελμα περί «σωτηρίας της Ελλάδας». Δεν αναφέρει ούτε μία φορά τα αρχικά ΔΝΤ. Ακολουθεί η ανακοίνωση της αποδοχής του μηχανισμού με νέα επιστολή Παπακωνσταντίνου.
Η πορεία προς το ΔΝΤ – πορεία απραξίας και ενασχόλησης με επικοινωνιακά τρυκ – τελειώνει εδώ. Έχει ήδη αρχίσει η δεύτερη πράξη του δράματος.
Και για να κλείσουμε με κάτι σημειολογικό:
Την επομένη της προσφυγής στο ΔΝΤ, το Σάββατο 24 Απριλίου, σημειώθηκε η «μεγαλύτερη μετακίνηση οπαδών στην ιστορία του ποδοσφαίρου».
Στις 4 Οκτωβρίου 2009, το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τις εκλογές και όλοι περίμεναν να σηκώσει τα μανίκια και να πράξει αυτό που επί σειρά προεκλογικών μηνών υποσχόταν: Να εφαρμόσει το σχέδιο που είχε έτοιμο ώστε να βγει η χώρα από την κρίση και να αποφευχθούν τα χειρότερα.
Στις 7 Οκτωβρίου 2009, συνεδρίασε το πρώτο υπουργικό συμβούλιο της νέας κυβέρνησης. Σε ζωντανή μετάδοση και με επίτιμο προσκεκλημένο τον Συνήγορο του Πολίτη, παρακολουθήσαμε κάτι που θύμιζε περισσότερο ημερίδα, παρά συνεδρίαση υπουργικού συμβουλίου. Και μάλιστα του πρώτου υπουργικού συμβουλίου, όπου υποτίθεται ότι όλοι μαζί θα ανασκουμπώνονταν για να προλάβουν την καταστροφή. Αντ’ αυτού, δόθηκαν διαλέξεις για την κατάσταση στο Κράτος και μεγαλοστομίες για διαφάνεια, δεοντολογία, αξιοκρατία και «αντιεξουσιαστές στην εξουσία».
Την επομένη αναρτάται στο Διαδίκτυο η προκήρυξη για την επιλογή των γενικών γραμματέων των υπουργείων. Στο πλαίσιο του open-government ξεκινά μια χρονοβόρα διαδικασία υποβολής δεκάδων χιλιάδων βιογραφικών, ενώ τα υπουργεία παραμένουν χωρίς γραμματείς για πάνω από τρεις μήνες. Στο τέλος της διαδικασίας, θα αποδεικνυόταν ότι τις θέσεις θα καταλάμβαναν και πάλι οι «ημέτεροι».
Γίνεται γνωστό ότι συνεδριάζει αυτό που αναφέρεται από τον Τύπο ως «μίνι-υπουργικό συμβούλιο». Με τη συμμετοχή των κ.κ. Ραγκούση, Παπακωνσταντίνου, Ρέππα, Πετσάλνικου, Παπουτσή, Αθανασάκη Βάρτζελη και με σκοπό τον «καλύτερο συντονισμό της κυβέρνησης». (σ.σ. μετά τον πρόσφατο ανασχηματισμό, παρουσιάστηκε ένα άλλο μίνι-υπουργικό και πάλι για τον «καλύτερο συντονισμό»). Διοχετεύεται στον Τύπο ότι «ο Γιώργος επιβάλλει τροχάδην» και πως «ο πρωθυπουργός συναντήθηκε με 14 υπουργούς»!
Στις 9 Οκτωβρίου – και πριν από την συζήτηση στη Βουλή για τις προγραμματικές δηλώσεις – ο κ. Παπανδρέου επισκέπτεται την Τουρκία.
Στις 11 Οκτωβρίου ο κ. Παπανδρέου παίρνει τον Ισπανό αρχιτέκτονα Αθεμπίγιο, πέντε υπουργούς (Χρυσοχοΐδης, Ρέππας, Μπιρμπίλη, Γερουλάνος, Μπατζελή) και τον Κ. Λαλιώτη και επισκέπτονται την πυρόπληκτη Ηλεία και την Ολυμπία. Η εκδρομή γίνεται με ένα πούλμαν, ενώ το τρένο της χώρας τρέχει με χίλια προς την καταστροφή. Εικόνες, ομιλίες, δεσμεύσεις, υποσχέσεις, ανακοινώσεις και διαβεβαίωση ότι το κράτος θα αναλάβει το κόστος της επισκευής ή ανακατασκευής των πυρόπληκτων κατοικιών, των διατηρητέων και των παραδοσιακών κτιρίων, καθώς και την αποκατάσταση επαγγελματικών εγκαταστάσεων και εξοπλισμού. Όλα αυτά, ενώ το ΔΝΤ βρισκόταν προ των πυλών.
