Ο θάνατος εν πλω του Σοφοκλή Βενιζέλου Γράφει ο Τάσος Κ. Κοντογιαννίδης


«Αν ζούσε ο Βενιζέλος, δεν θα είχαμε ούτε αποστασία, ούτε δικτατορία…», είχε πει ο Σάββας Παπαπολίτης

Τέτοιες μέρες, του 1964, έφυγε ξαφνικά ο Σοφοκλής Βενιζέλος, εν μέσω προεκλογικής περιόδου, πάνω στο πλοίο «Ελλάς» που τον μετέφερε μετά από ομιλία του στα Χανιά στην Αθήνα. Στα μισά της διαδρομής αισθάνεται έντονη δύσπνοια. Ο καρδιολόγος Γιώργος Καρούζος που τον συνοδεύει, διαπιστώνει οξύ πνευμονικό οίδημα, του κάνει ενέσεις για να το αντιμετωπίσει, αλλά ο ασθενής πεθαίνει στη 1 και 05΄ της Παρασκευής 7-2-1964.

Ο Σοφοκλής, γιός του εθνάρχη Ελευθερίου Βενιζέλου, έμεινε  ορφανός, γιατί η μάνα του Μαρία, πέθανε μετά τη γέννα (1894) από λοίμωξη. Φοίτησε στη Σχολή Ευελπίδων, έγινε αξιωματικός του πυροβολικού, ευτύχησε να παρελάσει στην Αψίδα του Θριάμβου και διορίστηκε το ΄22 στρατιωτικός ακόλουθος στο Παρίσι. Σε επίσκεψή του στην  Προύσα, ο ταγματάρχης  Βενιζέλος, επισκέπτεται τον τάφο του « ελευθερωτού σουλτάνου Οσμάν» κι γράφει: « Σοφοκλής Βενιζέλος υιός  του ελευθερωτού Ελευθερίου!». Αυτό  ενόχλησε  σφόδρα τους Τούρκους…

Διετέλεσε τρείς φορές πρωθυπουργός, βραχύβιων κυβερνήσεων. Στην τελευταία (Αύγουστος 1950), κλήθηκε να αντιμετωπίσει δυο  πολύ σοβαρά θέματα. Την αποστολή εκστρατευτικού σώματος στην Κορέα στα πλαίσια του ΟΗΕ, και την απαγωγή της Τασούλας Πετρακογιώργη ( κόρη βενιζελικού βουλευτού) από τον Κώστα Κεφαλογιάννη (αδελφό Λαϊκού βουλευτού). Παρά λίγο να ξεσπάσει εμφύλιος πόλεμος στην Κρήτη!..

Μετά το 1958, η εκρηκτική άνοδος του ΠΑΜΕ (αριστερά),  επέβαλε την ίδρυση της  «Ενώσεως Κέντρου». Κεντρώα στελέχη (Μπαλτατζής, Στεφανόπουλος, Παπαπολίτης, Τσιριμώκος, Μητσοτάκης, Νόβας), κάλεσαν τον Παπανδρέου να ηγηθεί του κόμματος με υπαρχηγό τον Βενιζέλο. Μετά τη νίκη του ’63 έρχεται η μάχη της 16ης Φεβρουαρίου 1964 και ο θάνατος του Βενιζέλου. Οι συνέπειες από την απώλεια του μεγάλες, ενώ κυκλοφορούσαν και περίεργες φήμες…

Ενάμιση χρόνο μετά, σε ομιλία του στο θέατρο Παπαϊωάννου, ο υπουργός Δημοσίας Τάξεως της κυβερνήσεως Στεφανοπούλου, στενός φίλος του Σοφοκλή, Χρήστος Αποστολάκος, άφησε υπαινιγμούς λέγοντας: « ποιός έδωσε το ουίσκι στον Βενιζέλο πάνω στο βαπόρι; Τι είχαν βάλει στο ποτό του;»  Ειπώθηκε και το βλακώδες, ότι τον… «έφαγε η Φρειδερίκη», ενώ είναι γνωστή η πολύ στενή φιλική σχέση του Σοφοκλή με το Παλάτι.

