Τα πλωτά νοσοκομεία και η δράση τους Του Ιωάννη Κατσαβού, Υπαξιωματικού ΠΝ – Νοσηλευτή


Η δράση των Πλωτών Νοσοκομείων καθ’ όλη την περίοδο της σύγχρονης ελληνικής ναυτικής ιστορίας είναι ιδιαιτέρως σημαντική και καθοριστική για την έκβαση των πολεμικών επιχειρήσεων. Η βοήθεια που προσέφεραν στους τραυματίες ναυτικούς μας, και όχι μόνον, συνετέλεσε ουσιαστικά στην επιτυχή έκβαση των πολεμικών επιχειρήσεων, καθώς επρόκειτο για νοσοκομειακά πλοία, που προορίζονταν για την άμεση νοσηλεία και διακομιδή τραυματιών και ασθενών του Στόλου, και των μαχόμενων στρατευμάτων. Ταυτόχρονα, προσέφεραν  τις υπηρεσίες τους και σε καιρό ειρήνης στον άμαχο πληθυσμό, κυρίως σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, όπως σεισμούς και πλημμύρες. Στο παρόν άρθρο, παρουσιάζεται αυτή η συμβολή, μέσα από την δραστηριότητα που ανέπτυξε κάθε Πλωτό Νοσοκομείο.

Τα Πλωτά Νοσοκομεία (Π/Ν) διαχωρίζονταν σε δύο κατηγορίες α) τα μόνιμα ή κύρια Π/Ν, τα οποία ναυπηγήθηκαν από την αρχή γι αυτόν το σκοπό είτε μετασκευάστηκαν μεταγενέστερα για τον ίδιο σκοπό και β) τα πρόσκαιρα ή δευτερεύοντα ή βοηθητικά Π/Ν, τα οποία ήταν επιταγμένα επιβατηγά πλοία με σκοπό κυρίως διακομιδής τραυματιών και ασθενών.

Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912 – 1913 το Π/Ν «Ιωνία» ήταν ένα επίτακτο επιβατηγό πλοίο, το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως Πλωτό Νοσοκομείο. Είχε προσαρτηθεί στον Ελληνικό Στόλο του Αιγαίου και συνέβαλε σημαντικά στην διακομιδή των τραυματιών από την ναυμαχία της Έλλης. Στο Π/Ν «Ιωνία» υπηρέτησαν ως Διευθυντές ο Επίατρος του Πολεμικού Ναυτικού Π. Παπαδόπουλος ο οποίος αντικαταστάθηκε από τον Αρχίατρο Ι. Τσαμπρή, μετά την ναυμαχία της Έλλης.

Κατά την ίδια περίοδο άλλο Πλωτό Νοσοκομείο ήταν το «Αλβανία». Ήταν δυνάμεως 250 κλινών και συγκροτήθηκε από μετασκευή του ατμόπλοιου «Αλβανία» με μέριμνα και δαπάνες της Πριγκίπισσας Μαρίας, συζύγου του Πρίγκιπα Γεωργίου. Για τη δράση του, υπογραμμίζουμε ότι κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο πραγματοποίησε 17 πλόες, και διακόμισε 4.618 τραυματίες και ασθενείς, ενώ κατά τον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο πραγματοποίησε 35 πλόες, και διακόμισε 11.416 τραυματίες και ασθενείς. Διευθυντής του Π/Ν «Αλβανία» διετέλεσε ο Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής Καθηγητής Β. Γκύζης και κατά το πρώτο του ταξίδι συμμετείχε στο χειρουργικό έργο και ο μετέπειτα Καθηγητής Ιατρικής Πολύβιος Κορύλλος.

Κατά την Μικρασιατική Εκστρατεία, 1919 – 1922, διατέθηκαν στην Υγειονομική Υπηρεσία της Στρατιάς τρία Πλωτά Νοσοκομεία. Επρόκειτο για τα επίτακτα επιβατηγά «Αμφιτρίτη», «Έλση» και «Κωνσταντινούπολις», τα οποία διακόμισαν περίπου 15.000 ασθενείς και τραυματίες. Σημειώνεται ότι κατά την περίοδο της Μικρασιατικής Εκστρατείας οι τραυματίες από τις μάχες στο Εσκί Σεχίρ και στο Σαγγάριο ποταμό διακομίζονταν με τα Πλωτά Νοσοκομεία από τον λιμένα των Μουδανιών στα στρατιωτικά νοσοκομεία της Χίου, της Μυτιλήνης και της Θεσσαλονίκης.