Την ίδια μέρα,στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία», ο νέος υπουργός Οικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου δηλώνει: «Δεν ζητάμε περίοδο χάριτος». «Η πολιτική που έχουμε σχεδιάσει είναι πολιτική αναθέρμανσης της οικονομίας. Είτε έχουμε 8%, είτε 10%, είτε 12% έλλειμμα. Διαφορετικά η ύφεση θα βαθύνει και τα ελλείμματα θα αυξηθούν κι’ άλλο». (σ.σ. καμιά σχέση με όσα θα διακήρυσσε μετά την υπογραφή του Μνημονίου, όταν δεν θα σταματούσε να μας υπενθυμίζει την ύπαρξη των «δανειστών» μας).
Στις 12 Οκτωβρίου, ο πρωθυπουργός συνεχίζει να βρίσκεται εκτός τόπου και χρόνου. Πάντα με συντροφιά τον Αθεμπίγιο επισκέπτεται τις Ολυμπιακές Εγκαταστάσεις, προαναγγέλλοντας την αξιοποίησή τους αλά… Βαρκελώνη.
Η επικοινωνιακή καταιγίδα θα συνεχιστεί με δημόσια διαβούλευση για τις…κρατικές λιμουζίνες. Στον προπαγανδιστικό ορυμαγδό θα προστεθεί και η μείωση του αριθμού των αστυνομικών που απασχολούνται για την προστασία πολιτικών και άλλων προσώπων. Ανακοινώνεται ότι ο πρωθυπουργός «χάνει» την μισή του ασφάλεια.
Στις 14 Οκτωβρίου, ο κ. Παπανδρέου σε ομιλία του προς τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ ανακοινώνει τις «πέντε μεγάλες αλλαγές στο Κράτος». Στο μεταξύ, το λιμάνι έχει ήδη γίνει άνω-κάτω εξαιτίας των κινητοποιήσεων των λιμενεργατών εναντίον της εκχώρησης του ΣΕΜΠΟ του ΟΛΠ στην κινεζική COSCO. Φυσικό, αφού προεκλογικά το ΠΑΣΟΚ είχε δηλώσει ότι θα επανεξέταζε την σύμβαση.
Φθάνουμε επιτέλους στο τριήμερο των προγραμματικών δηλώσεων. Αν εξαιρέσουμε την – δανεική από τον πατέρα του – φράση του πρωθυπουργού «ή θα αφανίσουμε το δημόσιο χρέος ή αυτό θα αφανίσει τη χώρα», όλοι συνεχίζουν το προεκλογικό τους τροπάρι. Οι υπουργοί διαδέχονται ο ένας την άλλη στο βήμα και επαναλαμβάνουν τις προεκλογικές εξαγγελίες (σ.σ. που δεν θα πραγματοποιούνταν ποτέ). Παροχές, αυξήσεις, επιδόματα, κατάργηση ασφαλιστικού νόμου της Νέας Δημοκρατίας.
Στις 21 Οκτωβρίου ανακοινώνεται ότι θα δοθεί η πρώτη δόση του επιδόματος κοινωνικής αλληλεγγύης πριν από το τέλος του χρόνου. Το γεγονός προκαλεί ανατριχίλα στις Βρυξέλλες και σκληρή παρέμβαση του αρμόδιου επιτρόπου Αλμούνια. «The game is over», δηλώνει ο Πρόεδρος του Γιουρογκρούπ Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ.
«Το πρόγραμμα αποτελεί προεκλογική μας δέσμευση και θα υλοποιηθεί», διαβεβαίωνε χθες ο κ. Παπακωνσταντίνου σε συνέντευξη Τύπου, απαντώντας σε ερώτηση. Μίλησε για την ανάγκη να έχουν αξιοπιστία τα μέτρα και πως αυτό θα επιτευχθεί με τον προϋπολογισμό και το φορολογικό νομοσχέδιο που θα κατατεθεί τον Φεβρουάριο. Παρατήρησε ότι το κλίμα στο Γιουρογκρούπ (σε αντίθεση με αυτό στην Επιτροπή) ήταν πιο διαλλακτικό. Επέμεινε ότι τα μέτρα δεν θα κινηθούν στη λογική του χαρατσιού, ενώ κατά το ήμισυ η απαιτούμενη προσαρμογή θα γίνει από την πλευρά των δαπανών.
