Γράφει ο
Νίκος Λυγερός

Η ανάγνωση της επιστολής του Ινονού που απαντά στην επιστολή του Βενιζέλου επιτρέπει μια ανάλυση των εκφράσεών του, που είναι χαρακτηριστικές τόσο της τουρκικής διπλωματίας, όσο και της ελληνικής αφέλειας. Έτσι βλέπουμε ότι αρχίζει με τα εγκαίνια μιας καινούργιας εποχής στην ιστορία των ελληνοτουρκικών σχέσεων, η οποία χαρακτηρίζεται από μια ειλικρινή και τίμια φιλία.

Αν σκεφτούμε ότι αυτό γράφτηκε μετά τη γενοκτονία, μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε την υποκρισία. Συνεχίζει λέγοντας ότι οι δύο χώρες δεν έχουν η μία απέναντι στην άλλη καμία οποιαδήποτε εδαφική βλέψη. Αυτό ήταν σίγουρα η αλήθεια για την Ελλάδα εκείνη την εποχή, αφού είχε εγκαταλείψει τα πάντα, αλλά σίγουρα ψέμα για την Τουρκία που δεν άλλαξε καν έως τώρα.

Μετά εξηγεί ότι το υπόβαθρο του συμφώνου είναι το ιδεώδες ειρήνης, με το οποίο διαρκώς είναι δεμένη η Τουρκία. Κι εδώ δεν είναι ανάγκη να είναι κανείς τουρκολόγος για να αντιληφθεί την αναξιοπιστία της πρότασης και μάλιστα σε διαχρονικό επίπεδο. Το πνεύμα του Ινονού είναι ξεκάθαρο ακόμα και για το θέμα της ανταλλαγής πληθυσμού, που αποτελεί από μόνη της μια πράξη βαρβαρότητας, αφού γράφει ότι ελπίζει να δούμε σε λίγο να λύνονται τα προβλήματα της ανταλλαγής που εκκρεμούν χάρη στην καλή θέληση και εδώ μάλλον εννοεί αποκλειστικά της Ελλάδας, αφού θα καταπατήσει χωρίς ενοχές και μάλιστα με περηφάνια τα δικαιώματα όλων των Ελλήνων προσφύγων.

Γι’ αυτόν τον λόγο, οι πρόσφυγες που θέλουν να κάνουν προσφυγές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δεν μπορούν να κάνουν προσφυγή ενάντια στην Τουρκία, αλλά ενάντια στην Ελλάδα, αφού η εξουσία της αποφάσισε να υπογράψει το σύμφωνο με την Τουρκία, με άλλα λόγια λόγω αυτής της διαδικασίας η Τουρκία δεν μπορεί να κατηγορηθεί άμεσα.

Βέβαια, το κλείσιμο της επιστολής είναι ακόμα πιο ενδεικτικό του όλου προβλήματος και μάλιστα της διπλής προσέγγισης, αφού υπάρχει ταύτιση απόψεων περί Συνθήκης Λωζάννης, αφού γράφει το εξής: Κι εγώ θυμάμαι μ’ ευχαρίστηση τη συνεργασία μας στη Λωζάννη και είμαι ευτυχής που έχετε την καλοσύνη να διαβεβαιώνετε ότι με ενδιαφέρον παρακολουθήσατε τις προσπάθειές μας να ανανεώσουμε την Τουρκία.

Για όσους θεωρούν ότι η επιστολή του Βενιζέλου στην επιτροπή για το βραβείο Νόμπελ προτείνοντας τον Κεμάλ για το βραβείο Νόμπελ είναι εξαίρεση, πρέπει να αναθεωρήσουν την άποψή τους, διότι και αυτή η ανταλλαγή επιστολών ακολουθεί το ίδιο πνεύμα.