Κατά την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το Εκπαιδευτικό του Πολεμικού Ναυτικού «Άρης» χρησιμοποιήθηκε ως Πλωτό Νοσοκομείο. Το πλοίο αυτό ναυπηγήθηκε στη Γαλλία το 1926 –27 και ήταν εκτοπίσματος 2.380 τόνων. Διέθετε 110 κλίνες και 3 δωμάτια για τη νοσηλεία Αξιωματικών. Χρησιμοποιήθηκε κυρίως για τη νοσηλεία ασθενών των Πολεμικών Πλοίων αλλά και για διακομιδές ασθενών και τραυματιών του Στρατού Ξηράς. Για το λόγο αυτό πραγματοποίησε δύο πλόες από το Μεσολόγγι και διακόμισε περί τους 500 ασθενείς και τραυματίες.

Ένα άλλο Πλωτό Νοσοκομείο, με σημαντική προσφορά, ήταν και το «Αττική», χωρητικότητας 2.561 τόνων και δυνάμεως 362 κλινών. Ωστόσο, η προσφορά αυτή σταμάτησε βίαια, όταν στις 11.25 την νύκτα της 11ης Απριλίου 1941 κατευθυνόμενο προς τη Σύρο (με σκοπό να αποβιβάσει το Προσωπικό του εκκενωθέντος Νοσοκομείου Δράμας), πλέοντας κατάφωτο και φέρον τα διεθνή χαρακτηριστικά των Π/Ν στο στενό του Καφηρέα, δέχθηκε επίθεση από γερμανικό βομβαρδιστικό αεροπλάνο. Το αποτέλεσμα ήταν να βυθισθεί και τα θύματα να ανέλθουν σε 27. Αριθμός ναυαγών, χρησιμοποιώντας τις σωστικές λέμβους, αποβιβάσθηκαν σε ακτή της Εύβοιας, ενώ άλλος αριθμός ναυαγών περισυλλέχθηκε, το άλλο πρωί, από το Αντιτορπιλλικό Κουντουριώτης. Διευθυντής του Π/Ν «Αττική» ήταν ο Υποπλοίαρχος Ιατρός Θ. Θωμόπουλος.

Την ίδια τύχη είχε και ένα άλλο Πλωτό Νοσοκομείο, το επίτακτο επιβατηγό «Πολικός», το οποίο είχε χωρητικότητα 870 τόνους και διέθετε 200 κλίνες. Στις 23 Απριλίου του 1941, στο λιμένα της Κορίνθου, δέχθηκε επίθεση από σμήνος γερμανικών αεροπλάνων, χωρίς όμως να βυθισθεί. Κάτι όμως που δεν απέφυγε δύο μέρες αργότερα, στο λιμάνι του Πόρου, όταν εκ νέου βομβαρδίστηκε από γερμανικά αεροπλάνα και βυθίστηκε.

Αναφέρεται επίσης και το επίτακτο επιβατηγό «Έσπερος», το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως Πλωτό Νοσοκομείο και βυθίστηκε στις 21 Απριλίου 1941 έξω από το Μεσολόγγι. Επίσης και το επίτακτο επιβατηγό «Ελληνίς» χωρητικότητας 876 τόνων που χρησιμοποιήθηκε ως Πλωτό Νοσοκομείο 263 κλινών. Ομοίως και αυτό δέχθηκε αεροπορική επίθεση και βυθίστηκε στις 21 Απριλίου πλησίον της Πάτρας. Αναφέρεται ότι ήταν πλήρες τραυματιών πριν βυθισθεί, αλλά χάρη σε υπεράνθρωπες προσπάθειες, κατόρθωσε να προσαράξει και να αποβιβάσει όλους σχεδόν τους διακομισθέντες τραυματίες, ώστε τελικά οι απώλειες να είναι σχετικά ελάχιστες. Την ίδια επίσης ημέρα, εβλήθη από γερμανικά αεροπλάνα και το Π/Ν «Σωκράτης», το οποίο ευρισκόταν αγκυροβολημένο στον όρμο των Αντικυθήρων, και ήταν κι αυτό ένα επίτακτο επιβατηγό πλοίο, που διέθετε 190 κλίνες.

Τέλος, εκτός από τα ανωτέρω, κατά την περίοδο 1940 – 41 ως Πλωτά Νοσοκομεία αναφέρεται, για ιστορικούς λόγους, ότι χρησιμοποιήθηκαν και τα επίτακτα επιβατηγά πλοία «Άνδρος», «Αρντένα», «Αλμπέρτα», «Πύλαρος», «Τήνος», και «Μοσχάνθη». Συνολικά, η μεταφορική ικανότητα όλων αυτών έφθανε τους 2.220 τραυματίες και ασθενείς, διακομιζομένους σε κλίνες και καθήμενους.

http://perialos.blogspot.gr/2012/08/blog-post.html


(Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Ναυτική Ελλάς», τεύχος 938, σ.32. ΝΟΕ 2011, εκδόσεις ΕΘΕ/ΓΕΝ)