Αλλά οι κυβερνητικοί έχουν διαφορετική γνώμη. Ο κ. Παπακωνσταντίνου, αδιαφορώντας για το άγριο κλίμα στις Βρυξέλλες και τα μηνύματα σύμφωνα με τα οποία «οι παροχές δεν συμβαδίζουν με τόσο υψηλά ελλείμματα», σε συνέντευξή του στον «Κόσμο του Επενδυτή» (24-25 Οκτωβρίου), επιμένει: «Δεν θα αυξήσουμε τη φορολογία στη μεσαία τάξη και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις». Για το επίδομα υποστηρίζει πως «είναι προεκλογικές δεσμεύσεις και θα υλοποιηθούν». Μέσα στη σύγχυση ανακοινώνεται η κατάργηση των stage και αρχίζει νέος κύκλος κινητοποιήσεων.
Στις 29 Οκτωβρίου, έχει έλθει η ώρα για τον πρωθυπουργό να ξαναταξιδέψει. Πηγαίνει στη Σουηδία, μιλάει στα σουηδικά στη συνεδρίαση του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της χώρας και δίνει κουράγιο στους Σουηδούς «συντρόφους» που βρίσκονται εκτός εξουσίας ότι σύντομα θα βρεθούν στον «ελληνικό δρόμο»!
Σάλσα στον Άγιο Δομίνικο ενώ τα spreads ανεβαίνουν
Στις 5 Νοεμβρίου, παρακολουθούμε άλλο ένα live υπουργικό συμβούλιο. Στο μεταξύ έχει ήδη γίνει γνωστό ότι οι προεκλογικές δεσμεύσεις περί Ολυμπιακής και ΟΤΕ δεν πρόκειται να τηρηθούν. Προκαλείται νέα σύγχυση, αυτή τη φορά σχετικά με το πάγωμα των αυξήσεων σε μισθούς άνω των 2.000 ευρώ. Δεκαπέντε μέρες μετά το θέμα θα λήξει με πάγωμα του… παγώματος, μετά από πρωθυπουργική εντολή. Οι γραμματείς των υπουργείων ανακοινώνονται με το σταγονόμετρο και σχεδόν όλοι προέρχονται από το παρελθόν.
Στο επόμενο υπουργικό συμβούλιο (18 Νοεμβρίου) ο πρωθυπουργός θα διαβάσει γράμμα αγανακτισμένου με το κράτος πολίτη. Τα spreads ανεβαίνουν, το ΔΝΤ έρχεται…
Στα τέλη Νοεμβρίου ο κ. Παπανδρέου ταξιδεύει στον Άγιο Δομίνικο για να προεδρεύσει στο Συμβούλιο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς και να χορέψει… σάλσα. Η ώρα του ΔΝΤ πλησιάζει απειλητικά.