Συγκλονισμένος  και συντετριμμένος από το θάνατό του Βενιζέλου, ήταν ο Σάββας Παπαπολίτης, συνειδητοποιώντας  το τεράστιο κενό  που δημιουργούσε η απώλεια του στην παράταξη. Μεσούσης της δικτατορίας, όταν δραστηριοποιήθηκε  η «Επιτροπή Αποκαταστάσεως της Δημοκρατίας», συναντήθηκε στην οδό Σόλωνος στο γραφείο του αδελφού του καθηγητή Νίκου Παπαπολίτη, με τον  Αλέξανδρο Μπαλτατζή. Αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυς καταγράφω τη μικρή αναδρομή στη συζήτησή τους…

Είπε ο Παπαπολίτης: «Αν ζούσε ο Σοφοκλής δεν θα είχαμε  ούτε αποστασία ούτε δικτατορία.. Δεν θα διελύετο η παράταξη… Δεν θ’ άφηνε τον Παπανδρέου να συγκρουσθεί με το Παλάτι». Λειτουργούσε δηλαδή σα βαλβίδα ασφαλείας σε χύτρα ταχύτητος… Θυμήθηκαν και τις κόντρες που είχαν χρόνια πρίν, τότε που ο Παπανδρέου επιτίθετο στον Βενιζέλο και εκείνος είπε την μνημειώδη φράση: « ΄Εξεστι Παπανδρέω ασχημονείν!» Άλλωστε ο Παπανδρέου το αποκάλυψε στον επικήδειο του Σοφοκλή: «…εις την πολυκύμαντον πολιτικήν μας ζωή και συνηργάσθημεν και διεφωνήσαμεν…».

Ο Παπαπολίτης θυμήθηκε και κάτι άλλο: «Προεκλογικά, το ‘63, ο Παπανδρέου μιλούσε στην Πάτρα περί επαναστάσεων. Όταν αποσυρθήκαμε στο ξενοδοχείο για να δειπνίσουμε, του λέει ο Σοφοκλής: Πρόεδρε, οι επαναστάσεις δεν εξαγγέλλονται από τα μπαλκόνια…. Στις επόμενες ομιλίες, ο Παπανδρέου πρόσθεσε τον επιθετικό προσδιορισμό: Υποσχόμεθα ειρηνικήν επανάστασιν»

Η κόντρα Βενιζέλου-Παπανδρέου

Τον Ιούλιο του 1963, Παπανδρέου και Βενιζέλος αντάλλαξαν πάλι δημοσίως βαρείς χαρακτηρισμούς. Αφορμή οι φήμες ότι ο Βενιζέλος ήθελε για διαδοχή της κυβέρνησης Πιπινέλη, μια δική του με βουλευτές της Ε.Κ. και της ΕΡΕ… Παπανδρέου: «Εγώ αποφάσισα και η αποφασίς μου είναι ανέκκλητος. Ο κ. Βενιζέλος επρόδωσε τον κοινόν αγώνα…».  Βενιζέλος: « Πριν εκστομίσει παρομοίας φράσεις ο κ. Παπανδρέου, έπρεπε να ενθυμηθή, ότι ολίγον προ των εκλογών του 1961, διεπραγματεύετο με την ΕΡΕ την από κοινού κάθοδον εις εκλογάς και την εν συνεχεία κυβερνητικήν συνεργασίαν..»

*Το άρθρο δημοσιεύτηκε  στην εφημερίδα Real News

akontogiannidis@yahoo.gr
 

Και μια προσθήκη

Θα προσθέσω στο θαυμάσιο κείμενο του κ. Κοντογιαννίδη την εξής πληροφορία, όπως μου την είπε ο αείμνηστος θείος μου, αδελφός της μητέρας μου διακριθείς το 1940-41 ως Λοχαγός Πυροβολικού, ο Θεόδωρος Δρακούλη Βουδικλάρης (1904-1977),απόφοιτος της ΣΣΕ 1926, ως Αρχηγός Πυροβολικού.
 
«Όταν εισήλθε ή όταν εξήλθε (δεν ενθυμούμαι καλώς) ο Σοφοκλής Βενιζέλος στη ΣΣΕ, έσπευσαν οι "καλοθελητές", αφού ήταν πρωθυπουργός ο Πατέρας του Ελευθέριος, να ανακοινώσουν ότι εισήλθε (ή εξήλθε) πρώτος!
 
Με άμεση έρευνα του πατρός του απεδείχθη ότι πρώτος είχε εισέλθει (ή εξέλθει), έτερος Εύελπις ονόματι Σκυλακάκης.
 
Ποίος είδε το Θεό και δεν τον φοβήθηκε. Με εντολή Ελευθερίου Βενιζέλου αποκατεστάθη αμέσως η σειρά με πρώτον τον Σκυλακακη και δεύτερον τον Σοφοκλή Βενιζέλο».
 
(Άλλα χρόνια, άλλες προσωπικότητες, άλλα ήθη...)
 
Δ. Αλευρομαγειρος