Επιστρέφοντας, εκφωνεί ομιλία (30 Νοεμβρίου) στο Ελληνοαμερικανικό Επιμελητήριο. Υποστηρίζει ότι πάμε σε αυστηρότερη από κάθε άλλη φορά επιτήρηση από την ΕΕ, «αλλά αρνούμαστε συνταγές σε βάρος των ασθενέστερων και με συνταγές που διευρύνουν τις ανισότητες. «Δεν θα υιοθετήσουμε συνταγές που το μόνο αποτέλεσμα που θα είχαν θα ήταν να βυθίσουν την οικονομία μας σε ακόμη μεγαλύτερη ύφεση και κρίση, να διευρύνουν τις ανισότητες και τα κοινωνικά προβλήματα». «Τα βαθιά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας δεν λύνονται ούτε σε 50 ούτε σε 100 ημέρες με κινήσεις εντυπωσιασμού και πυροτεχνήματα, αλλά θα λυθούν μεσοπρόθεσμα, με δουλειά, συλλογική προσπάθεια, μακρόπνοο, σοβαρό, αλλά και κοινωνικά δίκαιο σχέδιο»
Λεφτά υπάρχουν (ξανά)
«Θα αποδείξουμε στην πράξη ότι λεφτά υπάρχουν. Ούτε ήπια προσαρμογή, ούτε σκληρά μέτρα»: Βρισκόμαστε στις 14 Δεκεμβρίου 2009 και η φράση ανήκει στον πρωθυπουργό. Την εκστομίζει στην εκδήλωση που οργάνωσε η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή στο Ζάππειο. Ανακοινώνει 57 μέτρα – στόχους (κατ’ άλλους… 80), μεταξύ των οποίων και μισθολογικές αυξήσεις στο Δημόσιο που καλύπτουν τον πληθωρισμό. Μιλά για το «δικό του Σύμφωνο Σταθερότητας» και για ορίζοντα τετραετίας. Ο ορίζοντας του ΔΝΤ είχε ήδη προδιαγραφεί και δεν ήταν μεγαλύτερος από τέσσερις μήνες. Νωρίτερα, στη συνεδρίαση του άτυπου υπουργικού συμβουλίου, ο πρωθυπουργός είχε δηλώσει: «Δεν θα γίνω εκκαθαριστής της πτώχευσης»! Ο Τύπος γράφει πως ενώ ο πρωθυπουργός προχωρά σε δραματικές διαπιστώσεις για την κατάσταση της οικονομίας, δεν ανακοινώνει μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης, αλλά επιμένει στο κυβερνητικό του πρόγραμμα. Το ΔΝΤ πλησιάζει.
Στις 11 Δεκεμβρίου, από τις Βρυξέλλες, μετά την ολοκλήρωση των εργασιών της Συνόδου Κορυφής, ο κ. Παπανδρέου μας καθησυχάζει ξανά: «Δεν θα πληρώσουν την κρίση οι μισθωτοί». Διαψεύδει τις διαρροές για «μέτρα που δήθεν πρόκειται να πάρουμε», τονίζοντας ότι οι αλλαγές θα πονέσουν, αλλά «αυτούς που πρέπει, όχι τους μισθωτούς». «Σκληρά μέτρα ναι, αλλά μόνον απέναντι στη διαφθορά». Τονίζει ότι η πρόσφατη εξέλιξη στην οικονομία – με την επίθεση των αγορών και τα δημοσιεύματα του ξένου Τύπου – «δεν αλλάζει την πολιτική μας, αντιθέτως την επιβεβαιώνει». «Είμαστε στη φάση της επιτήρησης της οικονομίας που μπορούν να μας προτείνουν και μέτρα. Αυτό είναι μια μερική άρση της κυριαρχίας. Η αξιόπιστη πολιτική είναι και κλειδί για τις αγορές. Το πώς θα το κάνουμε όμως αυτό είναι δικό μας ζήτημα. Εγώ έχω βάλει το στοίχημα να το πετύχω προστατεύοντας το εισόδημα του πολίτη, χτυπώντας στη ρίζα το πρόβλημα». Με την επιστροφή του ανακοινώνει ότι «δεν συζητά πάγωμα μισθών». Στο μεταξύ, ο υπουργός Οικονομικών δίνει τη μία συνέντευξη πάνω στην άλλη, με κορυφαία τη στιγμή που παρομοιάζει τη χώρα μα Τιτανικό. Τα spreads έχουν πάρει για τα καλά την ανηφόρα, το ΔΝΤ βρίσκεται στο κατώφλι μας.
Αυτό δεν εμποδίζει τον πρωθυπουργό να τοποθετήσει, στις 16 Δεκεμβρίου, «σκιώδεις υπουργούς» στην ίδια του την κυβέρνηση. Σε κάθε υπουργείο τοποθετούνται ως επιτηρητές από δύο μέλη του Πολιτικού Συμβουλίου. Σύντομα θα καταργηθούν όλοι (οι υπουργοί και οι «σκιές» τους) από τους επιτηρητές της τρόικας.
Στις 20 Δεκεμβρίου, ο κ. Παπακωνσταντίνου εξαγγέλλει σειρά μέτρων προκειμένου να μειωθεί το έλλειμμα χωρίς να πληγούν οι ασθενέστεροι. Τέσσερις μήνες αργότερα θα δεχόταν τα μέτρα του Μνημονίου που πλήττουν τους ασθενέστερους.
Στις 22 Δεκεμβρίου, συνέρχεται το υπουργικό συμβούλιο παρουσία του Αρχιεπισκόπου. Σε απευθείας μετάδοση προς εξορκισμό του ΔΝΤ. Αυτό πλησιάζει απειλητικά, αλλά το υπουργικό ασχολείται με την ιθαγένεια των μεταναστών.
Στις 30 Δεκεμβρίου, με συνέντευξή του στο «Βήμα», ο κ. Παπανδρέου επιμένει: «Δεν φοβάμαι απόρριψη του Προγράμματος Σταθερότητας. Δεν πρόκειται για εξετάσεις που δίνεις και μπορεί να κοπείς. Το θέμα είναι να καθίσεις και να συζητήσεις μαζί τους, ούτως ώστε να καταλήξεις στις ενδεδειγμένες λύσεις. Μπορεί να σου προτείνουν κάτι που εσύ δεν είχες σκεφθεί και να το δεχθείς». Ήδη έχουν αρχίσει οι υποβαθμίσεις των ελληνικών ομολόγων από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης. Το χάπι από την υποβάθμιση του οίκου Moody’s χρυσώνεται με εκφράσεις του τύπου «φιλική», «θετική», «βελούδινη». Την… ευχαριστήθηκαν την υποβάθμιση γράφει ο Τύπος, αλλά το ΔΝΤ δεν έχει την ίδια γνώμη.
Ορθοπεταλιές γιατί… λεφτά υπήρχαν!
Στις 13 Ιανουαρίου 2010 ο πρωθυπουργός δίνει στο Ζάππειο συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης για τη συμπλήρωση των 100 πρώτων ημερών. Υπόσχεται «ορθοπεταλιές», με τη βεβαιότητα ότι «αυτή τη φορά δεν θα πέσουμε». Απέκλεισε το ενδεχόμενο να προσφύγει η χώρα στο ΔΝΤ ή να βγει από την ευρωζώνη. Είπε ότι δεν έχει στα χέρια του καμιά εισήγηση για αύξηση στον ΦΠΑ και σημείωσε ότι δεν αντιμετωπίζεται τέτοιο ενδεχόμενο. Όσο για τα λεφτά, «λεφτά υπήρχαν, αλλά πήγαν σε λάθος κατεύθυνση». Δυο μέρες νωρίτερα, ο κ. Α. Λοβέρδος, με την ιδιότητα του υπουργού Εργασίας, δηλώνει στον Real News ότι στα ταμεία «δεν υπάρχει σάλιο». Έχει προηγηθεί, στις 8 Ιανουαρίου, επτάωρη συζήτηση του πρωθυπουργού για την οικονομία με ξένους «σοφούς», υπό τον γενικό τίτλο «Καλές εμπειρίες υλοποίησης οικονομικών προγραμμάτων σε χώρες της ΕΕ και του ΟΟΣΑ». Σύντομα οι «καλές εμπειρίες» θα αποδειχθούν όνειρα εαρινής νυκτός.
Από την Βέροια ο κ. Θ. Πάγκαλος δηλώνει: «Εμείς δεν είμαστε κυβέρνηση παλαιού τύπου. Παίζουμε άλλο παιχνίδι. Παίζουμε ΝΒΑ». Από την πλευρά του, σε συνέντευξή του στο πρακτορείο Μπλούμπεργκ, ο κ. Παπακωνσταντίνου δηλώνει ότι «η Ελλάδα δεν περιμένει να σωθεί από κανέναν» και ότι δεν υπάρχει Σχέδιο Β.
Παρ’ όλα αυτά, ο γ.γ. που θα ασχοληθεί με το ΕΣΠΑ – και ενώ το ΔΝΤ πλησιάζει – τοποθετείται μόλις στις 21 Ιανουαρίου 2010!
Την επομένη της συνέντευξης στο Ζάππειο, μετά τη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, ο κ. Παπανδρέου επιμένει: «Θα διαψεύσουμε τις Κασσάνδρες. Απόφασή μας να μετατρέψουμε την κρίση σε ευκαιρία για τη χώρα».
Στις 24 Ιανουαρίου, σε συνέντευξή του στο «Έθνος της Κυριακής», ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Θ. Πάγκαλος επιμένει και αυτός ότι δεν υπάρχει Σχέδιο Β και προσθέτει πως θα ήταν καταστροφή αν δεν επιτύγχανε το Σχέδιο Α. Και γίνεται πιο επεξηγηματικός σχετικά με το ενδεχόμενο να βρεθούμε στα χέρια του ΔΝΤ: «Δεν είναι μόνο αυτό, είναι μια σειρά από φοβερές συνέπειες για την οικονομία, την κοινωνική μας ειρήνη, στον τρόπο που ζούμε. Και τελικά, είναι ηθική απαξίωση του ελληνισμού γενικότερα την οποία εγώ δεν θα ήθελα ποτέ να ζήσω και θα κάνω τα πάντα για να την αποφύγω. Είναι μια φοβερή δοκιμασία, μια πρόκληση εθνικού μεγέθους, την οποία πρέπει να ξεπεράσουμε…». Πολύ σύντομα θα αποδεικνυόταν πως θα επιζούσε της έλευσης του ΔΝΤ.
Στις 28 Ιανουαρίου, από το Νταβός, ο πρωθυπουργός στέλνει μήνυμα ότι δεν χρειαζόμαστε έκτακτη ενίσχυση από την Ε. Ε. Μιλώντας στο Euronews ξεκαθαρίζει πως «δεν ζητάμε πρόσθετη χρηματοδότηση από την ΕΕ» και ότι αυτό που απαιτείται είναι «να νοικοκυρέψουμε το σπίτι μας». Σε συνέντευξή του στην Ουόλ Στρητ Τζέρναλ, ο κ. Παπακωνσταντίνου δηλώνει: «Η Ελλάδα δεν έχει συζητήσει το ενδεχόμενο διάσωσης με άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ή το ΔΝΤ». Πρόθεσε πως η χώρα μας θα τα καταφέρει μόνη της, διαψεύδοντας σενάρια για διεθνή διάσωση. «Δεν υπάρχει Σχέδιο Β για διάσωση», επαναλαμβάνει. Τα spreads των δεκαετών ελληνικών ομολόγων σημειώνουν ιστορικό ρεκόρ ανόδου, ξεπερνώντας το φράγμα των 400 μονάδων βάσης.
«Δεν υπάρχει περίπτωση να πάμε στο ΔΝΤ»!
Στις 2 Φεβρουαρίου, ο κ. Παπανδρέου πράττει τα ακριβώς αντίθετα από όσα επαγγελλόταν όχι μόνο προεκλογικά, αλλά και για μεγάλο μετεκλογικό διάστημα. Παγώνει τους μισθούς στο Δημόσιο, κόβει επιδόματα, αυξάνει τα όρια ηλικίας. Λίγες μέρες αργότερα – και ενώ το ΔΝΤ έρχεται - στο Μαξίμου πιάνουν δουλειά «σοφοί» εισαγωγής, με σκοπό τον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας της κυβέρνησης.
Αμέσως μετά την λήψη των μέτρων ο πρωθυπουργός ταξιδεύει στην Ινδία. Στις πιεστικές ερωτήσεις των δημοσιογράφων σχετικά με το αν θα υπάρξουν και άλλα μέτρα, επιμένει: «Δεν μπορεί να πέσουν τα βάρη στον απλό κόσμο. Πρέπει να υπάρξει μια πολύ πιο δίκαιη κατανομή, που θα στηρίξει τη μεσαία τάξη και τον εργαζόμενο». Η ερώτηση επαναλαμβάνεται και εκείνος μένει αμετακίνητος: Μέτρα «για εκείνους που πρέπει να πληρώσουν, που δεν πληρώνουν σήμερα και που πρέπει να πληρώσουν».
Στις 17 Φεβρουαρίου, στο άτυπο υπουργικό συμβούλιο, ο πρωθυπουργός επαναλαμβάνει ότι η «Ελλάδα δεν έχει ζητήσει οικονομική βοήθεια από κανέναν». Πρόσθεσε ότι το μόνο που επιδιώκει είναι η πολιτική στήριξη των εταίρων για να αντισταθεί στις πιέσεις της διεθνούς κερδοσκοπίας.
Στις 21 Φεβρουαρίου, δημοσιεύεται στο «Βήμα», συνέντευξη του Θ. Πάγκαλου, υπό τον τίτλο: «Δεν υπάρχει περίπτωση να πάμε στο ΔΝΤ». «Η συζήτηση με το ΔΝΤ θα ήταν σε μια άλλη βάση γιατί θα μας έδιναν κάποια λεφτά. Επιπλέον εμείς δεν ζητάμε λεφτά», λέει ο αντιπρόεδρος. «Έχει αποκλειστεί το ενδεχόμενο προσφυγής στο ΔΝΤ;», ερωτάται. Και απαντά: «Ναι! Δεν υπάρχει περίπτωση τέτοια. Εμείς είμαστε στο ευρωπαϊκό σύστημα. Αυτό έχει στρατηγικά πλεονεκτήματα, είναι στρατηγική επιλογή, δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι τέτοιο και δεν θα το κάνουμε».
Στο μεταξύ – και ενώ το ΔΝΤ έρχεται - η Βουλή, χωρισμένη σε ομάδες, ασχολείται με εξεταστικές επιτροπές, διαρροές και «αποκαλύψεις».
Καλό κουράγιο!
Τον Μάρτιο η αντίστροφη μέτρηση έχει πια αρχίσει. Πρωτομηνιά μας αποχαιρετά ο Επίτροπος Όλι Ρεν, με την ιστορική πλέον φράση του «Καλό κουράγιο». Έχουν πια αρχίσει οι συζητήσεις για προσφυγή σε «μηχανισμό στήριξης», με τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας να τάσσεται κατά της προσφυγής στο ΔΝΤ και τη Γερμανία να αντιδρά σε ενδεχόμενη οικονομική στήριξη της Ελλάδας. Σε δραματικούς τόνους ο πρωθυπουργός ζητά θυσίες από τους πολίτες για να μην χρεοκοπήσει η χώρα.
Στις μέρες που θα ακολουθήσουν και με κάθε ευκαιρία, ο πρωθυπουργός αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο προσφυγής στο ΔΝΤ. «Από σήμερα το πρόβλημα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί «ελληνικό». Εμείς κάνουμε αυτό το οποίο πρέπει και με το παραπάνω. Τώρα είναι η ώρα της Ευρώπης.. Αν δεν ανταποκριθεί και αν δεν ανταποκριθούν οι αγορές, ύστατη λύση θα ήταν το ΔΝΤ». Τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ (και ενώ ο πρωθυπουργό περιοδεύει στο εξωτερικό και επισκέπτεται την Μέρκελ, που τελικά, με την πίεση Σαρκοζί, αποδέχεται τον μηχανισμό στήριξης) συγκρούονται «για να μην χάσει το Κίνημα την ψυχή του». Την ίδια ώρα, ο πρωθυπουργός επισκέπτεται τις Ηνωμένες Πολιτείες, συναντά Ομπάμα και Χίλαρι και… διευθετεί το θέμα της βίζας!
Στα μέσα Μαρτίου ο κ. Παπανδρέου επισκέπτεται την Ουγγαρία, που ήδη εκείνη την περίοδο εφάρμοζε τα μέτρα του ΔΝΤ και συζητά με τον ομόλογό του «την εμπειρία της Ουγγαρίας».
Στις 18 Μαρτίου, ο Παπανδρέου συναντάται με τον Μπαρόζο στην έδρα της Κομισιόν. Μετά τη συνάντηση επαναλαμβάνει ότι η Ελλάδα δεν έχει ζητήσει οικονομική βοήθεια από την ΕΕ και το μόνο που ζητήθηκε είναι πολιτική στήριξη, «η οποία μας δόθηκε και τους ευχαριστούμε».
Στις 21 Μαρτίου – και ενώ το ΔΝΤ απέχει μια ανάσα – ο κ. Παπανδρέου, στη Σύνοδο του Εθνικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ στη Θεσσαλονίκη, επαναλαμβάνει: «Δεν ζητάμε από κανέναν να πληρώσει τα δικά μας λάθη και χρέη».
Στις 22 Μαρτίου, στη Βουλή, επιμένει: «Θα τα καταφέρουμε με τις δικές μας δυνάμεις».
Τελικά, η 25η Μαρτίου μας βρίσκει να πανηγυρίζουμε γι’ αυτό που υποτίθεται προσπαθούσαμε να αποφύγουμε. Η Ε.Ε. καταλήγει σε απόφαση στήριξης (φυσικά με την συμμετοχή του ΔΝΤ, διότι αυτό αποτελούσε απόφασή της ήδη από τον Νοέμβριο του 2008 και για κάθε χώρα που θα χρειαζόταν βοήθεια) και ο πρωθυπουργός μας παρηγορεί πως «οι θυσίες πιάνουν τόπο». Το περίστροφο είναι στο τραπέζι…
Το ΔΝΤ δεν έχει ακόμη πει την τελευταία του λέξη. Με επιθετική δήλωσή του στο Μπλούμπεργκ, στις 30 Μαρτίου, ο Πρόεδρος του ΔΝΤ Ντομινίκ Στρος-Καν ξεκαθαρίζει: «Αν η Ελλάδα ζητήσει στήριξη, θα της προσφέρουμε στήριξη όπως κάνουμε με όλα τα μέλη μας. Θα είναι ένα πρόγραμμα του ΔΝΤ, αποφασισμένο από το ΔΝΤ, όπως συμβαίνει με όλες τις χώρες. Το ΔΝΤ θα καθορίσει τους όρους, όπως κάνουμε σε κάθε χώρα».
Μια μέρα νωρίτερα, κάποιοι υπουργοί λαμβάνουν μέρος στο σεμινάριο διαχείρισης κρίσεων του καθηγητή του Χάρβαρντ Ρόναλντ Χάιφετζ. «Ο πιο καλός ο μαθητής», γράφει ο Τύπος για τον πρωθυπουργό. Έχει προηγηθεί η ρύθμιση για τις «Επιτροπές Σοφών», ώστε να λαμβάνουν αμοιβές «ευρωπαϊκού επιπέδου»- και ενώ το ΔΝΤ είναι ανάμεσά μας.
Τα σοσιαλιστικά αντανακλαστικά
Στα μέσα Απριλίου ο πρωθυπουργός (υπουργικό συμβούλιο, 15 Απριλίου), επιμένει να κρατά αποστάσεις από την εμπλοκή του ΔΝΤ στον μηχανισμό στήριξης. Ασκεί κριτική στην ΕΕ που τον αποφάσισε και επισημαίνει ότι υπάρχουν ακόμη γκρίζες ζώνες, αν και όλα δείχνουν ότι βρισκόμαστε ένα βήμα από την ενεργοποίησή του.
Ακριβώς την επομένη, ο κ. Παπακωνσταντίνου στέλνει επιστολή στους Ρεν, Τρισέ και Στρος-Καν, ζητώντας να μάθει τον τρόπο ενεργοποίησης του μηχανισμού. Τα ποσά είναι ήδη γνωστά.
Στις 16 Απριλίου, ο πρωθυπουργός, από το βήμα της Βουλής ανακοινώνει σε δραματικούς τόνους ότι η Ελλάδα βρίσκεται ήδη υπό την επιτήρηση του ΔΝΤ. «Τα αντανακλαστικά μου τα σοσιαλιστικά ήταν να προστατέψω την πατρίδα», λέει. «Από την εμπειρία μου έχω γίνει πιο σοσιαλιστής απ’ ότι ήμουν πριν. Διότι ζω στο πετσί μου τις διεθνείς αγορές». Και καταλήγει χαρακτηρίζοντας το ΔΝΤ «ασφαλές καταφύγιο». Έξι μέρες μετά η τρόικα φθάνει στην Αθήνα. Τα spreads παρουσιάζουν νέα έκρηξη άνω των 500 μονάδων.
Στις 23 Απριλίου, με φόντο το Καστελόριζο, ο πρωθυπουργός ανακοινώνει την προσφυγή της χώρας στον μηχανισμό, απευθύνοντας δραματικό διάγγελμα περί «σωτηρίας της Ελλάδας». Δεν αναφέρει ούτε μία φορά τα αρχικά ΔΝΤ. Ακολουθεί η ανακοίνωση της αποδοχής του μηχανισμού με νέα επιστολή Παπακωνσταντίνου.
Η πορεία προς το ΔΝΤ – πορεία απραξίας και ενασχόλησης με επικοινωνιακά τρυκ – τελειώνει εδώ. Έχει ήδη αρχίσει η δεύτερη πράξη του δράματος.
Και για να κλείσουμε με κάτι σημειολογικό:
Την επομένη της προσφυγής στο ΔΝΤ, το Σάββατο 24 Απριλίου, σημειώθηκε η «μεγαλύτερη μετακίνηση οπαδών στην ιστορία του ποδοσφαίρου».
